Geschiedenis aantekeningen 27-08-2013 t/m 09-10-2013

Geschiedenis aantekeningen 27-08-2013 t/m 09-10-2013
27-08-2013
WOII
Het perspectief wisselt: je kunt iets op verschillende manieren doen.
Chronologie => wisselen van kant binnen de chronologie.
Duitsland nam het initiatief, dus beginnen we bij Duitsland: perspectief bij het initiatief.
(Westelijke) geallieerden: hoort Rusland (de Sovjet-Unie) hier wel of niet bij?
Vanaf 1917 (Lenin) hoort Rusland er niet meer bij.
De As-mogendheden, tegenstanders v/d Geallieerden, zijn Duitsland, Italië (, Japan) e.a.
NB: As vanwege de as Rome-Berlijn.
Duitsland en Italië: 1936
As-mogendheden: Hitler, Mussolini, Hiro Hito (keizer Japan)/ Tojo (admiraal/ premier
Japan)
Geallieerden: F.D. Roosevelt (op het laatst), Churchill, Charles de Gaulle
NB: Chamberlain (VK) verklaart Duitsland de oorlog, Churchill vervangt Chamberlain.
Hitler: Nationaal-socialisme
Mussolini: fascisme
Japan: imperialisme, maar vooral militarisme
Standplaatsgebondenheid: van welk perspectief je kijkt (door welke bril je kijkt), door alles
wat jou bepaalt (afkomst, religie, omgeving etc.)
Bijvoorbeeld: Osama Bin Laden, vrijheidsstrijder of terrorist?
Hoe kijken wij tegen WOII aan?
Wie heeft Hitler echt verslagen? De Russen (Sovjetburgers) (feit).
Iets minder dan dan de helft van de Sovjetburgers is omgekomen.
Amerika en Rusland worden heel sterk (machtig) door WOII.
Rusland => heeft gas, dus daar moet rekening mee gehouden worden.
Wat waren Hitlers doelstellingen?
Wereld: land veroveren in Oost-Europa
Lebensraum filosofie (leefruimte voor de Ariërs; het Duitse volk ´heeft te weinig ruimte´ en
mag ook meer ruimte (opeisen), want dit volk bestaat uit Ubermenschen.)
Dat ´Lebensraum´ is Oost-Europa, al snel de Sovjet-Unie.
Drang nach Osten => ´Duitsland heeft dat altijd al gewild´ (expansionisme/ imperialisme)
´Slavische volkeren moeten slaven worden´
Baas SS: Heimlich Himmler
Blauwdruk: model/ voorbeeld (dna)
Mussert (NSB): Als de NSB de verkiezingen winnen, dan schaffen we verkiezingen af.
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
1/24
03-09-2013
Doelstellingen Hitler op buitenlands gebied (= oorlogsdoelstellingen)
Van welke aard zijn deze doelstellingen?
fascisten en nationaal-socialisten: denken aan rassen; dit zijn ideeën. De idee stond op de
eerste plaats bij het fascisme.
Fascisme = onwetenschappelijk
confessionalisme: uitgaan van je geloof; ingedeeld naar geloofsrichting; uitgaan van het
Woord/ woord
fascisten en nationaal-socialisten: denken aan rassen; dit zijn ideeën
Racisme: rangschikken van afkomst
Drang nach Osten: historische fictie
Buitenlandse politieke droom Mussolini: mare nostrum
Daarom zijn fascisten romantici
De romanticus heeft misconcepties, omdat emoties belangrijker zijn dan kennis. Fascisme
gaat zelfs nog iets verder dan dat.
Romantici hebben een droom (= uitgangspunt, waar je vervolgens doelstellingen van
maakt). De idee stond op de eerste plaats bij het fascisme.
Nationaal-socialisme en racisme gingen hand in hand.
Verschil tussen fascisme en nationaal-socialisme? Antisemitisme.
Doelstelling Polen innemen leidt onherroepelijk tot oorlog met de Sovjet-Unie en Polen.
NB: Polen bestaat niet in de 19de eeuw (Verdrag van Versailles)
Wat helpt het best tegen extremisme? Welvaart
Wat waren Hitlers doelstellingen?
1) Revisie Verdrag van Versailles (1919) => vernietiging Verdrag van Versailles, inclusief
herstel grenzen van vóór 1918 (o.a. Elzas-Lotharingen)
NB: Reden dat Hitler op een gegeven moment 44% had? Economische beloften in
economische crisis. Ook hielp het feit dat Hitler het Verdrag van Versailles wilde reviseren
(Hitler was, net als het Duitse volk, woedend!)
2) Groß-Deutschland: 1938 Anschluss Oostenrijk
3) Lebensraum: Drang nach Osten => ´Duitsland heeft dat altijd al gewild´
(expansionisme/ imperialisme)
4) Hegemonie
Hitler wilde geen wereldheerschappij, maar hegemonie (overheersing). Hij is bereid te
delen met het Verenigd Koninkrijk (wilde geen oorlog en bewonderde het VK ook).
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
2/24
Qua ras zijn de Britten oké. Hitler bewondert het VK, omdat het een wereldrijk heeft
gesticht. Eurazië voor Duitsland en koloniale gebieden voor het Verenigd Koninkrijk.
Britten waren minder fanatiek (dan Frankrijk) in oorlog en veel Britten vonden dat
Duitsland te zwaar gestraft was.
5) Il Sjoh = Holocaust = vernietiging van de Joden
Vernietiging van de Joden op Internationaal gebied. want er was een ´wereldwijde joodse
samenzwering´.
NB: 19de eeuwse beweging: Alldeutsche Bewegung, pan-Duitse beweging, die vindt dat
alle Duitssprekende landen bij Duitsland (moeten) horen. Concreet: Oostenrijk moet bij
Duitsland.
NB: Arthur Seyss-Inquart in Nederland
1938: Sudetenland hoort bij Duitsland
NB: Continentaal imperialisme: over land (buren veroveren; bijv. gekookte barbaren)
Koloniaal imperialisme: over zee (bijv. Nederlands-Indië)
NB: Hitler was ideologisch gedreven
04-09-2013
Anschluss
parafraseren: iets navertellen in eigen woorden
appeasement politiek
Politieke eeuwen man & vrouw: gendergeschiedenis
1) Revisie Versailles
2) Groot-Duitsland
3) Lebensraum
4) Hegemonie
5) Il Sjoh
Hoe is ad 5) buitenlandse politiek? => ´er is een wereldwijde joodse samenzwering´
´De Protocollen van de Wijzen van Sion (= Jeruzalem)´ => deze vergadering heeft nooit
plaatsgevonden. De Russische, tsaristische geheime dienst heeft dit bedacht (propaganda
tegen jodendom).
´Joodse bankiers beheren banken en ze werken samen met Moskou, de joden zitten daar
achter. De joden hebben een slechte invloed op Roosevelt´ => dit zeggen antisemitisten.
Jodendom (= voor ons)
- religie
- volk
Oorlog biedt bij uitstek een gelegenheid tot (poging tot) genocide (volkerenmoord) =>
oorlog fungeert als dekmantel (afleiding) voor een genocide.
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
3/24
De oorlog levert voldoende chaos op om de (volkeren)moord uit te voeren. De oorlog
vergemakkelijkt dus Il Sjoh. Wat is belangrijker? Winterjassen naar Rusland of joden naar
Auschwitz? (standplaatsgebondenheid)
Adolf Eichman regelde de treinen om joden naar de kampen te krijgen.
Waarom waren er vooral in Polen vernietigingskampen? Jodenmoord moest gebeuren uit
het zicht van het Duitse volk.
Help in Holocaust:
- Chaos oorlog (dekmantel)
- Vernietiging niet onder ogen Duitsers
Tsjechoslowakije (Verdrag van Versailles) is ontstaan uit de erfenis van
Oostenrijk-Hongarije.
