hier de berichten van Mei 2013

BERICHTEN van de ANTWERPSE CONTACTGROEP
–
mei-juni-juli 2013
-
blad 1
VAN DE EERSTE VERDIEPING
We vertellen u niets nieuws als we er op wijzen dat wij als mensen ons genetisch materiaal
meekrijgen maar dat we voor een groot deel verder bepaald worden door de interactie met en de
invloed van de omgeving. De vraag kan gesteld worden als we vandaag zozeer de vrijheid poneren
– ik kijk naar mijn eigen TV-zenders, ik kies zelf tussen de app’s op mijn smartphone, ik gebruik
mijn tijd zoals ik wil – wat de invloed daarvan is. Eén en ander wordt verteerd, wordt doorgegeven
aan anderen en hoe is dan de interactie? Hebben we onszelf volledig afhankelijk gemaakt van hun
reactie en richten we ons daarop, of kunnen we recht blijven, onze mening opbouwen. Is die zo
geprezen vrijheid enkel voor onszelf – als het ons maar opbrengt, ten koste van anderen - of
werken we eraan dat ook anderen zichzelf kunnen zijn. Ook de sociale contacten in een kerk of
gemeente spelen daarin mee: worden we daar enkel zelf beter mee – uitbouwen van mijn relatie
met de Eeuwige en contacten met gelijkgestemden – of kan door het herkauwen van de oude
verhalen onze gevoeligheid voor rechtvaardigheid groter worden, ons gevoel voor naastenliefde
die veel verder gaat dan de eigen kring? Brengt het ons tot een engagement, brengt het ons in
beweging? De kwaliteit van ons leven wordt groter door dat engagement.
De permanentie van de ACJCB verhuist niet. Het adres blijft: Sint-Jacobsmarkt 43, 2000
Antwerpen, vlakbij de Opera en de Antwerpse Universiteit en boven De Loodsen.
Met verschillenden uit Antwerpen namen we deel aan de jaarlijkse internationale conferentie van
de International Council of Christians and Jews (de ICCJ). Het algemeen thema in Aix-en-Provence
was ‘La Laïcité, une chance ou un défi pour les religions’, over de Franse scheiding van kerk en
staat. Op de site van de ICCJ (www.jcrelations.net ) en van de Amitié Judéo-Chrétienne de France
(www.ajcf.fr) verschijnen de eerste verslagen. Wij komen daar zeker op terug.
We zijn bezig aan een reeks over specifiek Joodse bronnen. De Tora, de eerste 5 boeken van de
Bijbel gaf de weg aan. Probleem was echter dat de levensgewoonten veranderden – men was
verbannen en geconfronteerd met heel nieuwe situaties – en daaruit ontstond de Misjna. Die blijft
gebaseerd op de Tora, maar daarnaast en met evenveel gezag werd ook de mondelinge leer
bewaard. Over het beroemde Misjna traktaat Avot (Hebr. vaderen), dat een inzicht wil geven in de
spiritualiteit van de rabbijnse overlevering, schreef dr. G.F. Willems uit Knokke een aantal
bijdragen in Kerkmozaïek (van de VPKB). Nu deel 5.
Achteraan hebt u weer het overzicht van de Joodse feest- en herdenkingsdagen . Deze vallen dit
jaar zeer vroeg.
________________________________________________________________________________
Dit tijdschrift wordt normaal slechts toegestuurd aan de leden van de gespreksgroepen, de Vrienden van de Antwerpse
Contactgroep voor Joods-Christelijke Betrekkingen ( zij die ons werk van onderling contact willen steunen met
minstens 25 EUR per jaar ) en aan hen die 2,50 EUR per jaar betalen voor de portokosten. Als U het Berichtenblad
verder wenst te ontvangen, stort dan even 2,50 of 25 EUR. Naast de Berichten van de Antwerpse Contactgroep - met
meer inhoudelijke artikels - bestaat er ook de Mailkrant. Met die uitgave kunnen wij vlug op de bal spelen, en u
verwittigen als er iets belangrijks gaat gebeuren, zoals een voordracht, een presentatie, een concert, enz. Achteraf
kunnen nog altijd de vroegere Mailkranten teruggevonden worden op de site van de ACJCB. Indien U belangstelling
hebt geef dan even een seintje op [email protected]. Vermeld wel in de e-mail uw reële naam. Het spreekt vanzelf
dat U altijd de mogelijkheid hebt om een einde te stellen aan toezending.
