Rvgl3

Duitsland - Rechtsbronnen



-
Wet, gewoonte, vaste rechtspraak
Stijl wetgeving
Gedetailleerd (kleinmazig), volledige definities
Functies van woord- en zinsbouw (bewijslast
aangeven, dwingend karakter, ….) definities
Stijl rechtspraak
formele structuur arresten; argumentatie
ontwikkelingen door rechtspraak: Interessen- &
Wertungsjurisprudenz
toegangspoort: Generalklauseln, ihb Treu &
Glauben (Fallgruppenbildung)
Duitsland - Procesrecht






ZPO 1877 / hervorming o.i.v. F. Klein 1924 e.a.
Dispositionsmaxime
Verhandlungsmaxime
(tegendeel:Untersuchungsmaxime)
Ambtsbetrieb (tgo. Parteibetrieb)
Konzentrationsgrundsatz
Unmittelbarkeit
Duitsland - BGB







Struktuur: Pandektisten 4 +1
Duidelijke scheiding Sachenrecht - Schuldrecht
Algemeen Deel:
Legaldefinitionen inzake basisbegrippen
Leer van de rechtshandeling (Rechtsgeschäft)
Regels over subjectieve rechten in het algemeen
Belang Privatautonomie (ook buiten Schuldrecht)
Genuanceerder eigendomsbegrip
Trennungsprinzip én Abstraktionsprinzip
Grondboekstelsel
Duitsland - BGB (2)



-


Geen unitaire onrechtmatige daad
Belang van het recht der ongegronde verrijking
Algemeen verbintenissenrecht:
Goede trouw
Dwingend recht; AGB
Schuldrechtsreform 2002 (Leistungsstörungen, verjaring
e.a.)
Familierecht: hervorming ingevolge GG 1949
Kerk en staat: concordatair model; kerkbelasting
Nederland - Pol. geschiedenis
Vorstendommen; Boergondiërs; Habsburgers
 1579: Unie van Utrecht (confederale grondwet)
- 1581: Plakkaat van verlatinge
- De Provincies: soeverein; provinciale Staten; meestal
stadhouder; opgebouwd uit lokale besturen
- De Unie: Staten-generaal; Raad van state (regering); e.a.
 1786-87 Burgeroorlog
 1795 Bataafse republiek; grondwet 1798 (unitair)
 1806 satellietkoninkrijk; 1810 ingelijfd door Frankrijk
 1813 bevrijd; 1815 Koninkrijk Verenigde Nederlanden
 Grondwet 1815

Nederland - Pol. Geschiedenis 2





1830 Scheiding der Nederlanden
Religieuze afscheuringen 1834 e.a.
1848 nieuwe Grondwet (liberaal, Thorbecke)
1878-1917 schoolstrijd
Nieuwe grondwetten, jongste van 1983
Nederland - Geschiedenis PrivR








Gewoonterecht & optekening
Receptie romeins recht door de rechtspraak
Resultaat: Rooms-Hollands recht
1809 Wetboek Napoleon, 1811 Code civil
Hercodificatie Ver. Kon.; nieuwe wetboeken 1838; BW in
Franse traditie met enkele verschillen (4 delen)
Rechtspraak creatief vooral v.a. 20e eeuw
1948 Meijers aangesteld voor een nieuw BW
Grootste deel nieuw BW in 1992 ingevoerd; nog steeds
niet helemaal
Nederland - Politieke instellingen




Politieke instellingen:
Wetgevende macht: Staten-generaal (2 kamers)
Vrij sterk legaliteitsbeginsel
Uitvoerende macht
Provincies en gemeenten
Grondwet
herziening in 2 fazen
Geen toetsing wet aan GW door de rechter (wel aan
internationale verdragen)
Gerechtelijke organisatie
Grondrechten
Nederland - privaatrecht
Structuur nieuw BW: gelaagd vermogensrecht
- Boek I & II natuurlijke personen c.q. rechtspersonen
- Boek III vermogensrecht algemeen (rechtshandeling,
volmacht, goederen en overdracht, …)
- Boek V en VI zaken- c.q. verbintenissenrecht
- Boek VII bijzondere overeenkomsten