Alleen Tsjechoslowakije was democratisch (landen als Joegoeslavië allemaal niet)
Conferentie van München november 1938 over Duitssprekende Tsjechen (Sudetenland).
´Heim ins Reich´ => terug naar huis, het rijk in => die gebieden moesten (onder ad 2)
Groot-Duitsland) bij Duitsland horen.
Wie zat er niet bij deze conferentie? Tsjechoslowakije en Rusland.
Chamberlain, Daladier, Hitler en Mussolini sloten een deal over Sudetenland.
Afspraak: 5000 Britse soldaten in Europa en een referendum.
NB: Slovenië is een vriendenstaat.
Hitler pikt heel Tsjechoslowakije in en houdt zich daarmee totaal niet aan afspraken.
Tsjechië bestaat niet meer.
Generaal-gouvernement: dat wat er van Polen overblijft.
Chamberlain denkt dat hij een oorlog voorkomen heeft.
Daladier en Chamberlain kwamen bedrogen uit.
Appeasement (toegeeflijkheidspolitiek): Chamberlain geeft Duitsland wat het wil, dan is het
klaar (denkt Chamberlain...).
Januari '39: Hitler neemt Tsjechoslowakije in.
De soevereiniteit in Tsjechoslowakije wordt geschonden => an sich al uitverkocht aan
Duitsland.
Hitler: daar kun je geen afspraken mee maken.
NB: Winteroorlog 1939-'40: Finnen hebben zich succesvol verdedigd tegen Rusland met
steun van Duitsland.
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
4/24
Juli-augustus 1939: Sovjet-Unie krijgt een niet-aanvalsverdrag aangeboden door Hitler.
Molotov (Rusland) en von Ribbentrop (Duitsland), beide ministers van buitenlandse zaken,
sluiten het Molotov-von Ribbentrop-pact (een non-agressiepact).
De westerse wereld schrikt hiervan: 2 grote landen hebben een pact. Weliswaar een
verdrag zonder verplichtingen om voor elkaar op te komen, maar toch.
Nederland het een non-agressiepact geweigerd. Polen had ook een non-agressiepact met
Duitsland.
In het Molotov-von Ribbentrop pact stond een geheime clausule, waarin Hitler en Stalin
Polen hadden verdeeld.
Waarom weet men dat Polen verdeeld gaat worden?
ad 1) Revisie Versailles, ad 2) Groot-Duitsland en ad 3) Lebensraum.
Polen werd opgericht, waarom?
- Bufferstaat: men is bang dat Duitsland communistisch wordt (Sovjet-invloed is niet goed)
- Zelfbeschikkingsrecht der volkeren (Wilsons idee)
NB: Wilson wilde een volkerenbond, met ook het zelfbeschikkingsrecht der volkeren. Dit
past in het einde van Oostenrijk-Hongarije.
Chamberlain zorgt voor keiharde garantie: Raak Polen aan, en je hebt oorlog (augustus
1939). Daladier zegt hetzelfde in Frankrijk.
Stalin wilde tijd rekken met het niet-aanvalsverdrag en wist dondersgoed wat Hitler wilde.
Waarom? Zuiveringsjaren 1930 => er waren bijna geen staatsofficieren meer; herstel was
nodig.
Het Molotov-von Ribbentrop pact wordt in juni 1941 gebroken door Duitsland. Stalin
gelooft eerst niet dat Hitler binnenkwam. Stalin zegt: ´niet schieten´, want Stalin wil niet
degene zijn die het het non-agressiepact breekt.
Sender Gleiwitz: De nacht van 31 augustus - 1 september 1939 van de Poolse aanval op
Gleiwitz, zogenaamd door Polen (het waren eigenlijk Duitsers/ SSers). Dus de Britten en
Fransen verklaren Duitsland de oorlog. Dit is het begin van de Tweede Wereldoorlog.
Een leger is altijd voorbereid op de vorige oorlog => een leger leert lessen en past zich
daarop aan. Duitsland wil een loopgravenoorlog vermijden, want in de Eerste
Wereldoorlog had dat geleid tot een 2-frontenoorlog. De beste delen van de Wehrmacht
werden gemechaniseerd/ gemotoriseerd.
Bommentapijten: waar begint een tactisch bombardement en eindigt een (strategisch)
terreurbombardement?
Vliegtuigen: hadden parachutisten (luchtlandingstroepen).
Oorlogvoeren om loopgravenoorlog te voorkomen.
Blitzkrieg: bliksemflitsoorlog.
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
5/24
techniek: hoe dingen te gebruiken (´de individuele speler´)
tactiek: de opstelling (´de coach´)
strategie: hoe te winnen (´het hoofdkwartier´)
10-09-2013
De soep wordt niet zo heet gegeten als het wordt opgediend: men dacht: ´Mein Kampf, dat
schrijft Hitler wel, maar of hij ook echt precies gaat doen/ doet wat hij schrijft, dat valt nog
te bezien.´
NB: Blondie was Hitlers hond
NB: Hitler noemde zichzelf wolf (dat was zijn lievelingsdier)
Plaats Chamberlain: appeasement politiek
Was Chamberlain naïef?
Vóór Tsjechoslowakije: Anschluss (was niet gegaan ´zoals het hoort´)
Rechtvaardiging (legitimering) van macht is bijna altijd nodig.
legitimering = verwettelijking
apologetisch => uitleggen waarom je iets deed: een verklaring
Voorbeeld van legitimeren (in dit geval een koning): ´God heeft me deze positie gegeven´
Apologie/ apologetisch doen: ´Ik stootte de vorige koning van de troon, omdat...´
Film over WOII: primair/ secundair => niet altijd goed te zeggen
primaire bron: uit de tijd waarover het gaat
secundaire bron: later
Film => bioscoopnieuws (polygoon journaal)
Oorlogsfotografie: heel vaak nep
Polen: bij Katyn waren er veel moorden.
Polen werd ´onthoofd´: de intelligentsia
Oudere heren (elite), militairen (krijgsgevangenen) etc. werden allemaal vermoord. Er
werd geprobeerd Polen te onthoofden, om het land zo makkelijker te onderdrukken.
NB: Polen is een satellietstaat van Rusland: de politiek wordt bepaald door een hoofdstad
in een ander land.
NB: een bananenrepubliek = satellietstaat in Latijns-Amerika
Val muur 1989: door de val van de muur raakt Polen los van de Sovjet-Unie. Tot die tijd
stond er in geschiedenisboekjes dat Duitsland in Oost-Polen (Katyn) mensen had
vermoord, terwijl het eigenlijk Rusland (Stalin) was.
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
6/24
11-09-2013
Royal Air Force (RAF)
NB: Jaren 70: Rote Armee Fraktion => een Duitse terroristengroep dat zich tot het rode
leger behorend voelt (Sovjet-Unie) => Badr Meinhofgroep (een psychopaat)
NB: Linkse aanvallen hebben meestal een doel, rechtse aanvallen hebben niet per se een
doel.
Badr Meinhofgroep: Aanslagen op Bernard Wientjes, voorzitter van de NWO (wordt in
Rusland ontvoerd en vermoord). Terroristen duiken onder in Nederland binnen 2 jaar.
1970: Nederland is links en anti-Duits.
denazificeren => nazi's/ het nazisme uit ´Duitsland´ halen.
NB: Er was een plan om guerillagroepen in te zetten na Hitlers dood (niet gebeurd)
Waarom kwamen stokoude Duitsers bij elkaar om de rottigste tijd uit hun leven te
herdenken?
Gedeelde ellende (schouder aan schouder) => kameraadschap
Wat is raar aan kameraadschap? Het gaat tegen menselijk instinct in (de dingen die je zou
doen voor je kameraden).
Amerikaanse leger: 1) veel zelfmoord
2) veel verkrachtingen
Waarom zijn stoere commandeurs niet meer stoer terug in Nederland (na oorlog)?
Kameraadschap is weg.
