20 oktober NRC psa Van Duijl

Systemische aanpak bij gezinnen met
gevarieerde culturele achtergrond
Anna de Voogt
klinisch psycholoog-psychotherapeut, Amsterdam
20 oktober NRC
psa. Marjolein Van Duijl
• Van Duijl zegt dat mensen soms behoefte hebben aan een
verklaring en een oplossing die breder ligt dan een medisch
of psychologisch kader. In Oeganda, waar zij werkzaam was,
richt de behandeling van lokale genezers zich op het herstel
van relaties binnen de familie of gemeenschap.
„De geest (door wie de patiënt bezeten is) vertelt wat er aan
de hand is. En de genezer onderhandelt dan met hem over
een oplossing. In de Westerse psychiatrie is de behandeling
van trauma vaak juist op individuele verwerking gericht.”
Marjolein van Duijl (vervolg)
„ Waar het om gaat is dat mensen een
verhaal te pakken krijgen dat bij hen hoort,
of bij hun groep of familie. Een verhaal dat
een oplossing biedt, zodat ze verder
kunnen. Voor ons in het westen zijn
medische verhalen soms bevredigender.
Je klachten komen door een infectie, je
krijgt antibiotica, daarna kun je nog wat
moe zijn. Maar het kan best dat er ook
voor ons andere verhalen aan vast zitten,
die zo niet aan de orde komen.”
Wat is Transculturele Systeem Therapie
•
•
•
•
•
•
Systeem- en communicatietheorie
Inzichten uit Antropologie en Sociologie
Life-cycle multicontext model
Taalverschillen en linguistische conventies
Contextuele, circulaire en narratieve vragen
Gebruik van genogram en tijdslijn voor taxatie
en hypothesevorming
• Gebruik van non-verbale technieken en
aandacht voor lichaamstaal
• Holistisch
Thema’s in de Transcult. Systeemtherapie
• Effecten van migratie
• Racisme, insluiting en uitsluiting
• Generaties en transgenerationele
overdracht
• Bi-culturele relaties/families
• Individualisme vs collectivisme, ik- en wij• Religie, tradities, rituelen
• Lichaamstaal, symbooltaal
• Complementaire, niet-westerse healing
• Krachtbronnen en beschermjassen
Hoe betrekken we cultuur in therapie
Celia Falicov
"double discourse"
én-én-positie:
de vaardigheid om het universele te zien dat mensen
verenigt
én tegelijkertijd de cultuurspecifieke verschillen en
machtsongelijkheden tussen mensen te onderkennen,
die te maken hebben met culturele dimensies als
huidskleur, klasse, etniciteit, nationaliteit en gender
•
Falicov, C.J., (1995). Cross-cultural Marriages. In: N. Jacobson & A. Gurman (Eds.), Handbook of Marriage and
Marital Therap. New York: The Guilford Press.
Falicov
MECA
de verschillen die een verschil maken
•
•
•
•
de ecologische context van de familie
migratie en acculturatie
transities in de levenscyclus
familie- of gezinsorganisatie
•
Falicov, C.J., (1995). Training to Think Culturally: A Multidimensional Comparative
Framework. Family Process, 34, 4, p 373-388.
“Een Beter Leven” Karin Junger IKON
http://www.npodoc.nl/speel.program.3033827.html
• Fragment 1 De heer Mohammed D. luistert naar een
tape van zijn ouders uit Marokko
• Fragment 2 Met 9 jr gaat hij op kamers met zijn broer
• Fragment 3 De vader van Mohammed wordt ziek en
Mohammed voelt de noodzaak voor de familie te gaan
zorgen; hij laat zich ronselen als gastarbeider
• Fragment 4 Na 12 jr kan hij zijn vrouw en 3 zoons over
laten komen naar NL
Hoe ziet in de praktijk depressie eruit en hoe
een angst stoornis bij migranten?
•
•
•
•
•
•
Lichamelijke klachten, pijn, conversie
Langdurige somberheid en isolement
Burn-out, moeheid en spanningsklachten
Schooluitval
Kindermishandeling
Suïcidaliteit
Veel voorkomende problemen
• Aanpassing van cliënten aan dominante
westerse cultuur: medische/psychologische kijk
• Impact van cultuur wordt niet onderkend/blijft
onzichtbaar
• Behandeldoelstellingen als vergroten van
autonomie en assertiviteit worden vaak niet
gehaald
• Geen aansluiting van behandeling bij de
leefwereld van cliënten
Liever een transculturele
systemische aanpak:
• Bredere kijk: patient “in context”
• Generaties en seksen betrokken in taxatie
en hypothesevorming
• Aanboren van krachtbronnen en
oplossingen uit de familie en cultuur
• Herstel van verbindingen met zichzelf, met
familie en met gemeenschap/cultuur
Voorbeelden
• Rosita, een depressieve 50-jarige alleenstaande
vrouw afk. uit Curaçao wordt vanuit
dagbehandeling doorverwezen na een “mislukte
autonomie behandeling”
• 51-jarige alleenstaande Surinaamse moeder
met 11-jarige dochter, zoekt hulp vanwege AMK
melding van kindermishandeling door de school
van haar dochter
Vaststaande noties van wat
helpende strategieën zijn moeten
losgelaten worden
• Dat autonomie en losmaking nagestreeefd
dienen te worden
• Dat een individuele aanpak of verwerking
van trauma noodzakelijk is
• Dat spreken helpt en zwijgen ziek maakt
THINK OUT OF THE BOX
Opwaardering van V-codes
•
•
•
•
•
•
•
•
Ouder-kind relatieprobleem
Partner-relatieprobleem
Opvoedingsprobleem
“Brusjes” probleem
Acculturatieprobleem/Migratiegerelateerd pr
Levensfaseprobleem
Rouw
Bezetenheid?
www.cttamsterdam.nl