Kinderen in armoede

Lokaal het verschil maken
Over kinderarmoede en lokale strijdmiddelen
Lunchgesprek n.a.v. Gentse ‘Week tegen Armoede’ Dr. Isabelle Pannecoucke – UGent [email protected] & Sylvia Lis – OCMW Gent
1.
2.
(Kinder)armoede in woorden
Kinderarmoede in beeld
1.
Toegang tot toereikende middelen
2.
Toegang tot diensten en kansen
3.
Kinderarmoede aangepakt
4.
Kinderarmoede aangepakt in een Armoedebeleidsplan
1. (Kinder)armoede in woorden
1.
Armoede
«… een netwerk van sociale uitsluitingen…
op verschillende domeinen van het maatschappelijk en
individueel leven … »
Tewerkstelling, Onderwijs,
Huisvesting…
Sociale contacten, vrienden,
familie, gezin …
!! Uitsluitingen staan niet los van elkaar
3
2. Kinderarmoede in woorden
2.
Kinderen in armoede
•
Meer dan enkel een bijproduct van armoede bij volwassenen
‘Ambivalent’
•


Welvaart en welzijn afhankelijk van gezinscontext
Volwaardige burgers
Dubbele focus

1.
Gezinnen in armoede
2.
4
Kinderen in armoede: eigen perspectief
2.Kinderarmoede
in beeld
2.1 Toegang tot
toereikende middelen
% kinderarmoede
in rijke landen (2008)
(Bradshaw, e.a. 2012)
2. Kinderarmoede in beeld
2.1 Toegang tot toereikende middelen
Kansarme gezinnen (Kind & Gezin)


Indicatoren: inkomensniveau, opleiding, tewerkstelling, aard tewerkstelling,
huisvesting, gezondheid gezinsleden, ontwikkeling kinderen

Uiterst zwakke socio-economische gezinnen
Arbeidsloos
Lage opleiding: bijna 80%
Slechte huisvesting: bijna 50%
Zwaktes in ontwikkeling: 33%
Algehele zwakke sociaal-economische situatie: 50%
(inkomen, opleiding, arbeidssituatie)





7
2. Kinderarmoede in beeld
2.1 Toegang tot toereikende middelen
!!! Grootstedelijke problematiek: iets meer dan 1 op 3 kinderen die in kansarmoede
opgroeit, woont in Gent of Antwerpen
Gent: 20,3% in 2012 – 18,3% in 2011 – 15,5% in 2010
2. Kinderarmoede in beeld
2.2 Toegang tot kansen en diensten

Gezondheid


Gezondheidsverschillen al voor en bij de geboorte
Ongezond hoge niveaus van negatieve stresshormonen





Ontwikkeling centraal zenuwstelsel en hersenen
Verschillen naar tandverzorging, gezicht- en gehoorstoornissen
Hogere prevalentie van indicatoren van ongezonde levensstijl
Effect op lange termijn: verhoogde kans op bepaalde fysische en mentale
gezondheidsproblemen
Cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling


Al op 1 jaar een maand achterstand
22% heeft gedragsproblemen (heeft zorgen, is bang, wordt gepest, is overactief, heeft
moeite om zicht te concentreren)

9
Langdurige, diepgaande armoede-ervaringen
2. Kinderarmoede in beeld
2.2 Toegang tot kansen en diensten

Schoolse resultaten
Latere intrede onderwijs
Schoolse achterstand



Hoger risico op doorverwijzing






21% van kinderen in gezin met inkomen < armoedegrens
Oververtegenwoordiging in bijzonder onderwijs
In middelbaar: weinig kwalificerende richtingen
Absenteïsme, niet altijd gewild
Vroegtijdig schoolverlaten
Ongekwalificeerde uitstroom ongelijk
Geringe doorstroom naar hoger onderwijs


10
psychologisch welbevinden (onwel op vlak van leersituatie, persoonlijk vlak, relationeel)
Ongelijke kansen en ongelijke behandeling
2. Kinderarmoede in beeld
2.2 Toegang tot kansen en diensten
Focus huisvesting/leefomgeving







25% van arme gezinnen met kleine kinderen leven in een woning met lekkend dak,
vochtigheid of rotte vloeren of ramen
Te weinig ruimte, te donker, teveel lawaai, te koud….
Kinderen (vooral van 1-oudergezinnen) in hoogbouwappartementen , ideaal om
op te groeien?
Kindvriendelijke biotoop in de sociale huisvesting?
Wanneer je huis op wielen staat, wanneer je huis het park is
Meest kindonvriendelijke buurt in de 19de eeuwse wijken van Antwerpen, Brussel,
Gent