BERICHTEN van de ANTWERPSE CONTACTGROEP
–
mei-juni-juli 2013
-
blad 2
Kaart voor het Joodse Nieuwjaar
Voor het Joodse Nieuwjaar van 5 en 6 september 2013 is door het KMS (Kerkwerk Multicultureel
Samenleven) weer een nieuwe kaart gemaakt. Dit initiatief wordt ondersteund door de katholieke en de
protestantse gemeenschappen in België. Bedoeling is om de mogelijkheid te geven aan ieder (ook de
kerken als zodanig) een groet over te brengen. In Joodse middens is het gebruikelijk om dat vóór de
bewuste datum te doen. Indien u persoonlijk niemand kent, vindt u op internet of in de telefoonboeken de
adressen van de Joodse gemeenschappen. De kaarten kunnen aangekocht /afgehaald worden bij het KMS
Brussel, Huidevettersstraat 165, 1000 Brussel, tel. 02.5021128, bij KMS Antwerpen, Groenenborgerlaan 149,
2020 Antwerpen, of besteld op mailadres [email protected] (www.kms.be) . De prijs per stuk is € 0,6
zonder verzending.
BIJ ONZE BUREN
Instituut voor Joodse Studies
Het Instituut legt zich toe op de wetenschappelijke studie van het jodendom vanuit de verschillende
cultuurwetenschappelijke disciplines, zoals de geschiedenis, de filologie, de literatuurwetenschap, de
godsdienstwetenschap, de rechtswetenschap, de filosofie en de sociologie. Het Instituut is actief op het
gebied van academisch onderzoek, universitair onderwijs, en educatieve en wetenschappelijke
dienstverlening.
Elk academiejaar staan meer dan twintig lezingen door nationale en internationale specialisten op de
agenda. Deze donderdagavondlezingen zijn gericht op een breed publiek en vrij toegankelijk. Het instituut
organiseert taalcursussen Jiddisch en hedendaags Hebreeuws, en heeft ook een Leeskring Jiddisch.
Daarnaast organiseert het Instituut wetenschappelijke conferenties, studiedagen en workshops, veelal in
samenwerking met Belgische en internationale academische en culturele instellingen.
De Joodse geschiedenis, literatuur, en filosofie, en cultuur sinds de Moderniteit vormen het zwaartepunt in
het onderzoek en het onderwijs. De besproken onderwerpen raken echter steeds, direct of indirect, de
actualiteit of lopende academische discussies.
Het Instituut is volledig geïntegreerd in de Universiteit Antwerpen en wordt gesteund door het Ministerie
van Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap. Het werd opgericht in de herfst van 2001.
Wij verwittigen zo vlug mogelijk voor de nieuwe reeks lezingen op donderdagen om 20.00 uur in de
Universiteit Antwerpen, Rodestraat 14, 2000 Antwerpen. Ondertussen kan reeds ingeschreven worden
voor de taalcursussen modern Hebreeuws en Jiddisch.
Meer informatie: http://www.ua.ac.be/main.aspx?c=*IJS , tel. 03 265 52 43 en via e-mail: [email protected]
__________________________________
BERICHTEN van de ANTWERPSE CONTACTGROEP
–
mei-juni-juli 2013
-
blad 3
MATERIAAL
http://www.rachelnet.net/rachelnet/index.htm is een Europese site voor bibliotheken in de judaica en
hebraica met mogelijkheid om door te klikken naar musea, portaalsites voor de studie van bijbel, taal en
liturgische teksten, sommige zelfs wereldwijd, dit alles in associatie met de Bibliothèque Nationale de
France. Iets voor de studaxen onder ons, of voor de nieuwsgierigen.
De bekende documentaire uit 1996 over de Joden van Antwerpen staat sinds kort op youtube :
http://www.youtube.com/watch?v=Bvnwmgt96Pc . Voor godsdienstlessen blijkt het een ‘big hit’.
Het is de uitzending over ‘orthodoxe Joden in Antwerpen’, van de BRT-TV2 in de reeks ‘Document’ die voor het
eerst op antenne kwam op 16 december 1996, en daarna nog tweemaal herhaald. Duurtijd: 55 minuten.
www.crescas.nl is de site van een onafhankelijk instituut voor Joodse educatie uit Amstelveen met een
uitzonderlijk overzicht van (internationaal) nieuws en materiaal ; zij hebben een nieuwsbrief en een app .
