Korzybski Institute The Bruges Group Belgium Opleiding in de Oplossingsgerichte Cognitieve Therapie en in de Systeemtherapie 2007-2011 Carine Verschuere oktober 2011 Essentie van het oplossingsgerichte model : Oplossingsgerichte therapie werkt onophoudelijk met de waarheid van de cliënt. Oplossingsgerichte therapeut volgt enkel de handleiding van de cliënt en is trouw aan de cliënt zijn doelstellingen. De therapeut respecteert de integriteit van de cliënt en van zijn systeem. Dit betekent een heel hoge individuele benadering. Ieder mens is uniek en daarom is er voor hem ook zijn énige unieke manier voor zichzelf oplossingen te vinden. De cliënt staat het dichtst bij zichzelf en heeft zijn eigen unieke manier van waarnemen, denken, voelen en oplossen. Oplossingsgerichte therapie is opgebouwd vanuit het warme standvastige geloof en de overtuiging dat cliënt de sterktes en de resources (eigen hulpbronnen) heeft om zichzelf te helpen. De therapeut is medeontdekker van wat er al is en wat nog meer kan.= mobiliseert resources. Oplossingsgerichte therapie bestaat uit een co-experten relatie. De therapeut is expert in therapie (het proces). De cliënt is expert binnen zijn werkelijkheid (inhoud). Hierdoor geeft het oplossingsgerichte model een zo grootst mogelijke erkenning en waardigheid aan de cliënt. Oplossingsgerichte therapie is kort in die zin dat het de minste lijdensweg is. Dit betekent meest respectvolle therapie omdat cliëntexpert zijn eigen doen en laten in handen mag houden, zijn eigen middelen zelf bedenkt en ontdekt, op zijn moment, en hij/zij creatief leert worden of reeds is om met symptomen om te gaan. Op deze manier wordt cliënt al snel gestimuleerd te geloven in zelfredzaamheid. Oplossingsgerichte therapeut helpt de resources van de cliënt zoeken door gebruik te maken van zijn/haar eigen innerlijke sterktes, tot cliënt kan kiezen en inzetten wat hij/zij nodig heeft. Cliënt is niet enkel meer overgeleverd aan zijn/haar probleemgevoelens en de gedragingen die deze met zich meebrengen. Hij/zij ontdekt dat het mogelijk is om keuzes te maken en zijn/haar aandacht te verleggen. . Door het geloof in zelfredzaamheid en het bewust zijn van keuzes te kunnen maken is er verandering mogelijk. Cliënt kan en durft op zoek gaan om te leren omgaan met vervelende,moeilijke, ongelukkig makende symptomen. Oplossingsgerichte therapeut geeft veel aandacht aan het geven van complimenten. Deze complimenten zijn gerelateerd aan de resources om doel te bereiken. Dit werkt uitnodigend om meer te doen wat goed en/of beter gaat. Carine Verschuere, oktober 2011 1 Symptomen worden in het oplossingsgerichte model vooral toegelaten. Ze zijn geen ballast wel ernstige barometers, dankbare richtingaanwijzers, ware beschermers. Zoals een vulkaan de rijkdom uit de aarde (mineralen, metalen,zout…) naar boven brengt, zo brengen symptomen de vaardigheden van de mens naar boven. Je kan er iets mee doen, ze hebben een betekenis. De oplossingsgerichte therapeut helpt mee zoeken naar de krachtbronnen die de symptomen inhouden. In het oplossingsgerichte model betekent weerstand belangrijke informatie. Het gedrag van de cliënt wordt aangenomen als een boodschap, hij biedt zo medewerking aan. Het toont aan dat cliënt weet wat hij/zij wil of niet wil, reeds kan of niet kan. In het oplossingsgerichte model hebben problemen en oplossingen niet noodzakelijk iets met elkaar te maken. Cliënt komt in therapie om geholpen te worden, niet om slechte, negatieve ervaringen door te maken door problemen te ontleden. “Je kunt de cliënt op zoek naar oplossingen behulpzaam zijn zonder zijn problemen te doorgronden.” “Praktijkboek Oplossingsgerichte cognitieve therapie” Dr Luc Isebaert Probleemgericht versus oplossingsgericht. Er wordt gefocust op bekwaamheden, sterktes, krachten. Hoe heb je het gedaan om te overleven ? Wat heeft jou daarbij geholpen? Het oplossingsgerichte gesprek is Hoopinducerend. Wat wil ik nu ? Wat zou ik graag willen in de toekomst ? Oplossingsgerichte therapie richt zich naar waar de cliënt naar toe wil. Hoe wil hij/zij een leven opbouwen met eventueel beperkingen, wat kan hij/zij doen met wat zich hier