Samenwerken helpt bij een `diabetische voet`

Verslag
Samenwerken helpt bij
een ‘diabetische voet’
D
at diabetes in Nederland één van de meest voor­
komende chronische ziektes is weten de meeste
mensen inmiddels wel. Ook weten we dat de
ziekte voor veel andere problemen zorgt, al is de
patiënt zich daar helaas niet altijd van bewust. Op de website
www.diabetesfonds.nl worden hart- en vaatziekten, uitval van
nieren en slechtziendheid genoemd. Wij missen daarin de
diabetische voet, waar men vaak niet of slecht van op de
hoogte is.
Men geeft aan dat 834.000 personen diabetes hebben en
750.000 Nederlanders in de gevarenzone zitten om diabetes
type2 te krijgen. Als we zo doorgaan op deze weg zijn er in 2025
1,3 miljoen Nederlanders die de diagnose diabetes hebben
gekregen. Deze cijfers die afkomstig zijn van het RIVM geven aan
dat we te maken hebben met veel problematiek omtrent diabetes
en dat er nog een lange weg te gaan is om dit terug te dringen.
Goede cijfers van personen met een diabetische voet zijn er niet.
De laatste zijn van 2002 maar men schat dat er nu minimaal
20.000 patiënten zijn. Ongeveer 15% daarvan krijgt te maken
met een amputatie.
foto: NVvDP
foto: NVvDP
18
Lian Stoeldraaijers is diabetespodotherapeut en bestuurs­lid van de
Nederlandse Vereniging van Diabetes Podo­therapeuten (NVvDP).
Zij wordt dagelijks geconfronteerd met diabetische voetproblemen
en geeft aan dat de medische besluitvorming gebaseerd moet zijn
op het best beschikbare bewijs en de expertise van de behandelaar.
Van belang zijn natuurlijk ook de lokale voor­zieningen, persoonlijke
omstandigheden van de patiënt, behandelkeuzes en een goede
communicatie, aldus Lian Stoeldraaijers op een bijeenkomst van
28 maart 2014 in Nuenen op de 2e Da Vinci Masterclass. Ze schetst
een niet zo’n rooskleurig beeld wat betreft de diabetische voet.
Het risico op het ontstaan van een voetulcus wordt geschat op 15-25%.
NTV W | N R . 4 | A P R I L | 2 0 1 4
Verslag
foto: NVvDP
Multidisciplinair
Richtlijnen en standaarden
Om een diabetische voet aan te pakken is een gestructureerde
organisatie nodig die goed moet worden ingevuld door alle profes­
sionals wil er goed samengewerkt kunnen worden. Het niet goed
samenwerken tussen verschillende disciplines is dus heel slecht
voor de patiënt. Lian laat in haar presentatie zien dat er maar liefst
13 disciplines betrokken kunnen zijn bij de behandeling van de
diabetische voet. Vandaar dat er heel wat standaarden zijn
ontwikkeld, die een bijdrage kunnen leveren aan de behandeling
van de diabetische voet. Het meest belangrijke document daarin
is momenteel de ‘International Consensus of the Diabetic foot’.
Een publicatie waarbij 45 deskundigen zoals artsen, chirurgen,
huisartsen, verpleegkundigen en podotherapeuten uit 23 landen
betrokken zijn. Het is dus een internationale consensus en wordt
door de Internationale Diabetes Federatie ondersteund.
Volgens de richtlijn Diabetische Voet van de
Nederlandse Internisten Vereniging (NIV) en
het Centraal Begeleidings Orgaan (CBO), maar
ook de NHG standaard Diabetes Mellitus 2
moet een diabetisch voetulcus behandeld
worden op een multidisciplinaire voetenpoli­
kliniek. Uitsluitend een niet-plantair gelegen,
oppervlakkig, neuropathisch ulcus zonder
tekenen van perifeer vaatlijden of infectie, dat
met eenvoudige maatregelen en schoenaan­
passing volledig drukvrij gelegd kan worden,
kan door de huisarts worden behandeld, bij
voorkeur in samenwerking met een podo­
therapeut. Is er binnen 2 weken met dit beleid
geen genezing of genezingstendens, of
verslechtert het ulcus in deze periode, dan
verwijst de huisarts de patiënt alsnog naar de
2e lijn. NIV/CBO en NHG geven duidelijk aan
dat alle andere diabetische voetulcera vragen
om een specialistische aanpak, bij voorkeur
door een voetenteam met een aantal specia­
listen, en moeten dus verwezen worden naar
een ziekenhuis met een multidisciplinaire
voetenpolikliniek, aldus Lian. De Landelijke
Transmurale Afspraak Diabetes Mellitus 2
sluit hierbij aan, en bevat richtlijnen voor de
samenwerking tussen huisartsen en medisch
specialisten.