Post-traumatische stress: na WOI => shellshock
na WOII => combat fatigue
Aanhanger van Bush zijn hielp om officier te worden.
mythe van de Blitzkrieg: populair
mythe: een verhaal met vermoedelijke kern van waarheid
In ontmythologiseren is relativeren belangrijk.
cavalerie: ruiterij
strategisch concept Blitzkrieg:
1) loopgravenoorlog voorkomen
2) 2 frontenoorlog voorkomen
tactisch (en detail; hoe val je aan?): snelheid is belangrijk
infanterie: voetvolk
tanks zonder infanterie zijn kwetsbaar
Blitzkrieg: gemechaniseerd leger (deels)
Normale kruis voor Duitsland: wit
Duitse leger: nauwelijks nazi's -> vandaar geen hakenkruizen op vliegtuigen, want de
edelheren (officieren) uit het leger keken neer op de nazi's.
Oude oorlogsvoering tegen nieuwe oorlogsvoering in de aanval op Polen door Duitsland.
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
7/24
Himmler: baas SS
inundaties: onder water zetten
Welk probleem hebben Duitse planners? Natuurlijke grenzen => rivieren, Utrechtse
heuvelrug.
´Fall Weiß´
Grebbelinie
Wat doe je als je niet langs rivieren komt doordat bruggen worden opgeblazen?
Parachutisten inzetten => strategische punten verkrijgen is het doel.Wie worden er
gedropt? Luchtlandingstroepen. (Achter vijandelijke linies zijn)
NB: Amerikaanse parachutisten kunnen alleen maar naar Bastogne.
Waarom speelt verdediging een rol in de Blitzkrieg?
Als je parachutisten niet op tijd ontzet, dan redden ze het niet.
ontzetten = het redden van belegerden (doorbreken van een belegering)
Panzerdivisionen (divisie = deel): vrachtwagens en moderne wapens.
der Panzer: de tank (bescherming)
Wehrmacht = het Duitse leger
mythe Blitzkrieg: oorlogsvoering waarbij het leger gepantserd is
Delen van de Wehrmacht waren gepantserd; het grootste gedeelte van de Wehrmacht
was niet gemechaniseerd.
Transport van groepen
Panzerdivisionen snijden als boter door Russische linies => tanks kunnen ver komen, dat
was ook nodig in de Sovjet-Unie. De rest van de (Duitse) Wehrmacht komt daar
achteraan, maar niet snel genoeg.
NB: Treinen waren niet handig, want andere spoorbreedte: aan de Pools-Russische
grenzen kunnen Duitse treinen niet naar Rusland.
kessel (ketel) slacht: insluiten (in een lus): als de infanterie/ cavalerie de tanks niet kunnen
bijhouden, kan de Sovjet-Unie het Duitse leger insluiten als een lus.
Maar ten delen een Blitzkrieg: de minderheid was gemechaniseerd.
Het was Duitsland wel gelukt om Frankrijk in 4 weken te bezetten door middel van
Blitzkrieg.
tactiek van de verschroeide aarde door Rusland => zorgen dat er niks meer op het land
was (gewassen etc.), dus alles in brand steken.
NB: Ransel = voedseltas
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
8/24
Fall Weiß: Polen wordt aangevallen
Warschau wordt gebombardeerd
Hierna (1 september 1939) gebeurt er een tijd niks.
coventrieren (platbombarderen)
to dresdenise (platbombarderen)
Op zee heeft Duitsland wel pogingen gedaan na 1 september 1939, maar deze pogingen
lukten niet vanwege de Royal Navy (Brittanica rules the waves). Dus de Duitsers
concentreren zich op onderzeëers.
SS: Luftwaffen SS (elitair voor nazi's)
kriegsmarine (onderzeëers)
September 1939 - april 1940: phoney war (nep-/ spookoorlog)
Hitler heeft de mogelijkheid aan te vallen (Engeland en Frankrijk niet in verband met de
crisis, waarin men bezuinigd had op oorlogsmaterialen etc.)
April 1940: Hitler slaat weer toe.
Hitler wil met het westen afrekenen om daarna Lebensraum te kunnen creëren. De Britten
zullen niet aarzelen om Nederland te bezetten.
Voordat dat gebeurt, worden Denemarken en Noorwegen aangevallen.
Weserübung: rivieroefening
Waarom werd Zweden niet aangevallen? Door Denemarken en Noorwegen te bezetten
´heb´ je Zweden al, want de doorgang (naar Engeland) wordt simpelweg afgesloten.
Oorlogsdoel voor Zweden: grondstoffen
narvik spoorlijn
18-09-2013
Generaal-gouvernement: dat wat er van Polen overblijft.
Waarom wordt Zweden niet veroverd?
De Sont is al afgesloten door Noorwegen en Denemarken te bezetten. Waarom
Scandinavië aanvallen? Vanwege de ijzererts, waaruit staal verkregen kan worden.
Tegelijkertijd met de staalindustrie (de sleutelindustrie voor oorlog) komt de kolenindustrie
op. Duitsland heeft kolen, maar nog geen erts. Vandaar de aanval op Scandinavië.
Het treintraject naar Narvik is ingenomen.
Krupp
Thijssen
Mannesmann
}
}
}
staalmakers
in het Ruhr-gebied
Waarom niet Zweden bezetten? Er is nog meer aan de hand.
Als Denemarken neutraal zou blijven, zou Engeland Denemarken innemen (te dicht bij
Duitsland, niet handig voor Duitsland dus).
verdedigingslinie: Atlantikwall aan de kusten van Europa (met prikkeldraad, mijnvelden)
Een bruggenhoofd: een plek waar je op een vijandige plek een stuk land verovert. Doel
Atlantikwall: zorgen dat Engeland geen bruggenhoofd krijgt. (dit gaat niet lukken)
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
9/24
Nazi's zien Scandinavië als een broedervolk (want het zijn ´Ariërs´).
Wie hamerde er zeer op het winnen van mede-Ariërs voor Duitsland? De SS.
Waarom?
1) Groß-Germanien: Benelux, Scandinavië en Balten moeten hierbij horen
2) Voortplanten met mede-Ariërs (komt al in de buurt van inteelt)
ad 1) Balten (Estland, Letland en Litouwen) ook? Waarom werken de Balten en de SS
samen? Baltische staten zijn bang voor Rusland (liever Duitsland dan Rusland). De Balten
en de SS werken natuurlijk pas samen als Duitsland Rusland aanvalt.
Waarom een Groß-Germanien? Een edelgermaans rijk is een droom/ romantisch beeld
van de SS. Praktisch wilde de SS in die landen soldaten (vrijwilligers) hebben. Dat wordt
extra belangrijk vanaf juni 1941.
Samengevat 3 redenen om Scandinavië aan te vallen:
1) Economisch: ijzererts
2) Strategisch: Als Denemarken neutraal zou blijven, zou Engeland Denemarken innemen.
Denemarken is (te) dicht bij Duitsland, niet handig voor Duitsland dus.
3) Ideologisch: Groß-Germanien: Benelux, Scandinavië en Balten moeten hierbij horen en
Arische kinderen
SS is vooral racistisch, niet zozeer nationalistisch.
Hitlers prioriteit was niet een edelgermaans rijk te creëren, hij was alleen maar bezig met
Engeland. De SS was mensen aan het werven.
De SS ziet zichzelf als broedmachine. Biologisch gezien is raszuiverheid een verwaterde
vorm van inteelt. Gevolg: versterking van bepaalde ziekte(beelde)n.
Dan gebeurt er concreet iets: de Wehrmacht soldaten in Noorwegen worden
aangemoedigd door de SS om Noorse meisjes zwanger te maken. Deze kinderen worden
verwaarloosd als soldaten zich terugtrekken naar Duitsland. Veel van die kinderen worden
later door Zweden geadopteerd.
Brug in Sont: Veel Deense joden worden naar Zweden gebracht en daarmee gered (daar
werden geen Joden vervolgd namelijk).