Bij de Theologische Boekhandel Antiquariaat Müller, Cincinnati Building, Schiedamsedijk 132, NL-3134 KK
Vlaardingen is weer een reeks Judaica te koop, met een keuze uit de bibliotheek van dr. C. Sta , zie
http://www.mullerbook.nl/catagorie.php?catagorieId=277 . Een aantal van deze boeken zitten in de bibliotheek
van de ACJCB en kunnen ook daar geconsulteerd worden.
Tenachon Bij de vroegere Folkertsma Stichting voor Talmudica, nu PaRDeS, verschijnt een nieuwe reeks,
met verwijzingen naar de westerse cultuur. Geen tijdschriftformaat meer op A4, maar kleurrijke brochures,
op 32 tot 52 bladzijden. Het eerste nummer ging over ‘Schepping en menselijke identiteit’, 2 over ‘Satan en
het kwaad’, 3 ‘Sabbat –een uitdaging voor de mens’, 4 ‘Goddelijke identiteit: Stem of Beeld?’,
5‘Fanatisme: hart en verharding’, 6 ‘Grenzeloos vertrouwen, in het voetspoor van Abraham’ , 7
‘Uitverkoren?’, 8 ‘Offer: achterhaald of actueel?’ , 9 ‘geboden: gebonden vrijheid’, 10 ‘Yehuda
Aschkenasy, een rabbijn met lev’ , 11 ‘Kidoesj Hasjeem, martelaarschap’, 12 ‘de lijdende knecht’, 13
‘Ballingschap en terugkeer’, en nu 14 : ‘Oud en Nieuw Verbond’ . Hierin de hoofdstukken: - ‘de helende
woorden van Jeremia’, ‘een nieuw verbond?’, ‘verbonden in wederkerigheid’, ‘een verhaal in een vloeibare
tijd’, ‘dit beroep is goed voor je ziel’, interview met Maarten Corbijn. In juli verschijnt 15 over ‘particulier
of universeel’. Telkens wordt naast het hoofdstuk ook literatuur aangegeven om verder te lezen. De
abonnementsprijs is € 52,50 per jaar met 5 deeltjes per jaar. Los nummer € 12,50. Bankgegevens: IBAN:
NL37 INGB 0000 1793 86, BIC INGB NL2A . Verdere informatie op [email protected] ,
Rapenburgstraat 45, NL-1011 TV Amsterdam. Site: www.stichtingpardes.nl . Op dezelfde site hebt u ook
een overzicht met voordrachten, cursussen en uitgaven.
“Adventures in Dialogue” Onder deze titel is zopas van de hand van ds. Peter Janssen een bundel
verschenen met vraaggesprekken rond 45 jaar dialoog van de Rainbow Group in Jeruzalem. Tweemaal met
een tussenpauze van 17 jaar interviewde hij een hele reeks bekende personen, w.o. Marcel Dubois, Prof.
Emil Fackenheim, Bruno Hussar, Rabbi David Rosen, zuster Maureena Fritz, Dr. Jacobus Schoneveld en
vele andere.
Naast historisch materiaal over deze interlevensbeschouwelijke dialoog wordt gereflecteerd over de waarde
van die dialoog. Vriendschappen ontstonden en bleken te kunnen standhouden onder de druk van de
politieke omstandigheden. Zijn kerken in een fase van verval of komen zij terug? Hebben we geleerd om
afstand te nemen van de gedachte dat de kerk het jodendom vervangt en niet meer nodig heeft; zijn we
gewapend tegen fanatisme in eigen kring en bij de anderen? We zullen moeten leren te spreken met elkaar en
verschillen leren aanvaarden. Het boek is in het Engels en heeft ook handvatten voor een dialoog in het
Engels en het Frans. Het kan besteld worden bij ds. P. Janssen, Flierenbos 67, 2370 Arendonk
([email protected]) aan de prijs van € 20 + verzending.
BERICHTEN van de ANTWERPSE CONTACTGROEP
–
mei-juni-juli 2013
-
blad 4
DE ANTWERPSE TRIALOOG: EEN MODEL VAN SAMENLEVEN
Onder grote belangstelling werd op 3 mei in de prachtige Trouwzaal van het Antwerpse Stadhuis de
volledig herwerkte uitgave voorgesteld van Trialoog. In dit inmiddels bekende boek voert Jan De Volder,
redacteur bij het weekblad Tertio en lid van de Gemeenschap van Sant’Egidio, gesprekken met rabbijn
Aharon Malinsky, priester Hendrik Hoet en imam Jamal Maftouhi.
