Strategie focusthema Klimaat Waarom klimaat? ACTIAM heeft als doel om met haar verantwoord beleggingsbeleid bij te dragen aan een leefbare wereld. De komende decennia staat ons een aantal grote uitdagingen te wachten. Door de groeiende wereldbevolking en welvaart neemt de druk op de aarde toe. Problemen zoals klimaatverandering, voedsel- en watertekorten, misstanden in productieketens en armoede worden daardoor nog urgenter. Op basis van deze ontwikkelingen en de materialiteit voor onze beleggingen koos ACTIAM drie focusthema’s om zich proactief op te richten: klimaat, water en land. Zodat we risico’s voor onze beleggingen kunnen vermijden en een actieve bijdrage kunnen leveren aan ons toekomstbeeld: een leefbare wereld, waarin mensen in hun basisbehoeften kunnen voorzien. In 2030, het streefjaar van de Sustainable Development Goals, maar ook daarna. Wat is het probleem? In de onderzoeken naar en discussies over klimaatverandering staan broeikasgassen centraal. Een (door menselijke activiteiten veroorzaakt) overschot van broeikasgassen leidt tot een versterkt broeikaseffect: er wordt steeds meer warmte vastgehouden, met klimaatverandering tot gevolg. Voorbeelden van effecten hiervan zijn het stijgen van het zeewaterniveau, extremer weer, toenemende droogte en een gunstiger klimaat voor plagen. Kortom: grote uitdagingen voor de natuur en de leefbaarheid op aarde. Om dit probleem tegen te gaan zullen we anders met onze grondstoffen om moeten gaan en de uitstoot van broeikasgassen scherp moeten verminderen. Daarom kwamen in december 2015 196 partijen in Parijs bijeen voor de 21e Conference of the Parties (COP). Het resultaat van die bijeenkomst was de Paris Agreement, waarin de landen afspraken dat de gemiddelde temperatuur op aarde met niet meer dan 2 graden boven het pre-industriële niveau mag stijgen; en dat we moeten streven naar een beperking tot 1,5 graad. De oplossingen hiervoor liggen vooral in beleidsmaatregelen, energiebesparing door gedragsverandering en technologische ontwikkelingen die bedrijfstakken verduurzamen (doorbraaktechnologieën). Klimaatverandering hangt ook nauw samen met ACTIAMs andere focusthema’s water en land. Daarbij gaat het om zowel de oorzaken als de gevolgen. De landbouw kent bijvoorbeeld CO2intensieve bedrijfstakken zoals veeteelt, waarbij de productie en opslag van mest een bekend voorbeeld is. Ook grootschalige ontbossing draagt bij aan het klimaatprobleem. Op hun beurt zijn deze industrieën gevoelig voor de gevolgen van klimaatverandering: door extreem weer lopen gewassen risico, wat ook een probleem vormt voor de voedselzekerheid. En goed watermanagement wordt nog belangrijker in gebieden die door klimaatverandering met (extreme) droogte worden geconfronteerd. Wanneer meerdere van deze thema’s relevant zijn voor bedrijven waarmee we in gesprek zijn, kiezen wij voor een geïntegreerde aanpak. Waarom is dit relevant voor beleggers? Naast een risico voor de leefbaarheid, vormt klimaatverandering een financieel risico voor beleggers. Voorbeelden van risico’s zijn schade aan gewassen of gebouwen, rechtszaken tegen bedrijven, of veranderingen in wet- en regelgeving waar bedrijven te laat aan voldoen. Inspelen op veranderingen die we verwachten op het gebied van klimaat, de markt en wet- en regelgeving kan beleggers helpen de om financiële tegenvallers voor te zijn. Maar de ontwikkelingen bieden ook kansen voor bedrijven die oplossingen voor dit probleem bieden. ACTIAMs visie en doelstellingen op het gebied van klimaat ACTIAM wil bijdragen aan een leefbare wereld op de lange termijn. Daarom committeerden we ons in december 2015 aan het behalen van de ambitie van de Paris Agreement door het