Onderzoek naar autotransplantatie van spermatogoniale cellen om

Onderzoek:
Titel Engels:
10
Autotransplantation of spermatogoniale stem cells preserving
reproductive potential in childhood cancer patients
Titel Nederlands:
Onderzoek naar autotransplantatie van spermatogoniale cellen om de
vruchtbaarheid van jongens met kanker te behouden
Centrum:
Emma Kinderziekenhuis - AMC Amsterdam
Startjaar:
2007
Looptijd:
4 jaar
Afgerond in:
2012
Totale kosten/bijdrage KiKa: € 603.914
Introductie
Eén van de late effecten van de behandeling van kanker op kinderleeftijd is de kans op onvruchtbaarheid bij jongens. Door de behandeling
worden niet alleen de kankercellen gedood maar vaak ook de spermatogoniale stamcellen in de bal (testis), welke zich normaal ontwikkelen tot
zaadcellen. Hierdoor zijn deze jongens niet meer in staat om zaadcellen te produceren. Voor volwassen kankerpatiënten bestaat de
mogelijkheid om, voordat zij chemotherapie ondergaan, zaadcellen in te vriezen, die vervolgens later gebruikt kunnen worden voor kunstmatige
bevruchting. Dit is echter niet mogelijk bij prepuberale jongens omdat zij nog geen sperma produceren.
Recent is bij muizen aangetoond dat spermatogoniale stamcellen succesvol ingevroren en vermenigvuldigd kunnen worden. Vervolgens
kunnen deze cellen worden getransplanteerd naar de testis, waardoor onvruchtbare muizen weer vruchtbaar worden. Indien dit ook bij mensen
zou lukken, zou dat een manier kunnen zijn om de vruchtbaarheid van jonge jongens met kanker veilig te kunnen stellen. Aan deze vertaling
van dier naar mens wordt gewerkt in het Centrum voor Voortplantingsgeneeskunde van het AMC.
Omdat het aantal spermatogoniale stamcellen in een klein testisbiopt niet genoeg is om een hele volwassen testis te voorzien van stamcellen,
is vermenigvuldiging van spermatogoniale stamcellen in het laboratorium van enorm belang. Het doel is daarom om allereerst een
kweeksysteem te ontwikkelen waarmee we menselijke spermatogoniale stamcellen kunnen vermenigvuldigen.
Stand van zaken
Voor het ontwikkelen van een kweeksysteem om spermatogoniale stamcellen te vermenigvuldigen zijn testisbiopten gebruikt van zes mannen
met prostaatkanker die hun testis hebben gedoneerd voor onderzoek. Uit deze testis is een mix van cellen geïsoleerd en deze is in kweek
gebracht. Vervolgens is er aangetoond dat er stamcellen aanwezig zijn in deze mix van cellen. De cellen konden lange tijd in kweek gehouden
worden. Het aantal cellen nam exponentieel toe en de spermatogoniale stamcellen gingen niet verloren. Op dit moment wordt er bepaald of er
Stichting Kinderen Kankervrij werft fondsen voor onderzoek naar kinderkanker in Nederland
ook functionele spermatogoniale stamcellen in kweek blijven en of deze ook zijn toegenomen in aantal. Dit zou een belangrijke stap voorwaarts
zijn naar de klinische toepassing van deze techniek voor jonge jongens met kanker.
Conclusie
In dit project is er onderzoek gedaan naar manieren om spermatogoniale stamcellen in kweek te vermenigvuldigen uit een zaadbalbiopt, zodat
er genoeg stamcellen zijn voor toepassing in een toekomstige autotransplantatie therapie. Er is een kweeksysteem ontwikkeld waarbij het
aantal spermatogoniale stamcellen met meer dan 18.000-voud kunnen laten toenemen gedurende een kweek van 64 dagen. Op basis van
dierexperimentele studies zou dit meer dan voldoende moeten zijn voor een succesvolle transplantatie. Er ontstaan ook groepen van cellen in
kweek die de eigenschap hebben tot andere celtypen uit te kunnen groeien.
Verder is er aangetoond dat eventuele leukemiecellen, die in het biopt aanwezig kunnen zijn, tijdens de kweek niet kunnen overleven. Daarmee
is de kans op herintroductie van de kanker bij autotransplantatie van gekweekte spermatogoniale stamcellen verwaarloosbaar.
Ook is er een retrospectieve enquête gehouden onder ouders van kinderen die voor kanker zijn behandeld en hen is gevraagd of ze voor deze
mogelijke autotransplantatie therapie een zaadbalbiopt van hun zoon zouden hebben laten invriezen als ze ten tijde van diagnose over deze
mogelijkheid waren geïnformeerd. Van de ouders zou 54% een zaadbalbiopt hebben laten invriezen als ze bij diagnose over deze mogelijke
toekomstige therapie waren geïnformeerd. Zelfs als de kans om steriel te worden of de kans dat deze autotransplantatie therapie werkt slechts
20% is, dan nog zouden zeker 25% van de ouders een biopt willen laten invriezen. Dit onderzoek toont aan dat ouders van kinderen met kanker
bezorgd zijn over de vruchtbaarheid van hun kind en dat zij behoefte hebben aan de ontwikkeling van een techniek die behoud van
vruchtbaarheid en herstel mogelijk maakt.
Samengevat heeft dit project belangrijke stappen gemaakt om de toekomstige autotransplantatie van spermatogoniale stamcellen bij
overlevenden van kinderkanker dichterbij te brengen. De resultaten zijn dusdanig hoopvol om nu al prepuberale jongens die gediagnosticeerd
worden met kanker en hun ouders te informeren over deze toekomstige techniek en ze de mogelijkheid te bieden om een zaadbalbiopt in te
vriezen. Het AMC heeft hiervoor inmiddels toestemming van de CCMO gekregen en is sinds maart 2011 daadwerkelijk begonnen met het
invriezen van biopten van deze jongens. Een geweldig resultaat!
Stichting Kinderen Kankervrij werft fondsen voor onderzoek naar kinderkanker in Nederland