en nu aandient. Constructieve benadering leidt tot constructieve oplossingen. Er wordt gewerkt met goede herinneringen, goede uitzonderingen waarvan geleerd werd/kan worden. De sterkste ervaring is zelfervaring. Carine Verschuere, oktober 2011 2 BALLAST VAN JAREN WERD BAGAGE ! Verhaal van een cliënt : Door de oplossingsgerichte therapie kreeg ik een beter leven en hoop voor de toekomst. De oplossingsgerichte therapie heeft geleerd mij te ontplooien door eigen immense persoonlijke middelen aan te wenden, die iedereen die leeft, overleeft in zich draagt. De gave van het gegeven “cliënt is expert” heeft mij leren zien dat ik over tal van resources beschik, die ik dank zij dit uitgangspunt van de therapeut en de manier van vraagstelling opnieuw herontdekte. Dit versterkte mijn besef van eigenwaarde, wat zo noodzakelijk was. De oplossingsgerichte therapeut toonde hierbij heel veel interesse voor wat tot nog toe geholpen heeft om mij er door heen te slaan en hoe ik het volhoud. Er werd gekeken naar de voordelen die zelfs minder positief gedrag in zich dragen. De aandacht naar alles wat helpend kan zijn was heel groot en mijn therapeut was zéér permissief. Vb. manier van vraagstelling : -vragen naar de momenten waarop ik de symptomen gedeeltelijk controleerde -vragen naar de momenten waarop ik de symptomen niet had : wanneer? wat deed je toen anders ? wat was er toen anders ? ….. -vragen naar onverwachte positieve veranderingen : wanneer gebeurde dit ? waar was je dan ? bij wie was je dan ? ...... -vragen naar oplossingen die ik zelf reeds had gevonden of toepaste : hoe heb je dat gedaan ? wat heeft jou daarbij geholpen ? …… -vragen die meehielpen zoeken naar de verduidelijking en de betekenis van de symptomen wat betekenen ze voor jou ? hoe helpen ze jou? …… -vragen die uitbreiding van keuzes vergrootten : Carine Verschuere, oktober 2011 3 wat zou er nog helpen ? wat zou je nog meer kunnen doen? ….. De vragen waren gefocust op oplossingen. Vb. Wanneer heb jij het gevoel dat het beter gaat ? Dit is het zoeken naar uitzonderingen op het probleem en die verder uitdiepen. waar was je dan ? wat deed je dan ? wie of wat helpt er dan ? wat was er dan anders ? Zo ontdekte ik dat ik reeds goede oplossingen gebruikte. Het oplossingsgerichte model hielp me zelf actief te zoeken naar eigen bestaande en nieuwe vaardigheden, dit versterkte mijn geloof in eigen kunnen. Ik kreeg hoop en vertrouwen omdat mijn eigen intuïtie en verbeelding mijn wil en mijn weg mochten bepalen. Ik werd bewust van de kostbare waarde van mijn resources die mij in duistere momenten bijna nooit in de steek lieten. Het kijken naar wat reeds geholpen heeft en hoe ik het klaarspeelde, brachten mij terug naar eigen wijsheid, die diep in mij bewaard en ook soms afgeschermd zat. Zo ontdekte ik weer mijn energiek geloof in wat ik wil, mijn dynamisme, de kracht van mijn plichtsbewust zijn, de zeer belangrijke sterkte van mijn verlangen naar goedheid, puurheid, schoonheid… Ik leerde zo mijn eigen mogelijkheden observeren, evalueren en vandaar ook keuzes maken. Ik werd mij bewust van een toekomst met verschillende mogelijkheden. Het oplossingsgerichte model leerde mij om mijn sterktes en resources bewust te hanteren en in te zetten op de juiste momenten. Het bewust zijn van mijn vaardigheden en die te mogen inzetten wanneer ik er klaar voor was en wetend dat de therapeut er afgewogen rekening mee hield zorgden er voor dat doelstellingen,verlangens en veranderingen veel minder beangstigend werden. Er groeide vertrouwen en een gevoel van veiligheid die noodzakelijk zijn om te durven alternatieven verkennen, keuzes maken, stappen te zetten en te veranderen. Vooral de vraag hoe heb je het volgehouden, maakte in mij wakker dat ik het inderdaad volhield en dat ik daarvoor over middelen moest beschikken. Symptomen waren al een oplossing. Ze dragen iets positiefs in zich, ze doen iets nuttigs. Men leert uit de vraag waarvoor ze een oplossing zijn. Ze geven nuttige informatie. Vb adem ophouden werd voorheen als koppig gelabeld. In het oplossingsgerichte model kwam ik erachter dat het een beschermingsreactie was waarvan ik kon leren. Op