De zwarte economie in België

Iedereen doet het! Een analyse van de
zwarte economie in België.
Prof. Dr. Michel Maus
Docent VUB, UGent en UA
Everest-advocaten
Titel
België:
land van fiscale foeleraars?
 Wickipedia
 België is een belastingparadijs
 OESO
 april 2009: België op grijze lijst van belastingparadijzen
 Interview Angel Gurria, Secretaris Generaal OESO op CNBC
 Internationaal jargon “the Belgian dentist”
 prototype van de fraudeur met buitenlandse beleggingen
3
Titel
De
zwarte economie in België
 De omvang van de zwarte economie in België: een probleem?
 cijfers van de overheid :
 Nationaal Instituut voor de Rekeningen: 3 tot 4% BBP
 Nationale Bank: 3,8% van het BBP
 fiscaal verlies voor de Staat: +/- 6 miljard euro
 opbrengst fiscale fraudebestrijding 2010: 4,23 miljard euro
 cijfers van wetenschappelijke instituten en internationale
instellingen
 EUROSTAT: 15% BBP
 ULB: 15 tot 20% BBP
 SCHNEIDER: 17,9% BBP
4
Titel
De
Schneider-studie
 De SCHNEIDER-STUDIE
5
Titel
De
Schneider-studie
 De SCHNEIDER-studie:
 België: 17,9% BBP zwarte economie
 omvang zwarte economie: 61 miljard euro
 fiscale verliezen: 26 miljard euro
 België nr. 5 in de wereld na Griekenland (25,2%), Italië (22,2%),
Spanje (19,8%) en Portugal (19,7%)
 Ter vgl. Nederland (10,3%), Frankrijk (11,7%) en Duitsland
(14,7%)
 terugdringen zwarte economie in België tot gemiddelde
buurlanden: 8 miljard euro per jaar aan extra ontvangsten
6
Titel
De
Maus-studie
 SCHNEIDER-studie realistisch? – Eigen enquête
 19% erkent thans in het zwart te werken
 37% erkent te hebben gesjoemeld met verkoop onroerend goed
 40% erkent te hebben gesjoemeld met successieaangifte
 41% erkent vroeger in het zwart te hebben gewerkt
 67% erkent goederen of diensten in het zwart aan te kopen
 83% kent mensen die thans in het zwart werken
7
Titel
De
Maus-studie
 CONCLUSIE:
 Iedereen doet het…
 Iedereen draagt op zijn eigen manier bij aan het zwart circuit
 vrij direct via bijv.:
 onderfacturatie
 zwartwerk
of
 indirect door bijv:
 geen BTW-bon te vragen op restaurant
 de goedkoopste aannemer te kiezen
 noodgedwongen een “Pool” te vragen voor kleine klussen
8
Titel
Oorzaken
van de zwarte economie
 Oorzaken van het hoog percentage zwarte economie
 verschillende oorzaken:
 hoge belastingdruk
 ongelijke verdeling van de belastingdruk
 lage pakkans
 maatschappelijke tolerantie
 economische noodzaak
9
Titel
De
hoge belastingdruk
 België: wereldkampioen belastingdruk
 OESO gemiddelde belastingdruk in België= 43,2% BBP
 wereldwijd staan we hiermee op plaats 4 na Denemarken
(48,2%), Zweden (46,4%) en Italië (43,5%) van het BBP.
 OESO belastingdruk op arbeid:
 een alleenstaande met een hoger inkomen houdt in België slechts
40% van zijn bruto loon over
 een alleenstaande met een gemiddeld loon houdt in België nog 45
à 50% van zijn bruto wedde over
 PWC: tax freedom day 2010
 België: 8 juni ( 159 dagen )
 ter vgl Nederland19 mei, Duitsland 27 mei en Frankrijk op 31 mei.
10
De ongelijke verdeling van de
belastingdruk
Titel
 Torenhoge belastingdruk in België is relatief
 I don’t pay taxes, only the little people pay taxes
 Belastingdruk op arbeid: België is fiscale hel
 Belastingdruk op vermogensinkomsten: België is fiscaal paradijs
 meerwaarden op aandelen, dividenden, interesten etc.
 geen vermogensbelasting in België
 fiscale vluchtelingenstroom naar België
 Ook voor bepaalde vennootschappen is België het fiscale Walhalla
 octrooivennootschappen
 tax shelter filmindustrie
 notionele interest-aftrek
11
Ongelijke verdeling van de
belastingdruk
Titel
 Relatieve Belgische belastingdruk: vormt dat een probleem?
 nadeel: onevenwichtige belastingdruk creeërt ongelijkheid
 zie politieke discussie verlaging druk op arbeid/verhogen druk op
vermogen
 discours Duitse filosoof Slotendijk
 voordeel: doelgericht aantrekken van bepaalde (vermogende)
personen en van bepaalde economische activiteiten
 noodzakelijk voor het handhaven van concurrentiepositie?
 internationaal gebruik
 vb. Zwitserse Pauschal-regeling
 Vb. Nederlandse sandwich
12
Titel
Lage
pakkans
Statistieken inzake fiscale pakkans?
