SP1: proef 3

SP1: proef 3
Het massa van het zwarte gat in
het centrum van de Melkweg
Actieve Melkwegstelsels
Een paar procent van de melkwegstelsels
hebben afwijkende centrale eigenschappen:
ze zenden meer straling uit dan we zouden
verwachten van de verdeling van sterren.
De actieve kern kan enorm varieren in
lichtkracht op een korte tijdsschaal.
Quasar 3C273
Centaurus A
Cygnus A
Zwarte gaten “zien”
We denken dat de grote hoeveelheiden
energie die radiostelsels en quasars
uitstralen veroorzaakt worden door massieve
zwarte gaten in hun kernen.
Maar zwarte gaten zijn toch zwart omdat
licht er niet uit kan ontsnappen?
Zwaartekrachtscentrale
Wanneer materiaal dichterbij een zwart
gat komt, wordt de potentiele energie
steeds negatiever. Het gas, etc. zet een
deel van deze verandering in potentiele
energie om in hitte en straling. Ongeveer
10% van de rustmassa kan zo als energie
worden uitgestraald. Dit is veel efficienter
dan kernfusie!
Hoe zwaar?
De lichtkracht van actieve kernen kan worden
gebruikt om de massa van het centrale zwarte gat
te schatten. We weten dat een quasar ongeveer 10
miljoen jaar actief is. In die periode moet er tussen
de 1-100 miljoen zonsmassa’s aan materiaal
verorberd worden.
Maar er is een limiet aan de hoeveelheid materiaal:
de Eddington limiet. Als er te veel materiaal binnen
komt, wordt de quasar te helder en de straling
duwt gas weg.
M87 in de Virgo Cluster
M87 in de Virgo Cluster
Massabepaling
Rotatiesnelheid van gas in het
centrum van M87
Water masers
Waar komen de SMBHs vandaan?
We weten dat zeer massieve sterren eindigen
als zwarte gaten wanneer hun brandstof op
is. Maar we hebben wel heel veel van die
sterren nodig om een supermassief zwart gat
te maken.
Dit kost tijd, en is niet zo eenvoudig...
Fuserende zwarte gaten
In onze Melkweg?
Hoge sterdichtheid
De atmosfeer helpt niet...
Lucky imaging
normale belichting
(50000 opnames)
iedere keer gecentreerd
(tip-tilt correctie)
Lucky imaging
beste 50%
beste 10%
Lucky imaging
beste 1%
beste 10%
Lucky imaging
Cat’s eye nebula
M13
Adaptive Optics
Met een laser guide star
Met een laser guide star
In onze Melkweg?
Variability
Met een laser guide star
The future
The future