1/1/2014 Coachinggids Coaches: Dilek Uzun (12034630); Havva Demirci (11082909); Melike Sen(12022012); RumeysaKarakaya(12020516) Docent:Cora van Waveren-Brandt Minor: Leefstijlcoach Klas: GZH-Leef.a.1 Inhoudsopgave Inleiding p. 2 Voeding p. 3 Gezond leven & Bewegen p. 7 Leefstijl & Psychologie p. 9 Bibliografie p. 16 Bijlage I Recept Bijlage II Bewegingen 1|Pagina Inleiding Een gezond leefstijl?! Wie zou dat niet willen? Maar is het eigenlijk wel makkelijk en wat zou je er allemaal voor moeten doen? Al deze vragen krijgen in deze coachinggids een antwoord. Wij, als vier coaches van de Haagse Hogeschool, hebben ons best gedaan om jou een handig hulpmiddel te geven die jij zelfstandig kunt gebruiken zonder enig hulp van de coach. In deze coachinggids wordt jij door middel van de Richtlijnen Goede Voeding en de beweegnorm voorgeschreven door het Voedingscentrum gecoacht voor een gezond leefstijl. De gids begint met de voeding waarbij een gezond eetpatroon ontwikkelen en het behouden hiervan besproken wordt. De Schijf van Vijf is hierbij één van de belangrijkste hulpmiddel die wij behandelen en uitleggen. Als tweede stap staat beweging vast. Wat vindt jij van beweging die je moeilijk vind? Natuurlijk is het niet gemakkelijk om bewegeningen te doen die veel energie en moeite kosten. Wij hebben ook wat leuke bewegingen voor jou staan die je moeiteloos kan doen en die je wel nodig hebt voor een gezondere leefstijl. Misschien is dat wel een obstakel voor je die jou iedere keer terugduwd naar de vorige situatie. We willen allemaal wel beginnen aan een gezonde leefstijl, maar kan dat wel zonder discipline? En waar begint discipline eigenlijk bij? Psychologisch moet je er klaar voor zijn om er een begin aan te maken! Het zou allemaal beginnen met een psychologische stap en dat begint dan bij jouw gedrag. Een totaal aanpak van het leefpatroon willen wij bereiken door middel van gedragsverandering die begint bij jou psychologische aspect. 2|Pagina Voeding De Schijf van vijf is een hulpmiddel om een gezond eetpatroon te houden of te ontwikkelen en daarmee te zorgen voor een gezond lichaam. De Schijf van Vijf bestaat niet alleen uit vijf vakken, waaruit je keuzes kan maken, maar ook uit vijf regels die daarbij horen. De vijf vakken bevatten verschillende voedingsmiddelen die je het beste kunt eten om het lichaam te voorzien van de voedingsstoffen en om het lichaam gezond te houden. De vijf regels helpen op te letten bij het kiezen van de gezonde voedingsmiddelen. (Voedingscentrum) Hieronder is de ‘Schijf van Vijf’ te zien met verschillende soorten voedingsmiddelen, met de vijf regels die daarbij horen(Voedingscentrum): 1) Eet gevarieerd: Om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen, is variatie in de voeding nodig. Niet elke voedingsmiddel bevat alle voedingsstoffen in voldoende mate. Daarom is het belangrijk om elke dag uit één vak te eten. 2) Eet niet teveel en beweeg: Het is belangrijk de inname van voedingsmiddelen en de mate van bewegen in balans te houden om overgewicht te voorkomen. Om ziektes te voorkomen, is het belangrijk om dit advies na te volgen. 3) Eet minder verzadigd vet: Te veel consumptie van verzadigde vetten kunnen leiden tot hart- en vaatziekten. (Voeding en Gezondheid) Voorbeelden van verzadigde vetten: bak- en braadvet en margarine. 4) Eet veel groente, fruit en brood: Voldoende consumeren van groente, fruit en 3|Pagina brood zorgen voor een volle gevoel en bevorderen bovendien de darmwerking. Deze voedingsmiddelen bevatten veel vitamines, mineralen en voedingsvezels en verlagen de risico op het krijgen van ziektes. 