Oorverdovend: geluid in discotheken - maatregelen

Oorverdovend: geluid in discotheken
Inspecties naar beschermende maatregelen tegen schadelijk geluid in discotheken
Een spaanplaat op maat zagen bij de bouw­markt, dat
is ongeveer het geluids­niveau waar barmedewerkers,
glazen­ophalers, DJ’s en beveiligings­personeel in
discotheken mee te maken hebben. Dit kan schadelijk
zijn voor het gehoor. Gehoorproblemen ontwikkelen
zich meestal langzaam en als het gehoor eenmaal is
beschadigd, komt het niet meer goed. Omdat er in
discotheken vooral jongeren werken, is het effect van
gehoorschade extra groot: zij hebben er hun leven
lang nog last van. Slechthorendheid en oorsuizingen
hebben negatieve gevolgen voor de kwaliteit van
leven. Er is dus reden voor discotheken om
voorzorgsmaatregelen te nemen. Op verzoek van
de Inspectie SZW1 hebben controleurs van de NVWA
gekeken welke beschermende maatregelen
discotheek-eigenaren op de werkvloer hadden
genomen. Van april 2009 tot oktober 2010 hebben
de controleurs inspecties uitgevoerd bij
47 discotheken.
Schadelijke gevolgen van harde muziek
De schadelijkheid van geluid op een werkplek is
afhankelijk van het geluidsniveau en de tijd van de
blootstelling. Voor een werkdag van acht uur ligt de
schadegrens bij een dagelijkse blootstelling van 80 dB(A).
Boven deze grens neemt het risico dat het gehoor wordt
beschadigd snel toe. Geluidssterkte wordt logaritmisch
berekend. Dit wil zeggen dat iedere 3 dB(A) verhoging van
het geluid een verdubbeling van het geluidsniveau met
zich meebrengt. In discotheken zijn geluidsniveaus van
100 dB(A) op de dansvloer heel gewoon. Waar live muziek
gespeeld wordt komen zelfs hogere geluidsniveaus voor.
Als het gehoor veel hard geluid te verduren krijgt dan
heeft dit vaak eerst een tijdelijk gehoorverlies,
oorsuizingen of het horen van pieptonen tot gevolg. Van
incidentele blootstellingen kan het oor zich in principe
redelijk herstellen. Wanneer de blootstelling aan lawaai
echter voortduurt en de oren niet de noodzakelijke
herstelperiode krijgen, ontstaat blijvend gehoorverlies.
Dat gebeurt over het algemeen heel geleidelijk en
ongemerkt, maar eenmaal opgelopen schade is niet meer
te herstellen. Schadelijk geluid wordt vaak onderschat.
Mensen ervaren 80 dB(A) op hun werk in de regel hooguit
als rumoerig.
1 Op 1 januari 2012 is de Inspectie SZW van start gegaan. De
Arbeidsinspectie, de Inspectie Werk en Inkomen en de Sociale
Inlichtingen- en Opsporingsdienst voegen dan hun organisaties en
activiteiten samen.
Inspecties in discotheken
Het personeel in discotheken wordt op verschillende
manieren blootgesteld aan geluid. Zo moeten
barmedewerkers regelmatig de zaal in om bijvoorbeeld
lege glazen op te halen. Bij een optimale situatie is de bar
goed afgescheiden van de dansvloer waardoor het
geluidsniveau beneden 80 dB(A) blijft. In minder goede
situaties staat echter de bar in directe verbinding met
de zaal en worden de horecamedewerkers volop bloot­
gesteld aan de harde muziek. Voor de beveiligings­
medewerkers is de plaats vanwaar zij hun observaties
doen belangrijk. Het geluidsniveau in de discotheek
wordt meestal bepaald door de diskjockey of de geluids­
technicus die daarbij dicht bij de geluidsbron staat.
Muziek, en dus geluid is in deze sector een product.
Om blijvende gehoorschade te voorkomen moeten
bronmaatregelen genomen worden om de dagdosis terug
te brengen tot maximaal 80 dB(A). Bij de inspecties is
daarom op de volgende verplichtingen gecontroleerd:
• De werkgever moet de blootstelling aan schadelijk
geluid opnemen in zijn risico-inventarisatie en –
evaluatie. Daarbij hoort een plan van aanpak (PVA)
waarin hij aangeeft welke maatregelen hij gaat nemen
om het geluid op de werkplek terug te dringen.
