De specificiteit van het christendom

DE SPECIFICITEIT VAN HET
CHRISTENDOM
A. HET CHRISTENDOM UITGEDAAGD DOOR DE WERELDRELIGIES
B. HET CHRISTENDOM UITGEDAAGD DOOR JEZUS CHRISTUS
C. HET CHRISTENDOM EN ZIJN GELOOF IN DE VERRIJZENIS
D. HET CHRISTENDOM UITGEDAAGD DOOR NEW AGE
F. HET CHRISTENDOM EN DE RADICALITEIT VAN DE NAASTENLIEFDE
Uitklaring van enkele begrippen

Religie

Godsdienst

Geloof

Levensbeschouwing

Zingeving
Deel A
HET CHRISTENDOM UITGEDAAGD DOOR DE
WERELDRELIGIES
I. Drie attitudes t.a.v. de veelheid van
religies


De theologie van de
godsdiensten
Drie posities:
 Exclusivisme
 Inclusivisme
 Pluralisme

Pluraliteit, pluralisme
en identiteit…
II. De positie van John Hick


Korte situering van
leven en werk
Uitgangspunt: mensen
zijn ervarende wezens
Ervaren = ervaren áls
 De Gestalt-switch
 Ervaren en interpreteren



“The Real”
Wereldreligies als
interpretatiekaders
Afbeeldingen uit de Gestalt-psychologie
III. De vraag naar een christelijke
identiteit


Identiteit en diversiteit:
een andere invalshoek
Het werk van Paul
Ricoeur
De mens als verhalend
en symbolisch wezen
 Idem >< ipse
 De ipse-identiteit:

Het karakter
 De belofte


Religieuze identiteit als
narratieve identiteit
IV. Het belang van de interreligieuze
dialoog




Religieuze identiteit als
narratieve identiteit
Belang van dialoog voor
de vorming van
identiteit
De noodzaak van
dialoog op alle vlakken
Spanning tussen
identiteit en diversiteit
Een interview met Gavin D’Costa




Inleiding
1. Overeenkomst en
verschil (terras)
2. Uitdieping van
enkele themas’s
(multiculturele bazaar)
3. De Nederlandse
context (park)
Deel B
HET CHRISTENDOM UITGEDAAGD DOOR
JEZUS CHRISTUS
I. Jezus en/of Christus?




Jezus Christus voor
christenen ≠ Mohammed
voor moslims
De Koran voor moslims ≠
de Bijbel voor christenen
Het onderscheid en de
scheiding tussen Jezus
en Christus
Het geloof van Jezus
versus het geloof in
Christus
Gotthold Ephraim Lessing
De Religion Christi
Die christliche Religion
II. Jezus als filosoof?
Karl Jaspers
 Een ‘existentiefilosoof’,
geen ‘existentialist
 Existenz &
Transzendenz
 Het Umgreifende
 Het spel van de
‘Chiffren’ en hun nietvastpinbaarheid
Jaspers over Jezus
 Het vastpinnen van
één ‘Chiffre’
 De exclusiviteitsclaim
van het christendom
 Achting voor Jezus als
‘maatgevende mens’
 Een waarlijk Bijbelse
religie
III. Wat weten we over de historische
Jezus?

