“Aansluiten bij wat iemand wil en kan”

Thuis bij De Waalboog
nummer 1 december 2015
Dagbehandeling
dementie: meer dan
opvang alleen
ouderenzorg
De juiste zorg op
de juiste plaats
open deur
Gastvrij in
de wijk
bijzondere band
“Door haar ben
ik me direct thuis
gaan voelen”
“Aansluiten
bij wat iemand
wil en kan”
inhoud
december 2015
nummer 1
ter plekke
ter plekke 3
bij ons...
4
Hartverwarmend
Stijgend aantal mensen
met dementie
4
Dagbehandeling dementie:
meer dan opvang alleen
Ze kwam met haar complete band en verzorgde
een hartverwarmende show: Willeke Alberti. Dat
deed ze niet zomaar; Willeke heeft een bijzondere
band met Joachim en Anna. Haar lievelingsoom
en -tante verbleven beiden in de laatste fase van
hun leven in het verpleeghuis. “Met dit optreden
wil ik mijn blijk van waardering uitspreken voor
de fantastische en liefdevolle zorg die mijn oom
en tante hier hebben mogen ontvangen. De mensen in de zorg zijn hier geweldig!”, aldus Willeke.
6
waar of niet?
Eén stelling, vier reacties
waalboog & co
7
zij over
8
Cliënt en zorgverlener over hun
bijzondere band
8
10
innovatie Expert in zorg voor ouderen
13
baanbrekend Verpleegkundig specialist
Wilfred van Tiem over zijn onderzoek
naar pijnbeleving
14
blik op 13
wijk
10
Gastvrijheid in de zorg
eindredactie
Paulien Keijzer (De Waalboog,
[email protected])
tekst
Paulien Keijzer, Margriet van Aalten
(Einder Communicatie)
ontwerp en lay-out
Petra Smits (Einder Communicatie)
fotografie
*Bron: Wereld Alzheimer Rapport 2015 van Alzheimer Disease International (ADI).
Lolly als ultieme rustgever
De basis is dat je bij
zorgons
consultering
op
maat
wóónt;
je
leven
verplaatst
behandeling
van thuis naar hier
Toke Piket - bestuurder De Waalboog
Goedele Monnens, Norbert Voskens,
Ellis Regina Jansen
drukwerk
drukkerij Hendrix, Peer
WAAR wordt gedrukt op papier met
FSC-keurmerk
contact
Stichting De Waalboog
Postadres: Postbus 31071
6503 CB Nijmegen
Telefoon: 024 - 322 82 64
E-mail: [email protected]
2 | de waalboog
De Waalboog biedt specialistische zorg aan:
• ouderen met ernstige geheugen- en/of
gedragsstoornissen, zoals dementie;
• jonge mensen met dementie en andere nietaangeboren hersenaandoeningen;
• ouderen met dementie en ernstige
gedragsproblemen;
• ouderen met psychische stoornissen;
• ouderen met lichamelijke zorgvragen;
• mensen in de laatste fase van hun leven (palliatieve
terminale zorg).
Dit doen wij bij u thuis, of in één van onze vijf
(specialistische) centra. U kunt ook gebruikmaken van
tijdelijke opvang. Of kiezen voor dagopvang. Voor
mensen in de laatste fase van hun leven bieden wij
zorg op maat in ons Hospice De Linde. Wilt u meer
weten? Onze zorgbemiddelaars staan u graag te woord.
Maak vrijblijvend een afspraak en bel (024) 382 64 83
of mail naar [email protected].
Kijk voor meer informatie op www.waalboog.nl.
onze locaties
• Joachim en Anna, Groesbeekseweg 327,
6523 PA Nijmegen, (024) 322 82 64
• Nijevelt, Heijendaalseweg 117,
6525 AH Nijmegen, (024) 322 60 50
in de buurt
wijk
familie
co
ns
Rondom oud en nieuw
Zet vast in uw agenda: eind december
en begin januari organiseren we twee
sfeervolle optredens, voor onze cliënten
én voor wijkbewoners. Op maandag 28
december verzorgt cabaretier en zanger
Harald Veenstra In optocht door de tijd.
In dit afwisselende avondprogramma
trekt een bonte stoet aan liedjes en
artiesten voorbij. Locatie: De Honing­
hoeve, Albanystraat 7, Nijmegen.
Aanvang: 19.30 uur. Op dinsdag 5 janu-
te
ri
ng
ari brengt het mannen- zorg
ensemble Cantabilé in
het St. Jozefklooster een
bijzonder nieuwjaarsconcert met klassieke koorwerken. Een mooie gelegenheid om dit monumentale religieuze
pand van binnen te bekijken. Locatie:
St. Jozefklooster, Kerkstraat 65,
Nijmegen. Aanvang: 19.30 uur. De
toegang tot beide concerten bedraagt
€ 7,50 (inclusief een consumptie).
