1 - Uitgeverij De Boeck

Woord vooraf
De leraar heeft de vrijheid om de thema’s uit het leerplan van de derde graad te ordenen in functie van excursies, moeilijkheidsgraad of het afronden van thema’s of
themaonderdelen voor bv. een examenperiode … In overleg met de vakgroep van de school en zelfs van de SG kan de volgorde van het hier voorgestelde jaarplan
gewijzigd worden. Als niet dezelfde leerkracht in het 5de en 6de jaar lesgeeft, dient op het einde van het 5de jaar het gerealiseerde jaarplan doorgegeven te
worden. Het is dus belangrijk de leerstof van de derde graad evenwichtig te verdelen over de twee jaren. Ook is het sterk aanbevolen per leerjaar een evenwicht in
te bouwen tussen fysische en sociaal-economische onderwerpen.
In het jaarplan van het 6de jaar TSO houden we de volgorde aan van het leerboek, d.w.z. de atmosfeer, draagkracht en mondiale verschuivingen en opbouw en
afbraak van fysische landschappen.
In de rubriek ‘Effectieve realisatie’ noteert de leraar de datum waarop hij/zij de les realiseerde. Het jaarplan mag voor inspectie en begeleiding als schoolagenda van
de leraar dienst doen. Het is de directeur van de school die de uiteindelijke toestemming moet geven.
In de kolom van de eindtermen en leerplandoelen staan de nummers en de inhoud van de eindtermen (cursief) en nummers met de leerplaninhouden (normaal).
In de rubriek VOETen dienen de nummers van de vakoverschrijdende eindtermen genoteerd te worden. Op een apart blad kan de leraar de VOETen genummerd
uittypen die hij/zij volgens de afspraak met het directieteam dient te realiseren in de aardrijkskundelessen en excursies.
Zowel in het 5de jaar als in het 6de jaar wordt geopteerd voor een excursiedag. Dit jaar staat een fysische excursie als verplicht op het programma.
Bij de hulpmiddelen wordt enkel verwezen naar de nieuwe atlas ‘De Boeck Atlas - Mens en Aarde’ (DBA). In deze atlas zijn alle kaarten geactualiseerd (o.a. de
namen van de gesteenten, de geologische kaart, 3-D kaarten voor het reliëf, socio-economische gegevens). Als de leraar transparanten van de figuren en Mind
Maps uit het leerboek wenst, kunnen deze tegen kostprijs bij de uitgeverij aangevraagd worden. De leerkrachtenhandleiding bevat o.m. powerpointpresentaties van
elke les. Deze handleiding is ook te verkrijgen bij de uitgeverij. De leerkracht kan zelf de presentatie aanpassen.
Elke leerling bezit ook een cd in het handboek waar op school of thuis gebruik van kan gemaakt worden.
Naast de handleiding is er de website www.geogenie.be waar geactualiseerde links terug te vinden zijn bij elk thema.
Met eventuele op- en aanmerkingen houden we graag rekening.
Namens het auteursteam
Georges Tibau
[email protected]
Leerplanthema 4: De atmosfeer
Lesdag:
Timing
Effectieve
realisatie
Leerplandoelen (met eindtermen E + Lesonderwerpen /
doelst. gerealiseerd tijdens excursie) Excursie-items (+ voorbereiding en
naverwerking)
Kennismaking + Overzicht leerstof +
Afspraken i.v.m. Leren en Leren
01-02/
09/05
ET 6 Weer en klimaat in verband
brengen met de opbouw van en met
processen in de atmosfeer.
05-09/
09/05
12-16/
09/05
1 Onderzoeken welke mechanismen
zorgen voor de verspreiding van de
energie naar de atmosfeer.
1.1 Opbouw van de atmosfeer:
– gelaagde atmosfeer op basis van
temperatuur en druk
– de dunne atmosfeer.
