Cluster - UV2 1998

neemt men aan dat het gaat om een zwart gat is met
een normale ster als begeleider. Het zwarte gat verliest de materie die zich eerst in een schijf rond het
gat had verzameld. Daarna valt de materie het zwarte gat binnen waarbij een deel met zeer grote kracht
in smalle bundels (jets) langs de polen wordt weggeblazen. Door de geometrie lijkt het alsof daarbij snelheden worden bereikt die groter zijn dan het licht.
Met de MERLIN zijn de jets in een grotere detaillering waargenomen dan ooit tevoren. (Bron:
Informatieblad de Koepel)
I-iELP!
-
Ik
VfRtJ/i,'NIr! ~
door Jimmy Reek
Oceanen op Europa
De tweede maan van Jupiter, Europa, heeft een ijskorst van zo'n
150 km dik met daaronder een kern van gesteente. Het oppervlak
vertoont weinig kraters. Dit gebrek aan kraters en de talloze breuklijnen wijzen op een relatief jong oppervlak vergeleken met dat van de
manen Ganymedes en Callisto. Door gravitatieverstoringen van de
manen 10 en Ganymedes is de baan van Europa niet zuiver cirkelvormig: de excentriciteit is klein , maar net niet nul. Daardoor is er
een geringe getijdenbeweging: het binnenste van de satelliet wordt
verwarmd. Sommige onderzoekers den ken dat er zich diep in de ijsmantel een vloeibare oceaan dan wei een plastische ijslaag bevindt.
Aan het oppervlak zijn sporen te vinden van opwellingen van warm
ijs die de oude structuren aantasten. Mogelijk is ook de rotatie van
de satelliet in het verleden niet synchroon geweest met de omloop.
Ais dat zo was, gaf dat eveneens aanleiding tot getijden die warmte
opwekten. (Bron: Informatieblad de Koepel)
*
Zwarte gaten
Zwarte gaten kennen we waarschijnlijk allemaal. Ondanks dat dit
verschijnsel nog steeds als theorie wordt beschouwd, worden er wei
steeds meer plaatsen ontdekt, waar zich zwarte gaten bevinden.
Zo hebben astronomen van de Universiteit van Manchester met
medewerking van collegas uit Nederland met de MERLIN radiointerferometer opnamen gemaakt van de microquasar GRS1915 in
het sterrenbeeld de Arend. Dit sterrenbeeld bevindt zich zo'n 40.000
Ij. bij ons vandaan, aan de andere kant van het Melkwegcentrum. In
het woord interferometer, zit het woord interferentie, dat wil zeggen
dat twee of meer (Iicht)golven samenwerken, zodat uitdoving (een
top en een dal van een golf) en versterking (twee toppen) van de
golven, kan optreden . Met de interferometer kan men dus twee
afzonderlijke lichtbundels van dezelfde bron met elkaarlaten interfereren. De MERLIN interferometer omvat een aantal radiotelescopen in Groot-Brittannie. Op grond van de rontgeneigenschappen
Un;vecsum 2-1998
Hubble ziet alles
De hemelachtergrond tussen de stelsels in het
Hubble Deep Field-gebied, een klein gebiedje in de
Grote Beer waarvan in 1995 opnamen werden
gemaakt met een extreem lange belichting, is
onlangs nauwkeurig onderzocht. Ais er daar nog
grote, maar vrijwel niet zichtbare sterrenstelsels zouden zijn, zou de helderheid van die achtergrond op
een duidelijke manier moeten varieren. Men yond
slechts een geringe veranderlijkheid, te weinig om
het bestaan van grotere stelsels aannemelijk te
maken. Volgens de onderzoekers heeft men nu dus
een idee over bijna al het zichtbare licht uit het zichtbare heelal. Men gaat er daarbij van uit dat het kleine gebiedje aan de hemel dat nu is waargenomen
representatief is voor de hele hemel. De in 1999 te
installeren Advanced Camera for Surveys zal de helderheid van de hemelachtergrond nog nauwkeuriger
kunnen meten. (Bron: Informatieblad de Koepel)
Marsmeteoriet bevat aards organisch materiaal
Dachten ze bewijs voor leven op de planeet Mars te
hebben, wordt dat na onderzoek ook weer de grond
in geboord . Onderzoekers van de University of
Arizona en van het Scripts Institute of Oceanography
komen tot de conclusie dat het organische materiaal
dat aanwezig was op de Antarctische Marsmeteoriet
ALH84001 afkomstig is van de Aarde en niet van
Mars! Ze hebben de koolstofverbindingen onderzocht op de hoeveelheid koolstofisotopen C-13
(zwaar stabiel koolstof) en C-14 (radioactief koolstof)
die in geringe hoeveelheden naast gewoon koolstof
(C-12) voorkomen . In augustus 1996 meldden andere onderzoekers dat C-13 ongebruikelijk veel voorkwam. Het recente onderzoek toont aan dat de hoeveelheid koolstof, carbonaten en organische verbindingen, exact overeenkomen met aards materiaal.
Radioactief C-14 wordt door kosmische straling
gevormd uit stikstof in de atmosfeer en ook opgenomen in levend materiaal. Maar een deel kan door
langzame neutronen in de ruimte (en dus ook op het
Marsoppervlak) in het gesteente worden gevormd.
Men heeft echter geen neutronenbron in de steen
gevonden. De hoeveelheid C~14 in de meteoriet wijst
op een leeftijd tussen ,11.000 en 5200 jaar. Dat is
dus van na de inslag op aarde. Blijkbaar is het organische materiaal dus gewoon: van de aarde afkomstig. (Bron: Informatieblad de Koepel