Top margin 1

IP/01/710
Brussel, 16 mei 2001
De Commissie stelt een krachtige EU-strategie voor
duurzame ontwikkeling voor
De Europese Commissie roept de Europese Raad die volgende maand in
Gothenburg plaatsvindt, op om dringende actie te ondernemen om de
kwaliteit van het bestaan van de huidige en komende generaties te
verbeteren. Voorwaarden hiervoor zijn een aanhoudende economische groei
die maatschappelijke vooruitgang bevordert en milieuvriendelijk is, een
sociaal beleid dat de economische prestaties ondersteunt en een
milieubeleid dat kosteneffectief is. De Commissie stelt daarom een Europese
strategie voor duurzame ontwikkeling voor die drie onderdelen omvat. In de
eerste plaats een verzameling overkoepelende voorstellen om ervoor te
zorgen dat de toekomstige beleidsvorming coherenter en kosteneffectiever is
en om technologische innovatie en een grotere betrokkenheid van de
burgermaatschappij in het bedrijfsleven bij de beleidsvorming te bevorderen.
Bij toekomstige herzieningen van gemeenschappelijk beleid, bijvoorbeeld het
gemeenschappelijk landbouwbeleid, het gemeenschappelijk visserijbeleid en
het gemeenschappelijk vervoersbeleid, dient duurzame ontwikkeling centraal
te staan. In de tweede plaats een verzameling hoofddoelstellingen en
maatregelen die de gehele EU betreffen om de belangrijkste problemen in
verband met duurzame energie die in de strategie van Lissabon niet aan bod
zijn gekomen, aan te pakken: klimaatverandering, gevaren voor de
volksgezondheid, uitputting van natuurlijke hulpbronnen, congestie van het
verkeer en problemen in verband met het bodemgebruik. Tenslotte wordt
aangegeven welke stappen na de Top van Gothenburg moeten worden
genomen om de strategie uit te voeren en een balans op te maken van de
vooruitgang. In de toekomst zal duurzame ontwikkeling op de agenda staan
van elke voorjaarsbijeenkomst van de Europese Raad.
Bij de aankondiging van de strategie verklaarde de voorzitter van de Europese
Commissie, Romano Prodi: "Duurzame ontwikkeling is geen optie. Het is een
absolute noodzaak. Wij moeten alles in het werk stellen, ook wanneer dit betekent
dat wij tijdens de overgangsperiode bepaalde offers moeten brengen. Het gaat erom
onze kinderen, kleinkinderen en volgende generaties een wereld na te laten die het
waard is om in te leven, met een rechtvaardiger samenleving en een gezond,
schoon milieu. Dit is een plicht die wij niet mogen verzaken."
Overkoepelende voorstellen
Veel van de tendensen die een bedreiging vormen voor duurzame ontwikkeling, zijn
het gevolg van keuzes in het verleden op het gebied van productietechnologie,
bodemgebruik en investeringen in infrastructuur, die zich op korte termijn moeilijk
ongedaan laten maken. Hoewel de Unie een grote reeks beleidsmaatregelen heeft
getroffen in verband met de economische, milieu- en maatschappelijke aspecten van
duurzaamheid, zijn deze beleidsmaatregelen tot stand gekomen zonder voldoende
coördinatie. Het komt maar al te vaak voor dat maatregelen om doelstellingen op
een bepaald beleidsterrein te bereiken, de vooruitgang op andere beleidsterreinen
belemmeren, terwijl oplossingen voor problemen vaak berusten bij beleidsvormers in
andere sectoren of op andere niveaus van de overheid.
In het verslag van de Commissie wordt aanbevolen dringend maatregelen te treffen
en tot een nieuwe vorm van beleidsontwikkeling te komen om de onderlinge
afstemming van het beleid te verbeteren: bij alle beleidsmaatregelen moet duurzame
ontwikkeling een centrale doelstelling zijn. Met name moet bij komende herzieningen
van gemeenschappelijke beleidstakken van de EU (gemeenschappelijke
landbouwbeleid,
gemeenschappelijk
visserijbeleid,
gemeenschappelijk
vervoersbeleid, cohesiebeleid) worden onderzocht op welke wijze dit beleid een
positievere bijdrage kan leveren tot duurzame ontwikkeling. Door in een vroeger
stadium en systematischer een dialoog aan te gaan, met name met
vertegenwoordigers van consumenten, waarvan de belangen te vaak worden
verwaarloosd, moet de kwaliteit van de regelgeving worden verbeterd en de
uitvoering ervan worden versneld. Wetenschap en onderzoek moeten eveneens een
belangrijke rol spelen bij de politieke besluitvorming.
