Gegeneraliseerde angststoornis

 Angst
stoorniss en
Gegeneraliseerde
angststoornis
haal het beste uit uw leven
GGZ Friesland is de grootste aanbieder van
geestelijke gezondheidszorg in de provincie
Friesland. We bieden u hulp bij alle mogelijke
psychische problemen. Met meer dan 160 locaties
zijn we te vinden door heel Friesland. Ruim 2000
medewerkers dragen iedere dag bij aan de zorg
die we leveren.
De behandelingen bij GGZ Friesland zijn
gebaseerd op de landelijke behandelrichtlijnen
die door het Trimbos Instituut zijn opgesteld.
In deze richtlijnen, die zijn gebaseerd op
wetenschappelijk onderzoek, staat beschreven
wat de aanbevolen behandelvormen zijn bij de
verschillende psychische aandoeningen.
De behandelaren van GGZ Friesland zijn BIGgeregistreerd. De wet BIG (Beroepen in de
Individuele Gezondheidszorg) bevat regels die
de kwaliteit van de zorg door behandelaren
bewaakt. Het Bigregister is door de overheid
ingesteld en behandelaren kunnen in dit register
worden ingeschreven wanneer zij voldoen aan
de opleidingseisen die voor de verschillende
beroepsgroepen gelden.
Wat is een gegeneraliseerde
angststoornis
We spreken van een gegeneraliseerde
angststoornis (GAS) als u zich voortdurend zorgen
maakt over allerlei ernstige problemen die in de
toekomst mogelijk kunnen ontstaan, zonder dat
er nu al voldoende aanwijzingen voor zijn dat het
ook werkelijk zo zal gebeuren.
Een gegeneraliseerde angststoornis wordt
ook wel ‘piekerstoornis’ genoemd. Zo kunt u
piekeren over zaken als geld, werkeloosheid
of de gezondheid of het welzijn van uzelf of
anderen. Kleine aanleidingen leiden tot een
aaneenschakeling van gedachten over zaken die
mis kunnen gaan, wat uiteindelijk kan uitmonden
in allerlei rampgedachten.
Bij deze stoornis overschat u de kans op gevaar
en verwacht altijd het ergste. U bent altijd
waakzaam en beducht op signalen van mogelijk
gevaar. Daar komt bij dat u te weinig vertrouwen
heeft in uw vermogen om problemen op te
lossen of aan te kunnen. Vaak bent u bang om
de emoties niet aan te kunnen wanneer er iets
ernstigs gebeurt.
Het piekeren gaat vaak volgens zogenaamde
‘stel dat’ of ‘wat - als’ redeneringen: “Wat moeten
we doen als we in de vakantie op de snelweg
autopech krijgen? En stel dat het niet lukt om
hulp in te roepen. Wat moeten we doen als het
niet lukt om in het Frans uit te leggen wat er
aan de hand is. En als het donker wordt, hoe
moet het dan? Wat als we in het donker worden
overvallen?” Enzovoort. U verliest de realiteit
geleidelijk uit het oog, de gevolgen worden in
uw beleving steeds ernstiger en er ontstaan
gevoelens van angst en paniek.
U kunt moeilijk omgaan met onzekerheden
en probeert door middel van piekeren en het
treffen van allerlei veiligheidsmaatregelen de
onzekerheid te verminderen. Hoewel het vele
piekeren erg belastend kan zijn, wordt het door u
ook vaak als nuttig gezien.
Het piekeren wordt bijvoorbeeld beschouwd
als een manier om beter voorbereid te
kunnen zijn op mogelijke problemen. Of
piekeren wordt beschouwd als een teken van
verantwoordelijkheid. Deze opvattingen over het
nut van het piekeren, maken dat het ook moeilijk
is om minder te piekeren.
haal het beste uit uw leven
Oorzaken
In het ontstaan van een gegeneraliseerde
angststoornis lijken meerdere factoren een rol te
spelen. Er zijn aanwijzingen dat sommige mensen
een verhoogde erfelijke gevoeligheid hebben voor
het krijgen van angstgevoelens. Daarnaast spelen
de levensomstandigheden en de ervaringen die
iemand heeft gehad een rol.
Soms ontstaat een angststoornis na een
ingrijpende levensgebeurtenis of na een periode
van spanning of stress. Mensen met faalangst en
weinig vertrouwen in hun eigen kunnen lijken een
verhoogde kans te hebben op het ontwikkelen
van een gegeneraliseerde angststoornis.
Wat betekent het voor u
De verdere gevolgen kunnen zijn dat u steeds
geruststelling vraagt bij anderen of dat
bijvoorbeeld gezinsleden voortdurend worden
gewaarschuwd voor gevaar. Ook kunt u situaties
of activiteiten vermijden die onbekend zijn of van
te voren moeilijk zijn in te schatten.