Niet-christelijke
bronnen:
 Flavius
Josephus
 Tacitus
 Suetonius
 Plinius

Christelijke bronnen:
 Het

de Jongere
Nieuwe Testament
Overeenkomsten
IV. Christendom en christologie




De belijdenis dat Jezus
de Christus is
De betekenis van
‘Christus’ en ‘Messias’
De zalving van
koningen en de rol van
profeten
De paaservaring van
de eerste christenen
De gekruisigde ………………….is
………………………de verrezene
Hnd 2,32.36
God heeft deze Jezus laten opstaan;
daarvan zijn wij allen de getuigen. […]
Dus moet heel het huis Israël zeker weten
dat God Hem tot Heer en Messias heeft
aangesteld, deze Jezus, die u hebt
gekruisigd
1 Kor 15,1-7
Broeders en zusters, ik wijs u nog eens op
het evangelie dat ik u heb verkondigd,
dat u aanvaard hebt, waarop u
gegrondvest bent en waardoor u ook
gered wordt, tenminste als u zich houdt
aan de bewoordingen waarin ik het u
verkondigd heb; anders zou u het geloof
zonder nadenken hebben aanvaard. In de
eerste plaats heb ik u doorgegeven wat
ik zelf als overlevering heb ontvangen,
namelijk dat Christus gestorven is voor
onze zonden,
volgens de Schriften, en dat hij begraven
is, en opgestaan op de derde dag,
volgens de Schriften; en dat Hij is
verschenen aan Kefas en daarna aan de
twaalf. Vervolgens is Hij verschenen aan
meer dan vijfhonderd broeders tegelijk,
van wie de meesten nog in leven zijn;
sommigen echter zijn gestorven.
Vervolgens is Hij verschenen aan
Jakobus, daarna aan alle apostelen.
DEEL C.
HET CHRISTENDOM EN ZIJN GELOOF IN DE
VERRIJZENIS
I. Eindigheid en oneindigheid

Immanentisme

Nietzsche gaat tekeer tegen “Hinterwelterei”

Heidegger legt “de onto-theologische structuur van
de westerse metafysiek” bloot
II. Heideggers eindigheidsfilosofie
“Daseinsanalytik”

Het “Da”-”Sein”

Existentialien:
 Geworfenheit
 Miteinandersein
 Sein-zum-Tode

De mogelijkheid van de
onmogelijkheid van alle
verdere mogelijkheden
Tijdelijkheid

Sein und Zeit

Natuur…

Cultuur…

Vergankelijkheid en
authenticiteit
III. De dood en/in het christendom

Een overeenkomst met
Heidegger

De dood en het kruis

De verrijzenis

Belangrijk verschil met
Heidegger
Deel D.
HET CHRISTENDOM UITGEDAAGD DOOR
NEW AGE
I. Het religieuze shoppen

Twee interpretatiesleutels:
 bricolage
 sentimentaliteit

Het beeld van de
religieuze supermarkt
 een
letterlijk niveau
 een figuurlijk niveau
II. New age

Een moelijk begrip…
betekenis in enge zin
 betekenis in brede zin


Typische kenmerken:
subjectivisme
 anti-intellectualisme
 combineerbaarheid
 fascinatie voor het
speciale
 harmoniestreven

III. Een kritiek op new age





Slavoj Žižek
De ‘logica’ van het
christendom versus de
‘logica’ van het
heidendom
New age als het nieuwe
heidendom
New age en de laatkapitalistische
samenleving
De mogelijkheid van
kritiek op de
samenleving
IV. Contrast met christendom

Twee fundamentele
kenmerken van de
christelijke spiritualiteit:
 geen
versmelting
 confrontatie en contrast


Transcendentie als
échte andersheid
Harmonie en
verbondenheid als een
permanente opdracht
Deel E
Christendom en populaire cultuur
I. Popmuziek als ‘case study’
Popfestivals en religieuze
feestdagen:
Overeenkomsten
Verschillen
II. Een cultuurfilosofische analyse van
popmuziek


Theodor Wiesengrund
Adorno (1903-1969)
Dialektik der
Aufklärung
- “dialectiek”
- “verlichting”



Odysseus
De cultuurindustrie
- “cultuur”
- “industrie”
De paradox van de
popmuziek
III. De positie van Joseph Ratzinger

Houding t.a.v. de moderne wereld

Een onderscheid tussen pop en rock
 Rock:
op zoek naar authenticiteit
 Pop: meehuilen met de wolven in het bos

Het lawaai van de mens overstemt God
Deel F
Het christendom en de radicaliteit van de
naastenliefde
I. Emmanuel Levinas
II. Het Zelf(de) en de Ander

Het ‘er’ (“l’ il y a”)

De hypostase
 Wonen
 Werken
 Denken

Het gelaat (“le
visage”)



Totalité et infini
Bikkelharde
consequenties
Bijbelse beelden
3. Ethiek als onvoorwaardelijke
verantwoordelijkheid


Ethiek is geen vrije
keuze
Het dubbelgebod van
de liefde