Frans L. van den Brande
(met toelating overgenomen uit Joods Actueel van 21 mei 2013)
Jan De Volder zat de vergadering voor en herinnerde aan de opzet van de gesprekken. In 2005 kregen ze
een eerste vorm. De context was toen anders dan vandaag. Er heerste toen angst. Ondertussen is het hele
project gerijpt. De gesprekspartners van de trialoog bezochten tal van scholen, hielden voor veel
groeperingen lezingen en verdiepten hun eigen trialooggesprekken. Meer dan ooit zijn ze ervan overtuigd
dat in onze maatschappij onverschilligheid en onwetendheid tegenover religies toeneemt, met alle
mogelijke gevolgen. Onverschilligheid mag niet de norm zijn, dit boek moet daartegen een dam vormen. De
jongere generatie wordt zich vanuit de 'trialoog' bewust dat godsdienst geen factor is van maatschappelijke
verdeeldheid. Jamal Maftouhi zei treffend dat godsdiensten de dragers zijn van vier woorden: vrede,
verantwoordelijkheid, veiligheid en vrijheid. Aharon Malinsky onderstreepte dat godsdiensten pleiten voor
solidariteit; dit is in onze tijd, waar steeds meer in markttermen wordt gedacht en geleefd, een moeilijke,
doch primaire opdracht.
Wat betekent 'trialoog'?
Hendrik Hoet formuleert de betekenis van trialoog in het boek als volgt: “Trialoog is een fantasiewoord,
afgeleid van dialoog, dat gesprek betekent. Het Griekse dia heeft eigenlijk niets te maken met twee maar
wel tussen of onder elkaar spreken. Maar goed, het is mooi om met dat woord naar onze gesprekken met
drie te verwijzen. Concreet ontstond het initiatief in de gespannen sfeer na de moord op islamleraar
Mohammed Achrak in Antwerpen in november 2002 en de rellen die daarop volgden in Borgerhout. Een
christen, een moslim en een Jood, alle drie theologisch geschoold, die samen in gesprek gingen en bovenal
liever lieten zien dat ze vrienden zijn: dat was in Antwerpen nog niet vertoond en de stad had er nood aan”.
Een greep uit de motieven voor 'trialoog':
De drie gesprekspartners belichtten bij de voorstelling hun motieven voor de trialoog. Een greep hieruit,
zoals ze in het boek zijn geformuleerd:
Aharon Malinsky: “Het geloof in de ene God brengt ons samen. Alle monotheïsten hebben een directe
verhouding met Hem. De dialoog die wij voeren helpt mij te begrijpen wat het betekent dat wij in de ogen
van God allemaal gelijk zijn. Er is een conflict tussen religie en geschiedenis. De Thora staat vol verzen die
ons respect aanleren voor anderen, die spreken over gelijkheid. Onze historische ervaring met christenen
en moslims echter maakt die dialoog soms moeilijk. Niet de godsdienst, maar de gebeurtenissen scheiden
ons. De trialoog is een zeer goed antwoord op de gebeurtenissen. Je ziet dat ontmoetingen het ijs doen
breken”.
Jamal Maftouhi: “Het doel is dat wij, vertrekkende van ons geloof, duidelijk maken dat het mogelijk is voor
moslims, Joden en christenen, ondanks hun verschillen, samen te leven… De trialoog is voor mij een
oefening om de ander te aanvaarden. Hoe kun je in God geloven zonder al zijn schepselen te aanvaarden.
Als God dat wilde, had Hij aan iedereen hetzelfde geloof gegeven. God zelf heeft dus de verschillen gewild,
in taal, in overtuiging. Als God dat heeft gewild, moet ik dat aanvaarden en ermee leren omgaan”.
Hendrik Hoet: “Onze vriendschapsband helpt ons eerlijk met elkaar te spreken, zonder taboes. We kennen
elkaar. Ik weet dat ik de ander niet ga kwetsen maar dat ik toch mijn mening mag geven. Meer nog, de
reactie van de ander helpt mij om bepaalde problemen duidelijker te zien”.
BERICHTEN van de ANTWERPSE CONTACTGROEP
–
mei-juni-juli 2013
-
blad 5
Schepen Philip Heylen: “Religie onscheidbaar deel van iemands culturele identiteit”
Schepen Philip Heylen beklemtoonde in zijn toespraak dat, telkens als hij spreekt voor een publiek van
Joodse, christelijke of moslimorganisaties, het al snel over integratie gaat. In het woord integratie
bespeuren we het woord in-teger, aldus Heylen. Dat betekent heel, gaaf, af, volledig. Een mens kan nooit
volledig of af zijn, als men hem zijn recht op identiteit ontneemt. “Religie is een onscheidbaar deel van
iemands culturele identiteit. Vandaar de nood aan het in-te-greren van verschillende religieuze visies.