U kunt er een perfectionistische leefstijl op na
houden, omdat u denkt dat u kunt voorkomen dat
er dingen mis gaan door alles zo goed mogelijk
te doen. Door dit alles kunnen er slaapproblemen
ontstaan en klachten van oververmoeidheid,
wat dan weer kan leiden tot een verdere afname
van uw zelfvertrouwen. Ook kan het gebeuren
dat u piekert over het piekeren zelf. De angst
kan ontstaan dat het piekeren de gezondheid
kan schaden of dat het kan leiden tot blijvende
psychische schade.
De behandeling
Voor de behandeling van een gegeneraliseerde
angststoornis baseren we ons op de
Multidisciplinaire Richtlijn voor Angststoornissen.
De behandeling van eerste voorkeur bestaat
uit cognitieve gedragstherapie. Daarnaast kan
in sommige gevallen tevens medicatie worden
voorgeschreven, bijvoorbeeld wanneer er naast
de angstklachten ook sprake is van lichamelijke
uitputting of een depressie.
Cognitieve gedragstherapie is een
combinatie van twee vormen van psychotherapie,
nl. cognitieve therapie en gedragstherapie.
Cognitieve therapie
Hierbij is de aandacht gericht op de invloed
die het denken heeft op uw gevoelens. Door
eenzijdige of negatieve denkgewoontes kunnen
er ongewenste gevoelens of emotionele klachten
ontstaan. Bij cognitieve therapie leert u uw eigen
denkpatronen te ontdekken en te wijzigen, zodat
u uiteindelijk op een meer evenwichtige wijze
gaat kijken naar de voor u moeilijke situaties.
Hierdoor kunnen de ongewenste gevoelens
afnemen.
Gedragstherapie
Bij gedragstherapie is de aandacht gericht op
het gedrag, dat wil zeggen datgene wat u doet
of laat. Bij angstklachten bestaat het gedrag
meestal uit het voortdurend ontlopen van
situaties die angst zouden kunnen oproepen of
uit het treffen van allerlei veiligheidsmaatregelen.
Het vermijden van situaties en het treffen van
veiligheidsmaatregelen zorgen op korte termijn
voor afname van de angst, maar op de lange
duur leidt het er toe dat u steeds minder durft en
steeds angstiger wordt.
In de gedragstherapie oefent u met het stap voor
stap weer opnieuw aangaan van allerlei situaties
die u tot nu toe steeds uit de weg ging. Hierdoor
kunt u geleidelijk uw angst overwinnen en uw
zelfvertrouwen opbouwen. Deze werkwijze
wordt ‘blootstelling’ genoemd (blootstelling
aan de moeilijke situaties). Daarnaast wordt er
gewerkt aan het geleidelijk verminderen van
de veiligheidsmaatregelen. Daarbij kan een
onderdeel ook zijn dat u nieuwe vaardigheden
aanleert, zodat u beter in staat bent om de voor u
moeilijke situaties te hanteren.
haal het beste uit uw leven
Cognitieve gedragstherapie is een werkwijze die
zich vooral bezig houdt met vermindering van
klachten of problemen die zich in uw huidige
leven afspelen. Om het ontstaan van uw huidige
klachten te kunnen begrijpen wordt er soms ook
gekeken naar gebeurtenissen die zich eerder
in uw leven hebben afgespeeld, maar hier ligt
niet de nadruk op. Zowel cognitieve therapie
als gedragstherapie zijn werkwijzen waarbij
de verschillende stappen in de behandeling
worden gepland in nauw overleg tussen u en de
behandelaar.
Huiswerkopdrachten
Tevens is een belangrijk onderdeel van deze
behandelvorm dat u regelmatig allerlei
huiswerkopdrachten moet gaan doen, zoals
het bijhouden van registraties van klachten, het
bijhouden van zogenaamde ‘gedachtedagboekjes’
of het doen van oefeningen om u zelf aan
moeilijke situaties bloot te stellen. Cognitieve
gedragstherapie is een behandelvorm die een
actieve inzet van u vraagt en waarbij u en de
behandelaar een soort samenwerkingsrelatie
aangaan.
Behandelduur
De duur van de behandeling hangt af van
het soort klacht dat wordt behandeld en
de ernst van de klacht. Ook maakt het
verschil of het een individuele behandeling
betreft of een groepsbehandeling. Bij een
individuele behandeling van angstklachten
ligt de behandelduur tussen de 8 en de 24
behandelbijeenkomsten.