1.2 Warmte op aarde:
– het natuurlijke broeikaseffect
– factoren die de luchttemperatuur
beïnvloeden (invalshoek, land - water,
hoogte)
Deel 1: Kenmerken van de atmosfeer
Les 1: De opbouw van de atmosfeer
Zelfstandige
opdrachten/Taken
Belangrijkste
leermiddelen
Overzicht van
zelfstandige taken
doorheen het jaar
PPT zie
leerkrachtenhandleiding.
Transparanten
van de figuren uit
het leerboek.
Les 2: Warmte op aarde
PPT zie
leerkrachtenhandleiding.
Transparanten
van de figuren uit
het leerboek.
DBA 117C,D,E
idem
19-23/
09/05
Idem
PPT zie
leerkrachtenhandleiding.
Transparanten
van de figuren uit
het leerboek.
VOETen
ET 4 Bewegingen in het zonnestelsel
en de gevolgen ervan op aarde
aangeven.
2. Vertrekkend vanuit waarnemingen
de revolutie van de aarde en de
gevolgen ervan inzien.
2.1 Kenmerken van revolutie:
– zin en duur
2.2 Gevolgen van revolutie:
– jaartelling– seizoenen
26/09 30/09/05
Les 3: Kenmerken en gevolgen van de
revolutie van de aarde.
PPT zie
leerkrachtenhandleiding.
Transparanten
van de figuren uit
het leerboek.
DBA 128D
DBA 129A
Leerplanthema 3 Kosmografie en de atmosfeer
Lesdag:
Timing
03-07/
10/05
Effectieve
realisatie
Leerplandoelen (met eindtermen E + Lesonderwerpen /
doelst. gerealiseerd tijdens excursie) Excursie-items (+ voorbereiding en
naverwerking)
3 Vertrekkend vanuit de waarneming
Les 4: Kenmerken en gevolgen van de
de rotatie van de aarde en de gevolgen
aardrotatie.
ervan inzien.
3.1 Kenmerken van rotatie:
– zin, duur en omtreksnelheid
3.2 Gevolgen van rotatie:
– uurregeling
– vorm van de aarde
Zelfstandige
opdrachten/Taken
Belangrijkste
leermiddelen
PPT zie
leerkrachtenhandleiding.
Transparanten
van de figuren uit
het leerboek.
DBA 125C
– plaatsbepaling op aarde.
Lesopvraging en remediëren
10-14/
10/05
17-21/
10/05
5.1 Situeren van de West-Europese
frontenzone in het model van de
algemene luchtcirculatie.
5.4 Voorkomen van hogedruk– en
lagedrukgebieden.
Les 5: Luchtdruk en wind
PPT zie
leerkrachtenhandleiding.
Transparanten
van de figuren uit
het leerboek.
DBA 117A+B
VOETen
4 Onderzoeken welke mechanismen
zorgen voor de spreiding van energie
binnen West-Europa.
4.1 Ontstaan van een lagedrukgebied
bij een front.
4.2 Condensatie en wolkenvorming.
24-28/
10/05
Les 6: Neerslag als gevolg van
wolkenvorming en condensatie
PPT zie
leerkrachtenhandleiding.
Transparanten
van de figuren uit
het leerboek.
DBA 117F
Opmerkingen i.v.m. de realisatie van het leerplan:
Leerplanthema 4: Atmosfeer
Lesdag:
Timing
Effectieve
realisatie
Leerplandoelen (met eindtermen E + Lesonderwerpen /
doelst. gerealiseerd tijdens excursie) Excursie-items (+ voorbereiding en
naverwerking)
29/10-06/
11/05
Herfstvakantie
ET 22 Een klimaat interpreteren aan de
hand van temperatuur, neerslag en
algemene luchtcirculatie.
07-10/
11/05
14-19/
11/05
5. Indeling van de klimaten kunnen
maken op basis van verschillen in
neerslag en temperatuur.
5.2 Verschillen op basis van
temperatuur .
5.3 Verschillen op basis van neerslag.
Lesopvraging en remediëren
Les 7 Verschillen in klimaten en vegetatie
Zelfstandige
opdrachten/Taken
Belangrijkste
leermiddelen
PPT zie
leerkrachtenhandleiding.