De koning van Denemarken is niet gevlucht. Als de jodenster-wet wordt ingevoerd, draagt
de koninklijke familie die ook, ondanks dat de familie niet joods is. Hiermee geeft de
koning weerstand tegen de Duitsers. Politiek van de fluwelen handschoen: niet te hard
optreden (door Duitsers), om de bevolking voor je te winnen.
Noorwegen had zwaar water: Rjukan had dit. (Zwaar water heeft een extra neutron). Men
dacht dat zwaar water nodig was voor een atoombom. Amerikanen hebben de know-how:
joodse wetenschappers gaan naar Amerika en gebruiken plutonium. Dat is een
succesvolle route (zwaar water helpt dus niet).
´The great Heisenberg´ (dé Duitse kernfysicus): heeft samengewerkt met Niels Bohr.
Heisenberg zei dat Duitsland de atoombom niet op tijd had dankzij hem.
Duitsers hadden altijd een tekort aan manschappen. Dit tekort wordt alleen maar groter
vanaf de aanval op de Sovjet-Unie.
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
10/24
Collaboratie (landverraad): quisling = landverrader, Quisling werd leider van de Noorse SS
Hij wilde dat Noorwegen bij Duitsland zou horen, want hij voelde zich verbonden met de
SS. In Noorwegen waren er betrekkelijk weinig Duitsers. Het bestuur van Noorwegen was
in Noorse handen. Dit is de reactie van Noorwegen op de Weserübung.
Mussert was een Nederlandse fascist, maar wilde, zoals Quisling, een eigen rijk binnen
een bondgenootschap met Duitsland. Mussert werd door Duitsland en anderen niet erg
serieus genomen. In Nederland kreeg de SS het veel meer voor het zeggen. De SS zag
het Nederlandse nationaal-socialisme als een hindernis voor Groot-Duitsland.
De invloed van de NSB neemt af, de SS invloed neemt toe. In Nederland ontstaat een club
(niet te vinden in andere landen): de Germaansche SS => ook vrouwen mochten lid
worden. Rost van Tonningen, een pro-Duitse man, was de leider van de Germaansche
SS. Zijn vrouw werd de zwarte weduwe genoemd, omdat ze een fervent fan van Hitler/
nationaal-socialisme etc. was. De oorspronkelijke kleur ´van de SS´ was namelijk zwart
(later grijs).
Neonazi's: NVU => de Nederlandse volksunie
(Viking jeugd)
skinhead-beweging: nationaal-socialisten gecombineerd met jeugdbeweging.
NB: Proletarische jeugdbeweging die zich afzette tegen mods en de rockers. De skins
luisteren naar oi punk (snelle rock muziek) met nationaal-socialistische/ racistische
teksten. Oorspronkelijk kwam deze muziek uit Jamaica => reggae (voorloper van reggae =
ska) => heel ontspannen muziek. Oorspronkelijk ´negermuziek´ (off beat) en geen
politieke beweging.
april 1940: Weserübung
mei 1940: Fall Gelb (dossier geel) => aanval op de Benelux en Frankrijk
Eerst de noordflank en dan Frankrijk (Elzas-Lotharingen, revisie Verdrag van Versailles).
Oorlog met Engeland wilde Hitler vermijden. Hitler dacht: Nederland moet je bezetten,
anders komen de Britten er. Economie van Nederland is economisch belangrijk(er dan die
van Denemarken).
Nederland is een delta (rivieren, havens). Wat willen de Britten? Havens (Rotterdam/
Antwerpen). Nederland houdt het 4,5 dag uit tegen Duitsland (Zeeland daarba nog 2
weken). Frankrijk is na 6 weken verslagen.
Benelux: Edelgermanen
juli 1940: Frankrijk geeft zich over. De Britten schrikken hiervan. Chamberlain stapt op.
Churchill wordt premier. ´Moeten we niet praten met de Duitsers?´ Churchill vindt van niet.
Geen onderhandelingen met Duitsland, ´nothing but blood, sweat, toil and tears. We will
never surrender´. => Wij stoppen pas als Berlijn ingenomen is (dat op dat moment
onmogelijk lijkt). De Fransen zijn verslagen, maar waren en zijn niet alleen: de Britten
hadden al gezorgd voor een expeditie leger (tocht-/reisleger) in Frankrijk. Waarom?
diplomatiek => buitenlandse politiek (communicatie en relatie tussen staten)
diplomaten: ambassadeurs
Engeland en Frankrijk zijn bondgenoten.
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
11/24
24-09-2013
Generaal-gouvernement: dat wat er van Polen overblijft na Fall Weiß
Relativering Blitzkrieg:
- Mechanisering/ automatisering leger: ten delen (in de diepte en breedte op het
Russische front gaat niet goed)
- Luchtlandingstroepen => gebrek aan succes luchtlandingstroepen. Als ze wel succesvol
zijn, dan zijn er veel verliezen.
Blitzkrieg: een verzameling van moderne oorlogstactieken met strategische doeleinden.
NB: Veel Duitse luchtlandingstroepen worden gevangen door Nederlanders
Kreta wordt veroverd door valschermer jagers. De Duitse verliezen zijn hoog, dus Hitler
verbiedt het na de gelukte verovering op Kreta.
pyrrhus-overwinning: zoveel verliezen dat de overwinning bijna niks meer voorstelt.
Arnhem: aanval
De Russen hebben de parachute uitgevonden.
Waar waren luchtlandingstroepen enigszins succesvol? D-day (Normandië, Franse kust)
Men ging uit van verliezen van 75%, maar dat bleek veel minder te zijn: 30%
(luchtlandingstroepen).
Verliezen:
- doden
- verwonden
- vermisten
ultimatum: een eis gecombineerd met een deadline en een dreiging
Aan Nederland wordt een ultimatum gesteld.
De regering (premier: De Geer) en de Koninklijke familie (koningin: Wilhelmina) vluchten
naar Londen.
Waarom Londen? Doorvechten.
Het Nederlandse leger geeft zich over, maar de regering niet. De regering regeert door. De
legislatieve macht controleert de executieve macht (regering) echter niet. Wat is handig?
Praten met de Duitsers? De Geer denkt van wel, waarop Wilhelmina hem ontslaat.
Gerbrandy wordt de nieuwe premier. Churchill zou gezegd hebben: ´Wilhelmina was de
enige met ballen (van de Nederlandse regering).´ (is een gerucht)
NB: Na de oorlog wordt er een parlementaire enquête uitgevoerd.
Engelandvaarders: mensen die uit Nederland naar Engeland zijn gegaan om vervolgens
tegen de Duitsers te vechten.
Redenen om al in mei 1940 te vertrekken? Joods zijn.
De Britten hebben een expeditieleger in Noord-Frankrijk. (BEF)
Dit leger wordt naar de Franse kust verdreven.
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
12/24
25-09-2013
Staatsrechtelijk: hoofd + regering in Engeland.
Een deel van de koninklijke familie gaat naar Canada. Wilhelmina zit in Engeland.
Wat is de relatie tussen de legislatieve macht (die er niet is in WOII) en executieve macht?
Moeten ambtenaren nu naar de regering luisteren of naar de Duitsers?
Bewindslieden (politici) zitten in de regering in Londen. Wie van de Nederlandse
ambtenaren zijn er ´de baas´? De directeuren-generaal en secretarissen-generaal.
´Wat moeten we doen?´ met daarbij in het achterhoofd: ten alle tijde moet schade aan
Nederland vermeden worden.
De Nederlandse samenleving stortte niet ineen, zoals de Poolse.
ideologische reden om Polen naast o.a. zigeuners te zetten? ´Het zijn communisten´ =>
de maatschappij in het gehele oosten wordt vernietigd.
Duitsers wilden rust in Nederland en Nederland is een potentieel broedervolk, dus houden
de Duitsers het Nederlandse bestuur. De Duitsers volgen de politiek van de fluwelen
handschoen. Dat is het beleid van Seyss-Inquart aan het begin van de oorlog. Elk jaar
wordt de sfeer grimmiger.