5) Eet veilig: Het is belangrijk om het eten hygiënisch te bereiden. (Voedingscentrum) Om het bederven te voorkomen zal men het voedingsmiddel goed moeten bewaren. (SchijfvanVijf) De vijf vakken van de Schijf van Vijf: Groente & Fruit: Door elke dag voldoende groente en fruit te eten, wordt de kans op het krijgen van harten vaatziekten en kanker verkleind. (RIVM, 12 december 2013) Het consumeren van veel groente en fruit kan zorgen voor een goede darmwerking en voor het verlagen van de bloeddruk. Bovendien bevatten deze weinig calorieën. Aardappelen, brood, rijst en pasta: Dit vak van de Schijf van Vijf bevat producten die vooral veel energie in de vorm van koolhydraten, vezels en eiwitten leveren. Elke dag eten uit dit vak zal zorgen voor een vol gevoel, dat je op gewicht blijft en voor een goede stoelgang.(Voedingscentrum) Vocht: Water is onmisbaar voor het lichaam. Het zorgt er namelijk voor dat onze vochthuishouding op peil blijft en dat afvalstoffen vervoerd en uitgescheiden worden. (Voedingswaardetabel) Bovendien zorgt voldoende inname van vocht ervoor dat de verliezen via de urine en via de huid wordt aangevuld. Tot dit vak van de Schijf van Vijf behoren ook dranken zoals thee (zonder suiker), vruchtensappen en melk. (Voedingscentrum) 4|Pagina Vetten en oliën: Vaste vetten zoals margarine en bak- en braadvet behoren tot de groep ‘verzadigde vetten’. In het algemeen wordt geadviseerd om niet veel verzadigde vetten binnen te krijgen. Dit kan namelijk ervoor zorgen dat men een hoog cholesterolgehalte in het bloedbaan ondervindt en dit kan tot hart- en vaatziekten leiden. Tot de groep oliën behoren de onverzadigde vetzuren. Dit zijn producten zoals zonnebloemolie en plantaardige oliën. Over deze vetzuren worden geclaimd dat zij het cholesterolgehalte in het bloed gezond houden. (Voorlichtingmvo) Zuivel, vlees en vis: Tot dit vak behoren de volgende producten: vlees en vleeswaren, vis, melk- en melkproducten, kaas en eieren. Dit vak levert vooral veel eiwitten voor de opbouw en herstel van de spieren , calcium voor de botten en tanden, ijzer om bloedarmoede te voorkomen. (Voedingscentrum) De kwantitatieve streefwaarden van de ‘Richtlijnen Goede Voeding’: (Gezondheidsraad, 2006) 1) Op ten minste vijf – maar bij voorkeur op alle – dagen van de week minstens een half uur matig inspannende lichamelijke activiteit in de vorm van bijv. stevig lopen, fietsen of tuinieren. - Als men regelmatig beweegt, zal men minder snel overgewicht kunnen krijgen. Bovendien blijkt dat wanneer men beweegt het cholesterol en bloeddruk daalt. (Thuisarts) 2) Gebruik dagelijks 150-200 g groente en 200 g fruit. - Dagelijks consumeren van voldoende groente en fruit verlaagd de bloeddruk en voorkomt chronische ziekten. Naast het leveren van de voor het lichaam belangrijke voedingsstoffen, bevatten ze weinig calorieën. (Gezondheidsraad, 2006) 3) Gebruik een voeding met dagelijks 30-40 g vezel, met name afkomstig van groente, fruit en volkoren graanproducten. - Deze producten geven je een verzadigd gevoel, verbeteren de darmwerking en voorkomen hart- en vaatziekten. (Voedingscentrum) 4) Gebruik per week twee porties vis (à 100-150 g), waarvan ten minste één portie vette vis. 5|Pagina Wekelijks twee porties vis eten verminderd de kans op het lijden aan hart- en vaatziekten. Vis bevat omega-3 vetzuren en dit voorkomt het dichtslibben van de bloedvaten. (Mens en Gezondheid) Beperk het gebruik van verzadigde vetzuren tot minder dan 10 energieprocent en van enkelvoudig trans-onverzadigde vetzuren tot minder dan 1 energieprocent. - Door het beperken van verzadigde vetzuren en trans onverzadigde vetzuren wordt de kans op hart- en vaatziekten beperkt. Beperk het gebruik van voedingsmiddelen en dranken met gemakkelijk vergistbare suikers en dranken met een hoog gehalte aan voedingszuren tot 7 eet/drinkmomenten per dag (inclusief hoofdmaaltijden) - Door het beperken van deze dranken zal dit gunstig uitpakken voor de tanden en voorkomen het binnenkrijgen van te veel calorieën. Beperk de inname van keukenzout