De strijd om de macht: van feodale naar territoriale koninkrijken

DE STRIJD OM DE MACHT: VAN
FEODALE NAAR TERRITORIALE
KONINKRIJKEN
HB p92-95, WB p115-122
Onderzoeksvragen




Waarom was de Franse koninklijke macht van de
10e tot de 12e eeuw zo beperkt en wie profiteerde
daarvan?
Hoe slaagden de Engelse en Franse koningen erin
om in de tweede middeleeuwen de macht over hun
grondgebied te herstellen?
Welke bestuurlijke vernieuwingen leidden tot een
efficiënter koninklijk beleid?
Hoe slaagden de onderdanen erin om grenzen te
stellen aan de groeiende koninklijke macht?
Onmacht van de Franse koning
Lestekst p93 deel 1
Bron 1, 2, 3 en 5
Op weg naar territoriale
eengemaakte rijken
Lestekst HB p93
Bron 1c, 4, 5, 6 en 7
Terug naar Engeland, bij Willem

Willem I versterkte zijn macht, door:
 Zijn
(Franse) leenmannen land in Engeland te geven.
 Reden:
zo zet hij de Engelse adel, die hem niet als koning wou
buitenspel.
 Liet
burchten bouwen om de controle te bewaren over het
land (o.a. de Tower)
 In shires (gouwen) stelde hij sheriffs aan.
 Taak:
belastingen innen, orde bewaren, rechtspraak, macht van
de leenmannen beperken.
 Doc.
4: Het domesday book
 Kadaster,
lijst met alle onroerende goederen.
 Reden: belastingen! Nu weet men wat men kan belasten
Tower – Domesday book
Domesday Book (1066)
 Alle opgelijste, onroerende
goederen uit Warwickshire
Opvolging van Willem I van Engeland

Wat moet er allemaal verdeeld worden?
 Engeland
en Normandië (waar nu ook al een groot
deel van West-Frankrijk toe behoort).

Twee oudste zonen erven.
 En
komen daarna te sterven.
 Jongste zoon, Hendrik, erft alles.
Hendrik de Eerste (1100-1135)

Zowel koning van Engeland als
hertog van Normandië.
 Wordt
uiteindelijk opgevolgd door
zijn kleinzoon.
 Hendrik de Tweede. (1154-1189)
 Opm:
daartussen zat koning Stefanus
de Eerste.


Niet echt de meest imposante koning.
Zijn regeerperiode is een
opeenvolging van foute beslissingen
en anarchie.
Hendrik de Tweede (1154-1189)


Bekijk de stamboom (WB p118).
Ga na wat Hendrik II verwierf
en hoe.
 grootvader
 Aquitanië  vrouw
 Anjou  vader
 Vlaanderen
 Huwelijkspolitiek
aanwenden voor
gebiedsuitbreiding.
Gevolgen van uitbreiding
ENGELSE RIJK = GROOTSTE RIJK VAN EUROPA
zie ook kaart 1b
De Koning van Engeland / Normandische hertog bezit
een veel groter gebied dan de Franse koning.
De kroonvazal was machtiger dan zijn (Franse)
leenheer.
Opvolging Hendrik II
Richard
Jan
Opvolging Hendrik II (WB p119
Richard (Leeuwenhart)

1183: troonsbestijging.
 Met


Jan (zonder Land)

steun van Frankrijk
Derde kruistocht – Saladin
Veel vechten = duur


 Engeland
op rand van
faillissement.

De heldhaftige koning uit
Robin Hood
1190: Derde kruistocht
begint, neemt macht in
Engeland over.
1199: kan nu officieel de
macht overnemen.


Met steun van Frankrijk.
Erft een “land aan de
afgrond”
De sluwe, slechte koning uit
Robin Hood
Jan Zonder Land

1.
Was al geen sterk figuur. Erft een land dat financieel
aan de bodem zit. En het wordt nog erger voor hem…
Wordt verslagen door de Franse koning (diezelfde
die hem in 1190 nog steunde). – doc 7, p94
1.
2.
Waar: Bouvines / Wanneer: 1214
Gevolg: Zie kaart 1c, p93
1.
verliest al zijn Franse bezittingen behalve die in het Zuidwesten.
Moet toegevingen doen aan de adel.
2.
1.
2.
Willen de macht van de koning inperken.
Reden: o.a. Richard Leeuwenhart zijn financieel
wanbeleid.
1215 – Magna Charta
Magna charta
 Magna: groot / Charta: charter of oorkonde
 Jan werd verplicht deze te tekenen omdat hij volgens
zijn leenmannen misbruik maakte van zijn macht.
1215 – Magna Charta

Vroege vorm van een
grondwet?
 De
macht van de koning
wordt ingeperkt.
 Hij moest zich houden aan
de gemaakte afspraken
die in het charter stonden.
 Net
zoals onze koning zich
aan de grondwet moet
houden.
Koning van België, een
constitutionele monarchie.
Engelse parlement
House of Lords
House of Commons
Parlement
House of Lords


Hogerhuis
Clerus en hoge adel
 Vgl.
Senaat
House of Commons


Lagerhuis
Lage adel en rijke
burgerij
 Vgl.
Kamer
Wie zijn al deze mensen?