Het zuiden van Nederland was al bevrijd, toen het noorden de laatste winter meemaakte.
De SS verandert de Duitse politie. Onder leiding van Himmler werd de politiesoldaat
´gemaakt´. waarom een politiesoldaat? Bezettingsleger dat naar oudere landen gezonden
kan worden.
Landelijke hulp aan onderduikers-landelijke knoklpoegen: LO-LKP
De communisten beginnen hiermee.
Verzet
- zorgen voor eten
- zorgen voor verstopplekken
- actie
Holocaust = grieks, sjoha = hebreeuws, nazi's noemen het 'die Endlösung der Judenfrage'
Waarom het beleid van de fluwelen handschoen? Wat wilden de Duitsers van de
Nederlanders?
1) SS is verantwoordelijk
2) Nederlanders winnen voor de ´Duitse zaak´ => soldaten
Waarom?
- potentieel broedervolk
- Groß-Germanien (droom van SSers)
3) Militair strategisch belang (Wehrmacht)
4) De Nederlandse economie in dienst stellen van oorlogseconomie. Daarvoor is het
civiele Duitse bestuur verantwoordelijk. De Duitse minister van economische zaken:
Schmidt.
Op een gegeven moment is het roven, als fabrieken doorwerken (en niet worden betaald)
Fietsen worden in beslaggenomen.
Wehrmacht: Christiansen (hoofdkantoor Nederland zit in Hilversum).
De hoogste SSer: Hanns-Albin Rauter
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
13/24
De februaristaking is het eind van de fluwelen handschoen. Dit is de eerste terugval/ de
eerste teleurstelling voor Seyss-Inquart.
In Nederland werd door de overheid religie opgeschreven in de Nederlandse gemeente
administratie. Duitsers waren geïnteresseerd in de afkomst van joden.
Wie is de machtigste? Rauter
De politie die bezet wordt ´grüne Polizei´ genoemd.
Nijmegen, Tilburg, Amsterdam: bataljons
Nederlandse politie (ambtenaren): wat doet die?
Mogelijkheden in de oorlog:
- verzetsheld
- accomodatio
- collaborateur
De meeste mensen ´waren´ accomodatio => zij pasten zich aan.
razzia: politieklopjacht (ook zoektocht), niet gericht op 1 crimineel, maar een inval op
bijvoorbeeld een bordeel of gokkelder.
NB: zedenpolitie ook geheime homoseksualiteit
Nederlandse jodenjagerss: premie (een rijksdaalder, veel geld in die tijd) is een motief voor
sommigen.
WA = weerbaarheidsafdeling.
hulppolitie: de landwacht/ ´Jan Hagel´
Wat speelde alcohol voor rol?
- verdoving/ to lessen the blow => voor de schieters
De grote meerderheid accomodeert (past zich aan).
collaboratie: een ambtenaar die al een kaart maakt met joodse gezinnen, voordat de
Duitsers ernaar vragen.
voarns eilander Gehorsam => gehoorzaam voordat van jou gevraagd wordt dat te zijn.
=> voor de baas uitlopende gehoorzaamheid
Beslissing Nederlandse ambtenaren komt snel
1940: ariërverklaring
Van iedere Nederlandse ambtenaar wordt verwacht dat er geen joden in zijn familie zijn.
Is een ariërverklaring collaboratie?
Gevolg niet tekenen ariërverklaring => ontslag.
Waarvoor teken je (eigenlijk)? Collega's verraden.
Vervolging van groepen waar jij niet bijhoort.
´ik heb gezwegen´ => bineuver
Toen ik werd opgehaald, was er niemand meer om wat te zeggen. Waar wil hij dat je over
nadenkt? Als je niet opkomt voor anderen, komt er niemand op voor jou.
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
14/24
Na de oorlog is er alleen maar goed of fout (dat werd gezegd), maar het grootste deel was
goed noch fout.
Februaristaking 1941: enige staking die zich richtte tegen de behandeling van joden.
waterlooplein => joodse plein.
De staking wordt redelijk snel neergemept.
Polen had helemaal geen kans gehad voor opstand.
Misschien was de februaristaking naïef.
In 1940-1941 leek het normaal om nog een protestactie te voeren, maar al snel bleek dit
niet zo te zijn.
Dit alles wordt in de kiem gesmoord, dus de fluwelen handschoenpolitiek geldt blijkbaar
niet voor joden...
April/ mei - staking (melkstaking) 1943: Duitsland staat onder druk: Stalingrad
(terugtrekken Duitsers). Een tekort aan arbeiders in Duitsland is het gevolg.
01-10-2013
ironie: door een tegenstelling humor bereiken
reden: de verstandelijke oorzaak
motief: verklaring van gedrag
Wat was de reden/ het motief voor de Februaristaking?
protest tegen Duitse behandeling van joden. Waarom dacht men dit te kunnen doen?
Vanwege de fluwelen handschoen politiek.
Welke betekenis geven we de februaristaking? De eerste terugslag van de politiek van de
fluwelen handschoen. Dit heeft ook te maken met de tegenslagen die Duitsland
ondervindt. De politiek van de fluwelen handschoen is met de februarirevolutie mislukt
(maar duurt tot 1943).
Verzet is sporadisch in het begin. Waarom weten communisten niet wat ze moeten doen
aan het begin? Stalin probeert de communisten te beheersen, en aan het begin van de
oorlog is de Sovjet-Unie nog bondgenoot van Duitsland.
Streng-reformisten (o.a. SGP-ers) vereenzelvigen zich met het volk van Israël en geven
steun aan joden.
De februarirevolutie is een aanzet tot verzet.
1942: Jodenster (Duitsland april, Nederland mei)
1943: Slag bij Stalingrad is geweest
Zomer '43 zijn de Duitsers niet in het offensief. Duitsers hebben een enorm tekort aan
arbeiders. Oost-Europeanen als vrij-/ dwangarbeiders
Werklozen worden eerst aangemoedigd, daarna verplicht om in Duitsland te werken.
1943: Niet genoeg Nederlanders in Duitsland, dus de Duitsers roepen oorspronkelijke
krijgsgevangenen/ jeugd terug. Dan begint het grote onderduiken. Hele jaargangen
moeten naar Duitsland. Veel Nederlanders worden geraakt.
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
15/24
Aprilstaking: beginpunt van een duidelijke toename verzetsactiviteit
1943: Het verzet krijgt een impuls=> winter 1942-43: Duitsland gaat niet winnen
=> veel Nederlanders worden geraakt (niet alleen joden)
NB: Veel organisatie is nodig bij verzet, zoals o.a. voedselbonnen
September 1944: laatste staking: spoorwegstaking
Situatie: heel anders, want de regering heeft opgeroepen tot deze staking
=> vooral effect op de Nederlandse infrastructuur => Duitsers mochten niet het land in,
want de Geallieerden probeerden Nederland te bevrijden
market garden: operatie door de Geallieerden om Nederland en België te bevrijden,
waarbij België en het zuiden van Nederland t/m Nijmegen uiteindelijk worden bevrijd. Dus
een winter lang is noord-Nederland nog bezet.
Grote strijd (internationale ontwikkelingen):
1940: Fall Gelb (= zaak geel) => aanval Benelux en Frankrijk
juni 1940: Frankrijk capituleert
De Britten hebben een leger naar Frankrijk gestuurd.
Duinkerken: waar het Britse leger is en waar het, samen met het Franse leger, wordt
omsingeld
02-10-2013
expeditie: tocht
expeditieleger: uitgezonden leger
4 juni 1940: ontsnapping Duinkerken = einde evacuatie
Duinkerken: een onverwacht succes, waarbij de Franse en Britse soldaten worden gered.
Hierna is de Franse vloot vernietigd, zodat Hitler die niet in handen zou kunnen krijgen.
22 juni 1940: Franse wapenstilstand, waarna Frankrijk capituleert.