tot maximaal 6 g per dag. - Beperken van zout verlaagd de bloeddruk en voorkomen nierziekten. Indien men alcoholische drank gebruikt, beperk dit dan tot twee standaardglazen (mannen) of één standaardglas (vrouwen) per dag. - Verminderen van de alcoholconsumptie verlaagd de kans op hart- en vaatziekten. (Voedingscentrum) - 5) 6) 7) 8) 6|Pagina Gezond leven & bewegen Wat is gezond bewegen: Als we het over gezond bewegen hebben, hebben we het over dat we minstens vijf dagen per week een half uur per dag actief moeten bewegen. Met actief bewegen bedoelen we: stevig wandelen, zwemmen, dansen of tuinieren. Hier telt ook intensief huishoudelijk werk mee. Dit allemaal hoeven we niet een halfuur achter elkaar te doen. We kunnen dit op onze eigen manier over de dag heen verspreiden. We kunnen bijvoorbeeld in de ochtend 10 minuten lang oefeningen gaan doen en in de middag 10 minuten fietsen voor bijvoorbeeld boodschappen en aan het einde van de dag nog 10 minuten lang wandelen. Voordelen van regelmatig bewegen: Het is gezond en ook leuk om regelmatig te bewegen. Je kan het ook samen met iemand doen. Door veel beweging, raken de spieren, longen, hart en bloedvaten eraan gewend om te werken. Daardoor kan je je fitter voelen en heb je meer energie. Voordelen van bewegen zijn: - Je kunt beter ontspannen en slapen, je bent minder moe en staat ’s ochtends gemakkelijker op. - Je hebt minder kans op overgewicht. - Je krijgt sterkere spieren en botten en een mooiere huid. - Minder kans op ziektes. Adviezen over gezond bewegen: 7|Pagina Als je niet gewend bent aan actief bewegen, moet je rustig beginnen. Het gaat erom dat je je zodanig inspant dat je ervan gaat hijgen en je hart sneller gaat kloppen. Zorg dat je niet te veel buiten adem raakt. Je moet weer normaal kunnen praten, zodra je stopt met bewegen. Als je naar adem snakt voor je weer wat kan, ben je te ver gegaan. Je moet de inspanning geleidelijk uitbreiden. Je kunt bijvoorbeeld met een wandeling beginnen van 10 minuten en de dagen daarna wat vaker en langer bewegen. Bij de eerste paar keer bewegen kan je misschien wat spierpijn krijgen, maar dat is niet erg. Je zult merken dat het elke week beter gaat. Als je elke dag een halfuur actief beweegt, is het beter dan een paar keer per week een uur intensief te sporten. Kies altijd de beweging die bij je past: Je kan bijvoorbeeld activiteiten kiezen die je leuk vindt en die je makkelijk kan inplannen in je dagelijkse leven. Je moet voor afwisseling zorgen als je dat prettig vind, dit doe je door bijvoorbeeld de ene dag te gaan fietsen en te zwemmen en de andere dag te gaan wandelen en tuinieren. Beweeg op vaste tijden, bijvoorbeeld na het eten. Dan hou je het beter en makkelijker vol. Je kunt je ook inschrijven bij bijvoorbeeld een fitnessclub of bij een sportvereniging waar ze je kunnen begeleiden. Door vaker de trap te nemen in plaats van de lift, maak je er een gewoonte van in je dagelijkse leven en beweeg je extra. Laat bijvoorbeeld je auto staan en ga op de fiets naar de winkel of naar je werk. Blijf niet uren lang achter elkaar zitten. Al die kleine beetjes helpen je om regelmatig en voldoende te blijven bewegen. (Thuisarts) 8|Pagina Leefstijl & Psychologie Er zijn een hoop elementen die ons leefstijl vormen. Dit zijn: voeding (eet- en drinkgewoonten), lichamelijke activiteit (beweging en sport), roken, alcohol, drugs, medicijnen, ontspanning, ritme, regelmaat, balans, sociale omgeving (vriendschappen, relaties en familie), zelfvertrouwen, zingeving en werk. Het is heel moeilijk om je leefstijl te veranderen, omdat het een gewoonte is geworden. Echter kun je wel een begin maken met het veranderen van kleine dingen om een gezond leefstijl te krijgen. Wat houdt een gezond leefstijl in? Dit houdt in dat je gezond en gevarieerd eet (zie hoofdstuk Voeding), voldoende