De toepassing van niet-concurrentiebedingen bij werknemers: geen

De toepassing van niet-concurrentiebedingen bij
werknemers: geen evidentie!
De principes van ‘vrijheid van concurrentie’ en ‘vrijheid van handel’ zitten diepgeworteld in
ons rechtssysteem als componenten van de vrijemarkteconomie. Toch trachten
ondernemingen die vrijheid van concurrentie vaak aan banden te leggen om zo hun
marktpositie te vrijwaren. Een vaak voorkomende toepassing van die
concurrentiebeperking vinden we terug in het niet-concurrentiebeding voor werknemers.
Dergelijke bedingen worden zeer vaak in de arbeidsovereenkomst opgenomen om te
vermijden dat de werknemer na zijn tewerkstelling zijn bij de werknemer vergaarde kennis
of verzamelde cliënteel zou aanwenden om zijn voormalige werkgever te ‘concurreren’. De
toepassing van dergelijke niet-concurrentiebedingen is echter niet vanzelfsprekend en
gekoppeld aan verschillende voorwaarden, zoals zal blijken uit de onderstaande bijdrage.
1
Niet-concurrentiebeding: ontleding van het begrip
Het gaat om een beding waarbij de werknemer zich ertoe verbindt om, bij zijn vertrek uit de
onderneming, geen soortgelijke activiteiten uit te oefenen, hetzij door zelf een onderneming uit te
baten (opstarten van een activiteit als zelfstandige), hetzij door in dienst te treden bij een
concurrerende werkgever waardoor hij de mogelijkheid heeft de onderneming die hij heeft verlaten
nadeel te berokkenen door de kennis die eigen is aan die onderneming, en die hij op industrieel of op
handelsgebied in de onderneming heeft verworven, voor zichzelf of voor een concurrerende firma aan
te wenden.
In dit artikel wordt enkel het niet-concurrentiebeding voor een werknemer behandeld. De
toepasselijke regels inzake niet-concurrentie bij een handelsagent of handelsvertegenwoordiger
komen hier dan ook niet aan bod.
2
Geldigheidsvoorwaarden en uitwerkingsvoorwaarden
De wetgever heeft zowel geldigheidsvoorwaarden gekoppeld aan het niet-concurrentiebeding alsook
uitwerkingsvoorwaarden.
2.1
Geldigheidsvoorwaarden
Om geldig te zijn moet het niet-concurrentiebeding:


schriftelijk zijn vastgesteld (bij de indiensttreding of later);
betrekking hebben op een arbeidsovereenkomst waarin het bruto-jaarloon meer bedraagt dan
€ 33.221 op het ogenblik van de verbreking van de arbeidsovereenkomst. Daarbij geldt het
volgende onderscheid:
o Bruto-jaarloon tussen € 33.221 en € 66.441: het beding is maar geldig wanneer een
CAO werd gesloten die de functies aanduidt waarvoor een niet-concurrentiebeding
kan worden toegepast (bijvoorbeeld in de sector van het hotelbedrijf).
o Bruto-jaarloon van meer dan € 66.441: het beding is altijd geldig behalve voor de
functies die bij cao werden uitgesloten.
december ’16| www.adlex.be
1/3




betrekking hebben op soortgelijke activiteiten;
geografisch beperkt zijn tot de plaatsen waar de werknemer de werkgever werkelijk
concurrentie kan aandoen (en in geen geval buiten het nationaal grondgebied);
niet langer lopen dan 12 maanden vanaf de dag dat de dienstbetrekking een einde heeft
genomen;
voorzien in de betaling van een enige en forfaitaire compensatoire vergoeding door de
werkgever wanneer die werkgever, binnen 15 dagen na het einde van de
arbeidsovereenkomst, niet afziet van de effectieve toepassing van het concurrentiebeding.
Deze vergoeding moet overeenstemmen met het loon verschuldigd voor de helft van de
periode waarin de werknemer geen concurrentie mag verrichten.
Alle geldigheidsvoorwaarden zijn voorgeschreven op ‘straffe van nietigheid’. De miskenning van één
van bovenvermelde voorwaarden maakt het gehele niet-concurrentiebeding nietig. In dat geval kan
de werknemer ervoor opteren om de nietigheid in te roepen en volop in concurrentie te treden met
zijn ex-werkgever, dan wel om de door de werkgever verschuldigde compensatoire vergoeding te
vorderen.
2.2
Uitwerkingsvoorwaarden
Een geldig niet-concurrentiebeding verkrijgt uitwerking wanneer de arbeidsovereenkomst een einde
neemt na de eerste 6 maanden vanaf de aanvang ervan indien:




Er een ontslag is op initiatief van de werkgever om een dringende reden in hoofde van de
werknemer;
Er een ontslag is op initiatief van de werknemer zonder dringende reden in hoofde van de
werkgever;
Partijen het overeenkomen in onderling akkoord;
Bij het verstrijken van de termijn of door de voltooiing van het overeengekomen werk.
Het niet-concurrentiebeding heeft bijgevolg geen uitwerking:



3
hetzij ingeval van beëindiging gedurende de eerste 6 maanden vanaf de aanvang van de
overeenkomst;
hetzij, na afloop van deze duur van 6 maanden, ingeval van ontslag op initiatief van de
werkgever zonder dringende reden in hoofde van de werknemer;
hetzij, na afloop van deze duur van 6 maanden, ingeval van ontslag op initiatief van de
werknemer wegens een dringende reden in hoofde van de werkgever.
Gevolgen van de overtreding van een geldig niet-concurrentiebeding: terugbetaling
compensatoire vergoeding + bijkomende vergoeding als schadeloosstelling
Wanneer de werknemer een geldig niet-concurrentiebeding dat tevens uitwerking heeft, overtreedt,
moet hij de enige en forfaitaire compensatoire vergoeding terugbetalen aan de werkgever. Daarnaast
dient de werknemer in dat geval een gelijkwaardig bedrag als schadeloosstelling betalen. De rechter
kan het bedrag van deze vergoeding eventueel verminderen of vermeerderen, rekening houdend met
de veroorzaakte schade en met de werkelijke duur van de periode tijdens welke het beding werd
nagekomen.
december ’16| www.adlex.be
2/3
Besluit
Indien u uw werknemers wil verhinderen om na hun vertrek met uw onderneming in concurrentie
te treden, dan is het implementeren van een niet-concurrentiebeding in de arbeidsovereenkomst
een handig en bijna essentieel instrument. Zorg er echter voor dat het niet-concurrentiebeding
beantwoordt aan de wettelijk bepaalde geldigheidsvoorwaarden en leef ook steeds de
uitwerkingsvoorwaarden na. Zo niet loopt u het risico dat het niet-concurrentiebeding geen
uitwerking verkrijgt of dat de werknemer de nietigheid ervan inroept, waardoor u mogelijks wel
gehouden zal zijn tot betaling van de compensatoire vergoeding in gevallen waarin u als
onderneming liever geen uitwerking had gegeven aan het niet-concurrentiebeding. Alleen door
de verschillende voorwaarden na te leven houdt u als onderneming zelf de touwtjes in handen.
T: +32 89 32 23 00
F: +32 89 35 66 01
Grotestraat 122
B - 3600 Genk
Jochen Panis
Associate
[email protected]
Voorkeurmateries
 Arbeidsrecht en socialezekerheidsrecht
 Sportrecht
december ’16| www.adlex.be
3/3