 Jaarverslag 2009 van de FOD Financiën
 6.798.563 belastingplichtigen in de personenbelasting
 13.066 grondige controles: 0,19 %
 533.330 belastingplichtigen in de vennootschapsbelasting
 29.883 grondige controles: 5,6 %
 766.383 btw-plichtigen
 17.225 grondige controles: 2,24 %
 ter vergelijking: jaarlijks dienen 300.000 particulieren en
30.000 vennootschappen geen aangifte in
13
Titel
Lage
pakkans
 Lage fiscale pakkans?
 communautaire verschillen inzake pakkans
 vennootschappen: 69,4 % in Vlaanderen, 12% in Brussel en 18,6% in
Wallonië.
 particulieren: 70,2% in Vlaanderen, 9,6% in Brussel en 20,2% in
Wallonië
 gewestelijke verschillen inzake pakkans
 vennootschappen: Roeselare: 7%, Gent en Aalst: 5%, Namen,
Leuven en Charleroi: 4%, Brussel: 3% en Brasschaat: 2%, Nijvel:1%
 zelfstandige particulieren: Roeselare: 3,2%, Gent: 2%, Antwerpen:
1,8%, Kortrijk:1,7%, Brussel: 1,6%, Brugge:1,3%.
14
Titel
Lage
pakkans
 Oorzaken van de lage fiscale pakkans
 complexiteit van de fiscale wetgeving
 vb. Notionele interestaftrek
 vb. Aftrek autokosten gekoppeld aan co²-uitstoot
 nefaste gevolgen:
 80% fiscale controles leidt tot fiscale rechtzetting
 kosten-baten analyse van fiscale controle
 België 1,89% v/ 1,95%
 Duitsland 1,80% v/ 4,46%
 Frankrijk 1,35% v/ 3,04%
 Nederland 1,30% v/1,99%.
15
Titel
Lage
pakkans
 Oorzaken van de lage fiscale pakkans
 gebrekkige administratieve structuur
 lage pakkans ondanks 27.000 fiscale ambtenaren
 evenveel als in Nederland
 alleen China en Rusland tellen meer controleurs/inwoner
 ondoordacht personeelsbeleid ( zie persberichten )
 Aalsterse BTW-controle: geen personeel meer om te controleren
 CKBB: 4 controleurs voor 65.000 dossiers
 regionale verschillen in pakkans
16
Titel
Lage
pakkans
 Oorzaken van de lage fiscale pakkans
 gebrekkige infrastructuur
 geen aangepaste informatica
 verslag Rekenhof: slechts 60% van de inlichtingen uit het
buitenland kunnen administratief worden verwerkt
 talloze ICT-problemen
17
Maatschappelijke tolerantie +
economische noodzaak
Titel
 Maatschappelijke tolerantie
 Wordt als normaal aanvaard
 Iedereen doet het…
 Economische noodzaak
 HIVA- studie 2006: zwartwerk in de bouw is goed voor prijsdaling
van 30%
18
Het
Titel
einde van België als zwart
belastingparadijs?
 Bestaat er een politieke wil om hierin verandering te brengen?
 Regering Di Rupo I:
 ja maar…
 veel te veel focus op symptoombestrijding
 veel te weinig focus op de oorzaken van de fraude, in het
bijzonder de (ongelijke verdeling van de ) belastingdruk
19
Het
Titel
einde van België als zwart
belastingparadijs?
 Nieuwe maatregelen ter bestrijding van de fraude
 una via regel
 superdatabank
 nieuwe anti-misbruikbepaling
 Waterpistool of bazooka?
 kernbegrip “fiscaal misbruik”:fiscaal voordeel in strijd met de
“doelstelling van de fiscale wet”
 Wat is de doelstelling van de fiscale wet vb. Handgift
 Gevaar voor elastiekredeneringen
 >< verbod op analoge interpretatie
 vb. huur >< vruchtgebruik
 En wat met de fiscale amnestie?
20
Titel
Verbod
op analoge interpretatie
 Europees Hof van Justitie, 27 oktober 2011 ( C-559/10 )
≠
21
Everest offers you high quality
through specialisation and experience,
both local and international.
www.everest-law.be