psalm 77: 20: is god spoorloos?

PSALM 77: 20: IS GOD SPOORLOOS?
4 JULI 2016 - HENK VAN VEEN (APELDOORN)
Welkom
zingen (Voor het votum!!):
NLB 283: 1,2,5 – melodie ‘Rust mijn ziel uw God is koning
1. In de veelheid van geluiden
in het stormen van de tijd,
zoeken wij het zachte suizen
van het woord, dat ons verblijdt.
2. En van overal gekomen,
drinkend uit de ene bron,
bidden wij om nieuwe dromen,
richten wij ons naar de zon.
5. Die ons naam voor naam wilt noemen,
al uw liefde ons besteedt,
zingend zullen wij U roemen
en dit huis zingt met ons mee!
we worden stil voor God
Votum en groet
Genade voor u en vrede van God onze Vader en van Jezus Christus, onze
Heer.
zingen: Ps. 95: 1,2,3 LB
1
Steekt nu voor God de loftrompet,
Hem die ons in de vrijheid zet.
Komt voor zijn aanschijn met verblijden.
Brengt Hem de dank van al wat leeft,
Hem, die ons heil gegrondvest heeft.
Viert Hem, de koning der getijden.
2
Groot God is Hij, Hij strijdt vooraan,
1
de goden zijn Hem onderdaan;
de hoge bergen houdt Hij staande.
Het hart der aard' is in zijn hand.
Hij riep de zee, Hij schiep het land.
Hij is het, die de weg ons baande.
3
Komt, werpen wij ons voor den HEER
die ons gemaakt heeft biddend neer,
wij, die het volk zijn van zijn weide.
Want onze God, Hij gaat ons voor,
Hij trekt met ons de diepte door.
Zijn hand zal ons als schapen leiden.
gebed
De wet
Psalm 135 : 1
1
Looft de HERE, prijst zijn naam,
knechten van de hoge God,
u die tot zijn dienst bekwaam,
alles doet naar zijn gebod
en uw ambt bekleedt met eer
in het huis van onze HEER.
Schriftlezing: Psalm 77
zingen: Ps. 77: 1,2,3
1
Roepend om gehoor te vinden,
om bij God gehoor te vinden,
roep en smeek ik onverpoosd
maar mijn ziel blijft ongetroost.
Nu de druk mij overmande,
hef ik tot de Heer mijn handen,
maar 't gedenken is mij pijn,
nu ik zonder God moet zijn.
2
's Nachts doet Gij mijn ogen staren.
Denkend aan het spel der snaren,
2
aan de dagen van weleer,
vindt mijn hart geen woorden meer.
En ik vraag aan mijn gedachten:
laat de Heer voor immer smachten?
Neemt Hij hen die smekend staan
niet meer in genade aan?
3
Zou de Heer zijn volk verstoten?
Heeft de toorn zijn hart gesloten?
Is zijn gunst voorgoed voorbij?
Blijft niet wat Hij eenmaal zei?
Kan God zijn gena vergeten?
Heb ik steeds vergeefs geweten,
dat des Allerhoogsten kracht
stand houdt tot het laatst geslacht?
Test: Psalm 77: 20
20 Door de zee liep uw weg,
door de wijde wateren uw pad,
maar uw voetsporen bleven onzichtbaar.
Na de verkondiging vanuit Gods woord zingen we met elkaar Ps. 77: 4,5,6
Daarna zullen we luisteren naar een lied wat Tonnie Barelds voor ons zal
zingen. En na dit lied zingen we samen: Ps. 22: 11 met de tekst zoals die
verwoord is in de bundel Levensliederen
Gemeente van onze Heer Jezus Christus
dia 1
We zijn allemaal wel eens aan het strand geweest, of gaan er binnenkort
naar toe. Kinderen hebben er van alles te doen: kuilen graven, kastelen
bouwen. Volwassenen kunnen ook van alles, zeker als je van water en
strand houdt, en wat sportief bent.
Je gaat in de zee zwemmen. Of een fikse strandwandeling maken. Dat is
juist leuk als het niet zulk warm strandweer is en er niet veel mensen zijn.
3
Met veel wind en hoge golven. Hoe dan ook, als je vlak langs het water
loopt, op het natte harde zand, kun je precies zien waar je hebt gelopen.