11
Kleine flatgebouwen (1 slaapkamer); oude arbeiderswoningen met gebrek aan comfort
2. Kinderarmoede in beeld
2.3 Participatie
Deelname aan sociale, vrijetijds-, culturele, sport- en maatschappelijke activiteiten.
Percentage kinderen uit gezinnen waar
het om financiële redenen niet
mogelijk is om:
buitenspeelgoed te kopen voor de
kinderen (fiets, rolschaatsen,…)
spelletjes voor binnen te kopen
oorzien vrijetijdsactiviteiten
speciale gelegenheden te vieren
van tijd tot tijd vriendjes uit te
nodigen om te komen spelen of eten
deel te nemen aan schoolreizen en
schoolactiviteiten die geld kosten
Bron: EU SILC 2009.
Totaal
kinderen
3,7%
Kinderen uit gezinnen
met een risico op
monetaire armoede
13,3%
Kinderen uit gezinnen
zonder risico op monetaire
armoede
1,8%
2,1%
7,6%
3,2%
3,0%
9,3%
27,2%
11,0%
13,4%
0,7%
3,8%
1,7%
1,0%
3,1%
8,3%
2,1%
3. Kinderarmoede aangepakt

Op verschillende terreinen






Sociale dienstverlening
Familievriendelijk beleid
Uitkeringen
Arbeidsparticipatie
Kwaliteitsvolle huisvesting en omgeving
Aandachtspunten



Universele én specifieke maatregelen
Diversiteit van kinderen
Totaal beleid – geïntegreerde strategie


13
Niet losgekoppeld van algemene armoede
Lokale strijdmiddelen kunnen niet alles oplossen
3. Kinderarmoede aangepakt

Lokale troeven

Wat leeft er in de lokale omgeving?

Via OCMW en andere diensten


Verenigingen waar armen het woord nemen, samenlevingsopbouw, buurtwerkingen,
vakbonden, CAW’s, …
Bijeenbrengen van lokale stakeholders (diversiteit!!! Participatie)
MIDDENVELD
OUDERS
14
OVERHEID
SCHOLEN
4. Kinderarmoede aangepakt in een Armoedebeleidsplan

Armoedebeleidsplan vanuit een regierol OCMW (versus actorschap)

Doelstelling en verdere planning rond armoedebeleidsplan

Hoe ziet dit plan eruit ?


Wat ging vooraf

Wetenschappelijk kader

Cijfergegevens

Omgevingsanalyses

Stakeholdersanalyse

Besprekingen
Voorlopige ontwerptekst

Visie

Strategische en operationele doelstellingen

Acties
4. Kinderarmoede aangepakt in een Armoedebeleidsplan
4.1 Voorlopige ontwerptekst

Integrale benadering




Levensdomeinen







Toegankelijkheid van dienstverlening en zorg
Participatie
Sensibilisering
Inkomen
Wonen
Werken en activering
Leren
Sociale relaties en vrije tijd
Fysieke en geestelijke gezondheid
Kinderarmoede
4. Kinderarmoede aangepakt in een Armoedebeleidsplan
4.2 Luik Kinderarmoede in Armoedebeleidsplan
Armoedebeleidsplan Luik Kinderarmoede:

Tekorten op verschillende levensdomeinen
Strijd tegen armoede = strijd voor meer kansen
Acties gericht vanaf de eerste levensjaren
Rechten van het kind + doorbreken generatiearmoede
Kind EN zijn ouders/gezin
Expertise in de stad : verbindend werken tussen sectoren

Vier pijlers









Het kind zelf
De ouder / opvoedingsverantwoordelijke
De omgeving van het kind en de ouder (gezin, buurt, school,…)
Netwerk van hulp- en dienstverleners
4. Kinderarmoede aangepakt in een Armoedebeleidsplan
4.3 De doelstellingen rond Kinderarmoede

Kinderen en hun gezin in armoede krijgen meer kansen en ondersteuning op de
armoedespiraal te doorbreken



Kennis over (de impact van) kans-, kinder- en generatiearmoede verhoogt waardoor
organisaties meer kansen creëren en een betere ondersteuning geven aan kinderen en hun
gezin

sensibiliseringsacties,

acties om kinderen en hun gezin te versterken

…
Er is een betere afstemming tussen de verschillende sectoren over trajecten van kinderen, hun
ouders en hun gezin waardoor we de kloof tussen hulpverlening, vrije tijd en school
overbruggen en er integraal over levensdomeinen gewerkt wordt

Sectoroverschrijdend overleg

Afstemmen en betere doorverwijzingen tussen sectoren

Netwerken (bvb Huizen van het Kind)

…
Bij het verbeteren van de toegang tot dienstverlening voor mensen in armoede hebben we een
prioritaire aandacht voor ouders, kinderen en hun gezin

Meer laagdrempelig toegankelijk maken van initiatieven kinderopvang

…