Nadruk op hoofdprioriteiten
Duurzame ontwikkeling gaat niet alleen over het milieu. Een effectieve strategie
moet duurzame economische, maatschappelijke en milieuontwikkeling integreren. In
maart 2001 heeft de Europese Commissie zes belangrijke tendensen gesignaleerd
die een bedreiging vormen voor de duurzame ontwikkeling in de EU:
klimaatverandering, gevaren voor de volksgezondheid, toenemende druk op
sommige vitale natuurlijke hulpbronnen, armoede en maatschappelijke uitsluiting,
vergrijzing van de bevolking, congestie en vervuiling. In de Europese Unie worden al
een aantal jaren maatregelen getroffen om een meer duurzame ontwikkeling te
stimuleren. In het document van vandaag wordt ingegaan op de vier gebieden
waarvoor in Lissabon, Nice en Stockholm nog geen doelstellingen en maatregelen
waren vastgesteld. Dit zijn: klimaatverandering, gevaren voor de volksgezondheid,
verlies van biodiversiteit, en congestie van het vervoer.
1. Beperking van de klimaatverandering en uitbreiding van het gebruik van
schone energie
Als eerste stap moet de EU voldoen aan haar verbintenissen van Kyoto. Bovendien
moet de EU ernaar streven de emissies van broeikasgassen tot 2020 gemiddeld met
1% per jaar te verminderen ten opzichte van de niveaus van 1990. De Unie zal erop
aandringen dat andere belangrijke industrielanden hun doelstellingen van Kyoto
naleven. Dit is een essentiële stap om ervoor te zorgen dat de ruimere internationale
inspanningen die nodig zijn om de klimaatverandering te beperken, er komen. De
Commissie stelt op dit gebied een aantal maatregelen voor, waaronder:
- afschaffing van subsidies op de productie en het verbruik van fossiele
brandstoffen tegen 2010
- een nieuw kader voor energieheffingen
2
- verhandelbare CO2-vergunningen
- bevordering van alternatieve brandstoffen zoals bio-brandstoffen voor auto's en
vrachtwagens
- maatregelen om de energie-efficiëntie te verbeteren.
2. Aanpak van gevaren voor de volksgezondheid
Alle partijen in de voedingsketen moeten streven naar voedselveiligheid en -kwaliteit.
De effecten van gevaarlijke chemische stoffen op het milieu en de volksgezondheid
moeten zoveel mogelijk worden beperkt. De problemen in verband met epidemieën
van infectieziekten en resistentie tegen antibiotica moeten worden aangepakt.
Belangrijke maatregelen op dit gebied zijn:
- oprichting van een Europese voedselautoriteit in 2002
- verdere heroriëntering van de steun van het gemeenschappelijk landbouwbeleid
naar meer nadruk op kwaliteit van productiemethodes en output in plaats van
kwantiteit, met inbegrip van de afschaffing van tabaksubsidies, waarbij
maatregelen worden getroffen om alternatieve bronnen van inkomsten en
economische activiteiten te ontwikkelen voor werknemers en telers in de
tabakssector
- betere voorlichting en bewustmaking van de consument door duidelijke
etikettering van levensmiddelen
- een uitgebreide communautaire strategie om gezondheid en veiligheid op de
werkplek te bevorderen.
3. Verantwoordelijker beheer van natuurlijke hulpbronnen
Biodiversiteit moet beter worden beschermd en de druk op natuurlijke habitats moet
worden verminderd. De relatie tussen economische groei, gebruik van hulpbronnen
en productie van afval moet worden opengebroken. Belangrijke voorstellen zijn:
- vaststellen van indicatoren voor biodiversiteit en gebruik van hulpbronnen,
- verkleining van de Europese vissersvloten tot een niveau dat verenigbaar is met
mondiale duurzaamheid
- verdere hervorming van het GLB
- een geïntegreerd productbeleid om afval te verminderen
- invoering van EU-wetgeving inzake milieuaansprakelijkheid in 2003.
4. Verbetering van het vervoerssysteem en bodemgebruik
Hier stelt de Commissie voor ervoor te zorgen dat economische groei niet
automatisch leidt tot een voortdurende toename van vervuiling door en congestie
van het vervoer. Ook moet meer aandacht worden geschonken aan het handhaven
van de levensvatbaarheid van plattelandsgemeenschappen en de aanpak van
stedelijke problemen. Belangrijke maatregelen op EU-niveau zijn:
- een kader voor vervoersheffingen om voor verschillende takken van vervoer de
juiste prijzen te bereiken
- prioriteit voor investeringen in openbaar vervoer en spoorwegen
- binnenvaart en korte vaart
- ontwikkeling van open markten op EU-niveau voor spoorwegen en luchtverkeer.