Diabetes
podotherapeut
Vaatchirurg
Orthopeed
Huisarts
Internist
Diëtiste
Dermatoloog
Diabetesverpleegkundige
Diabetespatiënt
met een
voetulcus
Gipsverbandmeester
Revalidatie arts
Orthopedisch
schoenmaker
Wondverpleegkundige
Thuiszorg
13 verschillende disciplines zijn betrokken bij de behandeling van de diabetische voet
Zorgstandaarden
Een diabetische voet moet volgens Lian worden gezien als complexe
zorg. Zorgstandaarden beschrijven waar kwalitatief goede zorg voor
chronische aandoeningen zoals diabetes aan moeten voldoen en is
een handig hulpmiddel voor zorgverlener, verzekeraar en patiënt,
zeker als er zoveel disciplines bij betrokken zijn.
Zowel bij diabetes type 1 patiënten als bij diabetes type 2 patiënten
geeft Lian Stoeldraaijers aan dat artsen en medisch specialisten
eindverantwoordelijk zijn en deze zorg coördineren. Bij diabetes 1 is
dat de internist en bij diabetes 2 is dat voor het grootste gedeelte de
huisarts. In de eerste lijn wordt de zorg vaak verleend door diabetes­
zorggroepen.
In de meeste regio’s is er momenteel wel
een voetenteam aanwezig. Een dergelijk
team bestaat minimaal uit een internist,
gips­verbandmeester, podotherapeut en een
vaatchirurg. De levering van de schoen moet
plaats vinden via een revalidatiearts of
orthopedisch chirurg en een orthopedisch
schoenmaker. Ondanks adequate wondzorg
en het treffen van alle nodige ondersteunende
maatregelen geeft Lian aan, kan het zijn dat
een diabetische voetulcus weinig tot geen
genezingstendens vertoont.
Mocht dat zo zijn dan is het mogelijk gebruik
te maken van niet routinematige wond­
behandelingsmethoden.
NTV W | N R . 4 | A P R I L | 2 0 1 4
19
BIOPAD en BIOSPRAY
100% In de wond oplosbaar
collageenverband voor snellere
wondsluiting
Ook verkrijgbaar als BIOSPRAY, de eerste
collageen wondspray
• 100% Zuiver, natuurlijk Type I collageenproduct
• Geschikt als hemostaticum voor (matig) bloedende wonden
• Vervangt ontbrekend weefsel
• Biedt een platform voor de vorming van nieuw weefsel
• Beschermt tegen infectiegevaar van buitenaf
Multidisciplinaire
benadering
nodig om
amputaties, verlies
van kwaliteit van
leven en hoge
kosten te
voorkomen
• Zorgt voor een blijvend vochtig wondmilieu
• Stimuleert de proliferatie van fibroblasten en granulatie
• Activeert fibronectine, monocyten en collageenvorming
• Actief tijdens alle fases van de wondheling
• Lost op in de wond: zorgbesparend en patiëntvriendelijk
Biospray
Biopad
Biopad en Biospray kunnen worden besteld bij
apotheker, medisch speciaalzaak, groothandel
en BiologiQ.
Omdat de wonden de wereld nog niet uit zijn.
www.BiologiQ.nl
20
Als laatste geeft Lian Stoeldraaijers aan dat
de richtlijnen effectiever moeten worden
opgevolgd en er rekening moet worden
gehouden met de lokale omstandigheden.
De kennis van de lokale zorgprofessionals
met hun specifieke interesse in de diabetische
voet is hierbij zeer belangrijk. Ook vindt zij
dat beleidsmakers en verzekeraars de
diabetische voetzorg beter moeten gaan
faciliteren. Het doel daarvan is het
verminderen van het aantal ulcera, de
tijdsduur tot wondgenezing, het aantal
ziekenhuisopnames, het aantal amputaties
en bijbehorende mortaliteit, en de zorg­
kosten. Het verbeteren van aandacht,
kennis en vaardigheden bij zowel patiënt
als zorgverleners leidt tot betere preventie.
Duidelijk gestructureerde regionale organi­
satie van de voetzorg is volgens Lian nodig,
zodat alle patiënten toegang hebben tot de
juiste zorg op het juiste tijdstip.
NTV W | N R . 4 | A P R I L | 2 0 1 4