• Hij pakt het probleem bij de bron aan door
bijvoorbeeld afspraken te maken over het maximale
geluidniveau in de zaal, de opstelling van de
geluidboxen te optimaliseren en de horecaruimte beter
af te scheiden van de zaal.
• Naast goede voorlichting over de risico’s van schadelijk
geluid zorgt de werkgever ook voor geschikte
gehoorbescherming en houdt hij toezicht op het
dragen van de gehoorbescherming.
• Om beginnende gehoorschade vroegtijdig te
signaleren geeft de werkgever werknemers de
mogelijkheid voor een periodieke gehoortest
(minimaal één keer per vier jaar).
Bij in 2000 door de Inspectie SZW uitgevoerde inspecties
bij 30 discotheken kwam naar voren dat de zorg voor
goede arbeids­omstandigheden weinig gestructureerd
was. Bij alle geïnspecteerde discotheken waren er toen
tekortkomingen. Het Arbobeleid stond vaak nauwelijks
op papier, voorlichting en onderricht over de schadelijke
effecten van hoge geluidsniveaus was minimaal,
verstrekking van gehoorbescherming, indien dat al
gebeurde, was niet goed geregeld en controle op het
dragen ervan was meestal geen gewoonte. Van april 2009
tot oktober 2010 hebben controleurs van NVWA
inspecties uitgevoerd bij 47 discotheken. Deze disco­
theken waren niet geïnspecteerd in 2000. Hierbij is
nagegaan of er verbetering te constateren is en of de
bedrijven bij het overschrijden van de dagdosis van 85
dB(A) voldoende brongerichte maatregelen hadden
genomen of deze maatregelen hadden opgenomen in
een plan van aanpak (PVA). Daarnaast is ook gekeken of
er geschikte gehoorbescherming voor de medewerkers
aanwezig was en of deze ook werd gebruikt.
Inspectieresultaten
Er zijn 47 discotheken geïnspecteerd, waarvan er 40 (85%)
onvoldoende maatregelen had genomen. Deze bedrijven
hebben een waarschuwing gekregen om dit alsnog te
gaan doen. Er zijn 4 boetes gegeven voor het niet dragen
van gehoorbescherming. In totaal zijn er 113
overtredingen geconstateerd. In grafiek 1 staat een
overzicht van de onderwerpen waarop de overtredingen
betrekking hadden.
In 30 discotheken (64%) waren met de DJ afspraken
gemaakt over het geluidsniveau. In 18 discotheken is de
afspraak gemaakt dat het volume de 100 dB(A) niet mag
overstijgen. Een aantal discotheken (7) heeft zelfs een
begrenzer in laten bouwen in de installatie. Met de
opstelling van de luidsprekers is bij 28 discotheken (60%)
rekening gehouden met de barmedewerkers.
Discotheken die nog onvoldoende bronmaatregelen
hadden toegepast (26) werden gesommeerd hiervoor een
plan van aanpak op te stellen. De controleurs van NVWA
hebben deze bedrijven na het verstrijken van de termijn
opnieuw gecontroleerd. Bij 22 discotheken is het plan
van aanpak met de eigenaar van de discotheek
besproken. In geval van aanvullende afspraken over de
aanpak zijn deze vastgelegd in een brief.
Conclusie en vervolg
Ten opzichte van 2000 is het handhavings­percentage
nog steeds hoog (85%). De aanpak van geluid in de
gecontroleerde discotheken is wel verbeterd. Er is meer
aandacht voor de blootstelling aan schadelijk geluid.
Zo worden met DJ’s vaker afspraken gemaakt over het
geluidsniveau en wordt bij de inrichting van de
discotheek meer rekening gehouden met het
barpersoneel. Dat is echter nog niet in alle discotheken
het geval. Het hoge geluids­niveau in discotheken maken
het gebruik van gehoorbescherming noodzakelijk, ook
wanneer geluidsbeperkende maatregelen zijn genomen.
De verstrekking van gehoor­bescherming aan het
personeel is ten opzichte van 2000 sterk verbeterd.
