opleiding besturen van filantropische fondsen

OPLEIDING BESTUREN VAN
FILANTROPISCHE FONDSEN
KLAAR VOOR EEN
NIEUWE GENERATIE
BESTUURDERS
www.ecsp.nl
www.fsw.vu.nl/paofondsen
Omslag Brochure BFF A5 1
Centrum voor
Filantropische
Studies
01-10-15 17:36
VOORWOORD
De opleiding Besturen van Filantropische Fondsen is gericht op
vrijwilliger-bestuursleden van filantropische (vermogens)fondsen en
iedereen die overweegt om in de toekomst zitting te nemen in een
dergelijk bestuur. De opleiding heeft als doel om u in een kort tijdsbestek toe te rusten met de kennis en vaardigheden die nodig zijn
om een fonds adequaat te besturen. Sinds september 2010 wordt
deze opleiding jaarlijks gevolgd door enthousiaste kandidaten met
een verscheidenheid aan achtergronden en één gezamenlijk doel:
een betere bijdrage leveren binnen het bestuur van een filantropisch
(vermogens)fonds.
Veel (potentiële) bestuursleden hebben
ruime ervaring opgedaan als professional
binnen een bepaald vakgebied. Voor het
besturen van filantropische (vermogens)fondsen zijn daarnaast specifieke kennis en
vaardigheden noodzakelijk die uitgebreid
binnen de opleiding aan bod komen.
Graag nodigen wij u uit deze brochure
verder te lezen en te ontdekken wat de
opleiding Besturen van Filantropische
Fondsen u te bieden heeft. Wellicht kunnen
we u in de toekomst verwelkomen bij onze
opleiding!
Met vriendelijke groet,
De opleiding sluit aan bij een behoefte om
verjonging en meer diversiteit te brengen in
de besturen van fondsen.
Afgestudeerden zijn van harte welkom
binnen het alumninetwerk van de opleiding:
Young Philanthropic Professionals,
www.nypp.nl. Dit netwerk biedt afgestudeerden de kans om ook na de opleiding
kennis en ervaringen uit te blijven wisselen
en nieuwe contacten op te doen.
Barry Hoolwerf MSc,
Programmamanager Centrum voor
Filantropische Studies
Phil Compernolle MSc,
Senior Philanthropy Consultant for the
Erasmus Centre for Strategic Philanthropy
1
Binnenwerk A5 BFF 2016 1
22-11-16 12:12
PROGRAMMA
De opleiding Besturen van Filantropische Fondsen is opgebouwd uit vier thematische
modules, die elk in twee bijeenkomsten van vier uur worden aangeboden: ‘Het domein van
de Filantropie’, ‘Het besturen van filantropische (vermogens)fondsen’, ‘Financieel- en vermogensbeheer’ en ‘Strategie en impact’. Elke module wordt jaarlijks eenmaal aangeboden.
Na afronding van de opleiding ontvangen deelnemers een certificaat, dat dient als bewijs
van succesvolle afronding van de opleiding. Om in aanmerking te komen voor het certificaat
volgt u alle modules. Daarnaast schrijft u een adviesrapport, waarin u aan de hand van de
behandelde stof een stagefonds voorziet van aanbevelingen. Dit adviesrapport dient als
voldoende beoordeeld te worden.
De verschillende bijeenkomsten worden in onderstaande volgorde aangeboden. Elk thema
wordt besproken op twee avonden van 17.00 tot 21.00 uur, inclusief een maaltijd. Informatie
over de inhoud van de verschillende modules vindt u in deze brochure. Verderop in de
brochure vindt u ook meer informatie over het schrijven van een adviesrapport voor een
filantropisch (vermogens)fonds.
OVERZICHT MODULES
Modules:
Wanneer?
Waar?