• De Honinghoeve, Albanystraat 7,
6544 RA Nijmegen, (024) 371 67 17
Vrijwilligerswerk: iets voor u?
• St. Jozefklooster, Kerkstraat 65,
6543 KG Nijmegen, (024) 371 59 11
Wandelmaatjes, gastvrouwen, chauffeurs; vrijwilligers
als deze zijn absoluut onmisbaar voor ons. Dankzij hen
kunnen we extra activiteiten onder­nemen en kwetsbare
ouderen in onze woonzorgcentra of verpleeghuizen meer
persoonlijke aandacht geven. Gelukkig kunnen we terugvallen op een vaste club vrijwilligers, maar extra ondersteuning
is welkom. Bijvoorbeeld bij groeps­activiteiten, of als het
• Villa Villandry, Bosweg 160,
6523 NN Nijmegen, (024) 750 79 02
ul
deling
december 2015
uitgave van De Waalboog
16
in beeld thuis
behan
colofon
Wist u dat in Nederland 260.000 mensen dementie hebben?
Dat zijn er vijf keer zoveel als in 1950! Iedere tien minuten
komt er een nieuwe patiënt met dementie bij (ruim 50.000
nieuwe gevallen per jaar). Als er geen medicijn komt tegen
thuis
dementie, is in 2040 het aantal mensen met dementie in
Nederland verdubbeld*.
De Waalboog is gespecialiseerd in de zorg voor mensen met
dementie. Een speciaal expertteam werkt continu aan de verfamilie betering van die zorg. Dit doen we volgens de laatste wetenschappelijke inzichten.
Digitale
nieuwsbrief
in de buurt
Wilt u op de hoogte blijven van de
ontwikkelingen binnen De Waalboog?
Abonneer u dan op onze digitale
nieuwsbrief die eens per maand
verschijnt. Aanmelden kan via
www.waalboog.nl/nieuwsbrief.
gaat om het geven van individuele aandacht.
Is vrijwilligerswerk in de ouderenzorg iets voor u? Bekijk
onze actuele vrijwilligersvacatures op de site, of maak
een afspraak met onze vrijwilligerscoördinator: Monique
Stumpers, [email protected], 06 - 13 02 38 22,
www.waalboog.nl/vacaturesvrijwilligers.
de waalboog | 3
bij ons... op de dagbehandeling dementie
Zorgmanager Sanneke Bolder:
“We stellen vrijheid boven veiligheid. Dat betekent
dat je continu moet kijken wat een cliënt aankan,
waar iemand zich goed bij voelt.”
Creatief bezig zijn is een goede manier om
prikkels buiten te sluiten en rust te vinden
Wilt u een indruk krijgen van onze dag­
behandeling en weten hoe het is om te
leven met dementie? Bekijk de tv-serie
‘Vergeet me niet’ van Omroep Gelderland.
Zie www.youtube.com/TVGelderland
(zoekterm ‘Vergeet’).
Tuinieren, tafel dekken, de vaat opruimen... Wie wil, helpt een handje
mee. Cliënten voelen dat ze ertoe
doen. Bovendien benaderen we zo
de sfeer van thuis zijn.
I
n de woonkamer klinkt uit de lap­
top het gierende gitaargeluid van
Jimmy Hendrix. Purple Haze, een
verzoeknummer van één van de heren.
Aan tafel neemt een bege­leider samen
met een oudere dame de krant door.
Buiten op het terras zitten twee cliënten gezellig te keuvelen in de zon.
Zomaar een indruk van een middag bij
Villa Villandry, de dagbehandeling voor
oudere cliënten met dementie. Zorg­
manager Sanneke Bolder: “Het líjkt
misschien of de cliënten ‘gewoon’ in
4 | de waalboog
Onze locaties
Meer dan opvang alleen
een huiselijke omgeving ontspannen
samen zijn, maar er zit echt een plan
achter.”
wil, of vroeger deed. Ook leiden ze
gespreksgroepjes. Voor hulp en ondersteuning overleggen ze met de arts,
psycholoog en fysiotherapeut.”
Structuur
“We zijn niet het eerste het beste opvangadres”, legt Sanneke uit. “We geven iedere cliënt behandeling op maat.
Die behandeling ligt voornamelijk in
handen van de eerste verantwoordelijke
verzorgenden (evv’ers). Zij brengen
structuur aan in de dag en sluiten in
de activiteiten aan bij wat iemand kan,
Focus
In dat licht bezien is het een bewuste
keuze om terug te grijpen op een klassieker van Jimmy Hendrix. Evv’er
Marie-José van Beuningen: “Je haalt
een stukje geschiedenis van zo’n cliënt
terug. En dat krant lezen? Dat is een
manier om de hersenen te prikkelen
en mensen weer bij het hier en nu te
betrekken. Of neem het tuinieren.