-
Civil society:
Coöperatief model kerk en staat (maar geen subsidiëring
meer)
Sterk vrij onderwijs (« bijzonder onderwijs »)
Italië - politieke geschiedenis
va. ME: versnippering (kerkelijke staten, stadsstaten o.a. Venetië,
…)
 inval Napoleon 1797
 1815 Restauratie
 vanaf 1849 eenmaking onder Savoia; 1870 voltooid (verovering
Rome) - « Risorgimento »
 gecentraliseerd koninkrijk (gedecentraliseerd gerecht)
 vanaf 1876 antiklerikale strijd
 1922 staatgsreep van Mussolini
- autoritair-corporatistische staat
- 1929 akkoorden van de Lateranen (ontstaan Vaticaanstad)
 na WO II - 1946 republiek, nieuw GW; Corte costituzionale; enkele
autonome regio’s
 1994/2001/2005 nieuw kiesstelsel; ombouw tot federale staat

Italië - rechtsgeschiedenis











ME: gewoonterecht (o.m. longobardisch); canoniek recht
Consiliatoren of commentatoren: mos italicus
16e eeuw ook formele receptie romeins recht
1806 Napoleon voert Franse wetboeken in
1815 Restauratie; meestal terug oude recht
pre-unitaire wetboeken (Codice Albertino e.a.)
unitaire CC en Ccomm 1865; nog 5 hoven van cassatie
nieuwe Ccomm 1882, C Penale 1889 e.a.
toenemende invloed o.a. Duitse rechtswetenschap
onder Mussolini: eenmaking gerecht; nieuwe wetboeken (Strafrecht,
Civile 1942; Procedura 1942 e.a.)
na WO II veranderingen vooral in familierecht; strafvordering (1989,
pattegiamento); handels- en faillissementsrecht e.a.
Italië - politieke instellingen





-
Repubblica = Stato + Regioni
Repubblica: Presidente (verkozen door statelijk parlement)
Stato:
wetgevende macht: parlement (2 kamers); kan wetgevende
bevoegdheid delegeren aan regering
belang van referenda: bv. verplicht bij 500.000 handtekeningen
tegen een wet (correctief of abrogatief referendum)
uitvoerende macht bij regering
Regioni: asymmetrische statuten met bevoegdheden
Bevoegdheidsverdeling wetgeving:
exclusieve bev. staat; kaderbevoegdheden (zgn. concurrerend);
residuair bij gewesten (met enig staatstoezicht)
Verordendend: gewesten , behalve bij exclusieve wetgeving staat
Bestuurlijk: gespreid, vooral gemeenten
Italië - grondwet




-
Formele grondwet + constitutionele wetten
Wijziging bij gewone meerderheid; indien geen 2/3 kan confirmatief
referendum worden afgedwongen
Normenhiërarchie
Grondwettigheidstoetsing:
via principale (beperkt)
Via incidentale (prejudicieel)
Italië - gerecht




Gerecht: statelijk
Gewone rechtsmacht (pyramide met Corte di cassazione)
Raad van State (vgl. België)
Corte Costituzionale
Italië - rechtsbronnen / BW







Wet, rechtspraak, gewoonte
Stijl wetgeving: kleinmazig, wijdlopig
Stijl rechtspraak: stilo rotale (wijdlopig); massime in Massimario
Doctrine
Codice civile
structuur (4 +1 +1/2)
inhoudelijke kenmerken
Familierecht
Kerk en staat: soevereiniteit in eigen kring; kerkbelasting
Spanje - politieke geschiedenis 1





-
Na val romeinse rijk: visigothische koninkrijken
Arabische inval 711 (behalve noordelijkste deel - Asturië e.d.)
Langzame Reconquista
Aan Moorse zijde:
emiraat; kalifaat; taifas; al-Murabti; al-Muwahhadi; verschrompeling
Onder kalifaat: dhimmi-systeem (tolerantie en apartheid personaliteitsbeginsel)
Draaischijf voor uitwisseling o.a. antieke teksten
Reconquista:
in diverse koninkrijken, vooral Castilië en Aragon
omkering dhimmi-systeem: convivenzia van castas (kasten)
(personaliteitsbeginsel)
Spanje - politieke geschiedenis 2