Het domein van de filantropie
januari/februari
VU - Amsterdam
Het besturen van filantropische
(vermogens)fondsen
maart/april
VU - Amsterdam
Financieel- en vermogensbeheer
juni
ECSP - Rotterdam
Strategie en impact
september/oktober
ECSP - Rotterdam
2
Binnenwerk A5 BFF 2016 2
22-11-16 12:12
HET DOMEIN VAN DE FILANTROPIE
Centrum voor Filantropische Studies, Vrije Universiteit Amsterdam
PERIODE
Januari/februari
RESULTATEN
Na succesvol afronden van deze module kunt u:
• uitleggen wat de relevantie is van filantropie en filantropische (vermogens)fondsen;
• filantropische (vermogens)fondsen plaatsen in de huidige politieke en economische
• ontwikkelingen;
• wetenschappelijke verklaringen geven voor filantropie als verschijnsel in de samenleving.
INHOUD
Tijdens de twee bijeenkomsten krijgt u een helder beeld van de filantropie en de filantropische sector in Nederland. U wordt bekend gemaakt met het begrip filantropie, met de
geschiedenis van de filantropie in Nederland, de betekenis van filantropie in de huidige
maatschappelijke context en er wordt geschetst welke rol filantropie in de nabije toekomst
kan gaan spelen. U krijgt inzicht in de trends op basis van het macro- economische onderzoek “Geven in Nederland”. We brengen de filantropische sector in kaart en de Nederlandse ontwikkelingen plaatsen we in een internationaal kader.
Tijdens deze bijeenkomsten zal verder worden ingegaan op theorieën die een verklaring
kunnen bieden voor het ontstaan van filantropische (vermogens)fondsen, over de rol van
filantropische fondsen in de context van de hedendaagse participatiemaatschappij en zal
een onderscheid worden gemaakt tussen verschillende filantropische fondsen.
LITERATUUR
•
•
Th.N.M. Schuyt (2012). Inleiding in de filantropiewetenschap. De Graaff. Utrecht.
Th.N.M. Schuyt (red.) (2015). Geven in Nederland 2015. Reed Business. Amsterdam
3
Binnenwerk A5 BFF 2016 3
22-11-16 12:12
HET BESTUREN VAN FILANTROPISCHE
(VERMOGENS)FONDSEN
Centrum voor Filantropische Studies, Vrije Universiteit Amsterdam
PERIODE
Maart/april
RESULTATEN
Na succesvol afronden van deze module kunt u:
• de organisatie van een filantropisch (vermogens)fonds in verband brengen met de
doelen en de cultuur van het fonds;
• relevante wet- en regelgeving op het terrein van het besturen van filantropische
(vermogens)fondsen toepassen;
• beoordelen of er sprake is van een gedegen verantwoording, gelet op de grootte
en het type fonds.
INHOUD
Tijdens deze module besteden we uitgebreid aandacht aan de verschillende manieren
waarop invulling kan worden gegeven aan het managen van een filantropisch (vermogens)fonds. We geven antwoord op vragen als: hoe is het mogelijk om een fonds zakelijk en
bedrijfsmatig te besturen zonder daarbij het non-profit karakter van de organisatie uit het
oog te verliezen? Hoe kan binnen deze niet-commerciële context toch op een bedrijfsmatige manier worden gewerkt? Fondsen kennen vaak commissies, een dagelijks bestuur
en een bureau met professionals. Hoe valt er een profiel van nieuwe bestuursleden op te
stellen en aan welke kwaliteiten moet binnen een bestuur aandacht worden geschonken?
Hoe zit het met bestuurdersaansprakelijkheid? We gaan tevens in op het nut van transparantie en het afleggen van publieke verantwoording.
LITERATUUR
U maakt gebruik van artikelen en stukken die van tevoren beschikbaar worden gesteld.
