Evolutie statinegebruik in België 2005-2015

Cholesterolverlagers: besparing van 50 miljoen euro mogelijk
Bijlage
Evolutie statinegebruik in België 2005-2015
Samenvatting
Statines zijn cholesterolverlagende geneesmiddelen en zijn al jaren de meest gebruikte
geneesmiddelen in België. Bijna 1,5 miljoen Belgen, of 13 procent van de populatie, gebruiken
statines.
Het vervallen van het patent van Lipitor® (atorvastatine) in 2012 had een grote impact op de
jaarlijkse uitgaven voor statines, die op drie jaar tijd met 100 miljoen euro daalden.
Als het duurdere prava- en rosuvastatine zou vervangen worden door goedkopere alternatieven
(simvastatine of atorvastatine) is er in 2015 voor de ziekteverzekering een besparing van 50 miljoen
euro mogelijk. Voor de patiënt zou dit een besparing van 7 miljoen euro betekenen.
1.
INLEIDING
Statines zijn cholesterolverlagende geneesmiddelen. Ze zijn al jaren de meest voorgeschreven
geneesmiddelen.
Op de Belgische markt zijn er vijf verschillende statines aanwezig, namelijk: simvastatine (Zocor® en
generieken), pravastatine (Pravasine®, Prareduct® en generieken), fluvastatine (Lescol® en
generieken), rosuvastatine (Crestor®) en atorvastatine (Lipitor® en generieken). In 2015 is enkel
rosuvastatine (Crestor®) nog in patent, voor de overige statines zijn er goedkopere alternatieven op
de markt.
In dit artikel wordt de evolutie van het statinegebruik beschreven inzake uitgaven, volume en
kostprijs, en wordt de besparing berekend die zou kunnen gerealiseerd worden indien alle statines
vervangen zouden worden door het goedkopere simvastatine. Ook wordt het aantal gebruikers in kaart
gebracht met specifieke aandacht voor ‘starters’, dat zijn patiënten die voor de eerste keer statines
gebruiken.
2.
VOLUME, KOSTPRIJS EN UITGAVEN
2.1.
EVOLUTIE 2005-2015
Op tien jaar tijd (2005-2015) is het aantal gebruikte dagdosissen (DDD) verdubbeld (figuur 1), ten
gevolge van een analoge aangroei van het aantal patiënten (figuur 6). Dankzij de introductie van
goedkopere geneesmiddelen binnen de subgroepen simvastatine (in 2003) en pravastatine (in 2005) en
de daarmee gepaard gaande prijsdalingen bleven de ZIV-uitgaven (figuur 2) echter onder controle.
Vanaf 2007 kenden de ZIV-uitgaven evenwel terug een stijging, omdat enerzijds de volumes bleven
toenemen, terwijl anderzijds de prijzen van de goedkopere geneesmiddelen niet verder daalden
(figuur 3). Tegelijkertijd zagen we een verdere aangroei van de duurdere statines rosuvastatine
(Crestor®) en atorvastatine (Lipitor®).
In 2012 kenden we opnieuw een daling van de ZIV-uitgaven ten gevolge van het uit patent gaan van
Lipitor®. De kostprijs (ZIV) per DDD voor atorvastatine daalde met maar liefst 85% tussen 2011 en 2015
(figuur 3), met als gevolgd dat de jaarlijkse ZIV-uitgaven voor statines over dezelfde periode daalden
met 40 procent, ofwel 100 miljoen euro (figuur 2).
In 2015 was de kost per dagdosis voor atorvastatine verder gedaald tot op het niveau van simvastatine,
tot dan de goedkoopste, zodat er in 2015 twee goedkope moleculen op de markt zijn, die samen een
marktaandeel hebben van 70 procent in aantal DDD.
Figuur 1
Figuur 2
Figuur 3
2.2.
BESPARING MET DE GOEDKOOPSTE STATINES
(SIMVASTATINE OF ATORVASTATINE)
In 2015 is rosuvastatine (Crestor®) de duurste statine, en ruim drie maal duurder dan de twee
goedkoopste varianten, simvastatine en atorvastatine. Crestor® is de enige statine die momenteel nog
in patent is.
Indien artsen enkel nog de goedkopere statines zouden voorschrijven, zou dit voor de
ziekteverzekering een besparing betekenen van 50 miljoen euro in 2015. Dat is een daling van 40
procent voor de ZIV-uitgaven voor statines (figuur 4). De patiënten zouden 7 miljoen euro besparen, of
20 procent van de totale remgelden voor statines (figuur 5).