Naast voetafdrukken van andere mensen in het zand. Maar dan komt de
vloed en het water spoelt erover heen. Als je na een paar uur terug zou
komen, als het weer eb is, kun je zoeken wat je wilt, maar je vindt van die
voetstappen geen spoor meer terug.
Met dat in het achterhoofd zingen we: “God, uw pad was door de golven.
Wateren hebben het bedolven en uw voetspoor uitgewist”. We worden
meegenomen naar een andere zee: de Schelfzee of de Rietzee. U weet:
daar waren de Israëlieten doorheen getrokken terwijl aan beide kanten
het water stilstond als een muur. Maar toen ze veilig aan de andere kant
waren aangekomen, stortten die muren weer in en het water stroomde
als altijd. Er was niks terug te vinden van al die voetstappen, en wie er niet
bij waren geweest, konden het maar moeilijk geloven….
Maar daar gaat het niet over in deze psalm. Niet over al die voetstappen
en voetstapjes van de vaders en de moeders en de kinderen, en de
pootafdrukken van al die koeien en schapen. Nee, het gaat over de
voetstappen van God. God zelf ging met hen mee. Alleen dat kon je niet
zien – je zag alleen de wolk vooraan, en de priesters met de ark – en als je
later bij die zee ging kijken, vond je niets terug van wat daar zo lang
geleden was gebeurd. Je zag alleen maar golven. Asaf zingt: “uw
voetspoor was nergens te zien”. Is God dan spoorloos…?
Veel mensen ervaren het zo als het over God gaat. Vroeger voelden ze
zich dicht bij God. Of: voelden ze dat God dichtbij hen was. Maar dat is al
lang verleden tijd. Alsof God is geëmigreerd zonder een adres achter te
laten, en zonder nog contact met je op te nemen. Je bent God
kwijtgeraakt, en hoe je ook op zoek gaat: geen spoor meer. Of je hoort
zondag op zondag over God en wat Hij voor je doet en hoe Hij voor je
zorgt, maar als je eerlijk bent, kom je Hem in je leven van elke dag
nergens tegen. Wat je wel tegen komt, is een wereld die van
toevalligheden aan elkaar hangt, waar mensen elkaar het leven zuur
maken, en waar zoveel gebeurt dat je in de verste verte niet rijmen kunt
met een God die alle dingen bestuurt en die dat dan ook nog doet als een
God die liefde is. En je eigen leven? Nou, praat me er niet van! Als het
puntje bij ‘t paaltje komt, moet je het toch zelf doen en zelf waarmaken,
en komt het er maar op aan dat je zo goed mogelijk probeert je door
4
moeiten heen te slaan, met steun van anderen. Kort en goed – of niet
goed – geen spoor te vinden van God. Nergens!
We hebben psalm 77 gelezen en eruit gezongen. Het mooie van de
psalmen – trouwens, van heel de bijbel – is dat ze zo eerlijk en zo
menselijk zijn. Je komt er eigenlijke alle gevoelens in tegen die een mens
kan hebben. Soms loop je op de toppen, soms ziet je diep in de put. Soms
lijkt God dichtbij, soms ver weg.
Is God spoorloos? vroeg ook Asaf zich af. Maar hij liep met die vraag niet
weg van God, maar ging op zoek naar God. Wij willen met hem mee gaan,
om God op het spoor te komen.
dia 2
Is God spoorloos? Ga maar zoeken, dan ontdek je:
1. hoe God zijn eigen sporen trekt;
2. hoe je God op het spoor kunt komen;
3. hoe God je op het spoor zet van Jezus;
4. hoe je in Gods voetspoor kunt gaan.
dia 3 1. God trekt zijn eigen sporen.
Gods weg is ‘in heiligheid’ staat in deze psalm (14). Dat wil zoiets zeggen
als: God is heel anders dan wij. Hoger vooral dan wij. Machtig. Groots. De
profeet Jesaja brengt dat zo onder woorden: “zoals de hemel hoger is dan
de aarde, zijn mijn wegen hoger dan uw wegen, en gaan mijn gedachten
ver uit boven die van u – zegt de HERE”. Vandaar Asaf’s belijdenis: wie is
een god, groot als onze God?
Maar gemeente, dat staat niet in vers 1 van deze psalm, maar is vers 14.
