Huub Nelis en Yvonne van Sark

Samenvatting “Het Puberende Brein”
Eveline Crone
9789035132696
2009
In de Libelle gaf Eveline aan dat ze dit boek geschreven heeft omdat ze zoveel vragen kreeg
over het puberende brein van (ongeruste) ouders en hoopte dat deze zo geholpen zouden zijn.
Het is voor deze doelgroep door de vele voorbeelden goed leesbaar, maar echt hulp geeft het
niet. Voor het geven van advies is ze ook niet zo geschikt geeft ze in diezelfde Libelle aan. Ze
durft de verantwoording voor een advies niet aan. Het boek kweekt dus hooguit begrip voor
gebruikelijk als puberaal bestempelde gedragingen vanuit de hersenontwikkeling. Wel geeft
het een goed inzicht in de resultaten van onderzoek naar welke delen voor welk gedrag
verantwoordelijk zijn. Of ouders de kennis over de verschillende hersenonderdelen en met dit
boek zullen vasthouden is twijfelachtig. Het ontbreekt aan 1 mooi groot overzicht waarin alle
hersenonderdelen samenkomen, met hun functie en moment van “ontwikkeling” erbij. Het had
beslist een welkome aanvulling geweest, dat je steeds als referentie erbij had kunnen pakken,
wanneer teruggegrepen werd op in eerdere hoofdstukken beschreven delen.
Puberteit wordt in gang gezet door hormonale ontwikkelingen (het begint met een vergrote
productie van GnRH – Gonadotropine releasing hormone - door de Hypothalamus) die tot doel
hebben het lichaam klaar te maken voor de voortplanting. Dan zal het brein daar in mee
moeten gaan. Dat er dan een periode komt waarin je je meer gaat richten op leeftijdsgenoten
en je emotionele brein meer opspeelt is niet meer dan logisch en dient in wezen datzelfde
basale doel: een aantrekkelijke liefje vinden en je voortplanten.
In onze huidige, complexe samenlevingsvormen is het echter niet meer de bedoeling om met
je 13e of 14e te trouwen en aan kinderen te beginnen. Er wordt zoveel van mensen geëist, dat
de (rationele) hersengebieden zich nog doorontwikkelen tot het 23ste jaar en verder.
De aangehaalde voorbeelden, soms extreme voorbeelden, zijn voor de hand liggend en
herkenbaar. Wellicht ook de angst van elke ouder. Gelukkig rollen meer dan 80% van de
pubers echter moeiteloos deze periode ongeschonden door. En, wie kent geen volwassene in
zijn omgeving die nog steeds last heeft van bepaalde “puberale trekken”, zoals impulsiviteit of
emotionaliteit?
De wijze waarop ouders zich opstellen en moeite hebben met ‘loslaten’, kan ook zijn invloed
hebben op de wijze waarop de puber reageert. Als een dochter, zoals in een van de
voorbeelden over de impulsiviteit / korte termijn gedrag / emotionele ups en downs, kiest voor
een piercing in plaats van een nieuwe winterjas, kun je als ouder twee soorten reacties geven:
laconiek, zo ongeveer: “Kind, wat leuk voor je en dapper. Wel zul jij het koud hebben deze
winter.” Of boos / verdrietig / enzovoorts reageren met “we zijn diep teleurgesteld in je”. De
reactie van de ouders die in het boek geschetst wordt is ongeveer deze laatste, zodat het niet
verrassend is dat dochterlief boos, verdrietig en teleurgesteld wegstormt en met een klap haar
kamerdeur dichtdoet.
Het eeuwige stokpaardje dat het leren van een 2e taal “zoveel moeilijker gaat” wordt ronduit
slordig gebracht. Een perfecte uitspraak valt volgens de schrijfster onder ‘grammatica’.
Overigens zijn wij het met dit voorbeeld niet helemaal eens. Ten eerste, een kind doet er ruim
3 jaar over een beetje fatsoenlijk de moedertaal te leren spreken, terwijl het de gehele dag
door ondergedompeld is in deze taal. Op de middelbare school mogen we het 1 of 2x per week
een lesuurtje of 2 oefenen. Dan is het eigenlijk wonderbaarlijk hoe snel en goed we een aardig
woordje Engels, Frans of Duits kunnen leren. Dat gaat eigenlijk aanzienlijk sneller dan vroeger.
En moet die uitspraak dan zo nodig perfect of gaat het erom dat je jezelf kunt redden op
vakantie? Of straks je Engelse vakliteratuur kunt lezen? Er zijn trouwens heel wat emigranten
die na een aantal jaren zo ingeburgerd zijn, dat ze hun moedertaal niet meer goed kunnen
spreken.
Af en toe durft ze wel een advies af te geven: wijs pubers op de gevaren en risico’s van
bepaalde keuzen. Maar doe dat niet te uitgebreid. “Teveel alcoholconsumptie in 1 keer is
©snelleren.nl
1
sxills.nl
Samenvatting “Het Puberende Brein”
enorm gevaarlijk, kun je aan overlijden”, in plaats van “… of kan leiden tot een coma en
hersenbeschadigingen”.
Gelukkig laat Eveline ook de positieve kanten van het adolescentenbrein zien, ze zijn
creatiever, durven meer risico te nemen en laten zich niet uit het veld slaan. Ze schetst
bijvoorbeeld het voorbeeld van een jonge handelaar. Talent in sport, muziek of kunst bevat
vooral toch ook een genetische component, al is oefening in je jeugd ook nodig. En hoe jonger
je begint, hoe beter. Hetgeen natuurlijk niet verklaart waarom mensen met beschadigingen
aan de frontale cortex die zij hier aanhaalt ineens wel zo kunstzinnig kunnen worden?
Misschien zijn we die “weg” kwijt, omdat we ons teveel laten overheersen door ons frontale
brein?
De kip-ei vraag blijft ook onbeantwoord:
Veel wetenschappers en populaire psychologie uitgaven gaan vrij kort door de bocht uit van de
idee dat het de ontwikkeling van de hersenen is die de (rationele) ontwikkeling van de jonge
mens stuurt. Vanwege het ook aangehaalde voorbeeld dat jongeren die bij wolven of in
afzondering zijn opgevoed, zich niet meer tot volwaardig mens kunnen ontwikkelen, zou je
juist kunnen afleiden dat het juist het opgroeien in de complexe samenleving is, die de
ontwikkeling van de (hersenen) van de jongere stuurt. Uit zichzelf leiden de hersenen tot
niets? De waarheid zal vast wel ergens in het midden liggen.
Dus: leuk lezen, maar daarna ga je weer gewoon verder. Wellicht dat een enkele ouder nog
milder dan eerder denkt: ach, dus de amygdala en basale ganglia spelen weer eens “op”.
©snelleren.nl
2
sxills.nl