De kust wordt niet aangevallen door Duitsland.
Theorie/ gerucht: Hitler staat het vernietigen van het Britse leger niet toe, bijvoorbeeld
omdat hij tegen het Verenigd Koninkrijk (een wereldrijk!) opkeek en Hitler het idee had een
wereldrijk te stichten (Britten zouden dan de zee houden). Hitler en Himmler zouden graag
de Sovjet-Unie bezetten tot aan Japan.
De Duitsers wilden Stalin van 2 kanten aanvallen. De Japanners dachten, laat eerst Hitler
maar eens de Sovjet-Unie verslaan, daarna kan Japan nog altijd de Sovjet-Unie aanvallen.
Relatie tussen Hitler en het Verenigd Koninkrijk is interessant. Er is discussie in het War
cabinet ten tijde van Duinkerken: ´moeten we onderhandelen met Hitler of niet?´
Lord Halifax vs. Winston Churchill => deze 2 staan lijnrecht tegenover elkaar wat betreft
deze kwestie. Chamberlain is dan nog premier.
Hitler hoopte waarschijnlijk dat de Britten zich niet zouden bemoeien met de oorlog. Op
het moment dat Hitler Polen binnenvalt, weet hij dat hij met de Britten in oorlog is. De
Britten denken: geef ze hun jongemannen, om ze te paaien.
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
16/24
Frankrijk: een aantal Franse soldaten gaat naar Engeland (Engelandvaarders). Onder
deze Franse Engelandvaarders zit ook Charles de Gaulle, een generaal die door wil
blijven vechten.
Wapenstilstand WOI Duitsland-Frankrijk wordt getekend op 11 november 1918 in een bos
bij Compiègne, in een treinwagon.
Wapenstilstand WOII Duitsland-Frankrijk wordt getekend in diezelfde treinwagon in een
bos bij Compiègne. => revanchisme (neiging wraak te nemen) van Hitler.
Dit is het symbolisch uitgummen van de vernedering voor Frankrijk.
De Frans-Duitse twistappel: Elzas-Lotharingen
Fransen hebben zich overgegeven
Nieuwe regering, Vichy-regime in Parijs (juli 1940), die een vredesverdrag met Hitler
tekent. De president van het Vichy-Frankrijk is maarschalk Pétain/ de held van Verdun.
Een akkoord wordt getekend: Frankrijk wordt een satellietstaat (semi-onafhankelijk). Hitler
wil zelfs dat Vichy-Frankrijk een bondgenoot van Duitsland wordt. De rest van Frankrijk
(=> het noorden dus) wordt bezet en Elzas-Lotharingen gaat naar Duitsland.
Vichy-Frankrijk: een autoritaire staat/ rechtse dictatuur/ steeds meer antisemitisch
Vanaf de vernietiging van joden wordt er druk op Vichy gelegd om joden uit te leveren aan
Duitsland.
juli 1943: Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten landen op Sicilië
De Vichy staat wordt dan opgeheven en door de Duitsers bezet. De Duitsers zijn namelijk
bang (strategisch) voor een landing van de geallieerden. Hitler voelt een dreiging aan de
zuidflank van Europa.
NB: Waarom hoorden het noorden en westen niet bij de Vichy staat? Atlantikwall
NB: Vichy Frankrijk is een doorn in de Franse ziel, na de oorlog hebben de Fransen het
vooral over La Résistance (het verzet)
NB”Charles de Gaulle wilde dat Frankrijk een volwaardig lid van de Geallieerden werd.
Vichy Frankrijk = collaboratie, uiteindelijk zijn er tienduizenden joden uitgeleverd.
Charles de Gaulle is doorgegaan met vechten, zoals hij wilde, en wordt later president.
´De vrije Fransen´ mogen Parijs innemen in 1940.
NB: Zij dragen het kruis van Lotharingen
Er was een opstand in Parijs, het bevel van Hitler was Parijs op te blazen, maar dit
gebeurde niet.
Er wordt gezegd dat Pétain dacht Frankrijk te kunnen redden.
Vanaf de verovering op Vichy-Frankrijk (1943) wordt er guerilla gevochten in centraal/
midden Frankrijk.
Vichy => woest landschap!
Maquis (kreupelhout): opstandelingen die in bossen actief vechten => die guerilla voeren
Alesia: schaamte over en het zich niet willen identificeren met Vichy.
Alesia: dat is de plek waar Caesar de Galliërs verslaat.
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
17/24
Het verlies van Frankrijk leidt ertoe dat Churchill premier wordt op 10 mei 1940. De Franse
vloot is vernietigd na Duinkerken. Churchill wil doorvechten tot aan Berlijn. De Battle of
Britain begint dan (eind 1940).
Engels: Battle of Britain
Duits: Luftschlacht um England
Doelstelling Hitler: verovering Britannië/ een verdrag met Britannië
Er moest druk uitgeoefend worden op het Verenigd Koninkrijk.
´Operatie Seelöwe´: de Duitse landing het Verenigd Koninkrijk moest dit worden.
een amfibische aanval: over land en over zee. Er is een kans dat dit goed gaat, maar die
is kleiner dan de kans dat het fout gaat. De Britten hebben een sterke vloot.
Amfibische aanval: je vliegtuigen moeten goed kunnen vliegen en je moet een
luchtoverwicht (air superiority) hebben, vervolgens moet je bombardementen doen,
voordat je aan een amfibische operatie begint.
1944: Normandië
Luchtoorlog: verdrag?
Na de Franse capitulatie wijst de Britse regering alle onderhandelingen met Duitsland af.
Duitsland verliest de luchtoorlog. Luchtoorlog => dogfight
Duitsers moeten ver vliegen: meer benzine nodig, zwaardere en langzamere vliegtuigen
Dit is een voordeel voor de Britten. Hun voordeel wordt versterkt door radars
(radiosignalen).
De radar speelt een flinke rol, net als ook terreurbombardementen.
coventrieren/ to dresdenise
Treinen en treinstations zitten altijd midden in de stad. Die wil je als aanvaller raken. Veel
burgers komen om doordat er bommentapijten over steden zijn.
De zaak mislukt: vroeg in 1941 besluit Hitler operatie zeeleeuw af te blazen.
Na 22 juni: Churchill onderhandelt niet met Duitsland. Een jaar nadat Churchill premier
wordt, komt er een Duits vliegtuig naar Schotland, waar de nummer 2 persoon van het
nazi-regime in zit, Rudolf Hess (de facto is zijn macht echter niet zo groot).
Rudolf Hess wordt gevangengenomen en beweert in opdracht van Hitler te komen. Hij is
voorzichtig. Hij wil vrede. Dit is op 10 mei 1941.
Het is een hopeloze missie. Toch zou het waar kunnen zijn, want Hitler wilde geen
2-frontenoorlog. Ook in Afrika was er een ´front´. Geen gelazer meer met de Britten zou
Hitler fijn vinden. Hess wilde deze expeditie in het geheim doen, vanwege bijvoorbeeld
Churchill, welke niet met Hess wilde onderhandelen.
08-10-2013
Battle of Britain: Duitsers verliezen
operatie zeeleeuw lukt niet, vanwege een gebrek aan luchtoverwicht
(Britten hadden spitfires bijvoorbeeld, en Duitse vliegtuigen waren zwaar door benzine en
moesten ver vliegen).
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
18/24
strategie: waarmee je de oorlog wint
Een mogelijk geo-strategisch gevolg dat Duitsland de oorlog verliest is (Britten zijn niet
verslagen) een 2-frontenoorlog voor Duitsland. Hitler denkt nu dat hij niet meer kan
wachten om de Sovjet-Unie aan te vallen. Stalin verwachtte geen aanval op dat moment.
Italië kan druk op het Verenigd Koninkrijk leggen vanuit Libië (naar Egypte, dat Brits was).
Strategisch belang Egypte is - vooral voor de Britten - het Suezkanaal.