Eigenlijk betekent dat niet meer of minder dan dat men alle mensen het recht op volwaardigheid gunt”.
Schepen Heylen ziet vanuit het stadsbestuur het unieke in van de Antwerpse Trialoog, die in de afgelopen
jaren gerijpt is en vruchten afwerpt. Hij beschreef deze uniciteit als volgt:
“De Antwerpse Trialoog is een uniek initiatief van dialoog tussen godsdienstige leiders van de drie
monotheïstische godsdiensten, Jodendom, christendom en islam. Uniek omdat hun onderlinge gesprekken
en vriendschapsband al meer dan tien jaar standhouden. Uniek omdat dit initiatief is ingebed in een
specifieke context, die van Antwerpen, maar met een universele blik op Europa en de wereld. Uniek, omdat
priester Hendrik Hoet, rabbijn Aharon Malinsky en imam Jamal Maftouhi aan de jongere generaties in één
beeld duidelijk maken dat godsdienst geen factor van maatschappelijke verdeling hoeft te zijn, maar
integendeel een kracht is om onze samenleving leefbaar te houden. De geglobaliseerde wereld zal maar
leefbaar zijn waar een beschaving van het “samenleven” wordt opgebouwd. De Trialoog wil daartoe, in
Antwerpen en ver daarbuiten, aanzetten geven”.
Uitgewerkte lessuggesties
Vanaf volgend schooljaar moeten de leerkrachten van alle levensbeschouwelijke vakken werken aan de
competenties interlevensbeschouwelijke dialoog en interlevensbeschouwelijk samenleven. Onder impuls
van de Stichting Nicolas Cusanus werd een bundel lessuggesties gemaakt vertrekkende van de nieuwe
editie van het boek Trialoog. Ze zijn in eerste instantie bedoeld voor het katholiek godsdienstonderwijs,
maar de oecumenische dimensie (d.w.z. naar de andere christelijke gemeenschappen) en de interreligieuze
dimensie (Joods-christelijk-moslim) laat zien hoe jongeren en alle geïnteresseerden uitgenodigd worden na
te denken in een eerlijke sfeer van ‘trialoog’.
De bundel bestaat uit drie hoofdstukken. In het eerste wordt gefocust op de Antwerpse Trialoog als model
van samenleven. Het tweede hoofdstuk gaat dieper in op de spiritualiteit van de drie
'broedergodsdiensten'. Het derde hoofdstuk heet: "Kansen en knelpunten voor dialoog tussen de
monotheïstische godsdiensten vandaag".
De uitgewerkte lessuggesties staan op
http://www.kuleuven.be/thomas/page/trialoog/?utm_sourceThomas&utm_medium=mailing20130501&utm_campaign=directmail
Jan De Volder, Trialoog. Gesprekken tussen rabbijn Aharon Malinsky, priester Hendrik Hoet en imam
Jamal Maftouhi. 176 blz. Uitgeverij Lannoo, 2013. ISBN 978 94 014 0972 8.
BERICHTEN van de ANTWERPSE CONTACTGROEP
–
mei-juni-juli 2013
-
blad 6
MEDEDELINGEN
Tweedaagse theologische conferentie 2014
Op dinsdag 11 maart en woensdag 12 maart 2014 vindt volgend jaar de jaarlijkse tweedaagse
conferentie plaats voor predikanten, pastores, pastorale medewerk(st)ers, catecheten en een ieder
die zich wil verdiepen in de relatie van jodendom en christendom.
De organisatie is zoals steeds in handen van de Provinciale Werkgroep Kerk en Israël Noord-Brabant
en Limburg en de Antwerpse Contactgroep voor Joods-Christelijke Betrekkingen.
Aan de predikanten van de VPKB, de Verenigde Protestantse Kerk in België, is een dossier aangeboden ter
voorbereiding van de eredienst rond de Israëlzondag van 5 mei 2013 door de Werkgroep Jodendom van de
VPKB. Zie nog op de site www.vpkb.be .
Op 11 november 2013 zal in Brussel het derde colloquium plaatsvinden in de reeks « Juif-chrétiens engageonsnous! ». Dit jaar is het thema « Peuple de Dieu, Peuples de Dieu ». De sprekers zullen Jacques Vermeylen en
Thomas Gergely zijn.