3
Europa moet het voorbeeld geven
Duurzame ontwikkeling heeft belangrijke mondiale aspecten. Veel van de problemen
in verband met duurzaamheid vragen om wereldwijde maatregelen. Bekende
voorbeelden zijn klimaatverandering en biodiversiteit. De Commissie is van mening
dat de ontwikkelde landen het voortouw moeten nemen in verband met duurzame
ontwikkeling. Zij dringt er bij de andere ontwikkelde landen op aan eveneens hun
verantwoordelijkheden te nemen. De Commissie is van mening dat de EU om
internationaal leiderschap te tonen als eerste stap in de richting van mondiale
duurzaamheid moet beginnen met in eigen huis orde op zaken te stellen.
Follow-up - stappen na Gothenburg
De Commissie zal aan elke voorjaarsbijeenkomst van de Europese Raad verslag
uitbrengen over de vooruitgang met de tenuitvoerlegging van de strategie voor
duurzame ontwikkeling. Daartoe zal de Commissie de Europese Raad van
Barcelona in het voorjaar van 2002 een klein aantal belangrijke indicatoren voor de
resultaten voorstellen.
Het proces van integratie van milieuaspecten in sectorieel beleid, waartoe de
Europese Raad in Cardiff de aanzet heeft gegeven, moet worden voortgezet en de
strategie voor duurzame ontwikkeling van de EU een milieu-input verschaffen
vergelijkbaar met de input die de globale richtsnoeren voor het economisch beleid en
die voor de werkgelegenheid verschaffen voor economische en sociale aspecten. De
strategieën om het milieu in de verschillende sectoren te integreren moeten in
overeenstemming zijn met de specifieke doelstellingen van de EU-strategie voor
duurzame ontwikkeling.
De Commissie zal een "ronde tafel" voor duurzame ontwikkeling opzetten met
ongeveer tien onafhankelijke deskundigen die uiteenlopende standpunten naar
voren brengen. Deze zal rechtstreeks verslag uitbrengen aan de voorzitter van de
Commissie.
De EU-strategie voor duurzame ontwikkeling zal aan het begin van elke
ambtstermijn van de Commissie uitgebreid worden herzien. Vanaf 2002 zal de
Commissie een tweejaarlijks forum van betrokkenen organiseren om de strategie
van de EU te evalueren.
ACHTERGROND
Het Verdrag van Amsterdam heeft duurzame ontwikkeling tot een van de kerntaken
van de EU gemaakt. De Europese Raad van Helsinki in december 1999 heeft de
Europese Commissie vervolgens verzocht een “voorstel op te stellen voor een
langetermijnstrategie waarin de beleidslijnen voor duurzame economische,
maatschappelijke en milieuontwikkeling geïntegreerd worden” voor de Europese
Raad van Gothenburg in juni 2001. Naar aanleiding van dat verzoek is dit document
opgesteld. Het is gebaseerd op de in maart verschenen discussienota van de
diensten van de Commissie en de vele antwoorden die naar aanleiding daarvan
binnen zijn gekomen (zie IP/01/479).
Dit document is onderdeel van de bijdrage van de EU aan de wereldtop over
duurzame ontwikkeling die volgend jaar in Johannesburg plaatsvindt. Deze top is
een vervolg op de milieuconferentie van Rio in 1992. Op de 19de buitengewone
vergadering van de algemene vergadering van de VN in 1997 hebben de EU en
andere ondertekenaars van de verklaring van Rio zich ertoe verbonden om voor de
Top van Johannesburg strategieën voor duurzame ontwikkeling uit te werken.
4
Op de recente Europese Raden in Lissabon, Nice en Stockholm is al
overeenstemming bereikt over doelstellingen en maatregelen om twee van de zes
belangrijkste problemen in verband met duurzame ontwikkeling in Europa aan te
pakken: bestrijding van armoede en maatschappelijke uitsluiting en de aanpak van
de economische en sociale gevolgen van een vergrijzende samenleving. In deze
strategie worden geen nieuwe maatregelen op deze gebieden voorgesteld. Deze
doelstellingen maken deel uit van de strategie van de EU voor duurzame
ontwikkeling.
Meer informatie over duurzame ontwikkeling is te vinden op:
http://www.europa.eu.int/comm/secretariat_general/index_en.htm
5