Niet als een uit het hoofd geleerd lesje, dat je even opzegt om jezelf en
5
elkaar er weer bovenop te praten. Nee want de route die de Here met je
gaat kan wel eens zo wezen dat je het gevoel hebt helemaal vast te lopen
en hopeloos te verdwalen. Zo is psalm 77 een lied uit een hele diepe
diepte: roepend om gehoor te vinden, om bij God gehoor te vinden, roep
en smeek ik onverpoosd, maar mijn ziel blijft ongetroost. Het doet pijn
aan God te denken in plaats van dat je er blij van wordt en het weer ziet
zitten, want je merkt niks van God en je krijgt geen antwoord van God. Je
wordt alleen maar treurig als je denkt aan al die mooie geschiedenissen
uit de bijbel, over wat God allemaal voor Israël deed en over de Here
Jezus die wonderen deed en mensen beter maakte, want waarom doet
God dan niks voor jou en waarom wordt jij dan niet beter: is God dan
veranderd? ziet hij mij niet staan? vergeet Hij ons? Zoals Israëlieten er
niet uit kwamen, in crisissituaties – denk b.v. maar aan die zwarte jaren
van ballingschap – dat de HEER niet leek te luisteren en hen maar ziet
verkommeren.
Maar let erop wat deze dichter doet. Niet weglopen bij God. Niet de bijbel
dicht doen en het bidden maar staken. Zoals je verwachten zou, en zo
heel vaak ziet gebeuren. Waar je zelf soms ook zomaar toe komt: het
helpt toch niks, ik stop ermee. Nee, juist niet: net zo lang roepen tot God
luistert, blijven kloppen op die deur, en des te meer luisteren naar wat
God wel degelijk zegt, ook tegen u en jou, in de bijbel. Naar de kerk blijven
gaan, en de broeders en zusters opzoeken. En vooral je niet opsluiten in je
eigen kleine wereldje, met je verdriet en je teleurstellingen, je vragen en
je pijn, je positieve of je negatieve ervaringen, maar oog hebben voor
Gods grote plannen waar ook dat kleine leventje van mij een onderdeeltje
van is. Kijk, en dan ga je ontdekken dat de Here niet veranderd is, en niet
veranderlijk. Niet wispelturig en grillig, maar trouw.
Als Asaf terugdenkt aan wat God vroeger allemaal gedaan heeft en
teruggrijpt op het wonderlijke ingrijpen van God in de loop van de dingen,
dan springt er voor hem als Israëliet uit hoe de Here zijn volk eeuwen
geleden uit Egypte heeft gehaald en
door de zee heen getrokken heeft in de richting van het land van de
vrijheid met God. Toen God een begaanbare weg baande juist waar geen
weg was. Israël zat in de tang: achter hen de oprukkende vijand – met
vliegende vaandels en blinkende zwaarden, met wagens en paarden – en
voor hen geen brug en geen veerpont, maar alleen water. Moeten ze dan
6
alsnog dood of toch weer slaven worden? Waar is nou die God van de
bevrijding?
Kijk, maar juist dan laat God zien wie Hij is: “de wateren weken en
stonden gedwee, de vijand verzonk als een steen in de zee”…”Ik zing voor
de Heer, Hij is Koning voorgoed en dwars door de vloed geleidt Hij de
zijnen. Zijn goddelijk spoor gaat zelfs in de zee niet teloor”. Gods weg is in
heiligheid. Kijk, en daaraan kan die dichter eeuwen later zich vastklampen
met zijn vragen en bange twijfels: is God dan veranderd? is er een kink
gekomen in de kabel van zijn verbond door de generaties heen? heeft de
Here ons verstoten, is zijn hart gesloten? Vandaag herkennen we toch ook
die vragen: waar is God dan in onze godloze eeuw? waar was God in
Auschwitz en is Hij in Syrië, in Irak, in al die vluchtelingenkampen, waar is
Hij op de werkvloer en in mijn leven- en als de dood toeslaat?