beweegt (zie hoofdstuk Beweging), niet rookt, voldoende vocht binnenkrijgt, alcoholconsumptie en natrium inname beperkt en voldoende nachtrust krijgt. Daarnaast is regelmaat in het leven ook van belang. Regelmaat biedt structuur en hoe meer regelmaat je hebt hoe minder honger je krijgt. Hierdoor eet je niet veel en heb je minder kans op overgewicht. Een druk leven (studeren, werken of allebei) geeft minder ontspanning, geen regelmaat, minder tot geen lichamelijke activiteit, weinig nachtrust, consumptie van ongezond voedsel (geen tijd om eten te bereiden) enzovoort. Hierdoor wordt de kans op overgewicht verhoogd. De eerste stap die je kunt zetten, is door jezelf af te vragen hoe jouw leefstijl eruit ziet. Hoe ziet je eetpatroon eruit? Consumeer je veel fastfood of snacks? Beweeg je minimaal drie keer in de week minstens een halfuurtje? Rook je? Heb je veel stress? Waardoor komt dat? Hoe zou je dat kunnen aanpakken om een gezond leefstijl te krijgen? Zou je bijvoorbeeld zelf eten vanuit huis naar school of werk kunnen nemen in plaats van dat je fastfood eet? Zou je in plaats van de lift de trap kunnen nemen? 9|Pagina De volgende stap is je navragen welke factoren jouw leefstijl beïnvloed. Is dat je leefomgeving, opvoeding, cultuur/religie, sociale druk, de media, je persoonskenmerken of werk/salaris? Of zijn het meerdere factoren die jouw leefstijl beïnvloeden? Vervolgens kun je je afvragen in welk zin het jouw leefstijl beïnvloed. De media bijvoorbeeld kan zowel positief als negatief ons leefstijl beïnvloeden. Positief: vb. reclames over stoppen met roken. Negatief: vb. reclame van Mac Donald, een nieuw burger te koop met gratis een half liter Cola erbij. Dit hoeft niet per se met voeding te maken hebben, maar ook met bijvoorbeeld mode of smart-phones. 10 | P a g i n a De fysiologische en sociale functies van voedsel Voedsel heeft zowel fysiologische als sociale functies. Hieronder een overzicht. Eten vanwege benodigdheid Fysiologisch Genot/gastronomisch Voedsel Eigen identiteit benadrukken Religieus/magisch Sociaal Communicatiemiddel Status uitdrukken Figuur 1 Functies van voedsel (Informatorium) Machtsmiddel Het Informatorium voor Voeding & Diëtetiek geeft de volgende verklaring voor fysiologisch functie: “Het instandhouden van het menselijk leven en de samenleving”. Kortom, eten vanwege benodigdheid. Ons lichaam heeft voedsel nodig voor het leveren van energie, bouwstoffen en alle andere functies die het lichaam moet vervullen. Zoals in het schema weergegeven bestaat de sociale functie uit een aantal andere functies. Hieronder worden de functies kort beschreven. Genot/gastronomische functie: hieronder verstaat men de smaak van voedsel. Wij eten in eerste instantie, omdat het eten lekker is. Middel om eigen identiteit te benadrukken: voedsel benadrukt de identiteit van een volk of een groep. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan kaas die Nederland benadrukt of spaghetti Italië. 11 | P a g i n a Religieuze functie: het voedsel kan religieuze symbolen hebben. In de Islam bijvoorbeeld dient voedsel niet alleen om te eten maar ook een middel om God te eren (net als bidden en vasten). Magische functie: elk land heeft zijn eigen keuken en manier van koken. Communicatiemiddel: voedsel kan dienen als een gelegenheid om met elkaar te communiceren. Zo geven bijvoorbeeld opa’s en oma’s lekkernijen aan hun kleinkinderen. Middel om economische weelde/status uit te drukken: vb. vroeger had wit brood een hoog status maar nu heeft bruinbrood een hoog status. Machtsmiddel: vb. hongerstaking of een snoepje per plasje. Aan de hand van het schema kun je bepalen welke functies jouw voedsel heeft en even erbij stilstaan. Je kunt jezelf navragen of je het wel echt nodig hebt of dat je het alleen maar eet/drinkt, om bij je vrienden te horen? Eet/ drink je