1492:
eenmaking Castilië en Aragon (Ferdinand en Isabella, Reyos Catolicos)
Verovering Granada; ontdekking Amerika; reusachtig koloniaal rijk
Afschaffing tolerantiemodel: bekering of emigratie
Ook nadien: « nuevos cristianos » leidt tot a) wetten op limpieza de sangre
en b) interesse van inquisitie voor ketterijen
Inval Napoleon 1808
19e eeuw; voortdurende strijd liberalen - conservatieven, maar ook
centralisme - regionalisme
Afschaffing regionale instellingen (Baskische 1876)
1923 autoritair regime, 1936 republiek + burgeroorlog; Franquisme
na dood Franco (1975) democratisering; Grondwet 1978
vorming Comunidades autonomos (centrifugaal, ten dele voortbouwend op
oude instellingen)
Spanje - rechtsgeschiedenis



-

Visigothisch: :
Doorleven Romeins recht; romeins-germaanse volksrechten
(Breviarium Alarici)
Ca. 693 nC: Liber judiciorum
Moorse zijde: islamrecht; weinig invloed op Spaanse recht
Castilië:
Alfonso X de wijze: Fuero real (1254)
Siete Partidas (1265): compilatie hele recht in 7 boeken (1. Recht in
het algemeen 2. Staatsrecht 3; zakenrecht en procesrecht 4.
Persoon en familie 5. Verbintenissen 6. Erfrecht 7. Strafrecht)
Aragon (vooral van belang voor handelsrecht, fiscaal recht
Spanje - rechtsgeschiedenis





Na eenmaking:
Castiliaans recht werd subsidiaire rechtsbron in andere koninkrijken
Koninklijke wetgeving; verzameld in Compilaciones
Doctrine (tratadistas)
Na Napoleon: 1828 Codigo de comercio
Codificatie BW mislukt eerst: uiteindelijk 1888, maar eigenlijk alleen
van het castiliaans recht (subsidiair geldend in de andere fueros)
Regionale rechten blijven bestaan, maar parlementen verdwijnen
19e eeuw; wel in 20e eeuw hercompilatie resterende regionale
rechten
Na regionalisering: nieuwe expansie forale rechten
Spanje - politieke instellingen


-

-
Parlementaire monarchie
Federaal ? Staatsoncept ambigu:
één en ondeelbaar; regionale autonomie, erkenning nationaliteiten
en historische rechten fueros; solidariteitsplicht
andere talen enkel naast Castiliaans (niet in plaats van)
Centrale instellingen
wetgevende macht: Cortes (2 kamers)
kan wetgevende bevoegdheid delegeren aan regering
uitvoerende macht: parlement; stevige rol koning
Spanje - politieke instellingen

-

Statuut comunidades autonomos:
op eigen verzoek; asymmetrisch federalisme
Doble clausula residual:niet voorbehouden bevoegdheden zijn
overdraagbaar; en niet overgedragen bevoegdheden zijn federaal
Bij de voorbehouden bevoegdheden: uitzondering van « desarollo
de los derechos forales »
in beginsel geen concurrerende bevoegdheden (vgl. België)
3 nacionalidades (Catalunya; Euskadi; Galicia); andere gewone
comunidades
Gemeentelijke autonomie
Spanje - grondwet




-
Formele grondwet
Herzieningsprocedure - bijzondere meerderheden
Normenhiërarchie:
verdragen voorrang op wet, niet op grondwet
Grondwettigheidstoetsing:
rechtstreekse aanvechting (enkel door overheidsorganen)
prejudiciële procedure
recurso de amparo (grondwettigheidsklacht)
Spanje - gerecht; rechtsbronnen
Gerechtelijke organisatie:
- In handen van de centrale staat
- Eenheid van rechtsmacht; geen administratieve rechtsmachten
- Bovenaan het Tribunal Supremo als cassatie-instantie





Grondrechten:
klassieke grondrechten; staatsopdrachten;
alle grote basisbegrippen van het recht grondwettelijk verankerd
Wet
Gewoonte
Algemene rechtsbeginselen (invulling wisselt)
Vaste rechtspraak TS