Daarbij geven we de cliënt bewust de
regie; de begeleider volgt.” Dat is ook
wat er bij De Boog gebeurt, de dag­
behandeling voor jonge mensen met
dementie. Sanneke: “We kijken zoveel
mogelijk naar de wensen en behoeften
van de cliënt. Laten hem ervaren dat hij
nog veel kan. Je moet je voorstellen dat
dit mensen zijn die tot voor kort volop
in het leven stonden. Nog werkten
zelfs. We vinden het belangrijk hen
gevoel te geven dat ze ertoe doen, iets
kúnnen. We hebben wel eens een
oude brommer in huis gehaald voor
een cliënt. Die demonteerde het ding
en zette ’m daarna weer in elkaar. Als
dat is wat iemand nodig heeft om rust
te vinden, te kunnen focussen en zich
waardevol te voelen, dan zorgen we
daar gewoon voor.”
In Villa Villandry bieden we in totaal zo’n
35 oudere cliënten met dementie een
combinatie van ontspanning, zorg en
behandeling. Op dagbehandeling De Boog
doen we hetzelfde, maar dan voor zo’n 25
jonge mensen met dementie. Daarnaast
hebben we speciaal voor hen vier klein­
schalige woonvormen.
Voor meer informatie over de dagbehandeling
of woonvormen, zie www.waalboog.nl
de waalboog | 5
waar
of
niet?
waalboog & co
Mantelzorg moet
doorgaan, ook ná
opname
Nicolette van der Donk, zorgmanager De Waalboog
Madeleen Helmer, vice-voorzitter
Cliëntenraad De Waalboog
“Nog maar een paar jaren geleden
nam De Waalboog vanuit de beste bedoelingen de zorg van je over. Dan werd
je ineens ‘bezoek’ en golden er allerlei
regels. Niet altijd leuk. Wel helder.
Inmiddels vinden we dat professionals
en mantelzorgers de zorg rond de cliënt
sámen moeten vormgeven. Maar tussen iets vinden en iets doen zit nog veel
ruimte. We moeten opnieuw uitvinden
hóe en wát dan. Dat gaat niet vanzelf,
maar het is de moeite waard!”
“Ik denk dat het heel wenselijk is dat mantelzorgers betrokken blijven bij zorg voor hun naaste. Zij kennen de cliënt
immers het beste. Mantelzorg verplicht stellen is géén goede
optie. Het komt voor dat de relatie tussen mantelzorg en verstoord is. Of misschien woont iemand te ver weg om bij te
kunnen springen. We kunnen als organisatie aangeven wat wij kunnen betekenen, en waar de
grenzen van onze mogelijkheden liggen.
Dan kijken we samen of er iemand is die
de zorg kan en wil aanvullen. En zo ja, op
welke manier dan. Het is een spel van geven, nemen en aanvoelen. Ik pleit dan
ook voor mantelzorg op maat.”
Goede zorg kan altijd beter. We
kijken doorlopend hoe we onze
producten en diensten op een
hoger plan kunnen brengen.
Dit doen we niet alleen, maar
samen met partners in de regio.
Pro Persona is zo’n partner.
Een veilige
plek voor
dementerenden
met complex
gedrag
onze match
De afdeling Wingerd is op
1 december van start gegaan.
Samen met Pro Persona vangen
we mensen op die aan dementie
lijden in combinatie met ernstig
probleemgedrag. We bieden hen
zorg, behandeling en begeleiding. Daarnaast kunnen huis­
artsen en specialisten uit de
regio een beroep doen op onze
kennis en ervaring.
Liesbeth Hoogendijk, directeur Mezzo
“Mantelzorg verplicht stellen? Dat zou een heel slecht idee
zijn. Veel mantelzorgers willen na opname van hun naaste
betrokken blijven. Alleen verschilt de manier waarop. De een
wil helpen met de persoonlijke verzorging. De ander wil juist
tijdelijk iets meer afstand om later weer zorg te kunnen verlenen. Het is zaak om bij de bespreking van het zorgplan af te
stemmen wie wat doet, en in welke mate. Dat vraagt om een
flexibele houding van de professional. Die moet bereid zijn
om samen met de mantelzorger te zoeken naar de meest
passende vorm van samenwerking.”
Enneke Tuinhof, mantelzorger
“Voordat mijn moeder naar het verpleeghuis ging, nam ik de zorg voor haar
op me en regelde ik de coördinatie tussen thuiszorg, huisartsenzorg en hulp
van de buren. Nu zij op Nijevelt woont en ik vanuit Amsterdam moet komen
– waar ik woon en werk en een druk leven heb – wil ik vooral quality time met
mijn moeder doorbrengen. We halen herinneringen op en bespreken de dingen
die haar bezighouden. Dat is míjn manier om onderdeel te zijn van haar leven
in het verpleeghuis. Samen met de medewerkers creëer ik een omgeving waarin
mijn moeder op haar gemak is.”