Zomaar willen wij God narekenen. Hem zelfs de weg die Hij zou moeten
gaan met ons, voorrekenen en uittekenen. Maar dat zal niet gaan. Dan
doe je eraan tekort dat Gods weg is in heiligheid. Zou je missen die
eerbiedige erkenning: wie is als onze God? Een God die zijn eigen sporen
trekt – soms dwars door de golven heen en door diepe dalen heen, en ons
geloof wil geven om Hem op het spoor te komen en in zijn voetspoor te
gaan. Als je daar maar oog voor hebt/voor krijgt. Geloofsogen.
dia 4 2. Wie zoeken gaat, ontdekt hoe je God op het spoor kunt komen.
Vanzelf gaat dat niet. Voetstappen in het zand worden door dat zand, of
door het wassende water overspoeld. Wat gebeurd was bij de Schelfzee,
was een dag later al niet meer te zien en na te trekken. En dat God zijn
voetstappen had gezet daar tussen die muren van water, dat God zijn volk
in de weg van dat wonder veilig aan de overkant had gebracht, was enkel
en alleen een zaak van geloof. Met het blote oog zag je er niets van. Zoals
een mens Gods ingrijpen niet zo met de vinger kan aanwijzen dat
iedereen als vanzelf zegt: natuurlijk was dat het werk van God. Nee, daar
7
is geloof voor nodig. Daar moet de Here zelf je ogen voor openen. Dan ga
Hem steeds meer zien.
De dichter van deze psalm had het er moeilijk en te kwaad mee. Want in
de omstandigheden waarin hij en zijn volk toen zaten, was God om zo te
zeggen spoorloos. Iemand schrijft: “Er lijkt helemaal geen verbindingslijn
te lopen van de verlossing toen bij de Schelfzee naar de situatie van het
ogenblik. Alle sporen ervan zijn uitgewist.” Is God spoorloos?
Je kunt je vandaag datzelfde afvragen soms. Datzelfde beklemmende
gevoel hebben. In een land waarin steeds meer sporen van Gods
aanwezigheid – het lijkt wel heel bewust en systematisch – worden
weggepoetst en overspoeld door een vloedgolf van idealen en ideeën van
mensen. Waar de God van David en de zoon van David weggehoond
worden, en het spoor steeds meer wordt uitgewist van Gods gezalfde
koning – Jezus de Christus. Als elke keer weer de dood naar het leven
grijpt, ook van Gods kinderen. Als je lijkt te verdrinken in een zee van
verwarring en verdriet en problemen. Als je ook in je eigen leven vaak
maar zo weinig bespeurt van de kracht van blij en enthousiast geloof. Als
niet alleen het water van de doop allang is opgedroogd maar ook het vuur
van het eerste uur bijna opgebrand is. Als er maar weinig belangstelling
lijkt te zijn – misschien ook bij jezelf – voor de sporen die God heeft
getrokken in de geschiedenis van de kerk en de wereld. En de God van
zondag in de kerk spoorloos is maandag op het werk. Is het dan waar dat
geloven in die God achterhaald is en niet meer slaat op de werkelijkheid
van vandaag? Is God nog wel te vinden?
Maar, Asaf liep niet met zijn vragen bij God weg, maar bleef God
opzoeken en met zijn vragen bestoken. We kunnen van hem leren hoe je
– ook als alles ertegen lijkt te zijn, en God spoorloos lijkt – hoe je toch God
op het spoor kunt komen. Hij
komt dan – we zagen dat al – uit bij zoveel dat God vroeger gedaan heeft.
Dat laat een doorgaande lijn zien van machtige ingrepen om zijn plannen
door te zetten en daarom zijn volk waarvoor Hij heeft gekozen, te redden
en door de ellende en de gevaren heen te slepen. Zoals die ene keer
dwars door de zee.
8
De ommekeer zit in deze psalm dan ook in dat bekende vs. 12: “ik zal de
daden van de Here gedenken”. Dat is meer dan: aan feiten van vroeger
terugdenken. Dat kan zo gebeuren dat het je niks doet: och, dat is zo lang
geleden, wat heb ik daaraan?
Het kan ook heel pijnlijk zijn: als je vroeger vergelijkt met nu, en de vraag
opkomt waarom dit je allemaal is overkomen. Gedenken is hier dat je uit
wat God vroeger heeft gedaan, voor je eigen situatie troost en kracht
haalt, en dat je er je God beter door leert kennen en ook jouzelf aan Hem
toevertrouwt.