Figuur 4
Figuur 5
3.
GEBRUIKERS
3.1.
EVOLUTIE 2005-2015
Op 10 jaar tijd (2005-2015) is het aantal statinegebruikers met 60 procent gestegen (figuur 6). In 2015
zijn er bijna anderhalf miljoen Belgen die statines gebruiken. Dit komt neer op 13 procent van de
bevolking (figuur 7). Dit aantal is de laatste vijf jaar wel stabiel.
Figuur 6
Figuur 7
4.
STARTERS
In 2015 zien we een daling van het aantal starters die starten met de duurste molecule (rosuvastatine)
tot 11 procent (figuur 8). Daarentegen is het percentage starters die starten met een goedkope
molecule (simvastatine of atorvastatine) gestegen tot 83 procent.
Figuur 8
5.
BESLUIT
Statines blijven ook in 2015 de meest gebruikte geneesmiddelen in België. Door het uit patent gaan
van Lipitor® en de introductie van goedkopere varianten daalden de uitgaven sterk, maar CM
becijferde dat desondanks een bijkomende besparing voor de ziekteverzekering van 50 miljoen euro in
2015 mogelijk is indien enkel de goedkoopste statines (simvastatine of atorvastatine) zouden worden
voorgeschreven.
TOP 10 GENEESMIDDELEN
1.
METHODE
Alle gegevens hebben betrekking op geneesmiddelen afgeleverd aan CM-leden in publieke officina, maar werden op basis van marktaandelen
geëxtrapoleerd tot op nationaal niveau (Belgische bevolking).
2.
TOP 10
Tabel 1: Top 10 ZIV-bedragen op niveau stofnaam (ATC 5) in 2015
RANG
ZIV 2015
1
RANG
ZIV 2014
1
RANG ATC5
PAT 2015
290
L04AB04
STOFNAAM
BELANGRIJKSTE HOOFDINDICATIE
MERKNAAM
ADALIMUMAB
Humira
2
2
360
L04AB01
ETANERCEPT
Enbrel
3
3
630
B02BD02
4
5
6
7
8
9
10
4
5
6
10
7
12
11
31
5
120
158
444
17
13
BLOEDSTOLLINGSFACTOR VIII
(ANTIHEMOFILIEFACTOR A)
C10AA07 ROSUVASTATINE
A02BC02 PANTOPRAZOL
B01AF01 RIVAROXABAN
M05BX04 DENOSUMAB
L03AB07 INTERFERON BETA-1A
C10AA05 ATORVASTATINE
A02BC01 OMEPRAZOL
TOTAAL TOP 10
TOTAAL AMBULANTE MEDICATIE (744 verschillende stofnamen)
Kogenate
Reumatoïde artritis,
psoriasis
Reumatoïde artritis,
psoriasis
Stollingsproblemen
Crestor
Pantomed
Xarelto
Prolia, Xgeva
Rebif, Avonex
Lipitor
Omeprazol
Cholesterolproblemen
Maag-darm problematiek
Trombose
Osteoporose
Multiple sclerose
Cholesterolproblemen
Maag-darm problematiek
€ ZIV 2015
NAT
# PAT
NAT 2015
€ ZIV/PAT
2015
140.678.917
13.519
10.406
83.024.421
8.089
10.264
75.074.430
348
215.530
69.395.325
295.808
53.503.267 1.159.136
49.857.741
76.485
34.968.916
54.369
32.917.161
3.749
29.572.694
461.099
29.391.126
617.190
235
46
652
643
8.779
64
48
598.383.998
2.692.007.314
Duiding van de cijfers:



Deze 10 stofnamen vertegenwoordigen samen 22 procent van de totale ZIV-uitgaven voor geneesmiddelen uit de publieke officina (in totaal
744 verschillende stofnamen).
In de top 10 komen enkele zeer dure geneesmiddelen voor die geen groot aantal patiënten vertegenwoordigen: het gaat om
immunosuppressiva (ontstekingsremmende werking) zoals adalimumab en etanercept, alsook om bepaalde middelen tegen multiple sclerose.
Algemene ‘aard’ van de medicatie in deze top 10: voornamelijk voor chronische en ernstige aandoeningen.