Les 19: De Perzische oorlogen

Les 19: De Perzische oorlogen (450 v.C. tot 500 v.C.)
1. Waarom kwam het tot een oorlog tussen Griekenland en Perzië?
Tot in de 6de eeuw hadden de Griekse kolonies op de kust van Klein - Azië geen last gehad van de
grote landen in het Oosten. Maar vanaf de 6de eeuw wilden de Perzische vorsten hun rijk naar het
westen uitbreiden.
Natuurlijk waren de Griekse kolonies niet akkoord met de acties van de Perzen en ze
zochten steun in Athene , en die steun kwam er.
2. De slag van Marathon : een eerste confrontatie
Fase 1 Marathon
- In 490 voor Christus werd op de vlakte van Marathon de eerste veldslag tussen Grieken en Perzen
uitgevochten.
De Perzen stonden o.l.v. Darius en de Grieken werden aangevoerd door Miltiades.
- Zowel de Grieken als de Perzen hadden een probleem.
Bij de Grieken stond Athene er alleen voor. Sparta wou wel komen maar ze moesten eerst een
godsdienstig feest vieren.
De Perzen vonden het terrein niet geschikt want ze konden maar een deel van hun troepen inzetten.
- Dan werd er gevochten en dit eerste gevecht zorgde meteen voor een verrassing want de Griekse
hoplieten (= het zwaar gewapende voetvolk) dreven de Perzen naar hun schepen.
- De hoplieten waren uitgerust met een lans, een zwaard en een dolk.
- Tegen de vijandelijke aanvallers beschermden ze zich met een leren of metalen helm, een harnas,
.
scheenplaten en een ovaalvormig schild.
- Naast de zwaarbewapende hoplieten telde het Griekse leger ook nog lichtbewapenden:
speerwerpers, boogschutters en slingeraars.
- Later vertelde men dat een bode met het nieuws van de overwinning van Marathon naar Athene
werd gestuurd.
Hij liep de afstand van 42 km in één keer – de eerste Marathon – en stierf na het brengen van de
Boodschap van uitputting.
3. Een nieuwe en definitieve confrontatie
- Iedereen besefte dat de Perzen zich niet gewonnen gaven. Xerxes, zoon van Darius, bracht het grootste
uit de Oudheid op de been.
De Grieken hadden zich voorgenomen dat ze bij een nieuwe strijd zouden samenwerken.
Fase 2 de Thermopylen
In 480 trok een Perzisch landleger ongehinderd door Noord - Griekenland. De Spartaanse koning
wou de perzen tegenhouden bij een bergpas, de Thermopylen.
Omdat de Grieken verraden werden, stuurde Leonidas alle Grieken behalve
weg naar Athene om de stad leeg te halen.
Uiteindelijk waren de 300 Spartanen verslagen en lag de weg naar Athene voor Xerxes open.
Athene werd platgebrand.
4. Grieken : te sterk op zee
Fase 3 Salamis
Themistocles had de oorlogsvloot van Athene laten uitbreiden en in 480 kende Athene daarmee
succes want in de zee-engte van Salamis verpletterde Athene o.l.v. Themistocles de Perzische vloot.
Xerxes liet zijn vloot terugkeren naar Perzië. Het landleger bleef in Griekenland om het nogmaals
te proberen.
5. ..... maar ook op het land
Fase 4 Plataiai
In 479 voor Christus werd het Perzische leger door alle Grieken samen verslagen in de slag bij
Plataiai.
De Grieken waren geslaagd in het onmogelijke : ze hadden de Perzische reus uit Griekenland
verdreven.
Gevolg van de Perzische oorlogen was dat de macht van Athene was gegroeid en dat was niet naar de zin van
Sparta. Een confrontatie tussen die twee stadstaten kon niet meer uitblijven. = de Peloponnesische oorlogen (zie
volgende hoofdstuk)
Bronvermelding :
“Als in een spiegel, deel 2”, idem bronvermelding voor
“De Peloponnesische oorlogen”
“Storia, deel 2”
“Historia, deel 2”
20. De Peloponnesische Oorlogen( 5de eeuw vóór Christus )
1. Hoe tijdgenoten vijanden werden
 In 479 voor Christus was Perzië verslagen. Sparta voelde zich veilig in de Peloponnesus
met zijn Peloponnesische Bond. Athene echter verwachtte een nieuwe Perzische aanval en
stichtte daarom in 478 V.C de DelischAttische Zeebond.
 De Delisch - Attische Zeebond:
- Opgericht door Athene in 478 voor Christus
- Doel? Strijd tegen Perzië voorbereiden
- Wie doet mee? Bijna alle Griekse stadstaten behalve Sparta
- Hoe werkt de bond? De leden leverden ofwel geld ofwel legermateriaal: soldaten, schepen
Het geld werd bewaard in een bondskas op het eiland Delus.
- Probleem ? In 454 bracht Athene de bondskas over naar Athene en het geld werd gebruikt
voor de bouwwerken op de Akropolis. Wie daarover klaagde, werd hard aangepakt.
2. Hoe de Peloponnesische oorlog begon
 Athene werd steeds heerszuchtiger en zo groeide er een conflict met Korinthe. Korinthe
was bevriend met Sparta en zo smeekte Korinthe Sparta om hulp.
 Sparta rekende op zijn landleger, Athene op zijn vloot en op
zijn rijkdom.
3. Grieken tegen Grieken
 Vanaf 431 voor Christus hield het Spartaanse landleger strooptochten in Attica en Pericles,
de Atheense leider, liet de Atheense vloot de kust van de Peloponnesische plunderen.
 In 429 brak in Athene de pest uit Pericles overleefde de ziekte niet.
Athene sloot in 421 voor Christus vrede voor 50 jaar : de Niceas vrede.
4. Het Siciliaans avontuur : een belangrijk keerpunt
 Alcibiades, een neef van Pericles, raadde de Atheners aan om Sicilië in te lijven zodat de
rijkdommen van dat land voor Athene zouden zijn.
 In 415 voor Christus vertrok de Atheense vloot naar Sicilië. Alcibiades - die zich in Athene
moest verantwoorden voor zijn godsdienstige opvattingen - liep over naar Sparta en
verraadde de plannen. Sparta stuurde ook soldaten naar Sicilië en het Atheense leger werd
verpletterd!
5. De Atheense ondergang
 Sparta sloot een verdrag met de Perzen waardoor Perzië, tegen betaling, vrij spel kreeg in
Klein - Azië.
 In 405 vóór Christus werd Athene nogmaals door Sparta verslagen. Het jaar daarop werd
er vrede gesloten tussen Sparta en Athene maar die vrede had wel enkele grote gevolgen:
- De muren rond Athene en de versterkingen in de haven moesten weg.
- Athene is zijn vloot kwijt.
- Athene moet alle buitenlandse gebied afstaan.
- Sparta is nu de leidende stadstaat in Griekenland.
6. Griekenland : leeggebloed
 Sparta was de grote baas maar niet voor lang!
Eerst verspeelde Sparta de vriendschap van de Perzen (Tocht der 10.000).
Daarna geraakte Sparta in oorlog met haast alle Griekse stadstaten. Sparta werd verslagen
door de stadstaat Thebe o.l.v. Epaminondas.
In 362 was er een nieuwe oorlog: Athene en Sparta tegen Thebe. Thebe won die oorlog wel
maar de leider Epaminondas was gesneuveld en er was geen enkel leidende stadstaat meer in
Griekenland.