In de eerste fase van de behandeling zullen de
bijeenkomsten in de regel één keer per week
plaats vinden, verderop in de behandeling vinden
de bijeenkomsten eens per twee weken plaats.
In de meeste gevallen duurt een behandeling
maximaal een half jaar.
Bij een groepsbehandeling van angstklachten is
er meestal sprake van 16 behandelbijeenkomsten,
die afhankelijk van de soort klacht eens per week
of eens per twee weken plaats vinden.
Cognitieve gedragstherapie bij een
gegeneraliseerde angststoornis
Voor de behandeling van een GAS kan
gebruik worden gemaakt van meerdere
behandelmethoden, die veelal in combinatie
met elkaar worden toegepast. Welke combinatie
wordt gebruikt, kan van persoon tot persoon
verschillen. Dit hangt samen met welke aspecten
van de angststoornis het meest op de voorgrond
staan.
o Kansen inschatten
Mensen met een gegeneraliseerde angststoornis
overschatten de kans op rampzalige
gebeurtenissen. In de cognitieve therapie kunt u
leren om de kansen dat er iets ergs zal gebeuren
realistischer in te schatten dan u nu doet.
o Problemen oplossen
In de behandeling kunt u leren een onderscheid
te maken tussen oplosbare en onoplosbare
problemen. Problemen zijn pas oplosbaar
wanneer er voldoende informatie beschikbaar is
over de precieze omstandigheden.
Met een GAS houdt u zich vaak intensief bezig
met problemen die mogelijk in de (verre)
toekomst kunnen optreden en die daardoor nog
zo vaag zijn en met zoveel onduidelijkheden
omgeven dat ze niet oplosbaar zijn.
Wie naar buiten wil gaan en zich afvraagt of
hij een regenjas mee moet nemen kan naar
de lucht kijken of het weerbericht raadplegen.
Wie zich afvraagt of hij volgende maand bij een
gepland uitstapje zijn regenjas mee moet nemen
beschikt nog over te weinig informatie om hier
een beslissing over te kunnen nemen. Het kan
nog alle kanten op gaan. Veel nadenken over
de weerssituatie van volgende maand en alle
mogelijkheden in gedachten onderzoeken helpt
niet om de onzekerheid te verminderen.
Omdat het u niet lukt een oplossing te vinden kan
het zelfs de onzekerheid en de angst vergroten.
In de behandeling kunt u leren de zaken waar
u geen invloed op hebt ‘los te laten’ en u meer
te richten op het heden. Wanneer u het ook
moeilijk vindt om problemen te hanteren die wel
oplosbaar zijn, dan kan een training in ‘probleem
oplossingsvaardigheden’ u misschien helpen.
haal het beste uit uw leven
o Anti-piekertraining
Dit is een training die specifiek gericht is op
het leren ‘loslaten’ van piekeronderwerpen. Bij
het optreden van piekergedachten roept u in
gedachten een situatie op waarin het u wel
gelukt is om uw zorgelijke gedachten los te
laten, u spreekt u zelf bemoedigend toe en u
neemt hierbij een ontspannen lichaamshouding
en gezichtsuitdrukking aan. Zo wordt het
goede gevoel als het ware gekoppeld aan het
piekeronderwerp en kan de spanning afnemen.
o Denkbeeldige blootstelling
Hoewel u vaak in gedachten bezig zijn met
allerlei ernstige gebeurtenissen die kunnen plaats
vinden, is het tegelijkertijd vaak ook zo dat u niet
echt durft door te denken over datgene waar u zo
bang voor bent. Hierdoor blijft de angst aanwezig.
Bij denkbeeldige blootstelling wordt een
werkwijze gevolgd waarbij u zich de gevreesde
situaties zo levendig mogelijk in beelden probeert
voor te stellen, zodat u er aan kunt wennen.
Hierdoor neemt de angst geleidelijk af. Deze
werkwijze kan ook helpen om minder bang te
worden voor het ervaren van emoties.
o Verandering van opvattingen over het piekeren
Vaak heeft u het idee dat piekeren of zich
zorgen maken nuttig is en dat het bijvoorbeeld
helpt om nare gebeurtenissen te voorkomen
of er beter op voorbereid te zijn. Het tegendeel
is echter het geval. Piekeren werkt dusdanig
spanningsverhogend dat het vaak juist moeilijker
wordt om rustig de situatie te bekijken en tot
een passende oplossing te komen. Bovendien
lopen werkelijke gebeurtenissen meestal anders
dan u van te voren had kunnen bedenken,
waardoor alle bedachte oplossingen niet van
toepassing blijken te zijn. In de behandeling zult
u worden aangespoord om nieuwe situaties aan
te gaan zonder u daar van te voren in gedachten
uitgebreid op voor te bereiden.