De Italianen vallen Egypte (de Britten) aan richting Suezkanaal in september 1940.
Waarom valt Italië Egypte aan?
- ideologisch: mare nostrum (idee Mussolini; idee uit Romeinse Rijk)
- Britten staan er niet goed voor => goed moment om aan te vallen
Duitsers moeten gaan helpen, want het lukt Italië niet in z'n eentje.
Januari 1941: Duitsland komt te hulp
Rommel, de ´woestijnvos´/ ´Wüstenfuchs´ is de Duitse generaal die het ´Afrika-korps´ leidt.
Italië is de bondgenoot van Duitsland (sinds 1936: As Rome-Berlijn) => Waarom?
overeenkomsten op gebied van onder andere ideologie.
Hoe kwam Italië in oorlog? Tijdens Fall Gelb komt Italië in oorlog. Mussolini denkt aan
gebiedsuitbreiding bij Côte d'Azur (en hoopt een graantje mee te pikken).
Zomer 1942: 2 veldslagen bij El Alamein (bij Egypte/ Libië), waarbij de Duitsers door
proberen te stoten richting Alexandrië.
Montgomery = de opperbevelhebber van de Britten in Afrika
Op de kustweg wordt het meest gevallen, waardoor grote aanvallen een probleem zijn
(woestijngebied). De marine krijgt een artillerie (bommen + granaten)-functie
long range desert group: Om Duitsland te saboteren
Malta => Brits => daarom is het moeilijk voor Duitsland en Italië om door Malta heen te
komen (richting Noord-Afrika).
Montgomery wint in 1942. Duitsers worden teruggedrongen.
Vanaf oktober 1942: operatie ´lightfoot´ door Montgomery (Duitsers teruggedrongen)
november 1942: ´Torch´ => de Amerikanen landen in het Franse deel van Noord-Afrika
=> Amerikaanse generaal heet Patton
Daarmee zitten de Duitsers in de val: 2-frontenoorlog
NB: Zowel Patton als Montgomery vindt zijn uiterlijk belangrijk
Patton & Montgomery: wie is de beste? Meteen is er heel veel concurrentie!
Reden dat Amerikanen landen in Noord-Afrika? Amerika is inmiddels in oorlog met
Duitsland en wil de Duitsers insluiten.
In Noord-Afrika zitten de Geallieerden. Dus de Geallieerden zouden ook in de
Middellandse Zee kunnen aanvallen. Geen Antlantikwall daar! Europe's soft underbelly:
vergelijking krokodil. Churchill wilde ook een aanval in Zuid-Europa.
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
19/24
NB: Amerika had het op een akkoordje gegooid met de maffia om stakingen in Amerika
tegen te gaan, gevolg => nu moet Amerika ook met de Siciliaanse maffia onderhandelen/
afspraken maken.
Italië lag open
1943: Sicilië (waar Amerikanen en Britten landen) => Italië veroveren is het gevolg
Een ander gevolg is dat de Wehrmacht Vichy-Frankrijk bezet, om te voorkomen dat de
Geallieerden daar landen.
1941: Afrika-korps breekt niet meteen door.
Waarom wil Hess, die doet alsof hij door Hitler gestuurd is, stiekem onderhandelen? Het
zou kunnen dat Hess (voor Hitler) een laatste poging deed om een 2-frontenoorlog te
voorkomen. Het moest geheim blijven, want dan was er meer kans van slagen.
De Britten maken Hess' poging echter publiek, waarop Goebbels het direct ontkent in de
pers, want geheimen passen niet bij Hitlers manier van doen/ regime, en Hitler zou zwak
overkomen als dit niet werd ontkend. Dit alles is vóór de aanval op de Sovjet-Unie door
Duitsland. Ook is dit een manier om Stalin te sussen.
09-10-2013
Slag bij Thermopylae: Grieken tegen de Perzen (kleine doorgang, weinig soldaten =>
handig voor de Grieken, want die waren met minder dan de Perzen).
Slag bij Thermopylae 1941: Duitsers tegen de Britten
De Duitsers probeerden door Griekenland heen te komen, maar de Britten houden ze
tegen.
1940: Operatie zeeleeuw gaat niet door
1940: Hitler besluit dan al zijn aanval op de Sovjet-Unie (voor Lebensraum) => op dat
moment hebben de Sovjet-Unie en Duitsland een niet-aanvalsverdrag
Vanaf januari 1941: Italië is actief op de Balkan (Zuid-Oost-Europa, met o.a. Hongarije,
Joegoeslavië, Roemenië, Bulgarije en Griekenland)
De Italianen zaten al in Albanië (en op een aantal Griekse eilanden). Om dit uit te breiden,
vallen de Italianen Griekenland aan. Dit is ook bedoeld om druk te leggen op de Britten
(daar heeft Duitsland wat aan). De Italianen bakken er niks van in april 1941. De Britten
steunen de Grieken en de Duitsers moeten Italië gaan helpen. Dan bezet de Wehrmacht
Joegoeslavië en Griekenland.
Kreta: tactisch gebied/ luchtlandingen => hierna verbiedt Hitler om op Kreta te landen.
Vanaf april 1941 komen de Britten ook. De Duitsers zijn gedwongen te vechten, want Italië
bereikt de doelstellingen niet.
22 juni 1941: aanval op Sovjet-Unie (zou in mei moeten gebeuren): operatie Barbarossa
Operatie Barbarossa: hier draait het om voor Hitler
NB: Een probleem van het rode leger: geen officieren
Verder had Stalin nog geen aanval verwacht
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
20/24
De hoofdprijs van operatie Barbarossa is Lebensraum
Barbarossa:
- Stalin verbiedt terug te schieten (hij wil niet de aanstichter lijken en weet niet zeker of de
Duitsers de Sovjet-Unie echt aanvallen)
- Stalin hoopte dat er pas in 1942 een aanval zou komen
- Binnen dagen komen de Duitsers heel ver, op 2 fronten! in het zuiden (grondstoffen +
Oekraïne) en in het noorden, tot aan vlak voor Moskou
Oekraïne => waar is Stalin bang voor? Dat de Oekraïners zich bij Hitler aansluiten! Maar
Oekraïners blijven untermenschen, dus worden eerder slaven.
Maarschalk Zjoekov verdedigt (succesvol) Moskou en Stalingrad. Aan het eind van de
oorlog krijgt hij de hoofdprijs voor zijn succesvolle verdedigingen: hij mag Berlijn innemen.
Russische legers staan erom bekend veel manschappen te hebben. Tactiek: veel mensen!
Stalin was de meest gehate man in 1941, maar wordt uiteindelijk de grote redder van de
Sovjet-Unie.
NB: 1812: Napoleon neemt Moskou in => een symbool, maar het betekent niet dat je
Rusland op de knieën hebt.
1941: Leningrad
Massamoord op krijgsgevangenen, want er zijn logistieke problemen (vervoer bijvoorbeeld
=> in dit geval via open wagens => mensen vriezen dood) en het zijn untermenschen.
NB: Sommige Duitse tankcommandanten nemen weleens hele bataljons zwarte soldaten,
waar dan een tank overheen rijdt
Duitsers boeken winst, maar Moskou en Leningrad worden niet veroverd. Kiev wel (eerst
Minsk).
De Sovjet-Unie heeft een oneindige diepte. De Russen gebruiken de tactiek van de
verschroeide aarde.
NB: Wapenfabrieken in Rusland zijn achter Moskou.
Als de winter invalt, doet Zjoekov een tegenoffensief. Leningrad (= nu St. Petersburg)
wordt belegerd, maar nooit veroverd. Vrachtwagens kwamen met munitie en voedsel.
De winter redt de Russen. Vooral in de winter is de Siberische bevolking nodig. Duitse
soldaten hebben op dat moment geen winterkleding. Voor Duitsers is -20ºC dodelijk koud,
voor Siberiërs is -20ºC ´frisjes´.