Het kan een levensvraag zijn, ook een angstige vraag: maar hoe kom ik
God nog op het spoor, in deze wereld, in mijn leven? Deze psalm wijst ons
de weg: naar waar God zijn sporen heeft gezet en de indruk die dat heeft
gemaakt, bewaard is gebleven. Voor en na is dat voor ons de bijbel, dat
indrukwekkende boek dat spoorzoekers naar God de enige weg wijst die
begaanbaar is: de weg door de golven en door de woestijn, achter Jezus
aan, de weg van achter Hem je kruis dragen, samen onderweg. Paulus
schrijft over dat Woord zo dichtbij: in je mond en in je hart…Kijk, en dan
komt die God die zo ver weg lijkt, ook steeds dichterbij. Als een God met
hart voor ons en een open oor, en ogen vol liefde. Als mijn Vader ter wille
van Jezus.
Ik zeg erbij: kijk dan ook maar terug in uw eigen leven, en kijk vooral ook
terug en om je heen, in je eigen familie, en vraag het elkaar maar eens:
vertel eens wat God voor u, voor jou, heeft gedaan, …toen u zo ziek was,
en toen je zo vastgelopen was, toen jullie wonderlijk zijn gespaard, toen
er dat grote verlies was, of juist toen het zo goed ging. Ja, en vraag God
zelf maar of Hij je door zijn Heilige Geest en met zijn Woord op het goede
spoor wil zetten. Op het spoor van Jezus Christus, door de golven heen
naar het nieuwe land.
dia 5 3. Hoe God ons op het spoor zet van Jezus.
9
Zijn naam is al gevallen. Zijn naam vinden we nog niet in psalm 77 terug.
En toch is de route die God met Israël ging, via en uit Egypte, en dwars
door de zee, en door de woestijn richting Kanaän, een onmisbare etappe
op de weg naar Jezus zijn Zoon aan het kruis.
Ik kan en moet het nog sterker zeggen. De Zoon van God ging zelf mee in
de wolk en door de zee. Jesaja komt daar later op terug als Hij zegt dat
God de Verlosser voor zijn volk werd: “in al hun nood was ook Hij in nood:
zij werden gered door de engel van zijn tegenwoordigheid.” (Jes. 63: 9).
En Paulus schrijft nog weer later dat toen bij de zee en in de woestijn
Christus met hen meeging. Belijden we ook niet dat die gang door het
water de doop al zichtbaar wordt: God die door het water heen – door de
dood heen – zijn kind redt?
Gemeente, wie God op het spoor wil komen, kan niet om Jezus heen.
Jezus is dè goede Herder die nog veel beter dan Mozes en dan David, zijn
kudde voortleidt door huizenhoge golven heen, naar een veilig land. Let
steeds weer op het spoor dat God getrokken heeft door de geschiedenis,
en ook trekken wil in ons leven: het bloedspoor van de verzoening van al
onze zonden, door Jezus Christus die ondergegaan is in de dood maar ook
is opgestaan, voor ons uit. In zijn spoor vinden we God. Achter Hem aan
komen we echt voorgoed Thuis.
Over Jezus Gods eigen Zoon zijn de vloedgolven van de straf en de
boosheid van God over onze zonden heen gespoeld: mijn God, mijn God,
waarom hebt U Mij verlaten. Psalm 77 brandde Hem op de lippen en in de
ziel: roepend om gehoor te vinden, om bij God gehoor te vinden, maar
mijn ziel blijft ongetroost. En dat om te verdienen die enige troost in leven
en bij het sterven voor iedereen die in de gekruisigde en opgestane Heer
gelooft: God, op wat u eens aan en door Jezus Christus wilde verrichten,
wil ik mijn betrouwen stichten. Nee, de God van de uittocht en de
doortocht is niet veranderd. Zie Golgotha! Kijk maar naar dat brood en
pak het. Proef hoe lief God je heeft!
Lees zo uw Bijbel. Kom zo in de kerk elke zondag. Vier zo avondmaal. Ga
zo naar catechisatie en vereniging. Laat u op het spoor van Jezus zetten,
op de weg van het leven voor wie hopeloos ontspoord waren. En ontdek
steeds meer wie God wel is en wie God voor u wil zijn. Hoe langer je kijkt,
10
hoe meer je van de Here God gaat ontdekken. Zijn sporen worden hoe
langer hoe duidelijker herkenbaar. Onuitwisbaar. Zelfs de hoogste golven
die over je heen kunnen slaan, spoelen die niet weg.
dia 6 4. Als je God zoekt, ontdek je ook hoe je in zijn spoor kunt gaan.