Transparanten
van de figuren uit
het leerboek.
DBA 116
DBA 126
VOETen
ET 21 Een weersituatie inschatten door
rekening te houden met weerkaarten
en –berichten.
ET 20 Een West-Europese weerkaart
lezen.
6 Vertrekkende van het onderzoek van
een satellietfoto een West-Europese
weerkaart lezen.
6.1 Elementen van een weerkaart:
– drukgebieden, isobaren, wind
– fronten (als botsing tussen twee
luchtsoorten)
– neerslagzones.
21-25/
11/05
Deel II: Het West-Europese weer
PPT zie
leerkrachtenhandleiding.
Les 1: weerkaarten, satellietfoto’s en
weerkaarten
Transparanten
van de figuren uit
het leerboek.
DBA 127
Leerplanthema 4: De atmosfeer
Lesdag:
Timing
28/11 –
02/12/05
Effectieve
realisatie
Leerplandoelen (met eindtermen E + Lesonderwerpen /
doelst. gerealiseerd tijdens excursie) Excursie-items (+ voorbereiding en
naverwerking)
6.3 Kenmerken van het weer bij
Les 2: Kenmerken van het West-Europese
lagedrukgebied.
weer bij hoge en lage druk.
6.4 Kenmerken van het weer bij
hogedrukgebied
– ontstaan van hoge druk
– kenmerken.
Zelfstandige
opdrachten/Taken
Belangrijkste
leermiddelen
PPT zie
leerkrachtenhandleiding.
Transparanten
van de figuren uit
het leerboek.
DBA 127
Lesopvraging en voorbereiding kerstexamens
05-09 /
12/05
12-23/12
12/05
Kerstexamens
VOETen
24/12/05
t.e.m.
08/01/06
KERSTVAKANTIE
Opmerkingen i.v.m. de realisatie van het leerplan:
Leerplanthema : Thema 5: Draagkracht en mondiale verschuivingen
Lesdag:
Timing
09-13/
01/06
16-20/
01/06
Effectieve
realisatie
Leerplandoelen (met eindtermen E + Lesonderwerpen /
doelst. gerealiseerd tijdens excursie) Excursie-items (+ voorbereiding en
naverwerking)
E10 Productie en consumptie van
Les 1: De ecologische voetafdruk en de
voedsel en hulpbronnen in relatie
draagkracht van de aarde.
brengen met demografische evolutie en
welvaartsniveauin het kader van een
duurzame ontwikkeling
1 Aan de hand van het begrip
ecologische voetafdruk de ongelijke
regionale druk op de draagkracht van
de aarde aantonen.
1.1 Het begrip ecologische voetafdruk
als maat voor draagkracht van de
aarde.
1.2 Globale ongelijkheden inzake
ecologische voetafdruk.
2. Mogelijkheden om de ecologische
voetafdruk te verlagen nagaan en in
verband brengen met de persoonlijke
levensstijl.
2.1 Oplossingen en alternatieven in de
richting van een duurzame persoonlijke
levensstijl.
3 Voor voedselconsumptie de spanning
Les 2: Het wereldvoedselvraagstuk.
productie - consumptie in verband
brengen met verschillen in
demografische evolutie en
welvaartsverschillen.
3.1 Het probleem van de
wereldvoedselvoorziening in relatie met
demografische evolutie,
welvaartsverschillen, milieuproblemen
en internationale politiek.
3.2 Relatie van duurzame
voedselvoorziening met
agrarische, demografische en
economische evolutie.
Zelfstandige
opdrachten/Taken
Belangrijkste
leermiddelen
Ecologische voetafdruk
berekenen
PPT zie
leerkrachtenhandleiding.
Transparanten
van de figuren uit
het leerboek.
PPT zie
leerkrachtenhandleiding.