4
Binnenwerk A5 BFF 2016 4
22-11-16 12:12
FINANCIEEL- EN VERMOGENSBEHEER
ECSP, Erasmus Universiteit Rotterdam
PERIODE
Juni
RESULTATEN
Na succesvol afronden van deze module kunt u:
• in kaart brengen welke risico’s filantropische (vermogens)fondsen lopen ten aanzien
van hun financiering;
• een overwogen advies geven hoe filantropische (vermogens)fondsen hun rendement op
vermogen kunnen optimaliseren;
• (financiële) jaarverslagen begrijpen en beoordelen aan de hand van relevante wetgeving,
regelgeving en gedragscodes.
INHOUD
In deze module bespreken we de volgende vraagstukken: welke interne en externe risico’s
brengen verschillende inkomstenbronnen met zich mee en hoe kan met nadruk op de doelstelling van de organisatie structurering worden gegeven aan de reserves van de organisatie? Welk doel dient het aanhouden van (grote) reserves? We gaan daarbij uitgebreid in op
vermogensbeheer toegespitst op filantropische fondsen.
We kijken vervolgens naar de bestuurlijke context rond het financieel beleid en de relevante
wet- en regelgeving. Tot slot bespreken we de ins en outs van een financieel jaarverslag.
Het lezen van een financieel jaarverslag, het begrijpen en het doorgronden ervan, is een
belangrijke vaardigheid voor een bestuurder van een filantropisch (vermogens)fonds.
LITERATUUR
U maakt gebruik van artikelen en stukken die van tevoren beschikbaar worden gesteld.
5
Binnenwerk A5 BFF 2016 5
22-11-16 12:12
STRATEGIE EN IMPACT
ECSP, Erasmus Universiteit Rotterdam
PERIODE EN TIJDSTIP
September/oktober
RESULTATEN
Na succesvol afronden van deze module kunt u:
• projectvoorstellen beoordelen;
• maatregelen treffen om de impact van projecten te vergroten;
• maatregelen treffen om succesvolle projecten op te schalen.
INHOUD
Het doel van ieder filantropisch (vermogens)fonds is om een positieve bijdrage te leveren
aan de maatschappij. Al bij het formuleren van de missie, visie en strategie van een filantropische organisatie speelt nadenken over impact een rol. De gewenste impact van het
fonds is leidend voor het bepalen van de strategie, voor de keuze van de specifieke projecten of investeringen die onderdeel uitmaken van deze strategie, en voor het toetsen en
aanpassen van de strategie. In deze module is veel aandacht voor de manier waarop u als
bestuurder rekening kunt houden met de potentiële impact van uw projecten en hoe u deze
kunt optimaliseren. Ook besteden we aandacht aan verschillende manieren om succesvolle
projecten op te schalen.
LITERATUUR
U maakt gebruik van artikelen en stukken die van tevoren beschikbaar worden gesteld.
6
Binnenwerk A5 BFF 2016 6
22-11-16 12:12
STAGE EN AFSTUDEEROPDRACHT
BEGELEIDING
•
•
Prof. Dr. Th. N. M. Schuyt
Vrije Universiteit, Centrum voor Filantropische Studies
Dhr. M.C. de Wilde MBA
Erasmus Centre for Strategic Philanthropy
PERIODE
Looptijd van de opleiding
PLAATS
Filantropisch fonds
OMSCHRIJVING
Tijdens de opleiding Besturen van Filantropische Fondsen lopen de deelnemers ‘stage’
bij een filantropisch (vermogens)fonds. Dit fonds kunnen deelnemers zelf aandragen, maar
kan ook in overleg met de deelnemer worden gezocht. Hierbij kunnen we gebruik maken
van het netwerk van het Centrum voor Filantropische Studies en het Erasmus Centre for
Strategic Philanthropy.