6 | de waalboog
Mirjam de Kort (links) en Patrica de Boer
D
ementerende en extreem verwarde cliënten kunnen soms een hele afdeling in hun
greep houden. Dat is voor niemand prettig.
Niet voor de cliënt zelf, maar óók niet voor de
andere bewoners en de medewerkers. Mirjam
de Kort, specialist ouderengeneeskunde bij De
Waalboog: “Cliënten als deze lijden onder hun
ziekte. Door hun heftige manier van reageren,
zorgen ze voor onrust op de afdeling. Dat maakt
dat ze nergens echt thuis zijn.” Patricia de Boer,
ouderenpsychiater bij Pro Persona: “Ook wij zien
dat ze vaak tussen wal en schip vallen. Pro Persona
verzorgt voornamelijk de crisisopvang van deze
cliënten. Daarna waaieren ze uit over verschillende
afdelingen van verschillende instellingen. Net als
De Waalboog vinden we dat de opvang veel beter
kan. Beter móet.”
Samen één voordeur
Hoe dan? “Door onze krachten te bundelen en
deze mensen echt sámen op te vangen”, legt
Mirjam uit. Met elkaar vormen we een expert­team.
Daarbij staan de specialist ouderen­geneeskunde
en de ouderenpsychiater aan de voordeur. De
psycholoog, verpleegkundig expert, paramedici
als de fysiotherapeut en ergotherapeut en verzorgende en verplegende professionals van beide
organisaties maken het team compleet. De opvang
en behan­deling doen we hier, bij Joachim en Anna
van De Waalboog, op een eigen afdeling waar
ruimte is voor ongeveer 24 cliënten.”
Rust en stabiliteit
Doel is cliënten een veilige plek te bieden waar
ze de kans hebben tot rust te komen. Mirjam:
“We brengen in kaart wat er precies speelt en
stellen een behandelplan op. Daarna kan de cliënt
alsnog doorstromen naar een ‘gewone’ afdeling
voor dementerende ouderen. Of naar een ander
ver­pleeghuis, maar pas als de situatie is gestabi­
li­seerd.” “Precies”, haakt Patricia aan. “Dat is
niet alleen prettig voor de cliënt, maar ook voor
zijn familie, de mantelzorger; eigenlijk de hele
omgeving.”
de waalboog | 7
zij over...
Tussen zorgverlener en cliënt kan een bijzondere band ontstaan.
Een band die verder gaat dan de normale, dagelijkse verzorging of
behandeling. In ieder nummer van Waar laten we een zorgverlener
en een cliënt aan het woord over elkaar.
“We hebben allemáál anderen nodig”
Mevrouw Stegers (99)
Alice Pleiter
Mevrouw Stegers woont al acht jaar in
Alice is begeleider cultureel bureau en werkt
woonzorgcentrum Nijevelt. Alice hielp haar
bijna 25 jaar bij De Waalboog. Ze bedenkt en
en andere nieuwe bewoners via de cursus
begeleidt diverse activiteiten, onder andere
‘Contact in zicht’ op weg. Mevrouw Stegers
bij woonzorg­centrum Nijevelt. Daar is ze ook
woont zelfstandig in een zorgappartement
gespreks­leider van het praat­groepje waar
en doet regelmatig mee met de activi­teiten
mevrouw Stegers in zit. Alice werd eind vorig
binnen Nijevelt.
jaar genomineerd voor de landelijke titel
‘Zorg­topper van het jaar’.
Mevrouw Stegers
over Alice
Wat betekent Alice voor u?
“Heel veel! Alice is een van de eerste mensen
hier die ik ontmoette. Door haar ben ik me direct
thuis gaan voelen. Ze betrekt me bij altijd bij
activiteiten en maakt een praatje met me. Als ze
er een paar dagen niet is, dan mis ik d’r.”
Waar zit het dan precies in?
“Dat ze echt luistert. En ziet wat voor iemand ik
ben. In het begin heeft ze haar best gedaan mij en
de andere bewoners met elkaar in contact te brengen. Daarna is het zelfs een beetje mijn rol geworden nieuwe bewoners bij dingen te betrekken. Al
moet er wel een klik zijn. Het blijft een kwestie
van halen en brengen, hè!”
Geldt dat ook in het contact met zorgverleners?
“Ja, dan ook. Laatst kwam een jonge verpleger in
opleiding mij douchen en aankleden. Zoiets is
voor beide kanten moeilijk. Ik had kunnen vragen
om een ander. Liever geef ik zo iemand een kans.
Vooruit, zeg ik dan. Kijk er maar langs heen.
En ik geef aanwijzingen. Zo’n jongen kan wat
sturing gebruiken.”
Is dat moeilijk voor u: hulp krijgen, afhankelijk zijn?
“Ik kan best goed aangeven wat ik wel of niet
meer kan of wil. En ik laat me ook helpen. Alice
geeft me het gevoel dat ik altijd nog íets kan. Even
een borreltje drinken met de buurman, een wandelingetje maken met mevrouw Hackmann... Hoe
klein het ook is, het heeft altijd betekenis.”