ondertekenen van de Paris Pledge for Action. Dat betekent dat we kritisch naar de beleggingen kijken. Door middel van die beleggingen kunnen we namelijk namens onze klanten bijdragen aan de overgang naar een koolstofarme economie en daarbij de eerdergenoemde risico’s beperken. We willen de CO2-intensiteit 1 van onze beleggingen verlagen met behulp van de verschillende middelen die we als belegger tot onze beschikking hebben. Onze uitgangspunten zijn hierbij: de vervuiler betaalt; en koplopers worden beloond. Reductiedoelstellingen Voor de reductiedoelstellingen van de beleggingen baseert ACTIAM zich op het rapport Climate Change 2014: mitigation of climate change van het Intergovernmentel Panel on Climate Change (IPCC). Volgens dit rapport is er, om het ‘2 graden-scenario’ op een kosteneffectieve manier te bereiken, in 2050 een vermindering van 40% tot 70% van de broeikasgassen nodig ten opzichte van 2010. Er dient een snelle verbetering in energie-efficiëntie plaats te vinden en de energievoorziening uit koolstofarme energie wereldwijd zal snel moeten toenemen. Ook landgebruik speelt een belangrijke rol, bijvoorbeeld door de groei van bio-energie en bebossing en een afname van ontbossing. Het uitstellen van dergelijke maatregelen vergroot enkel de kosten op de middellange en lange termijn. Om de noodzakelijke afname in CO2-uitstoot te bereiken heeft ACTIAM zich als doel gesteld om de CO2-intensiteit van alle beleggingen in 2025 met minimaal 25% te verlagen ten opzichte van 2010 en in 2040 met minimaal 40%. Deze doelstelling gaat over alle beleggingen. Wel verschillen de middelen die ACTIAM kan gebruiken voor het terugdringen van de CO2-uitstoot per soort belegging. We verwachten daarom dat de verschillende assetcategorieën in meer of mindere mate zullen bijdragen aan het behalen van de doelstelling. Voor meer informatie over hoe ACTIAM de CO2-voetafdruk meet, klik hier. Strategie en middelen voor het behalen van onze doelstellingen • Actief aandeelhouderschap We stellen ons op als actieve aandeelhouder naar de bedrijven waarin we beleggen. Dat betekent dat we gesprekken voeren om gedragsverandering te bereiken (engagement) en dat we stemmen op aandeelhoudersvergaderingen. Met dit actief aandeelhouderschap willen we bereiken dat bedrijven: o De risico’s en kansen van klimaatverandering opnemen in hun bedrijfsvoering en daar open over zijn. o Concrete, meetbare en tijdsgebonden CO2-reductiemaatregelen implementeren die in lijn zijn met de ambities uit de Paris Agreement. o Doorbraaktechologieën realiseren die bijdragen aan de oplossing voor het klimaatprobleem. Een meer gedetailleerde uitwerking van onze verwachtingen voor de bedrijven waarin we beleggen komen terug in verschillende beleidsstukken, waaronder het stembeleid en de strategie voor actief aandeelhouderschap. 1 Bij CO2-intensiteit kijkt ACTIAM naar CO2-equivalenten, wat betekent dat de uitstoot van broeikasgassen wordt omgerekend naar CO2, zodat er één indicator is waarop gestuurd kan worden. Onze focus Als belegger heeft ACTIAM verschillende middelen tot haar beschikking om een lagere CO2voetafdruk te bereiken. Die middelen lichten we hieronder toe. Voor een aantal middelen, zoals engagement, is het nodig om focus te kiezen omdat niet alle bedrijven tegelijkertijd aangesproken kunnen worden. Om tot deze focus te komen hebben we gekeken naar de volgende criteria: • • • Heeft de assetcategorie of sector een hoge CO2-intensiteit? Heeft ACTIAM beleggingen in deze assetcategorie of sector? Valt er invloed uit te oefenen op de entiteiten waarin wordt belegd? Deze analyse leidde tot de keuze om bedrijven in de volgende sectoren als focusgebied te selecteren: