Migranten en dementie

Migranten en dementie
Jos van Campen, Geriater Slotervaartziekenhuis
Alzheimer centrum Rotterdam 18 September 2014
Afdeling Geriatrie Slotervaart ziekenhuis
Amsterdam West 2004
Verdeling migranten Nederland Verdeling in Amsterdam
Niet‐westerse migranten Demografie niet‐westerse migranten
Eerste generatie Turkse en Marokkaanse migranten kwam in 60/70‐ er jaren, waren toen 25, nu 75 jaar
bron : nationaal compas 2012
Prevalentie dementie bij migranten
Prevalentie hoger
Gebaseerd op onderzoek UK, USA, Afrikaanse/Caribische populatie Hypothese: t.g.v. adipositas, diabetes mellitus, hypertensie is prevalentie hoger
Deens onderzoek in Turkse populatie mogelijk incidentie twee maal hoger Rosenbaum et al 2008
Gezondheid niet‐westerse migranten in Nederland
Obesitas, Nederlandse vrouwen 11%, Surinaamse 20% , Turkse 30% , Marokkaanse 25% Diabetes Mellitus, prevalentie 3 maal hoger dan Nederlanders, 30% bij Turkse en Marokkaanse ouderen . Ziekte ontstaat jonger , moeilijker te behandelen (opvolgen adviezen) Hypertensie, Surinamers 2 a 3 maal vaker , behandeling moeilijker door geringer effect cardiovasculaire medicatie ( bèta blokkers en ACE remmers)
NTVG mei 2013
Prevalentie dementie bij migranten in Nederland
Prevalentie in Nederlandse situatie?
Symbol‐studie AMC/SLV/UVA
Door epidemiologie verwachte stijging tenminste 2x sneller Waarschijnlijk meer Door hoger risico : verwachting tot 4 x snellere stijging tov Nederlanders
Herkenning dementie bij migranten .
Onderdiagnostiek
Door:
1: Culturele factoren, opvattingen rond dementie en health illiteracy
2: Zorg aanbod gebonden factoren
Culturele factoren onderdiagnostiek dementie
Pas later aanmelden bij huisarts of geheugen polikliniek
Schaamte over symptomen, bijv Marokkaanse ouderen zien psychische problemen als taboe
Beschouwen het als onderdeel ouder worden
Relatieve onbekendheid met de ziekte
Ten tijde van vertrek 1970 levensverwachting Turkije en Marokko 55 jaar (nu 72 )
Mukadam N, Why do ethnic elders present later to UK
dementia services 2011, Int Psychogeriatrics
Zorgaanbod gebonden factoren onderdiagnostiek
De zorg is onvoldoende voorbereid op te verwachten groep eerste generatie migranten met dementie Of cognitieve stoornissen zoals afasie
Het niveau van dementie diagnostiek voor etnische minderheden suboptimaal.
NIelsen T, assessment of dementia in ethnic minority
patients in Europe. 2010 Int Psychoger
Drie barrières bij stellen diagnose dementie 1. Taalbarrière
2. Culturele factoren bij onderzoek geheugen en andere cognitieve stoornissen
3. Opleidingsniveau en analfabetisme
1. Taalbarrière
Matige taal beheersing eerste generatie migranten: 60% geen of nauwelijks Nederlandse taalbeheersing Tolken, kinderen, gêne bij kinderen, interpretatie van antwoorden? Vergoeding afgeschaft in 2012 Schellingerhout R Gezondheid en welzijn allochtone ouderen,
SCP 2004
2. Culturele factoren
“test wiseness”, in sommige culturen is het ongepast een vraag te stellen waar je het antwoord al op weet bijv. “welke dag is het”.
Niet in alle culturen vanzelfsprekend zo goed mogelijk te presteren 3. Laag opleidingsniveau en Analfabetisme
Marokkaanse man boven 65: 80% geen opleiding voltooid, vrouw: 95%. Turkse man: 50%, vrouw: 90%.
