Inhoudsopgave - Uitgeverij Coutinho

Inhoudsopgave
Premisse
Deel I
Sociaal-maatschappelijke aspecten
Inleiding
Pluriforme hulpverlening
Het systeemtheoretisch perspectief
De houding van de therapeut
Doel en doelgroep
‘Evidence-basedhulpverlening’
Hulpverlening of therapie; hulpverlener of (psycho)therapeut?
Transcultureel, intercultureel of cross-cultureel
Opbouw van het boek
13
13
14
15
15
17
17
18
19
20
1 Uitdagingen van de praktijk23
Inleiding
1.1 Transculturele systeemtherapie
1.2 Uitdagingen voor de therapeut
1.2.1 De houding van de therapeut
1.2.2 Transculturele vaardigheden
1.2.3 Interculturele competentie
1.2.4 Oog voor de valkuilen
1.2.5 Vastgelopen contacten
1.3 Uitdagingen voor het team, de instelling en de opleiding
1.3.1 Uitdagingen voor teams
1.3.2 De instelling
1.3.3 Transculturele vaardigheid in de opleidingen tot
therapeut of (psycho)therapeut
N. Jessurun - Transculturele vaardigheden voor therapeuten - © Uitgeverij Coutinho
23
24
26
26
26
27
29
32
37
37
39
41
2 Maatschappelijke aspecten van de transculturele
systeemtherapie45
Inleiding
2.1Migratie
2.1.1 Migrantgroeperingen
2.1.2 Migratie als bijzondere levensfaseovergang
2.1.3 Verschillende probleemlagen
2.1.4 Migrantenkenmerken
2.1.5 Migrantenproblematiek
2.1.6 Angst en weerzin
2.1.7 Migratie als maatschappelijk verschijnsel
2.2 Feminisme en transculturele systeemtherapie
2.2.1 Feministische theorie
2.2.2 Feministische hulpverlening
2.2.3 Beperkingen van de feministische uitgangspunten
2.2.4 Relatie van de feministische theorie met de migranten
hulpverlening
45
46
48
51
54
54
56
63
64
67
67
68
70
71
Deel II
Theoretische concepten en methodische bouwstenen
3 Theoretische concepten77
Inleiding
3.1Communicatietheorie
3.1.1 Coderen en decoderen
3.1.2 Communiceren
3.1.3 Axioma’s van de communicatie
3.2Taal
3.3Systeemtheorie
3.3.1 Uitgangspunten van de systeemoptiek
3.3.2 De systemische manier van werken
3.3.3 De wisselende aard van de waarheid
3.3.4 De factor macht
3.4 Bijdrage van de antropologie
3.4.1 Relatie tot zichzelf: Ik-ik, het Wij-ik en het Het-ik
3.4.2 Relatie tot de ander
3.4.3 Relatie tot de tijd
3.4.4 Relatie tot de natuur en het bovennatuurlijke
3.4.5 Samenvatting van de vier interactionele velden
N. Jessurun - Transculturele vaardigheden voor therapeuten - © Uitgeverij Coutinho
77
78
78
81
82
94
107
108
108
110
111
114
117
118
123
124
125
4 Bouwstenen van de transculturele systeemtheorie129
Inleiding
4.1 Ontwikkelingen van de gezinstherapie in de tweede helft van
de twintigste eeuw
4.1.1 De eerste en de tweede orde systeemtheorie
4.2 Het gezin
4.2.1 Het gezin als bijzondere groep
4.3 De levensfasen en het levensfase-multicontextmodel
4.3.1 De levensfasen
4.3.2 Het multicontextmodel
4.3.3 De gezinsconstellatie
4.4 Vooroordelen en hun invloed op de therapie
4.4.1 Spiritualiteit en religie
4.4.2 Traditionele geneeskunde
4.4.3 Rituelen en de levenscyclus
4.5 De driehoekentheorie
4.5.1 Historische context
4.5.2 Het driehoekenconcept
4.5.3 Werken met driehoeken
4.5.4 Samenvatting
129
129
131
135
135
138
138
142
147
156
157
161
167
171
171
173
175
181
Inleiding
5.1 De cybernetische stroming
5.1.1 Bouwstenen van de cybernetische stroming
5.1.2 Het proces
5.1.3 Alles is systeem
5.1.4 Kritiek op de tweede orde cybernetica
5.2 De narratieve stroming/het narratieve perspectief