Transparanten
van de figuren uit
het leerboek
DBA 120-123
VOETen
Idem
23-27/
01/06
4 Voor grondstoffen of energie de
spanning productie - consumptie in
verband brengen met verschillen in
demografische evolutie en
welvaartsverschillen.
4.1 Eindigheid van grondstoffen of
energie.
4.2 Milieuproblemen in verband met
winning of gebruik van grondstoffen of
energie.
30/01 03/02/06
Les 3: De aarde als leverancier van
hulpbronnen
PPT zie
leerkrachtenhandleiding.
Transparanten
van de figuren uit
het leerboek
Leerplanthema 5: Draagkracht en mondiale verschuivingen
Lesdag:
Timing
Effectieve
realisatie
Leerplandoelen (met eindtermen E + Lesonderwerpen /
doelst. gerealiseerd tijdens excursie) Excursie-items (+ voorbereiding en
naverwerking)
4.3 Duurzaam beheer van grondstoffen
Les 4: Duurzaam beheer van energie en
en energie.
grondstoffen.
06-10/
02/06
13-17/
02/06
Zelfstandige
opdrachten/Taken
Belangrijkste
leermiddelen
PPT zie
leerkrachtenhandleiding.
Transparanten
van de figuren uit
het leerboek.
Lesopvraging en remediëren
VOETen
20-24/
02/06
25/02-05/
03/06
ET 11 Zowel verschuivingen van
industrie of tertiaire activiteiten als
demografische migraties met
voorbeelden illustreren en dit in
verband brengen met sociaaleconomische of politieke factoren.
5 Aan de hand van voorbeelden inzien
dat wereldwijde verschuivingen van
industriële of tertiaire activiteiten een
vorm zijn van globalisering.
5.1 Voorbeeld van delokatie van een
economische
activiteit
5.2 Begrip globalisering
KROKUSVAKANTIE
Opmerkingen i.v.m. de realisatie van het leerplan:
Les 5: Globalisering
PPT zie
leerkrachtenhandleiding.
Transparanten
van de figuren uit
het leerboek.
Leerplanthema 5: Draagkracht en mondiale verschuivingen
Lesdag:
Timing
06/0310/03/06
Effectieve
realisatie
Leerplandoelen (met eindtermen E + Lesonderwerpen /
doelst. gerealiseerd tijdens excursie) Excursie-items (+ voorbereiding en
naverwerking)
6 Aan de hand van voorbeelden de
Idem
gevolgen van mondialisering
onderzoeken vanuit socio-economisch
of politiek standpunt.
6.1 Positieve en negatieve gevolgen
6.2 Ruimtelijke verschillen in
welvaartsevolutie.
13-17/
03/06
7 Aan de hand van voorbeelden de
push- en pullfactoren van
demografische migraties onderzoeken
vanuit socio-economisch of politiek
standpunt.
7.1 Huidige migratiestromen op
wereldkaart
7.2 Push- en pullfactoren
6. Internationale migraties
Zelfstandige
opdrachten/Taken
Belangrijkste
leermiddelen
PPT zie
leerkrachtenhandleiding.
Transparanten
van de figuren uit
het leerboek.
PPT zie
leerkrachtenhandleiding.
Transparanten
van de figuren uit
het leerboek.
DBA 31, 32, 33
en 34
Lesopvraging en remediëren
20-24/
03/06
PPT zie
leerkrachtenhandleiding.
27-31/
03/06
Transparanten
van de figuren uit
het leerboek.
DBA 35 D,25A
VOETen
Leerplanthema 5: Opbouw en afbraak van fysische landschappen
Lesdag:
Timing
Effectieve
realisatie
Leerplandoelen (met eindtermen E + Lesonderwerpen /
doelst. gerealiseerd tijdens excursie) Excursie-items (+ voorbereiding en
naverwerking)
01-17/
04//06
PAASVAKANTIE
Zelfstandige
opdrachten/Taken
Belangrijkste
leermiddelen
Opmerkingen i.v.m. de realisatie van het leerplan:
Opfrissen van de leerstof over de gesteenten
18-21/
04/06
PPT zie
leerkrachtenhandleiding.