het alleen, omdat je het lekker vind? Zou ik dit kunnen veranderen en hoe zou ik dat eventueel kunnen doen? Het type eetgedrag Ons (on)gezond gedrag kan beïnvloed worden door de impulsiviteit. Hieronder wordt verstaan hoe wij omgaan met verleidingen uit bijvoorbeeld de omgeving (extern eetgedrag), door emoties (emotioneel eetgedrag) en door lijnen (lijngericht eetgedrag). We kunnen ons indelen in een type eetgedrag maar kunnen ook een mix hebben. Extern eetgedrag De externe eter is gevoelig voor externe signalen/prikkels uit de omgeving. Hierbij kun je denken aan de geur van net gebakken brood op de plank bij de bakker of de lekkere hapjes bij een borrel. De Externaliteitstheorie zegt dat deze mensen een groot kans 12 | P a g i n a hebben om dik te worden, want ze laten zich eerder dan anderen leiden door sterke voedselprikkels uit de omgeving zonder op hun werkelijke lichamelijke behoefte te letten. Deze verleiding kun je weerstaan door bijvoorbeeld geen boodschappen te doen als je honger hebt. Emotioneel eetgedrag De emotionele eter heeft niet geleerd om te discrimineren tussen zijn hongerprikkels en fysiologische prikkels bij emoties. Bij niet-emotionele eters wordt er normaal gereageerd op negatieve emoties of stress wat leidt tot verlies van eetlust. Dit komt doordat stress dezelfde verzadigingseffecten oproept als bij het innemen van voedsel waardoor de samentrekkingen van de maag ophoudt en het bloedsuikergehalte omhoog gaat. Uiteindelijk resulteert dit in gewichtsverlies. Bij emotionele eters wordt er geen onderscheid gemaakt tussen de hongerprikkels en fysiologische prikkels bij stress of negatieve emoties en gaan juist meer eten. Dit wordt veroorzaakt door een gebrek aan een stofje in de hersenen genaamd dopamine. Uiteindelijk leidt dit tot overgewicht. Hoe meer stress hoe meer er gegeten wordt. Lijngericht eetgedrag Dit eetgedrag is kenbaar door lijnen. Lijners eten met opzet minder, onafhankelijk van hun lichaamsgewicht waarbij er risico is op overeten. De Restrainttheorie zegt dat lijngericht eetgedrag de belangrijkste oorzaak van overgewicht en overeten is. Iedereen heeft een natuurlijk gewicht. Door het lijnen reageert het lichaam met fysiologische verdedigingsmechanismen door bijvoorbeeld het basaalmetabolisme (=energie die we nodig hebben voor het functioneren van het weefsel en lichaamsprocessen) te verlagen of met honger. Hierdoor ontstaat er een conflict tussen trek in eten en de wil om af te 13 | P a g i n a vallen. Als dit eetgedrag wordt afgebroken dan krijg je enorme hoeveelheden voedsel binnen en wordt het eetgedrag ontremd. Risico’s van lijnen zijn een verstoord eetgedrag, osteoporose (=poreus bot), anorexia (=gebrek aan eetlust) en amenorroe (= afwezigheid van menstruaties). Locus of control Ons (on)gezond gedrag wordt ook beïnvloed door de locus of control. Dit is het gevoel of je zelf alles onder de controle hebt of niet. Het wordt onderverdeeld in een externe en interne locus of control. Iemand met een externe locus of control denkt dat hij er niets aan kan doen. Een voorbeeld: mijn vrouw doet de boodschappen en ik heb daar geen invloed op. De partner denkt dat hij daar geen verandering in kan brengen; hij is niet gemotiveerd. Iemand met een interne locus of control denkt wel er iets aan te kunnen doen of veranderen als hij dat wilt; kan gemotiveerd worden maar hoeft niet. Motivatie wordt onderverdeeld in intrinsieke (ik doe het omdat ik het wil) en extrinsieke (je doet het voor ergens/iemand anders en doet het niet voor jezelf) motivatie. Hieronder een aantal voorbeelden van de motivaties. Intrinsieke motivatie Extrinsieke motivatie Ik ga sporten, omdat ik slank wil Ik ga sporten zodat ik van het gezeik worden. van mijn vriend af ben. Als ik elke dag groente eet, wordt Als ik elke dag groente eet krijg een mijn huid beter. euro en kan ik nieuwe schoenen kopen. 