8 | de waalboog
Alice over
Mevrouw Stegers
Hoe heb je mevrouw Stegers leren kennen?
“Als iemand die haar mannetje staat. Ze kan
prachtig vertellen en verstaat de kunst van het
genieten. En wat sociale vaardigheden betreft,
verdient ze een pluim.”
Omschrijf eens wat voor band jullie hebben.
“Persoonlijk en warm, denk ik. Gebaseerd op vertrouwen. Zoiets ontstaat vanzelf als je je hart erbij
hebt, interesse toont en óók iets van jezelf laat
zien. En het helpt natuurlijk dat we elkaar al lang
kennen. We hebben samen veel meegemaakt.”
Pik je ook iets van haar op?
“Ik vind het geweldig wat ze aan levenservaring
en verhalen inbrengt – mevrouw Stegers was
schipperskind en later schippersvrouw. En zoals
ze een jonge, onervaren verpleegkundige eigenlijk
bij de hand neemt, of ziet wie van de bewoners
verlegen zit om een praatje...”
Hoe laat je je cliënten in hun waarde?
“Door iemand als meer te zien dan die
meneer op nr. 10 of die mevrouw met de rollator.
Natuurlijk hebben mijn cliënten hulp nodig;
mevrouw Stegers merkt ook dat ze minder kan
dan toen ze bij ons binnenkwam. Maar ik ga
altijd op zoek naar wat een cliënt graag doet of
waar hij of zij goed in is. Daar sluit ik op aan.
En ik benadruk dat we allemáál anderen nodig
hebben. Daar is niets mis mee.”
de waalboog | 9
innovatie
Liefdevolle en kwalitatief hoogstaande ouderenzorg, die aansluit bij de wensen en mogelijk­
heden van de cliënt. Dat is waar de overheid de komende jaren voor gaat. En dat is waar wij
binnen De Waalboog hard aan werken. Dat doen we door de cliënt centraal te stellen. De
verbinding te maken met thuis, de huisarts en het netwerk in de wijk. En vooral door te doen
waar we goed in zijn: specialistische zorg en behandeling bieden aan ouderen met een ernstige
of complexe zorgvraag. Buiten en binnen onze muren.
Ouderenzorg
De cliënt heeft
de regie
Zo lang mogelijk zelfstandig thuis wonen: we
En dat deze cliënten extra specialistische zorg en
kunnen deze opdracht van de overheid praktisch
behandeling nodig hebben. Met onze expertteams
allemaal dromen. Maar hoe werkt het dan als je
kunnen en willen we daarin uitblinken.”
vader die nog thuis woont, dementerend is en
Erop uit!
lichamelijke zorg nodig heeft? En wat nu als de
De vraag is, hoe gaat De Waalboog dat organi­
situatie echt nijpend wordt? En je moeder de overseren? Toke vervolgt: “Als het gaat om zorg aan
stap van thuis naar opvang in een instelling moet
huis, sluiten we veel meer aan bij
maken, of misschien hulp en begewat de cliënt wil, kan en doet. We
leiding nodig heeft in haar laatste
betrekken het netwerk van de cliënt
levensfase?
erbij: partners, kinderen, mantelToke Piket, bestuurder van De
zorgers. En we gaan er veel meer
Waalboog: “We richten ons al jaren
op uit. Geriatrie, fysio­therapie, erop mensen met zwaardere zorg­
vragen. Door de plannen van het
gotherapie; het kan allemaal bij de
kabinet worden we extra uitgeoudere in de eigen omgeving. Zelfs
daagd om meer de wijk in te gaan
de specialistische zorg waar we zo
en dáár die zorg en behandeling te
om bekend staan, kunnen we thuis
bieden waar we zo goed in zijn.
leveren. Dat is de verplaatste ver“Als het gaat om zorg
Tegelijkertijd is er de beweging dat
pleegzorg die de overheid graag
aan huis, sluiten we veel ziet. Denk aan zorg voor ouderen
mensen pas in een veel later stadium naar een verpleeglocatie ‘momet gedragsproblemen, dementie,
meer aan bij wat de
gen’ verhuizen. Dat betekent dat
een psychische stoornis, of nietcliënt
wil,
kan
en
doet”
hun zorgvragen groter, ingewikkelaangeboren hersenletsel.” Toke
Toke Piket
der en diverser zijn dan voorheen.