Soms wordt er ook gepiekerd over het piekeren
zelf. De gedachte is dat het piekeren tot blijvende
schade kan leiden (“Ik word nog eens gek van
dat gepieker”). Deze angst kan verminderen
door denkbeeldige blootstelling aan de
piekergedachten, waardoor kan worden ervaren
dat de spanning uiteindelijk afneemt
o Blootstelling in de realiteit
Doordat u geneigd bent nieuwe of onzekere
situaties uit de weg te gaan, blijft de wereld
in uw ogen gevaarlijk en bedreigend. Bij deze
werkwijze wordt samen met u een lijst gemaakt
van situaties die u uit de weg gaat en er worden
afspraken gemaakt over het stap voor stap
aangaan van deze situaties. Hierdoor raakt
u meer vertrouwd met deze situaties en zal
uw angst kunnen verminderen. Daarnaast is
het van belang om ook allerlei veiligheids- en
voorzorgsmaatregelen die u gewend bent te
nemen geleidelijk te verminderen.
o Leren verdragen van onzekerheid en spanning
Wanneer u zich angstig voelt doordat u piekert
over mogelijke nare toekomstige gebeurtenissen,
zult u geneigd zijn de spanning te willen
verminderen door bijvoorbeeld steun en
geruststelling te vragen aan anderen of door
zaken te controleren of anderen veelvuldig te
waarschuwen voor gevaar.
In de behandeling wordt samen met u een plan
gemaakt om al deze gedragingen stap voor
stap te verminderen, zodat u kunt ervaren dat
de zaken ook goed kunnen lopen zonder dat u
alles in de gaten houdt. Dit houdt tevens in dat u
geleidelijk leert de onzekerheid en de spanning
beter te verdragen.
o Ontspanningstraining
Wanneer angstgevoelens gepaard gaan met veel
lichamelijke spanningsverschijnselen kan het
zinvol zijn om in een gerichte training te leren de
spieren te ontspannen en de ademhaling rustig
te houden.
Psychische hulpverlening valt onder de
basisverzekering voor ziektekosten. De
kosten worden daaruit vergoed. Wel kan een
eigen risico in rekening worden gebracht. In
uw verzekeringspolis vindt u hierover meer
informatie.
Uw belangen, rechten en klachten
Voor vragen en hulp kunt u altijd terecht bij
uw behandelaar. Ook kunt u de geestelijke
verzorger, de patiëntenvertrouwenspersoon, de
Cliëntenraad en/of de Familieraad benaderen.
Contactgegevens vindt u in de folder
‘Patiëntenrechten’. Ook vindt u in deze folder
meer informatie over rechten en plichten rondom
uw behandelplan, behandeling en dossier.
De folder ‘Een klacht, en dan..’ vertelt u waar
u terecht kunt bij eventuele klachten. Deze
brochures zijn te vinden in de wachtkamers of u
kunt ze opvragen bij de afdeling Communicatie
via [email protected] of via tel: 058-2848715.
Afspraak afzeggen
Om een behandeling succesvol te laten verlopen
is het belangrijk dat u aanwezig bent op de
geplande afspraakmomenten.
Als u onverhoopt niet kunt komen, verzoeken wij u
dringend uw afspraak tijdig, minimaal 24 uur van
te voren, af te zeggen.
Adressen
Leeuwarden
Sixmastraat 2
8932 PA Leeuwarden
Tel. 058 28 48 888
Heeft u vragen
Voor vragen of meer informatie kunt u terecht
bij een locatie van GGZ Friesland bij u in de
buurt. Kijk voor meer informatie ook op www.
ggzfriesland.nl
Drachten
Compagnonsplein 1
9202 NN Drachten
Tel. 0512 58 89 57
Dokkum
Birdaarderstraatweg 80b
9101 PK Dokkum
Tel. 0519 22 99 30
Heerenveen
Kastanjelaan 1
8441 NC Heerenveen
Tel. 0513 61 90 00
Sneek
Hegedyk 2
8601 ZR Sneek
Tel. 0515 43 62 24
Colofon
Deze brochure is door de afdeling Communicatie van
GGZ Friesland met de grootste zorg gemaakt. Ze zijn
hierbij door de Centrale Cliëntenraad geadviseerd.
Mochten er onduidelijkheden in staan, neem dan
contact op met de afdeling Communicatie. Tel. 0582848715 of stuur een mail naar [email protected]
Angst_zb_ Gegeneraliseerde angststoornis_2010.08
este uit
‘Haal het b
uw leven’
Mst.o.1210
Wat zijn de kosten