Energie, Elektriciteitsbedrijven, Grondstoffen en de Voedings-, dranken- en tabakssector. Binnen deze sectoren maken we een selectie van bedrijfstakken of individuele bedrijven die blootgesteld staan aan de risico’s op het gebied van klimaatverandering. Voor engagement zal gekeken worden naar de vier pijlers die nodig zijn om het klimaatakkoord te behalen, namelijk: energietransitie, energie-efficiëntie, vermindering van uitstoot van broeikasgassen van bronnen anders dan fossiele brandstoffen en opslag van CO2 in of onder de grond. • ESG-integratie ACTIAM maakt voor alle bedrijven en staatsobligaties waarin belegd wordt een ‘ESG-score’. Deze score is opgebouwd uit verschillende indicatoren en geeft de duurzaamheid van een bedrijf of land weer (o.a. beleid, gedrag en product van de entiteit). Ook de CO2-intensiteit van sectoren en het beleid en gedrag van bedrijven en landen ten opzichte van klimaatverandering is hierin verwerkt. Informatie over duurzaamheid wordt op deze manier structureel geïntegreerd in het beleggingsproces. Voor een aantal actieve portefeuilles is bepaald dat ACTIAM een ESG-score moet behalen die zo hoog mogelijk is en ten minste net zo hoog is als de ESG-score van de benchmark. Hoe slechter de prestaties van een bedrijf, hoe kleiner de kans dat erin belegd wordt. Voor deze portefeuilles geldt daarnaast dat: o ACTIAM extra uitsluitingen realiseert. Op het gebied van klimaat zijn dat bedrijven die meer dan 10% van hun gemiddelde omzet van de voorgaande 3 jaren haalden uit kolenmijnbouw en nutsbedrijven waarvan meer dan 25% van de energiemix bestaat uit steenkolen. o ACTIAM koplopers beloont. Dit doen we door bedrijven die bijdragen aan de oplossing van het klimaatprobleem een ‘bonus’ te geven op hun ESG-score. Omdat de portefeuille een doelstelling heeft wat betreft de ESG-score, maakt deze bonus de bedrijven aantrekkelijker om in te beleggen. Het gaat hierbij om bedrijven die hernieuwbare energie mogelijk maken (bijvoorbeeld windmolenproducten of stroomopwekking uit hernieuwbare energie) of energiebesparing realiseren (bijvoorbeeld energiezuinig transport en wonen, industriële energiebesparing of toepassing van slimme ICT-technieken). o ACTIAM actief belegt in groene obligaties. Net als bedrijven die bijdragen aan de oplossing voor het klimaatprobleem, ontvangen groene obligaties een bonus op hun ESG-score. Meer informatie over ACTIAMs strategie voor groene obligaties is hier te vinden. • Uitsluiten Uitsluiting is voor ACTIAM een laatste redmiddel. Door bedrijven uit te sluiten van de mogelijkheid om erin te beleggen beleggingen verlagen we namelijk wel de CO2-voetafdruk van onze portefeuille, maar niet de werkelijke CO2-uitstoot in de wereld. Liever willen we dat er gedragsverandering plaatsvindt. Toch is dit een middel dat wij soms gebruiken, bijvoorbeeld als bedrijven niet willen meewerken in gesprekken en na herhaaldelijk aandringen geen stappen ondernemen om hun impact op het klimaat te verkleinen. De criteria voor responsief engagement, waarna uitsluiting kan volgen, zijn opgesteld in onze Fundamentele Beleggingsbeginselen en het beleid voor de energietransitie. • Samenwerkingen Waar mogelijk werkt ACTIAM met andere beleggers en organisaties samen om onze doelstellingen te bereiken. Voorbeelden hiervan zijn brieven die naar ministers van de G7 en G20 zijn gestuurd met een roep om ambitieus klimaatbeleid, engagements die met een groep van beleggers worden uitgevoerd, of het Platform Carbon Accounting Financials (PCAF) waarin ACTIAM samenwerkt om de methodiek voor het meten van de CO2-voetafdruk van beleggingen beter te maken. Planning Met een deel van de acties om onze impact op het klimaat te verkleinen