Voor de cognitieve screeningstesten die wij nu ter beschikking hebben is lezen en schrijven vereist. Bijv.: figuur tekenen, zin schrijven, klok tekenen Analfabetisme: niet kunnen lezen, Turkse ouderen: 17%; Marokkaanse ouderen: 36%
Maar ook: kunnen lezen en schrijven beïnvloedt de manier waarop wij denken, bijvoorbeeld letterfluency (test mentale snelheid)
Schellingerhout R, gezondheid en welzijn van allochtone
ouderen. SCP 2004
Goudsmit et al, Dementie diagnostiek bij oudere migranten,
2011 TGG
2004 start Geheugenpoli migranten Slotervaart Ontwikkeling tweetal diagnostische instrumenten taal‐ en cultuurvrij/‐
arm Ontwikkeling CCD : Cross Culturele Dementie screening in Slotervaart ziekenhuis, Miriam Goudsmid i.s.m. UvA (Prof. Ben Schmand, hoogleraar neuropsychologie) en AMC (Juliette Parlevliet, geriater)
Ergotherapeutische observatie van cultuurspecifieke handelingen
CCD: cross culturele dementie screenings test
Taalarm, instructies via voice samples, geen tolk
Respons: non‐verbaal
Cultuurvrij, foto’s, geen lijntekeningen Drie subtesten: geheugen en executieve functies
Ontwikkeld voor Turks, Berbers, Arabisch, Surinaamse talen, Hindi en Sranantongo
Gevalideerd 2009 en genormeerd 2013
Uitgave zomer 2014 (BSL)
Instructie met voice samples
Vormgeving JIPS Company, 2008
Ergotherapeutische observatie
Beoordelen zelfstandig handelen
Cultuur specifieke opdrachten, bijvoorbeeld theezetten, schoenenpoetsen, waterpijp schoonmaken
Zorgdiagnostiek
Zorggebruik eerste generatie niet‐
Westerse migranten
Gebruik huisartsenzorg Turkse en Marokkaanse bevolking hoger ook wanneer rekening gehouden wordt met gezondheid
Geen eenduidigheid over gebruik specialistische zorg
Bezoek aan geheugenpoli’s lager
Slechts 1% van de Marokkanen en 7% van de Turkse ouderen maakt gebruik van thuiszorg tov 16 % autochtone bevolking
99% van de migranten met dementie woont thuis en wordt verzorgd door mantelzorgers versus 70% van de nederlandse ouderen
UIters E, use of health services by etnic minorities, 2006 Eur
Journal Pub,ic health
Pharos expertise centrum gezondheidsverschillen
Mantelzorg Vaker inzet mantelzorgers
30‐50% Turkse en Marokkaanse ouderen krijgt mantelzorg vs 10‐15% autochtone ouderen Mezzo, RIVM, Nat kompas volksgezondheid, Alzheimer
Nederland
Risico overbelasting mantel‐
zorger ondanks satisfactie
Vanzelfsprekendheid mantelzorgverlening, respect voor ouder Sociale druk Mantelzorgers zijn jonger dan autochtone mantelzorgers, moeten aandacht verdelen eigen gezin, opleiding, baan (sandwich)
Onbekendheid met symptomen dementie: achterdocht, apathie, omkering dag‐nachtritme
Diagnose dementie vaak niet gesteld
Minder gebruik zorg‐ en welzijnsvoorzieningen Willemsen M, van Wezel N, mantelzorg ondersteuning in
niet westerse culturen, Denkbeeld 2012
Een Amsterdam / Rotterdamse uitdaging Samenvatting
Snellere stijging dementie onder migranten
Achterblijven herkenning
Aangepaste diagnostiek noodzakelijk
CCD
Aangepaste zorgdiagnostiek
Lager zorggebruik
Gevaar overbelasting mantelzorger Literatuur
Wilemsen M, Mantelzorg ondersteuning in niet westerse Culturen. Denkbeeld 2012
Pharos, expertise centrum gezondheids verschillen, factsheet
Mezzo feiten en cijfers Rosenbaum, dementia in elderly Turkish immigrants 2008
Alzheimer Nederland, feiten en over dementie en allochtonen 2014
Adelman S prevalence of dementia in african caribian, 2011 Br J Psych
Van Wezel N, family care for immigrants with dementia, 2014 Dementia
NTVG 4 mei 2013 over de grens
F Kortman, transculturele psychiatrie 2010
Literatuur
Broersen S , artsen in de knoop zonder tolkenvergoeding 2014, medisch contact Kwaliteitsnorm tolkgebruik bij andertaligen in de zorg, 2014 Nivel
M Goudsmit et al Dementie diagnostiek bij oudere migranten, 2011 Tijdsch Gerontol Geriatr UIters E, Use of health care services by ethnic minorities2006 European Journa public health
NIelsen T Assessment of dementia in ethnic minority patients 2010 Int Psychogeriatr
Schellingerhout R Gezondheid en welzijn van allochtone ouderen 2004 SCP
www huisarts en migrant farmacotherapie