Bij de inspecties is echter gebleken dat deze
gehoorbescherming in veel gevallen niet gedragen
wordt. Dit levert ook een forse bijdrage aan het
handhavingspercentage. Daarbij valt op
dat ook de voorlichting over de risico’s van schadelijk
geluid nog niet in orde is. Discotheekeigenaren zullen
Grafiek 1 Overtredingen naar onderwerp (n=113)
18%
23%
Onvoldoende bronmaatregelen;
niet in PvA
5%
Beoordeling blootstelling
niet opgenomen in RI&E
8%
Voorlichting en
instructierisico’s geluid
Niet dragen van
gehoorbescherming
26%
20%
Geen gehoorbescherming
beschikbaar
Niet aanbieden audiometrisch
onderzoek
naast bronmaatregelen meer aandacht moeten besteden
aan een effectieve wijze van voorlichting voor het
personeel gecombineerd met een betere controle op het
dragen van gehoorbescherming. Maar ook gedrag van
werknemers is van belang bij een effectieve bescherming
tegen schadelijk geluid. Dit project laat zien dat veel
werknemers de aangeboden gehoorbescherming niet
gebruiken.
Niet alleen werknemers maar ook bezoekers van
discotheken worden aan deze geluids­niveaus
blootgesteld. Muziek, geluid is in deze sector een
product. De Ministeries van SZW en VWS willen daarom
gezamenlijk het ‘Oorveilig’ project van de Nationale
Hoorstichting ondersteunen. Dit project is erop gericht
om zowel medewerkers als bezoekers te beschermen met
een mix van voorlichting en concrete beschermende
maatregelen. Oorveilig is een keurmerk voor clubs,
festivals en muziekpodia die zorg dragen voor het gehoor
van hun medewerkers en bezoekers. Dit gebeurt onder
andere door middel van een plattegrond met Oorveilig
zones en een decibellenbord op de dansvloer. Daarnaast
worden concrete maatregelen genomen om
geluidsniveaus te reguleren en gehoorbescherming aan
te bieden. Via positieve prikkels worden muzieklocaties
op deze manier gestimuleerd om een actief geluidsbeleid
te voeren.
Aanbevelingen voor de sector
De brancheorganisatie Koninklijke Horeca Nederland
(KHN) en met name de drankverstrekkende bedrijven
werken aan de bewustwording van risico’s en
oplossingen rond geluid. In folders en brochures worden
de risico’s van hard geluid benoemd en wordt het belang
van gehoorbeschermingsmiddelen benadrukt. Begin
2008 heeft de brancheorganisatie Koninklijke Horeca
Nederland de arbocatalogus voor de horecabranche
geïntroduceerd. In deze catalogus zijn voor ondermeer
discotheekeigenaren de belangrijkste wettelijke
verplichtingen opgenomen. Concrete op deze subsector
toegespitste maatregelen om een te hoge
geluidsbelasting bij de bron aan te pakken (bijvoorbeeld
een maximaal geluidsniveau) zijn daarin nog niet
opgenomen. De Inspectie SZW beveelt de branche
daarom aan ook bronmaatregelen op te nemen in de
arbocatalogus. Daarnaast beveelt de Inspectie SZW aan
om aansluiting te zoeken bij activiteiten van de
Hoorstichting in het kader van het keurmerk Oorveilig.
De sector heeft aangegeven in ieder geval mee te willen
werken aan het geven van voorlichting en het
beschikbaar stellen van gehoorbeschermingsmiddelen.
Wat doet de Inspectie SZW?
De Inspectie SZW zal de ontwikkelingen rondom de
beheersing van geluid in zowel discotheken als bij
festivals en muziekpodia blijven volgen. Het percentage
bedrijven dat geen of onvoldoende maatregelen had
getroffen is hoog, waarbij ook het gedrag van
werknemers een belangrijke rol speelt. Dit is voor de
Inspectie SZW reden om in 2013 opnieuw te inspecteren
en daarbij ook werknemers aan te spreken. De resultaten
van het project Oorveilig zullen richtinggevend zijn voor
de inspecties die in 2013 uitgevoerd zullen worden.
Daarbij zal zowel naar clubs (discotheken) als naar
festivals en muziekpodia gekeken worden.
Deze factsheet is een uitgave van:
Inspectie SZW
De Inspectie SZW maakt deel uit van het
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Projectnummer A926
Projectnummer A926
Projectleider
M. Breas
Projectsecretaris
A. Geurts
s70-284121 | Februari 2012