> pag. 12
gaat verder: “Een goed
10 | de waalboog
Soepele overgang
We vinden het belangrijk dat
de overgang van thuis naar
een (tijdelijke) opname zo
soepel mogelijk verloopt. Bij
woonzorgcentrum Nijevelt
zijn we gestart met een project om dit proces goed te
stroomlijnen. We onderzoeken hoe we het leven van
de cliënt bij een verhuizing
naar De Waalboog zoveel
mogelijk kunnen verplaatsen, inclusief het middagje
biljarten of het kleinkind dat
altijd op vrijdagavond komt
eten. Het begint met de intake, die doet de eerste verantwoordelijke verzorgende
(evv-er) gewoon thuis bij de
cliënt. Zo zien we precies
wat iemand nodig heeft en
wat we mee kunnen nemen.
En de mantelzorger dan?
Stel dat we iemand opnemen, wat is dan de rol van de mantel­
zorger? Toke: “We onderzoeken wat iemand wil betekenen
voor zijn vader, moeder, of partner. En hoe we daar het beste
bij kunnen helpen. Soms is de mantelzorger zwaar over z’n
grenzen heengegaan. Dan heeft iemand vooral rust nodig. Het is
goed om te weten dat we een speciale praatgroep hebben voor
mantelzorgers. Daar kunnen ze aan deelnemen. Of we bieden
aan met een van onze psychologen te praten. Belangrijk is dat
we in gesprek zijn en blijven met de mantelzorger, ook als diens
naaste eenmaal hier zit. We hebben elkaar nodig.”
de waalboog | 11
innovatie
baanbrekend
Bij De Waalboog werken veel verzorgden,
“Goed contact met alle zorgverleners uit
In de praktijk
de wijk is echt een must”
Thuis wonen en tóch specialistische zorg krijgen.
Klinkt goed, maar hoe ziet dat er in de praktijk
nu uit? Zorgtrajectbegeleider Marjan Boersma:
“Neem de situatie van meneer Dijkstra, tachtig
jaar oud. De huisarts meldt hem aan voor zorgtrajectbegeleiding. Hij vermoedt dat meneer Dijkstra
aan dementie lijdt. Zijn echtgenote verzorgt hem,
maar kan het niet goed meer aan. In een gesprek
thuis probeer ik me dan een beeld te vormen van
de situatie. Hoe ziet zijn dag er ongeveer uit?
Welke activiteiten onderneemt hij? Welke rol spelen
de kinderen? Ik luister, vraag door en observeer.
Onderzoek wijst uit dat hij matige tot ernstige
dementie heeft, type Alzheimer. In overleg besluit
de familie een indicatie aan te vragen voor gespecialiseerde dagopvang. Voor mevrouw Dijkstra is
het hartstikke moeilijk om een deel van de zorg
van haar man uit handen te geven. Maar ze ziet in
dat die dagopvang dé manier is om te zorgen dat
haar man gewoon thuis kan blijven wonen. En dat
dit voor haar als mantelzorger nodig is om het vol
te blijven houden. Samen met de huisarts en het
sociaal wijkteam houden we vinger aan de pols. En
mocht meneer Dijkstra in de toekomst thuiszorg
nodig hebben, of bijvoorbeeld fysiotherapie aan
huis, dan weten we elkaar te vinden.”
contact met huisartsen, praktijkverpleegkundigen,
sociale wijkteams en andere zorg- en welzijns­
instellingen is dan een must. Daar zetten we de
komende tijd flink op in. Daarnaast werken we
actief samen met onze netwerk­partners als bijvoorbeeld Kalorama, ZZG, CWZ en Radboudumc.
Met hen bundelen we onze krachten als het
bijvoorbeeld gaat om het opstellen van zorgpro­
gramma’s en het maken van de verbinding met
zorg in de wijk. En we zijn bezig nieuwe techno­
logieën te ontwikkelen, zodat onze zorgverleners,
de cliënt en zijn familie en mantelzorgers veel
meer op elkaar aangesloten zijn.”
Zorg die naadloos aansluit
En als het écht niet meer gaat thuis? “Dan zijn we
er dus ook”, benadrukt Toke. “We zijn vertrouwd
met ingewikkelde vraagstukken en zien snel en
scherp wat er aan de hand is. Bovendien zijn we
goed in het uitstippelen van het juiste zorgpad of
-plan bij de meest complexe zorgvragen. Ook bij
zorg binnen onze locaties werken we samen. Met
Pro Persona bijvoorbeeld, als het gaat om cliënten
12 | de waalboog
met dementie en ernstige gedragsproblemen (zie
pag. 7). Of met Driestroom, als het gaat om huisvesting van mensen met een verstandelijke beperking. Net als bij zorg in de wijk, heeft de cliënt de
regie; hij bepaalt zelf wat hij wel of niet wil en wat
hij kan of nodig heeft. Vandaaruit zien we welke
activiteit, zorg, behandelvorm of specialisme het
beste aansluit. Bijvoorbeeld gerontopsychiatrie,
revalidatie, psychogeriatrie of palliatief terminale
zorg.”