Praktische toepassing van de collegestof staat in deze opleiding centraal. Bij elk college
krijgen deelnemers vragen mee naar huis. Deze hebben betrekking op de collegestof en
moeten worden toegepast op het fonds waarover de deelnemers een rapport zullen schrijven. De antwoorden op de vragen vormen een onderdeel van de eindopdracht. Tijdens de
gehele periode waarin de opleiding loopt, hebben de deelnemers de tijd om aan de verschillende opdrachten te werken. Het eindresultaat is een adviesrapport, dat een grondige
analyse bevat van het fonds. Deze afstudeerthese dient uit ongeveer 20 pagina’s te bestaan
en wordt getoetst aan de hand van de juiste toepassing van de behandelde stof.
7
Binnenwerk A5 BFF 2016 7
22-11-16 12:12
AANMELDEN ALS STAGEFONDS
DOEL
Een stagefonds dient als onderwerp van een gedegen onderzoek naar het functioneren van
de organisatie en het bestuur, over een periode van ongeveer een half jaar. Het onderzoek
wordt uitgevoerd door een van de deelnemers aan de opleiding. Een persoon binnen dit
fonds is aangewezen als contactpersoon en aanspreekpunt voor de deelnemer. Van de
deelnemer wordt een grote mate van zelfstandigheid verwacht en de analyse vindt vooral
plaats door middel van een analyse van secundaire bronnen. Dit kunnen bijvoorbeeld jaarverslagen zijn, literatuur, of een website.
VERLOOP
De deelnemer kan bij de contactpersoon terecht voor aanvullende vragen en de contactpersoon is bereid om (met toestemming van het fonds) op verzoek (beleids)documenten toe
te sturen. Aanvullend kan het voor de deelnemer nuttig zijn om een interview af te nemen
met een of meerdere bestuursleden of een bestuursvergadering bij te wonen. Dit laatste is
echter geen voorwaarde om te kunnen fungeren als stagefonds.
UW BELANG
Het fungeren als stagefonds heeft een aantal voordelen voor uw organisatie:
• Uw organisatie wordt kosteloos onderworpen aan een grondige analyse aan de hand
van voor uw organisatie relevante theoretische inzichten.
• Aan de hand van de analyse komt de deelnemer tot een aantal aanbevelingen die voor
uw fonds relevant zijn. Deze aanbevelingen kunnen bijdragen tot verdere professionalisering en betere prestaties van uw fonds.
• U krijgt direct toegang tot de ‘pool’ van potentiële bestuursleden. De deelnemers aan
de opleiding zijn allen zeer gemotiveerd en hebben kennis van zaken. U kunt altijd een
beroep doen op een van deze kandidaten.
U beslist uiteindelijk wat er met de analyse gebeurt. U kunt deze gebruiken als publicatie
van uw organisatie, maar u kunt ook besluiten om alles vertrouwelijk te houden. In dat
geval komt de verzamelde informatie alleen onder ogen van het Centrum voor Filantropische Studies, het Erasmus Centre for Strategic Philanthropy en de betreffende deelnemer.
CONTACT
•
•
Dhr. Barry Hoolwerf, 020-5982738 / [email protected]
Mw. Phil Compernolle, 010-408 1344 / [email protected]
8
Binnenwerk A5 BFF 2016 8
22-11-16 12:12
PRAKTISCHE INFORMATIE
INFORMATIE
Voor verdere informatie kunt u terecht op www.fsw.vu.nl/paofondsen en www.ecsp.nl.
U kunt ook altijd contact opnemen met de VU Academie voor Sociale Wetenschappen op
020 598 7497 / [email protected].
AANMELDEN
U vindt het inschrijfformulier voor deze opleiding op www.fsw.vu.nl/vass
ALUMNI
Voor afgestudeerden is er het netwerk van Young Philanthropic Professionals
(www.nypp.nl).
GETUIGSCHRIFT
Na succesvolle afronding van de verschillende modulen en het schrijven van een
‘afstudeerthese’, ontvangt de deelnemer een certificaat.
KOSTEN
Voor actuele kosten en kortingsmogelijkheden kunt u de website
www.fsw.vu.nl/paofondsen raadplegen.