is al gestart, zoals responsieve engagements op het gebied van de energietransitie (gericht op de energiesector en elektriciteitsbedrijven). Daarnaast hebben we ons aangesloten bij een collectief engagement om bedrijven aan te sporen transparant te zijn over hun CO2-uitstoot. Dit initiatief richt zich op bedrijven waarvan geschat wordt dat ze een hoge CO2-uitstoot hebben, maar die onvoldoende transparant zijn over die uitstoot. Andere initiatieven liepen al, bijvoorbeeld het engagement dat we voeren met autoproducenten over hun CO2-uitstoot. In de ESG-rapportage over het tweede kwartaal van 2016 rapporteerden welke andere stappen op het gebied van klimaatverandering zijn genomen. Verdere onderdelen van onze strategie zijn een herziening van het stembeleid en opzetten van engagements binnen de sectoren Grondstoffen en Voedsel, dranken en tabak. Deze zullen met name gericht zijn op energie-efficiëntie en het beperken van de uitstoot van broeikasgassen van bronnen anders dan fossiele brandstoffen. Daarnaast zullen we binnen het Platform Carbon Accounting Financials (PCAF) verder werken aan harmonisatie van methodologieën. Tot slot zullen de strategie en de doelstelling met regelmaat herzien, net als de ambities van de landen binnen het klimaatakkoord (INDC’s) elke vijf jaar opnieuw besproken worden. Disclaimer Deze Disclaimer is van toepassing op de in dit document opgenomen commerciële informatie (hierna: de Informatie) die door ACTIAM N.V. (hierna: ACTIAM) aan de ontvanger wordt aangeboden. Door het in ontvangst nemen van deze Informatie accepteert de ontvanger de toepasselijkheid van deze Disclaimer. ACTIAM streeft ernaar nauwkeurige en actuele informatie te verschaffen uit betrouwbaar geachte bronnen. ACTIAM kan echter de nauwkeurigheid en volledigheid van de Informatie niet garanderen en aan de Informatie kunnen geen rechten worden ontleend. De Informatie kan technische of redactionele onnauwkeurigheden of typografische fouten bevatten. ACTIAM geeft geen garanties, expliciet of impliciet, aangaande de vraag of de Informatie die middels dit document verkregen is nauwkeurig, volledig of actueel is. ACTIAM is niet verplicht om de verstrekte Informatie bij te werken of onnauwkeurigheden of fouten te herstellen. De ontvanger zal ACTIAM inclusief haar bestuurders, management en medewerkers niet aansprakelijk stellen voor eventuele tekortkomingen in deze Informatie. De waarde van beleggingen kan fluctueren en resultaten behaald in het verleden bieden geen garantie voor de toe-komst. Het bespreken van risico’s in de Informatie dient niet beschouwd te worden als een volledige opsomming van alle voorkomende risico’s. De hier vermelde Informatie dient door de ontvanger niet te worden geïnterpreteerd als zakelijk, financieel, beleggings-, hedging-, handels-, juridisch, regelgevend, belasting-, of boekhoudkundig advies. De belegger dient zelf elders onafhankelijk advies in te winnen. Ook dient deze informatie niet beschouwd te worden als een aanbod om producten te kopen, te verkopen of te investeren. Op producten en diensten genoemd in deze Informatie zijn mogelijk specifieke voorwaarden van toepassing die geraadpleegd dienen te worden voordat tot een transactie besloten wordt. De ontvanger van de Informatie is zelf verantwoordelijk voor de wijze waarop de ontvanger de Informatie gebruikt. De op die Informatie gebaseerde beslissingen zijn voor rekening en risico van de ontvanger. Deze Informatie wordt de ontvanger uitsluitend aangeboden voor eigen gebruik en de ontvanger zal deze Informatie slechts aan derden ter beschikking stelling na schriftelijke toestemming van ACTIAM. Nederlands recht is van toepassing op deze Disclaimer.