D LEONARDO DA VINCI`S HEILIGE AVONDMAAL 157 Zóóver

D
LEONARDO DA VINCI'S HEILIGE AVONDMAAL
157
Zóóver gingen zij, dat Yen Song, minister van den laatsten keizer Song, dezen
bedrogen hebbend door in dienst over te gaan bij de mongolen Yuan, hoewel
een groot kunstenaar en calligraaf, zijn werken vernietigd zag. Iemand die
een hoogen post bekleedt, dus een ideaal vertegenwoordigt — en bijna alle
groote kunstenaars bekleedden er hooge posten — iemand die als zoodanig
een laagheid begaat kan geen zuivere werken maken, bedriegt den geest,
doet zich anders voor dan hij werkelijk is, zou op deze wijze lage gedachten
helpen vastleggen en vereeuwigen. En waar zijn werken kwamen zou de sfeer
worden bezoedeld.
Wij zijn hier midden in het mysterie. Het mysterie van het beeld. Straalt
het zuiverheid uit, dan werkt het reinigend, bezit het onzuiverheid dan schaadt
het de ziel.
Velen zullen stellig meerdere malen hebben waargenomen hoe leelijke
meubelen een leelijke sfeer creëeren. Maar zelfs mooie meubelen, die langen
tijd met lage menschen hebben samengeleefd, radieeren een leelijke sfeer.
Ik heb dit persoonlijk meer dan eens met schrik geconstateerd, daar waar
men het 't minst mocht verwachten. Bij schilderijen is het precies hetzelfde.
En dit is geen overgevoeligheid. Het is slechts een verscherpen van den
inner lij ken blik.
Waarom hebben de Chineezen hun hoogste Scheppings-ideaal in den
Pruimeboom gesymboliseerd ? De esthetische conceptie der Chineezen is diep
beïnvloed door een bizondere philosophie der natuur. De menschen, de
dieren, de planten en bloemen, de insecten, de bergen, alles is er even gewichtig en de mensch zeker niet belangrijker dan een plant of bloem. Aan de
bron van het Heelal plaatst de Chinees de actie der twee principes: Het
Mannelijke en het Vrouwelijke. Losgemaakt van hun oorspronkelijke eenheid, door hun verschillende verbindingen, geven zij geboorte aan de vormen
van deze wereld. De hemel komt overeen met het Mannelijke principe, de
aarde met het Vrouwelijke. Een vermenging van het Mannelijke en Vrouwelijke doet de dingen geboren worden: de planten, de dieren, de menschen.
De Chineesche gedachten zijn als 't ware onafscheidelijk der Natuur. Zoo
is de bamboe het beeld van de wijsheid, de den het idee van de wilskracht en
het leven, de pruimeboom in bloei, een harmonische vereeniging der twee
principes: Het Mannelijke en Het Vrouwelijke, hij is de maagdelijke
reinheid.*)
Er is een uitvoerige beschrijving der Chineesche Heelal-symboliseering in
den Pruimeboom, maar ik zou er slechts een zeer beknopt overzicht van
kunnen geven, dat toch nog weer te lang zou worden. Che Tchong-jen onder
het pseudoniem Houa-Kouang moet een moraal wijsgeerige verhandeling
van het zinnebeeld van den Pruimeboom geschreven hebben, die ik overal
heb gezocht, maar die volgens den professor in de Chineesche Kunstgeschie') Raphael Petrucci, Les Peintres Chinois, Paris, Henri Laurens edit.