14 | P a g i n a Het belang van zelf controletechnieken In de meeste gevallen kunnen we ons niet doorstaan om aangeboden eten te weigeren. We voelen ons schuldig of willen de ander niet kwetsen. Hoe zou je dit kunnen aanpakken? Voorbeelden van zelf controletechnieken zijn nee zeggen bij extra’s of je neemt het wel maar houdt het beperkt. 15 | P a g i n a Bibliografie 1) Milieu, R. v. (2013, December 12). Leefstijl. Opgeroepen op 1 8, 2014, van Nationaal Kompas Volksgezondheid: http://www.nationaalkompas.nl/ 2) van Loghum, B. (2010, April 1). Culturele en sensorische invloeden. Opgeroepen op Januari 8, 2014, van Informatorium voor Voeding & Diëtetiek: http://www2.bsl.nl.ezproxy.hhs.nl 3) Zimbardo, P. J. (2013). Psychologie de essentie. Benelux: Pearson Benelux B.V. 4) http://www.voedingscentrum.nl/nl/schijf-van-vijf/schijf.aspx 5) http://schijf-van-vijf.nl/de-vijf-regels/ 6) http://voedingengezondheid.com/verzadigd-vet-hartziekten.html 7) http://www.voedingscentrum.nl/nl/schijf-van-vijf/eet-veilig.aspx 8) http://www.nationaalkompas.nl/gezondheidsdeterminanten/leefstijl/voeding/watis-de-relatie-tussen-voeding-en-gezondheid/ 9) http://www.voedingscentrum.nl/nl/schijf-van-vijf/schijf.aspx?schijf=1 10)http://www.voedingswaardetabel.nl/watiswat/water/ 11)http://www.voorlichtingmvo.nl/292/verzadigde-vetzuren 12)http://www.voorlichtingmvo.nl/293/onverzadigde-vetzuren 13)http://www.gezondheidsraad.nl/sites/default/files/samenvatting_richtlijnenvoedin g2006.pdf 14)http://www.thuisarts.nl/gezonde-levensstijl/ik-wil-gezond-bewegen 15)http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/vezels.aspx 16)http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/19462-voeding-en-hart-envaatziekten-visvetzuren.html 17)http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/transvet.aspx#blok3 18)http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/suiker.aspx#blok3 19)http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/alcohol.aspx#blok3 16 | P a g i n a Bijlage I Recept Gegrilde Kipsalade met basilicum Benodigdheden: 500 gram kipfilet Blaadjes van 1 bosje basilicum 1 citroen 6 eetlepels olijfolie Zout Zwarte peper 200 gram AH gemengde ijsbergsla extra 100 gram AH eikenbladsla melange 1 tomaat 1 blik maïs Bereiding: 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) Snij eerst de kipfilet in middelgrote stukjes en doe deze in een diepe kom. Snij basilicum in kleine stukjes en voeg deze bij de stukjes kipfilet. Rasp het schil van de citroen hierbij. Doe er wat zout, zwarte peper en 2 eetlepels olijfolie bij. Meng deze ingrediënten goed door elkaar en laat het 15 minuten aan de kant staan voor het aromatiseren. Volgende stap is het klaarmaken van de rest. Doe de 2 pakjes sla in een grote kom. Voeg hierbij citroensap en zout toe naar eigen keuze. Maïs en in stukjes gesneden tomaat komen er ook bij. De gearomatiseerde kipfilets worden gegrild in 4 eetlepels olijfolie. Vervolgens worden deze gezet op de klaargezette sla en de rest van de ingrediënten. Eetsmakelijk! 17 | P a g i n a Bijlage II Bewegingen Zumba Doe thuis zelf een dansje! Zet het muziek aan en beginnen maar. Er zijn op youtube zoveel muziekjes waarop zumbapasjes mogelijk zijn dat het thuis wel leuker wordt! Ook nog met filmpjes waarop je ziet welke bewegingen je kan doen tijdens een zumba uur. Aerobics Er ligt vast wel een opstapje thuis die je kan gebruiken voor deze pasjes. Open een video op youtube weer met een leuk muziekje erbij en daar gaan we weer! Pilates Nou met een beetje motivatie zou dit ook wel lukken! Een mat op de grond, rustgevend muziek en een filmpje erbij met de pilatesoefeningen en beginnen maar! Je hoeft nergens naar toe te gaan, waardoor je ook geen tijd kwijt bent. Gewoon een uurtje of twee thuis lekker sporten… 18 | P a g i n a