Op 29 september is het weer de Europese dag van het Joodse Cultureel Erfgoed en is de synagoge van de
Bouwmeesterstraat ’s middags open.
Qumran vlakbij (als Groningen tenminste vlakbij is)
Men had vroeger al de speciale tentoonstelling aangekondigd. Ondertussen is deze geopend en zal duren tot 5
januari 2014 in het Drents Museum te Assen (NL) (zie www.drentsmuseum.nl ). Niet alleen zullen voor de eerste
keer originele delen van de rollen buiten Israël getoond worden, maar tevens is van de gelegenheid gebruik
gemaakt om opnieuw een overzicht te geven van de belangwekkende gevolgen van deze vondsten. Van Matthijs
de Jong en Jaap van Dorp verscheen: Qumran en de Bijbel, over ontstaan, overleveringen vertaling van de Bijbel
(NBG/Jongbloed, Heerenveen 2013) ISBN 978 90 8912 061 8.
Paaswensen van de Opperrabbijn van Rome
Riccardo Di Segni, de opperrabbijn van Rome, heeft paus Franciscus een brief met zijn allerbeste wensen
voor Pasen overgemaakt. Hij looft daarin de Joods-katholieke relaties. Opperrabbijn Di Segni spreekt
tegelijk zijn ontgoocheling uit omdat er nog steeds voor de bekering van Joden wordt gebeden in de
Goedevrijdagliturgie van de buitengewone Romeinse ritus. “Die voorbede gaat nog steeds gebukt onder de
last van het onbegrip uit het verleden.” De opperrabbijn van Rome hoopt dat er een dag komt dat Joden en
christenen hun onderlinge verschillen erkennen en elkaar wederzijds respecteren. “Het paasfeest staat
symbool voor onze band en onze onderlinge verschillen.” ( uit Kerknet 010413 )
Aan de Duitse kanselier Angela Merkel werd op 22 mei in Brussel de Prijs van het Europese Jodendom
Lord Jakovovits overhandigd voor haar engagement ten behoeve van de Joodse gemeenschappen en voor
de verdraagzaamheid die zij verdedigt. Tijdens de plechtigheid werd de bezorgdheid naar voor gebracht
voor het stijgend antisemitisme. De Europese rabbijnen wilden hiermee haar strijd eren voor de
verdediging van de rechten van de mens eren en het respect voor de verscheidenheid.
Joodse gemeenschappen over de hele wereld zien gelaten toe hoe rondom hen het antisemitisme blijft
toenemen. Volgens een studie die werd uitgevoerd door de Universiteit van Tel Aviv is het antisemitisme
wereldwijd met 30 procent toegenomen in het bijzonder in Europa (uit "Vlaamse Vrienden van Israël" van
230513).
BERICHTEN van de ANTWERPSE CONTACTGROEP
–
mei-juni-juli 2013
-
blad 7
Odoardo Focherini, een Italiaan die meer dan 105 Joden van de deportatie heeft gered, werd zalig
verklaard. Focherini (1907-1944) had 7 kinderen. Dat belette hem niet zijn leven op het spel te zetten om
Joden te redden. Hij werd zaterdag 15 juni, in aanwezigheid van een 20-tal bisschoppen, in het Italiaanse
Carpi zalig verklaard.
Odoardo Focherini was als administratief medewerker verbonden aan de Italiaanse krant ‘Avvenire’. In
1938 zorgde hij ervoor dat een Joodse journalist werd aangenomen, die als gevolg van de rassenwetten
elders ontslagen was. In 1942 nam hij, op vraag van de bisschop van Genua, ook een aantal Poolse Joden
aan. Vanaf 1943 begon hij met toestemming van zijn vrouw op grote schaal documenten te vervalsen en
Joden het leven te redden. Focherini’s methode was heel eenvoudig: hij nam contact met de families,
haalde de documenten bij de synagoge, zocht financiële steun en zorgde voor valse documenten.
Op 11 maart werd hij uiteindelijk door de nazi’s gearresteerd. Dat gebeurde in een ziekenhuis, toen hij voor
een zieke Jood aan het zorgen was. Focherini kwam terecht in het concentratiekamp van Flossenberg en
later van Hersbrück. Daar overleed hij uiteindelijk op 27 december 1944. Hij was nauwelijks 37 jaar oud. In
1955 reikte de Unie van Joodse Gemeenschappen een eremedaille uit ter nagedachtenis van Focherini.