5.2.1 Narratieve therapie
5.2.2 Rol van de narratieve therapeut
185
186
186
193
194
198
199
205
209
5 Ondersteunende methodische vaardigheden185
N. Jessurun - Transculturele vaardigheden voor therapeuten - © Uitgeverij Coutinho
Deel III
Vaardigheden
6 Systemisch bevragen, gegevens ordenen en interpreteren
met behulp van genogrammen213
Inleiding
6.1 Gegevens verzamelen
6.1.1 De lineair-causale manier van gegevens verzamelen
6.1.2 Systemische manier van gegevens verzamelen
6.1.3 Narratieve manier van gegevens verzamelen
6.2 Ordenen van gegevens: het genogram
6.2.1 Het tekenen van een genogram
6.2.2 Het standaardgenogram
6.2.3 Gecompliceerde genogrammen
6.3 Het proces van een genogram maken
6.3.1 De methodiek van de gegevensverzameling
6.3.2 Historische context
6.3.3 De drie D’s
6.3.4 Valkuilen bij het maken van genogrammen
6.4 Interpretatie en evaluatie van de gegevens
6.4.1 Levensfaseovergangen en intergenerationele patronen
6.4.2 Familiegeheimen en onvermoede bronnen
6.4.3 Genderproblematiek
6.4.4 Plaats in de kinderrij
6.5 Werken met genogrammen
6.5.1 Het maken van een genogram van de eigen familie
6.5.2 Interpreteren van genogrammen
6.5.3 Aan het werk met je eigen gezin van herkomst
213
214
214
215
217
219
220
223
225
228
228
231
232
234
234
234
236
237
239
240
240
241
243
Inleiding
7.1 Non-verbale signalen en lichaamstaal
7.1.1 Onbewuste boodschappen
7.1.2 Registreren en interpreteren
7.2 Pijn: communicatie met het lichaam
7.2.1 Pijnsensatie en -manifestering
7.2.2 Pijnbeleving en -acceptatie
249
250
253
254
256
257
258
7Lichaamstaal en pijn249
N. Jessurun - Transculturele vaardigheden voor therapeuten - © Uitgeverij Coutinho
7.3 Lichaamsgerichte therapie
7.3.1 Inventariseren van de onverklaarde pijnklachten
7.3.2 Lichaamsgericht werken aan pijnklachten
7.3.3 Een uitgebreide casus
7.3.4 Interventies bij pijnklachten
7.3.5 Gebruik van gezegden en uitdrukkingen als metaforen voor
lichaamsgerelateerde klachten
260
260
262
266
269
Inleiding
8.1 Overwegingen nog voor het eerste gesprek heeft plaatsgevonden
8.1.1 Wie wordt uitgenodigd?
8.1.2 Het belang van de systeemtherapeut
8.1.3 Met wat voor gezin krijgt de therapeut te maken?
8.1.4 Kinderen
8.1.5 Voorbereidingen voor het eerste gesprek na een intake
8.1.6 Voorbereiding van een eerste gesprek waarbij geen intake
of verwijzing plaatsvond
8.2 Het proces van het eerste gesprek
8.2.1 De initiële fase
8.2.2 Vervolg van het gesprek
8.3 Randvoorwaarden bij gesprekken
8.3.1 Taalgebruik
8.3.2 Invloed van de therapeut
8.3.3 Overdenking van het gesprek
8.4 Tot slot
275
275
276
278
278
279
280
271
8 Het systemisch (kennismakings)gesprek275
281
281
281
284
287
287
289
290
291
Deel IV
Oefeningen
Inleiding
Algemene oefeningen
Oefeningen bij hoofdstuk 1
Oefeningen bij hoofdstuk 2
Oefeningen bij hoofdstuk 3
Oefeningen bij hoofdstuk 4
Oefeningen bij hoofdstuk 5
Oefeningen bij hoofdstuk 6
Oefeningen bij hoofdstuk 7
Oefeningen bij hoofdstuk 8
N. Jessurun - Transculturele vaardigheden voor therapeuten - © Uitgeverij Coutinho
295
297
303
313
317
324
329
331
335
341
Bijlage 1 – De korte uitsprakenlijst343
Bijlage 2 – Sleutels bij de verborgen figuren347
Referentielijst349
Naamregister367
Zakenregister371
Over de auteur379
N. Jessurun - Transculturele vaardigheden voor therapeuten - © Uitgeverij Coutinho