Wonen als basis
“Ons idee is: het maakt niet in wat voor gezondheidsfase iemand zit. De basis is dat je bij ons
wóónt; je leven verplaatst van thuis naar hier. Je
bent niet langer cliënt, maar klant. Je koopt precies de zorg, behandeling en service in die je nodig hebt. Verandert de vraag naar activiteiten of
zorgbehoefte in de loop van de tijd? Dan gaan we
niet met iemand schuiven, maar passen we het
aanbod zo goed mogelijk aan. Dat is het beeld dat
we voor ogen hebben. En dat is waar we als organisatie hard aan werken.”
verpleegkundigen en specialisten die verder
kijken dan hun functie lang of breed is.
Verpleegkundig specialist Wilfred van Tiem
is er zo een. Hij deed onderzoek naar
pijnbeleving bij cliënten met dementie en
ontwikkelde het Pijnzorgprogramma. Portret
van een professional.
Pijnconsultatie bij dementie
“Een intensief traject, maar
ik kreeg er energie van”
“Als verpleegkundig specialist ben ik alert op mogelijkheden om de zorg voor onze cliënten te verbeteren. Het signaleren en wegnemen van pijn is
een van die verbeterpunten. Probleem is: mensen
met dementie kunnen door hun algehele geestelijke achteruitgang soms niet meer aangeven dat
ze pijn hebben. Bovendien is hun pijnbeleving
anders dan bij gezonde mensen. Ze reageren onrustig, zijn geagiteerd, gaan roepen, of zijn juist
nors of teruggetrokken. Soms
komt het door zoiets simpels als
een pijnlijk knellende schoen.
Maar het kan ook om een veel
zwaardere vorm van pijn gaan.
Als verzorgend personeel moet
je maar net die signalen kunnen herkennen en interpreteren
als tekenen van pijn. Eigenlijk
hadden we daar onvoldoende handvatten voor.
Daar wilde ik iets aan doen. En zo ben ik het
Pijnzorgprogramma gestart.
We hebben literatuur bestudeerd, onderzoek
gedaan, resultaten geanalyseerd en onze medewerkers geschoold. Nu maken we onder andere
gebruik van een wetenschappelijk onderbouwde
checklist met signalen die duiden op pijn. Wat
we aan de pijn of het ongemak doen? We zetten
bij de behandeling echt niet alleen maar medicijnen in. Soms
heeft de ergotherapeut aangepaste hulpmiddelen die de pijn
weg­nemen. Een massage kan
helpen. Of het scheelt als we
de cliënt op een andere manier
verzorgen en wassen.
Ik ben er trots op dat we in­
middels op alle locaties van
De Waalboog pijnconsulenten hebben. En dat we
ook buiten De Waalboog collega-zorg­professionals
enthousiast hebben gemaakt over onze werkwijze.
Zo komen we dichter bij ons uiteindelijke doel om
pijn bij dementie steeds verder terug te dringen.
Het was een intensief traject, maar ik kreeg veel
energie van het feit dat we zelfs tijdens het onderzoek al het aantal pijngevallen met de helft hebben
weten te verminderen.”
“trots dat we
nu op al onze
locaties
pijnconsulenten
hebben”
de waalboog | 13
blik op
De wijk in!
Gastvrijheid is een populair begrip
op de kaart
in de zorg. Maar wat het nu in de
Hoofd Hoteldienst Johan Splint: “Sinds een tijdje werken we met een
gastvrijheidskaart. Daar staat een vijftal speerpunten op. Werd u vriendelijk begroet? Krijgt u de juiste informatie? Vindt u het schoon? Bezoekers
kunnen zo aangeven wat ze van onze gastvrijheid vinden. Op basis daarvan scherpen we onze service aan.”
praktijk inhoudt? Nou, dat je je
service afstemt op de vraag van de
cliënt. Of het gevoel van ‘thuis zijn’
probeert te benaderen. Tineke
Elbers, begeleider cultureel bureau
bij De Waalboog. “Bij ons zit het ’m
in sfeer en houding. En in de manier
Steeds meer patiënten met
complexe problemen bij
ouderdom en chronische
ziekte blijven langer thuis
wonen. Via de huisarts bieden we hen specialistische
zorg en behandeling aan.
Onze specialisten ouderengeneeskunde, psychologen,
fysiotherapeuten en ergo­
therapeuten komen gewoon
bij de mensen thuis.
Voor meer informatie: zie
www.waalboog.nl, of vraag
de huisarts naar de
mogelijkheden.
waarop we ons openstellen, juist
ook in de wijk.”
We denken
tijdig met
huisarts en
patiënt mee
Gastvrij in de wijk
Deur open!
Het liefst zou Tineke Elbers midden in
de wijk Neerbosch-Oost een aandachtswinkel openen. Een plek waar je als
buurtbewoner welzijnsproducten bij
De Waalboog kunt kopen. Die winkel is
– voor nu tenminste – een brug te ver.
Evengoed duikt ze geregeld de wijk in.