Je moet je willen laten leiden, als een schaap van de kudde, volgzaam en
gehoorzaam. Dat is: achter de Herder aan die de weg wijst en elke keer
weer je op het goede heilzame spoor zet. Dat is ook: op het spoor van
Gods goede geboden, op de route van de smalle weg van jezelf
verloochen en je Herder volgen overal waar Hij met je heen gaat. Dan ga
je op reis met je Bijbel als spoorboekje. Dan vraag je ook om gewilligheid
en volgzaamheid: Geef dat ik mijn voeten zet op de wegen van uw wet.
Dan ontspoort je leven niet, maar kom je veilig aan.
Amen
Zingen: Ps. 77: 4,5,6
4
God, op wat Gij eens verrichtte,
wil ik mijn betrouwen stichten.
Wat Gij eens gedaan hebt is
steeds in mijn gedachtenis.
Heel de wereld zag uw sterkte,
zag de wondren die Gij werkte,
toen Gij, groot in heiligheid,
Jakobs volk hebt uitgeleid.
5
Toen Gij door het diepst der zee ging,
zag U d' afgrond aan met beving.
Wolken goten water uit.
Luchten dreunden van geluid.
Toen uw felle bliksemschichten
huiverend uw weg verlichtten
11
en uw donder om U ging,
lag heel d' aard in siddering.
6
God, uw pad was door de golven.
Waatren hebben het bedolven
en uw voetspoor uitgewist:
geen die nog uw treden gist.
Maar Gij gaaft een goed geleide
aan het volk dat Gij bevrijdde:
Mozes' en Aärons hand
voerde 't in een veilig land
Tonnie Barelds
Zingen: Ps. 22: 11 Levensliederen
Het nieuws zal overal te horen zijn.
En wie de Heer is, weet straks groot en klein
en zelfs wie nu nog niet geboren zijn:
Hij houdt van daden.
Het is volbracht, de eer is aan de Vader
en aan de Zoon, door wie wij eeuwig leven,
en aan de Geest, die ons geloof wil geven
en in ons woont.
Gebed
Collecte
De preek die ik vandaag voor u mag lezen is van de hand van ds Hans van
Veen. Gehouden op 4 juli jongstleden in een gezamenlijke dienst van de
GKv en de CGK.
De slotzang is Ps. 89: 1,6,7
Na de slotzang mogen we de zegen van onze Heer en Vader ontvangen.
Deze groet beamen we met het zongen van laatste regel van Ps. 89
Maar eerst zal er worden gecollecteerd en geeft u wat u wilt missen voor
de opgegeven doelen.
Slotzang: Ps. 89: 1,6,7
12
1
Ik zal zo lang ik leef bezingen in mijn lied
des HEREN milde gunst, het werk aan ons geschied.
Mijn mond verkondigt, HEER, aan komende geslachten
hoe Gij uw trouw betoont aan hen die U verwachten.
Uw goedertierenheid rijst op en gaat zich welven,
een altijd veilig huis, vast als de hemel zelve.
6
Wij loven, HEER, de macht van uw verheven hand,
uw uitgestrekte arm houdt al uw werk in stand.
Gij hebt uw troon gegrond op recht en waarheid beide
als pijlers van uw heil, onwrikbaar door de tijden,
en als herauten gaan U voor op al uw schreden
uw goedheid en uw trouw, o Vorst van onze vrede.
7
Hoe zalig is het volk dat U de lofzang zingt,
dat uitbreekt in gejuich als de bazuin weerklinkt.
Uw lichtend aangezicht zal altijd hen geleiden.
Zij zullen in uw naam zich dag aan dag verblijden,
zij gaan in vrede voort, zij wandlen voor uw ogen,
want uw rechtvaardigheid zal hen voorgoed verhogen.
Zegen
De Here zegent u en beschermt u.
De Here laat zijn gelaat over u lichten en is u genadig.
De Here keert zijn gelaat naar u toe, laat u delen in Zijn vreugde,
De Here geeft u Zijn vrede.
Amen
Ps. 89 laatste regel (Geloofd zij God de HEER voor eeuwig. Amen, amen.)
13