bijlage

Eerste fundament:
Op sociaal vlak
Op sociaal vlak zien we een verschuiving van een patriarchale maatschappij naar een
feministische maatschappij.
Om dit toe te lichten wil ik het eerst even hebben over het verschil tussen mannen en
vrouwen.
Iemand met een compleet vrouwelijke persoonlijkheid of iemand met een compleet
mannelijke persoonlijkheid komt haast niet voor. Het is ook wetenschappelijk bewezen dat de
verschillen tussen mannen onderling en tussen vrouwen onderling groter zijn dan het
gemiddeld verschil tussen mannen en vrouwen. Toch zijn er verschillen en die interesseren
ons nu even het meest, omdat we het maatschappelijk, historisch verband ervan willen
verduidelijken.
Vrouwelijk type
Emotioneel
Verbondenheid
Psychisch sterker
Verleidt
Relationeel gericht
Sociaal gericht
Gericht op synthese en het geheel
Subjectiever, intuïtiever
Op horizontale verbanden gericht
Organisch – dynamisch
Aanhoudende druk
Mensgerichte taken
Creatief
Weet minder over meer onderwerpen
Kan meer taken tegelijk combineren
Organisch dynamisch
Zacht
Rechter hersenhelft
Maan
Passief
…
Mannelijk type
Rationeel
Zelfstandigheid
Fysisch sterker
Jaagt
Maatschappelijk gericht
Zakelijker gericht
Analytisch en specialistisch
Objectiever, abstracter
Op verticale verbanden gericht
Hiërarchisch
Explosieve kracht
Materieel gerichte taken
Logisch, structureel
Weet meer over minder onderwerpen
Doorgedreven specialisme in één taak
Structureel mechanisch
Hard
Linker hersenhelft
Zon
Actief
…
Nu gaat het me in dit opzicht niet in de eerste plaats over het verschil tussen mannen en
vrouwen wel over het feit dat we naar een maatschappij evolueren die meer berust op
vrouwelijke kenmerken. Hier zou men natuurlijk dikke boeken kunnen over schrijven, ik wil
me beperken tot vier voorbeelden:
-
Mannen denken analytisch. De wetenschap heeft sinds het verlichtingsdenken uit
analytisch onderzoek bergen kennis verzameld en die beweging is zeker nog niet
afgerond. Het nadeel is dat de maatschappij zich veel te veel in vakjes heeft ontwikkeld
en dat er nu vooral behoefte is aan synthese, integratie van al die kennis,
verwezenlijkingen, … in het geheel. Net daarin zijn vrouwen dan weer veel sterker. Een
voorbeeld binnen dit voorbeeld: je kan bacteriën doden met een geneesmiddel. Door in
een laboratorium een context te creëren waarin men die zaken observeert, kan men zo’n
geneesmiddel bedenken, testen, … Hoe hou je mensen preventief gezond, hoe hangt
fysische en psychische gezondheid aan mekaar, hoe grijp je zo weinig mogelijk naar
antibiotica, …? Het leven is oneindig veel complexer en chaotischer. Het is goed dat er
antibiotica bestaan. Het is een belangrijke verworvenheid, maar je moet ze in een
gezondheidszorg inpassen waarin je ze curatief zo weinig mogelijk gebruikt door
aandacht te besteden aan preventieve gezondheidszorg gericht op de totale mens.
-
Een man is fysiek sterker. Hij heeft sterkere botten en een natuurlijke aanleg voor meer
spierontwikkeling. Machines hebben veel fysieke arbeid overgenomen. ‘The battlefield’
bestaat ook niet meer uit stoere ‘boys’ maar uit satelliet- en computergestuurde raketten.
Die technische toestanden kunnen even goed door vrouwen gestuurd worden: een sterke
eigenschap van mannen die dus overbodig werd gemaakt.
-
Jonge mannelijke pubers voelen het aan dat hun persoonlijkheidskenmerken minder
overeenstemmen met wat het toekomstige leven en de toekomstige maatschappij van hen
vergen. Ze vluchten dus ook makkelijker weg in computerspelletjes waarin die
mannelijke persoonlijkheidskenmerken volop mogen zegevieren.
Jonge vrouwen voelen dat ze maatschappelijk aan waarde winnen, niet alleen omdat ze
vroeger minder kansen kregen, maar vooral omdat de maatschappij hun sterke kansen
juist veel meer nodig heeft. Het motiveert hen. Voor het eerst in de geschiedenis studeren
meer vrouwen met succes af aan de universiteit dan mannen. Het heeft dus met veel meer
te maken dan dat meisjes vroeger de kans niet kregen om te studeren.
-
De vertaling van dit fenomeen is op sociaal-maatschappelijk vlak het meest interessant.
De wijziging van sociale verbanden in de maatschappij is historisch. Verticale,
hiërarchisch, strak-structurele organisatievormen blijken minder geschikt voor de
toekomst. Horizontale, organisch-dynamische organisatievormen blijken meer geschikt
voor de toekomst. De maatschappij is heel complex geworden, de kennis verdubbelt in
een steeds sneller tempo, … Dit is niet allemaal meer te beheren en beheersen vanuit een
maatschappelijke top. Verantwoordelijkheid leggen bij teams die interdisciplinair, op een
ethisch verantwoorde manier is veel functioneler en beter haalbaar.
Het sterkste voorbeeld hiervan is wellicht hoe jongeren zich in de informatie- en
netwerkmaatschappij via het internet met elkaar verbinden.
Dat de maatschappij meer en meer sterke kanten van vrouwen nodig heeft, kan je met
honderden voorbeelden illustreren. Kijk rondom jou met het bovenstaande tabelletje – dat
trouwens ook heel onvolledig is – in het achterhoofd en je kan zelf massa’s voorbeelden zien.
Met feminisme bedoel ik dus veel meer dan een gelijkberechtiging en gelijke kansen van
mannen en vrouwen. Die gelijkheid is nog niet compleet veroverd. Men meet die wijziging
met mannelijke maatstaven, bijvoorbeeld: hoeveel vrouwen staan er mee aan de top van de
politiek? We spreken dan weer over hiërarchische macht, maar vrouwen moeten geen
hiërarchische macht hebben om macht uit te oefenen. Ze kunnen als horizontaal ongeschreven
netwerk met psychologische druk veel macht uitoefenen.
Ik ben leraar en ik merk dit op school bijvoorbeeld heel goed. Wat de inspectie, de directie en
de onderwijskoepel eist is één ding, dat is de oude verticale machtsstructuur. Wat het
horizontale verband tussen collega’s wil is een ander ding. Die ongeschreven afspraak aan
welke dingen men zal werken, aandacht geven, … beïnvloedt de dagelijkse lespraktijk en het
pedagogisch klimaat enorm. Wil een organisatie goed functioneren dan is er best een open
communicatie tussen die twee machtsstructuren.
De horizontale macht is natuurlijk moeilijk meetbaar, maar men moet feminisme ook met
vrouwelijke maatstaven meten en dan stelt men vast dat het feminisme veel verder staat dan
normaal wordt aangenomen..
De beschavingsverandering is op het vlak van veranderende sociale verbanden al heel goed op
dreef. Ze stuit op zeer weinig weerstand in de Westerse beschaving. Dat kan men niet zeggen
van alle domeinen waarop een ommekeer nodig is om te overleven op deze blauwe planeet:
op economisch vlak wordt de grote wijziging geblokkeerd.