Later werd hij door Yad Vashem uitgeroepen tot 'Rechtvaardige onder de naties'. (Kerknet 170613)
Oudste Thora-rol ter wereld ontdekt in Italië?
De universiteit van Bologna zou wel eens de oudste volledige Thora-rol ter wereld in haar bezit kunnen
hebben, meldt de BBC. Iedereen was er altijd van uitgegaan dat het perkament in hun bibliotheek slechts
enkele eeuwen oud was, maar na tests blijkt nu dat de tekst meer dan 850 jaar geleden geschreven kan
zijn. Volgens Mauro Perani, professor Hebreeuws aan de universiteit, zou het dan om de oudste Thora-rol
ter wereld gaan en krijgt het object hierdoor enorm veel waarde. Leonello Modona, een bibliothecaris van
de universiteit, zei in 1889 dat het om een rol uit de 17e eeuw ging. Toen professor Perani de rollen
opnieuw onderzocht, zag hij dat het alfabet uit de oude Babylonische traditie gebruikt was. Daarnaast
bevat de tekst elementen die in de 12e eeuw verboden werden door de rabbijn en geleerde Maimonides
en in latere kopieën dus niet meer opdoken, meldt de universiteit. Na koolstofdatering blijkt dat de tekst
meer dan 850 jaar geleden geschreven kan zijn. De Thora omvat de eerste vijf boeken van de Tenach, de
Hebreeuwse bijbel, die de grondslag van het joodse geloof vormen. Bron:
http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/cultuur%2Ben%2Bmedia/kunsten/130529_Torah_universiteitbologna
__________________________________
BERICHTEN van de ANTWERPSE CONTACTGROEP
–
mei-juni-juli 2013
-
blad 8
SINDS MOZES OP DE SINAI
de joodse traditie
in het heilige land.
05 - Bet Sjammai en Bet Hillel.
Hillel en Sjammai waren niet alleen individuen, zij waren ook stichters van scholen (huizen;
bet) waarin het onderricht van de leraren verder werd ontwikkeld na hun dood. Vergeleken met het
weinige dat bewaard werd over de beide leraren, wordt men overspoeld door een vloedgolf van
gegevens betreffende de beide scholen. Voor het geheel van de rabbinica telt men volgens Sh.
Safrai meer dan 350 controversen tussen de beide scholen. Deze handelen vooral over de gebeden,
het afzonderen van de tienden, het huwelijk en levietische reinheid. Bij deze controversen is het
dikwijls zo dat Bet Sjammai het strenge conservatieve standpunt voorstaat en Bet Hillel het meer
welwillende progressieve. Er zijn echter heel wat uitzonderingen. In ongeveer 50 geschillen van de
350 verdedigt Bet Sjammai de milde zienswijze en Bet Hillel de strenge.
Een voorbeeld. Een oude tekst (mBerachot 8) somt alle verschillen tussen de beide scholen
op in verband met de maaltijd. In acht geschilpunten doet de ene school precies het omgekeerde van
wat de andere doet. Zo stelt Bet Sjammai dat men eerst de zegenbede over de dag (sabbat of
feestdag) uitspreekt en dan die over de wijn. Bet Hillel keert de volgorde om. Voor Bet Sjammai
wast men eerst de handen en vult dan de beker. Bet Hillel keert het om. Bet Sjammai leert dat men
het servet van de handen op de tafel legt. Bet Hillel zegt op het kussen. En zo kan men doorgaan…
Een zeer belangrijke controverse gaat over de echtscheiding. Wanneer is echtscheiding
toegelaten? Het belangrijkste bijbelvers daarover is Deuteronomium 24,1. De beide scholen
interpreteren dit vers echter verschillend. Bet Sjammai blijkt strenger te zijn voor de man, maar
vriendelijker voor de vrouw. Bij Bet Hillel is het juist andersom.
Bet Sjammai zegt: Een man mag niet van zijn vrouw scheiden tenzij hij wel degelijk een
zaak van seks over haar gevonden heeft, want er is gezegd (Deut. 24,1) …want hij vond aan
haar een ‘onbehoorlijke zaak’ (Hebr. èrwat davar).
BERICHTEN van de ANTWERPSE CONTACTGROEP
–
mei-juni-juli 2013
-
blad 9
Bet Hillel zegt: (Hij mag van haar scheiden) zelfs wanneer zij zijn eten liet aanbranden,
want er is gezegd (ibid.) …want hij vond aan haar een ‘onbehoorlijke zaak’ (Hebr. èrwat
davar).