Bron 9:
Witte kleur => de mensen op de foto zijn voorbereid op oorlog
Moderne wapens
De mensen op de foto vechten van oost naar west
Belangrijk/ groot persoon bovenaan de foto
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
21/24
Slag om Moskou (oktober-december): terugtrekken Duitsers is het gevolg
1941: In de winter vechten op kleine schaal.
Voor veel Duitsers is de eerste winter in Rusland een grote verscrhikking. Verder is het
heel stil en er gebeurt nauwelijks wat (hier worden de Duitse soldaten een lijp van).
Maart 1942: wegen zijn weer enigszins begaanbaar. Men besluit het front te houden, maar
men richt zich vooral op het zuiden: richting Stalingrad.
Zomer 1942: het 6de Duitse leger onder leiding van maarschalk Paulus bereikt Stalingrad.
Waarom Stalingrad (de stad van Stalin)?
1) ideologische/ symbolische reden
2) olievelden Kaukasus
3) rivier Wolga (transport)
De Duitsers hebben olie nodig, vandaar ad 2). NB: Ook Roemenië had veel olie.
De Duitsers veroveren Stalingrad op een klein stukje na, vervolgens verliezen de Duitsers.
Wat is de tactiek van de Russen?
Kesselschlacht: omsingelen/ de pas afsnijden, zodat er geen bevoorradingen door kunnen
komen. Vanwege het slechte weer (het is winter) kon er ook niet bevoorraad worden door
middel van vliegtuigen.
31 januari 1943: maarschalk Paulus geeft zich - tegen Hitlers bevelen in - over.
NB: Ook wat Roemeense bataljons hebben zich aangesloten bij Paulus' Duitse leger
Dit is het omslagpunt van de oorlog.
Paulus keert met zijn leger terug (NB: dit duurt voor sommigen wel 15 jaar!!)
Eerste week van december 1941: Japan valt de Verenigde Staten aan (Pearl Harbor).
Tweede week van december 1941: Hitler verklaart de oorlog aan de VS.
NB: Hitler hoefde dit niet te doen, maar deed dit, omdat hij wist dat de VS toch mee
zouden gaan doen.
Roosevelt wilde helpen, maar kon dit niet vanwege het Amerikaanse isolationisme.
Churchill is tot op zekere hoogte verheugd om Pearl Harbor. Waarom? Pearl Harbor is de
directe aanleiding waardoor de VS gaan helpen (en dat wilde Churchill graag).
Stalingrad is het begin van het einde...
December 1941: Rusland en de Verenigde Staten tegen Duitsland: 2 grootmachten:
omslagpunt: Duitsland gaat niet meer winnen! Het duurt alleen erg lang voordat iedereen
dat snapt; er moet dus (nog) iets gebeuren, waardoor iedereen wel zal snappen dat
Duitsland niet meer kan winnen.
Januari 1943 (voordat Paulus zich overgeeft): Conferentie van Casablanca: de
Geallieerden zijn aan zet!
De grote 3: Stalin, Roosevelt en Churchill (Charles de Gaulle probeert hierbij te horen)
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
22/24
Stalin verontschuldigt zich en is niet bij de Conferentie van Casablanca. Hij zegt ´te druk´
te zijn, maar eigenlijk wil hij gewoon niet ´van huis´, omdat Stalin bang is dat iemand hem
zal vervangen.
Conferentie van Casablanca, wat wordt er besloten?
1) De Geallieerden gaan door totdat de Duitsers zich volledig overgeven: unconditional
surrender.
2) Totale oorlog: Duitsland zwaar en systematisch bombarderen
NB: Arthur ´the bomber´ Harris: hij is de man achter terreurbombardementen in Duitsland
(terreurbombardementen in de hoop de Duitse wil te breken; dit lukt alleen niet).
3) Een langdurige Geallieerde aanval in Zuid-Europa
NB: Stalin wordt gerustgesteld door ad 1), maar vindt ad 3) niet fijn, want dan moeten de
Russen het zware werk opknappen. Stalin zou liever zien dat de Antlantikwall wordt
getackeld.
Churchill wil door de laagvlakte (van de Alpen naar Berlijn), omdat hij denkt het rode leger
de pas af te kunnen snijden. Churchill denkt aan na de oorlog: als Rusland Berlijn inneemt,
wat dan? Churchills plan werkt niet. Wat er wel gebeurt is een landing in Zuid-Italië.
Stalingrad en de Conferentie van Casablanca zijn een boost voor het verzet in Nederland.
Als gevolg is er de april-/ meistaking in Nederland.
Stalin wil een garantie op het westelijk front. Aan hem wordt beloofd dat dit in 1944 zal
gebeuren tijdens de conferentie van Teheran (Iran) in december 1943.
6 juni 1944: D-day
De Geallieerden (vooral het VK: Montgomery en de VS: Patton; beiden onder Eisenhower)
gaan naar Zuid-Duitsland: operatie market garden (België en Nederland bevrijden is het
doel).
Operatie market garden was bedoeld een doorstoot over de rivieren te zijn, ondersteund
door luchtlandingstroepen. Dankzij market garden zouden de Geallieerden vóór kerst in
Duitsland zijn.
Dit mislukt.
De brug bij Arnhem wordt niet veroverd. Britse en Poolse parachutisten worden ingesloten,
omdat er zich panzerdivisionen achter Arnhem bevinden. Er werd wel gemeld dat deze er
waren, maar men vertouwde deze meldingen niet.
Dit betekent dat Duitsland in 1944 nog niet verslagen is. Het Ardennenoffensief is de
laatste tegenaanval van de Duitse troepen. Uiteindelijk neemt Zjoekov samen met zijn
leger Berlijn in in mei 1945.
NB: Verovering Italië:
- Einde Mussolini
- Wehrmacht moet Noord-Italië bezetten en Italianen zijn nu
tegenstanders van de Duitsers geworden
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
23/24
Tijdlijn
------0-----(1938
(1938
Conferentie van München
Kristallnacht
31 augustus 1 september 1939
Sender Gleiwitz: De nacht van 31 augustus - 1 september 1939
van de Poolse aanval op Gleiwitz, zogenaamd door Polen (het
waren eigenlijk Duitsers/ SSers).
Duitsland valt Polen binnen
Hitler slaat weer toe: Weserübung
Fall Gelb (zaak geel) => aanval op de Benelux en Frankrijk
Frankrijk geeft zich over. De Britten schrikken hiervan
1 september 1939
april 1940
10 mei 1940
juli 1940
)
)
Na de Franse capitulatie wijst de Britse regering alle onderhandelingen met Duitsland af.
juli 1940
1940
1940
juni 1941
vanaf juni 1941
1ste week dec. 1941
2de week dec. 1941
1942
1942
1942-1943
januari 1943
maart 1943
april/ mei 1943
juli 1943
Tot 1943
1944
1945
Nieuwe regering in Parijs
Duitsland bezet Noorwegen, Denemarken, Nederland, België,
Luxemburg en Frankrijk
Slag om Engeland
Molotov-von Ribbentrop pact wordt gebroken door Duitsland/
Duitsland valt de Sovjet-Unie aan
Het is extra belangrijk dat Duitsland soldaten (vrijwilligers) heeft
Japan valt de Verenigde Staten aan (Pearl Harbor).
De VS in oorlog met Japan, vervolgens verklaart Hitler de
oorlog aan de VS
Wannsee conferentie
Jodenster (Duitsland april, Nederland mei)
Slag om Stalingrad
Conferentie van Casablanca
Maarschalk Paulus geeft zich over
april-/ meistaking in Nederland
Vichy staat wordt opgeheven en door de Duitsers bezet
Politiek van de fluwelen handschoen
D-day, invasie van de Geallieerden in Normandië
De Geallieerden naar Zuid-Duitsland: operatie market garden
atoombommen op Hiroshima en Nagasaki
------einde WOII------
Faber quisque fortunae suae est – Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk GS 27-08-2013 t/m 09-10-2013
Tara Fokker 2013
24/24