Hesiodos

Hesiodos
Hesiodos (Oudgrieks: Ἡσίοδος), of Hesiodus (Latijn), is na Homeros de oudst
bekende Griekse dichter. Weinig is er over zijn leven bekend; enkele biografische gegevens
kunnen wellicht uit zijn werken worden afgeleid. Hesiodos leefde in het midden van de 8e
eeuw v.Chr.
Leven
Hesiodos is geboren te Askra in Boeotië waar hij met zijn vader en zijn broer Perses een niet
erg vruchtbare strook grond bewerkte. Het landgoed was bescheiden, de winters waren
koud, de zomers ondraaglijk heet. Toch is het hier, in de buurt van de Helikon, dat Hesiodos
zijn roeping als "dichter van de Muzen" heeft ontvangen.
Na de dood van hun vader ontstond er twist onder de broeders over de erfenis, er kwam een
rechtsgeding, en het was Hesiodos die aan het kortste eind trok, wellicht door de corruptie
van de plaatselijke machthebbers.
Werken
De twee belangrijkste werken van Hesiodos zijn de "Theogonia" ("Godenstamboom") en
de "Erga kai Hèmerai" ("Werken en Dagen"), allebei geschreven in dactylische hexameters.
Theogonia (Θεογονία)
De Theogonia (1022 verzen) is een eerste schuchtere poging om orde te scheppen in de
verwarde Griekse godenwereld van Homeros, door de goden in genealogieën te
rangschikken en aldus tevens tot een coherent wereldbeeld te komen. Hesiodos ziet de
evolutie in functie van de wisselende wereldheerschappij, eerst in handen van Ouranos, dan
van Kronos en ten slotte van Zeus. Deze evolutie is op Zeus gericht: in hem wordt de grote
wereldorde voltooid die voor alle tijden vastgelegd is. Zo zijn de levensvoorwaarden ontstaan
waar de mens zich door moet worstelen: allerlei kwalen omringen hem, maar Zeus waakt
over het recht, zij het met harde hand.
Werken en Dagen (Ἔργα καὶ Ἡμέραι)
Uitgangspunt van de Werken en Dagen (829 verzen) is de ruzie tussen Hesiodos en zijn
broer Perses. Het vertoont geen streng systematische structuur: veeleer gaat het om een
reeks gedachtenassociaties. De gedachtegang volgt twee hoofdlijnen:


een oproep tot Perses om hun twist te staken leidt tot beschouwingen over de
hardheid van het leven (middels de mythes van Pandora en van de vijf Tijdperken van de
Mens) en over de eerbiedwaardigheid van de door Zeus gestelde rechtsorde;
een oproep tot diezelfde Perses om op een eerlijke wijze in zijn levensonderhoud te
voorzien leidt tot een verheerlijking van gestage arbeid en van het landbouwersleven.
Perses had zich immers op de scheepvaart toegelegd, die volgens Hesiodos een stiel
voor geldlustige avonturiers was, in tegenstelling tot het harde, eerlijke
landbouwersleven. Hij beschrijft de boerenkalender, doorspekt met algemene
zedenspreuken en eindigt met een opsomming van gunstige en ongunstige dagen.
Interpretatie
Hesiodos was een ernstig, wat somber man, maar vol vertrouwen in de eerlijke bedoelingen
van de goden. Hij kan in zekere zin ook gezien worden als de eerste sociaal geëngageerde
dichter. Met zijn leerdichten schreef hij eenvoudige landlieden voor 1° wat ze over
de goden dienden te weten (in de "Theogonia") en 2° welke morele principes en praktische
leefregels ze moesten volgen (in de "Werken en Dagen"). Zijn taal en stijl zijn volledig
"Homerisch", met toch enkele elementen die van een lokale inslag getuigen. Zijn poëzie is in
beschrijvende stukken echter vaak treffend van scherpte en eenvoud. In de Alexandrijnse tijd
werd het leerdicht weer populair en Hesiodus werd dan ook erg geherwaardeerd en
nagevolgd (o.a. in het Latijn door P. Vergilius Maro in de "Georgica").