Transparanten
van de figuren uit
het leerboek.
24-28/
04/06
ET 23 Belangrijke geologische
Les 1 De geologische tijdschaal
gebeurtenissen, klimaatsveranderingen
en de biologische evolutie situeren op
de geologische tijdsschaal.
3 De belangrijkste geologische
gebeurtenissen, biologische evolutie en
enkele belangrijke
klimaatswijzigingen situeren op de
geologische tijdschaal.
3.1 Situering van de belangrijkste
plooiingsfasen op de geologische
tijdschaal.
3.2 Situering van enkele
klimaatswijzigingen op de
geologische tijdschaal.
3.3 Situering van de grote
veranderingen in de biologische
evolutie op de geologische tijdschaal.
02 – 05/
05//06
Lesvrij gehouden samen met de korte
week van O.-H.-Hemelvaart.
Lesopvraging en remediëren
PPT zie
leerkrachtenhandleiding.
Transparanten
van de figuren uit
het leerboek.
DBA 112
VOETen
Leerplanthema 5: Opbouw en afbraak van fysische landschappen
Lesdag:
Timing
08-12/
05/06
Effectieve
realisatie
Leerplandoelen (met eindtermen E + Lesonderwerpen /
doelst. gerealiseerd tijdens excursie) Excursie-items (+ voorbereiding en
naverwerking)
ET 9 Eenvoudige reliëfvormen op een
Les 2+3: Vorming van spectaculaire
samenhangende manier in verband
landschappen
brengen met lithologische kenmerken,
geologische structuren en
geomorfologische processen.
ET 25 Een landschap analyseren, de
elementen ordenen tot een structuur en
hieruit de eigenheid van het landschap
bepalen.
4. Reliëfvormen verklaren aan de hand
van spectaculaire beelden van buiten
België en eventueel topografische
kaarten, door ze in verband te brengen
met lithologie en geomorfologische
processen.
Zelfstandige
opdrachten/Taken
Belangrijkste
leermiddelen
PPT zie
leerkrachtenhandleiding.
Transparanten
van de figuren uit
het leerboek.
DBA 10, 11, 12,
13 en 14
DBA 44+45
4.1 Analyse van spectaculaire beelden
van buiten België voor minstens één
erosie- en één sedimentatielandschap relatie verwering - erosie - sedimentatie
- en lithologie.
Idem
15-19/
05/06
22-24/
05/06
PPT zie
leerkrachtenhandleiding.
Transparanten
van de figuren uit
het leerboek.
ET 24 Vereenvoudigde geologische en
bodemkaarten lezen.
Voorbereiding excursie
DBA 14 B+C
VOETen
ET 9 Eenvoudige reliëfvormen op een
samenhangende manier in verband
brengen met lithologische kenmerken,
geologische structuren en
geomorfologische processen.
29/05 –
02/06/06
Excursie
5 Vanuit terreinwaarnemingen en
kaarten (geologie, bodem en
topografie) reliëfvormen verklaren
door ze in verband te brengen met
geomorfologische processen,
geologische structuren en lithologie.
5.1 Confrontatie van reliëf – geologie –
bodem - lithologie in een
excursiegebied.
Leerplanthema 5: Opbouw en afbraak van fysische landschappen
Lesdag:
Timing
Effectieve
realisatie
Leerplandoelen (met eindtermen E + Lesonderwerpen /
doelst. gerealiseerd tijdens excursie) Excursie-items (+ voorbereiding en
naverwerking)
Les 4: Spectaculaire landschappen gevormd
door ijs.
30/0503/06/06
Zelfstandige
opdrachten/Taken
Belangrijkste
leermiddelen
PPT zie
leerkrachtenhandleiding.
Transparanten
van de figuren uit
het leerboek.
DBA 45 B+C
Examenperiode en deliberaties
06-30/
06/06
Opmerkingen i.v.m. de realisatie van het leerplan:
VOETen