Rabbi Aqiba zegt: […]
(mGittin 9,10).
Bet Sjammai staat echtscheiding enkel toe wanneer de echtgenote seks gehad heeft met een andere
man, het gaat dus om echtbreuk van de vrouw. De school leest dit in de uitdrukking ‘onbehoorlijke
zaak’. Èrwa betekent eigenlijk de geslachtsdelen en men kan zo vertalen ‘seksuele handelingen’.
Bet Hillel is het daarmee eens, maar vindt dat de echtgenoot ook in andere gevallen mag scheiden,
zoals het laten aanbranden van het eten. Ook deze school beroept zich op de uitdrukking
‘onbehoorlijke zaak’ maar scheidt de woorden. ‘Geslachtsdelen’ slaat dan op echtbreuk en ‘zaak’
op andere (onaangename) dingen die de man bij zijn vrouw vindt. Rabbi Aqiba (*ca.135) gaat
verder in de geest van Bet Hillel en voegt nog meer dingen toe…
Men zou kunnen denken dat eens te meer de Sjammaiïeten conservatief zijn en de
Hillelieten progressief. Maar hier, bij de echtscheiding, gaat de redenering niet op. De Griekse
teksten van het jodendom (Philo en Josephus) maken duidelijk dat het traditionele gebruik
overeenstemt met de positie van Bet Hillel. Bet Sjammai innoveert en wil de vrouw beschermen
tegen de willekeur van haar man.
Bij deze massa controversen tussen de twee scholen mag men geen inschattingsfout maken.
Bet Sjammai en Bet Hillel stonden niet als gezworen vijanden tegenover elkaar. De teksten
vertellen juist het omgekeerde. Bet Sjammai had geen problemen met het huwen van vrouwen uit
Bet Hillel en omgekeerd. Ook hadden de beide scholen geen problemen met het lenen van elkaars
keukengerei voor de bereiding van rein voedsel (mJebamot 1,4).
Gerard F. Willems
BERICHTEN van de ANTWERPSE CONTACTGROEP
–
mei-juni-juli 2013
-
blad 10
Lijst van de joodse feest- en treurdagen voor 5774 (2013-2014)
Rosj Hasjana (Nieuwjaar) 5774
Vastendag van Gedalja
Yom Kippoer (Grote Verzoendag)
donderdag 5 en vrijdag 6 september 2013
zondag 8 september 2013
zaterdag 14 september 2013
Soekkot (Loofhuttenfeest)
dond. 19 en vrijdag 20 september 2013
Sjemini Atzeret (Slotfeest)
donderdag 26 september 2013
Simchat Tora (Vreugde van de Wet)
Chanoeka (Inwijdingsfeest)
vrijdag 27 september 2013
dond. 28 november tot 5december 2013
Vastendag van 10 Tevet
vrijdag 13 december 2013
Toe Bisjvat (Nieuwjaar der Bomen)
donderdag 16 januari 2014
Vastendag van Esther
Poerim (Lotenfeest)
Pesach (Paasfeest)
Yom Hasjoa (Herdenkingsdag sjoa)
donderdag 13 maart 2014
zondag 16 maart 2014
dinsdag 15 tot 22 april 2014
maandag 28 april 2014
Yom Ha'atsmaoet (Onafhankelijkheidsdag Israël)
dinsdag 6 mei 2014
Lag Ba'omer (33ste dag van de omertelling)
zondag 18 mei 2014
Sjavoe'ot (Wekenfeest)
Vastendag van 17 Tammoez
Vastendag van 9 Av (verwoesting tempel)
Rosj Hasjana (Nieuwjaar) 5775
woensdag 4 en donderdag 5 juni 2014
dinsdag 15 juli 2014
dinsdag 5 augustus 2014
dond. 25 en vrijdag 26 september 2014
Noten :
- aan deze lijst moet nog elk jaar 27 januari als de internationale dag (VN) van de herdenking van de Sjoa
toegevoegd worden
- voeg bij deze data nog elke zaterdag, de wekelijkse sabbat;
- elke aangeduide dag begint de avond daarvoor bij zonsondergang en eindigt dan weer bij zonsondergang;
- houd in uw kontakten met joodse collega's en vrienden/-innen - ook telefonisch - rekening met
bovenstaande data.
- voor de rest van het jaar 2014, zie op de website.