Tineke: “Als organisatie hechten we
grote waarde aan het welbevinden van
mensen. Het gaat ons niet alleen om
onze cliënten, maar óók om de mensen
in onze directe omgeving. Het is een
feit dat ouderen
steeds langer thuis
blijven wonen. Juist
daarom is het belangrijk dat we ons
ook op hen richten.
We zoeken de minder mobiele mensen
in de buurt op en ondersteunen hen bij
wat ze graag willen doen. We betrekken
ze bij onze moestuin en nodigen ze uit
in de brasserie. Wie mee wil doen aan
activiteiten kan een abonnement of een
strippenkaart bij ons afnemen.”
Inspelen op de vraag
Johan Splint is hoofd Hoteldienst bij
De Waal­boog. “Het is onze taak binnen
elk van de locaties
voor een gastvrije
sfeer en benadering
te zorgen.”
Gastvrijheid zit ’m
volgens Johan in de
manier van begroeten. Schoon wer-
“Het zit ’m in de
manier van begroeten,
schoon werken en
aandacht geven”
14 | de waalboog
ken. De juiste informatie verstrekken.
Aandacht geven. “Bovenal is het belangrijk dat je inspeelt op de wensen en
behoeften van de klant. Om iets eenvoudigs te noemen: één van de cliënten
wilde graag verse kersen. Daarop lieten
we een tuinder met zijn moeskar komen, met verse groenten en fruit uit de
omgeving. Daar genoot iedereen van.”
Zoiets is een kleine moeite. Een grotere
uitdaging is het om in te spelen op de
toenemende zorgvraag. Johan: “We nodigen mensen uit de buurt uit binnen
te wandelen voor zomaar een kopje
koffie, of een warme middagmaaltijd.
Ik kan me voorstellen dat we meer
gaan insteken op catering. Of de brasserie van De Honinghoeve nóg meer
als een ontmoetingsruimte gaan ge-
bruiken. Voor familiebijeenkomsten
bijvoorbeeld, en wijkacti­viteiten. Hoe je
invulling geeft aan gastvrijheid, dat kan
steeds verschillen. Ons concept is continu in ontwikkeling.”
Zorg thuis
Hoe we gastvrijheid naar de zorg zelf
vertalen? We stellen onze deskundigheid op een laagdrempelige manier beschikbaar voor mensen die thuis wonen. Als het bijvoorbeeld gaat om het
voorkomen van ziekte hebben we veel
te bieden. We denken tijdig met huisarts en patiënt mee, zodat mensen niet
in een neerwaartse spiraal komen. De
huisarts kan bij onze specialisten ouderengeneeskunde terecht voor consultatie en advies. Daarnaast nemen we deel
aan multidisciplinaire teams en bieden
we cliënten zorg thuis. Het idee is: hoe
meer we ons laten zien, hoe sneller we
onze zorg kunnen uitbreiden, precies
dáár waar nodig is. Zo zorgen we voor
goede afstemming met de zorgverleners uit de wijk en maken we het mogelijk dat mensen langer thuis kunnen
wonen.
abonnement op activiteiten­
programma
Wijkbewoners kunnen zich abonneren op ons
activiteitenprogramma. Voor meer informatie,
neem contact op met Bureau Welzijn, via
[email protected] of 024 - 322 82 64.
Sterrentent
Tijdens het Nationaal
Congres Gastvrijheidszorg
2015 kreeg De Honing­hoeve
maar liefst vier gastvrijheidssterren (op een schaal
van vijf). ‘Gastvrijheidszorg
met sterren’ is een waarderingssysteem voor de
kwaliteit van gastvrijheidszorg bij zorg­instellingen in
Nederland. De Honinghoeve
scoorde onder andere
hoog op eten & drinken,
ambiance en attitude.
de waalboog | 15
in beeld
Behoefte
aan zoet
Voor even is het weg. De onrust. De spanning. Het agressieve
gedrag. Door zoiets simpels als sabbelen op een lolly. Gek?
Je moet er maar opkomen. We zagen dat jongdementerenden
met frontotemporale dementie (FTD) een grote zuigbehoefte
hebben en vooral zin hebben in zoet. Het scheelde al als
we cliënten langzamer lieten eten, met een theelepel. We
zagen ze genieten; de onrust vloeide weg. Helemaal een
openbaring was het toen we een lolly gebruikten, een idee
van verzorgende Simone Janssen. Door de zoetstoffen die
langzaam vrijkomen bij het sabbelen, maken de hersenen
mogelijk een stof aan die ervoor zorgt dat mensen met deze
specifieke aandoening rustiger worden. We publiceerden
hierover in een Engelstalig wetenschappelijk tijdschrift.
Simone Janssen won met het lollyproject de V&VN-Zorg­
award 2012. Nog altijd zetten we de lolly in bij de behandeling
van cliënten met FTD. Maar alleen als we zien dat iemand
er echt behoefte aan heeft. Bovendien blijven we er altijd bij.
Voor de zekerheid.