TIJDSBELASTING
De totale tijdsbesteding bedraagt gemiddeld 2 uur per week, exclusief de avondbijeenkomsten.
STUDIEFONDS
Getalenteerde deelnemers voor wie de kosten van de opleiding Besturen van Filantropische
Fondsen te hoog zijn, kunnen een beurs aanvragen bij de stichting KSBW. Deze beurs biedt
de mogelijkheid de opleiding tegen gereduceerd tarief te volgen (50%).
Geïnteresseerden kunnen voor aanvraag van deze beurs contact opnemen met de
VU Academie voor Sociale Wetenschappen op 020 598 7497 / [email protected].
9
Binnenwerk A5 BFF 2016 9
22-11-16 12:12
DEELNEMERS
DEELNEMENDE ORGANISATIES WAREN ONDER MEER:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Prins Bernhard Cultuurfonds
ABN-AMRO
Cruyff Foundation
ING
Stadsherstel
Turing Foundation
Triodos Bank
Caritas
Van Lanschot Bankiers
Maatschappij van Welstand
Adessium Foundation
Stichting De Verre Bergen
Het Rijksmuseum Fonds
Fonds 1818
RCOAK
10
12
Binnenwerk A5 BFF 2016 10
22-11-16 12:12
Jennifer Nagtegaal:
“De opleiding biedt enthousiaste mensen een verdieping van kennis en
een ingang tot ‘fondsenland’. De diversiteit aan sprekers maakt het kennisaanbod breed en afwisselend. Vooral de sprekers die hun eigen praktijk ter
discussie stelden, hebben mij veel gebracht. Opvallend vond ik de grote
interesse van sprekers naar de zienswijzen en ideeën van ons, de deelnemers. Er is absoluut sprake van tweerichtingsverkeer. Door de frisse blik
van jonge professionals te combineren met de kennis en ervaring van
huidige bestuurders, is de opleiding van grote meerwaarde. De VU en ECSP
brengen dit tot stand door naast kennis, ook haar netwerk aan te bieden.
Met plezier kijk ik uit naar de volgende alumnibijeenkomst.”
Andrew Mackay:
“Door een beter begrip van wat er zich achter de bestuurstafel afspeelt
kan ik mijn werk-relaties beter en op een breder vlak van dienst zijn. Als
bestuurder van een fonds heeft de opleiding mij laten inzien dat door
betere afstemming binnen het bestuur en door het formuleren van specifiek
beleid zaken doelgerichter tot stand kunnen komen. Ook hebben de
opleiding en stage mij zeer waardevolle contacten opgeleverd waardoor
mijn stichting beter in staat is haar doelstelling te bereiken. Tot slot heb ik
mijn these en aanbevelingen mogen presenteren aan het bestuur van mijn
stagefonds. De positieve ontvangst en waardering van het bestuur gaven
mij het gevoel dat deze opleiding niet alleen voor mij maar ook voor anderen
waardevol is geweest.”
11
Binnenwerk A5 BFF 2016 11
22-11-16 12:12
CONTACT EN INFORMATIE
VU Academie voor Sociale Wetenschappen
De Boelelaan 1081
1081 HV Amsterdam
020 598 7497
[email protected]
www.fsw.vu.nl/paofondsen
Erasmus Centre for Strategic Philanthropy
Burgemeester Oudlaan 50
3062 PA Rotterdam
010 408 1344
[email protected]
www.ecsp.nl
Deze opleiding is een initiatief van de Katholieke Stichting ter Bevordering van
Welzijnswerk (KSBW) en tot stand gekomen door een samenwerkingsverband van
het Centrum voor Filantropische Studies, Vrije Universiteit Amsterdam en het
Erasmus Centre for Strategic Philanthropy (ECSP), Erasmus Universiteit Rotterdam.
12
Binnenwerk A5 BFF 2016 12
22-11-16 12:12