welke manier beschermde me dit ? Wat kon maken dat ik er minder last van had ? Ik kon zoeken naar uitzonderingen, hoe ik mij op een andere manier beschermd kon voelen. Erkenning van mijn competenties en de positieve feedback die ik kreeg maakten mij duidelijk dat mijn eigen handleiding OK is. Ik kreeg het gevoel goed bezig te zijn, een hele geruststelling. Met dank aan de therapeuten die tijdens de therapie ogenblikken van stilte lieten bestaan. Ik heb ervaren dat tijdens de stiltes de creativiteit om oplossingen te vinden groeide. Ik weet dat Carine Verschuere, oktober 2011 4 er toen hard gewerkt werd, dit bracht actie binnen in mij en ik wist zeker dat ik ernstig werd genomen. Het is zo boeiend om van jezelf te leren. Luisteren naar jezelf is de enige manier om de waarheid te kennen. Dank aan de therapeuten van wie ik daarvoor waarderend contact mocht ervaren. Wat heeft in het oplossingsgerichte model voor mij het verschil gemaakt ? Ik heb voor het eerst durven praten over eigen handelingen, hoe ik me rechthield, resources. Dit model zorgde ervoor dat mijn angst om als abnormaal, koppig, weerbarstig…beschouwd te worden wegebde. Vb. Het neerpennen van de naam van een geliefd persoon die ik miste. Die naam schreef ik neer op alles wat ik maar tegenkwam. Op ramen, deuren, sinaasappels, servetten enz. . In het oplossingsgerichte model kwam ik erachter dat dit een manier was opdat die persoon verder van mijn bestaan zou en moest afweten. Het was een angstreactie waarvan ik kon leren. Op welke manier hielp me dit ? Wat kon maken dat ik er minder last van had ? Ik kon zoeken naar uitzonderingen, hoe ik op een andere manier met mijn angst kon omgaan. Mijn angst was voorheen zeer groot om mijn eigen handleiding, de dingen die het voor mij leefbaar maakten te moeten laten schieten of dat ze als negatief zouden bestempeld worden, mij als persoon negatief te voelen. In het oplossingsgerichte durfde ik ze zelfs uitspreken, ik hoefde mij nooit te verantwoorden. De oplossingsgerichte therapeut had respect voor mijn resources en zo durfde ik meer mandaat geven. Mijn therapeut zou mij niet afnemen wat ik tot nog toe nodig heb. Ik hoefde nooit bang te zijn om wat ik deed of doe om met het probleem om te gaan. Niets wat helpt is stom, wat de cliënt ook hanteert het wordt als waardevolle informatie aanzien, als heel veel zeggend over de eigen aanpak (handleiding), manier van overleven van de cliënt en waaruit geleerd kan worden. Dit helpt om de therapie te oriënteren. Ik werd gewaardeerd om wat ik deed, om de kracht die ik erin vond om mij staande te houden. Ook al waren het niet ideale en soms merkwaardige oplossingen, ik mocht ervan leren. Eén ding ze werden mij in het oplossingsgerichte nooit afgepakt en dat is mijn redding. Vb eigen hulpbron zoals geconcentreerd met de wagen rijden zodat er geen ruimte was om pijn te voelen. Ik kon zoeken naar wat aangenamer, minder vermoeiend is, naar mogelijke alternatieven en wat misschien nog beter werkt. Ik kreeg voldoende tijd tot ik mezelf mandaat gaf om te kiezen, te veranderen, beslissingen te nemen… Het is zéér belangrijk geweest dat ik door de oplossingsgerichte therapeut gevraagd werd om haar te corrigeren. Als cliënt durf je of doe je dat niet zo gemakkelijk of doe je het niet vanuit een beleefdheidsgevoel. Door de uitnodiging om te corrigeren is de drempel weggeveegd om als cliënt te durven zeggen ik wil iets anders, niet datgene waar U dacht waar ik naartoe wou. Dit toont aan dat er heel veel respect is voor de het doel van de cliënt. Wat therapeut wil zeggen is ook niet altijd wat cliënt wil horen of is niet altijd nuttig voor het bereiken van het doel van de cliënt. Carine Verschuere, oktober 2011 5 Het gaat om een coöperatieve relatie met een circulariteit van mandaten. Er werd gezocht naar een samenwerking waarin ik mijn eigen therapie mocht uit bouwen. Een circulair mandaat In deze ‘korte’ therapievorm is ons belangrijkste doel een samenwerkingsformule te vinden met de cliënt die hem toelaat zijn eigen therapie uit te bouwen. Zo’n coöperatie krijg je niet gratuit. Je moet eerst wat men noemt een ‘therapeutische relatie’ uitbouwen, waarbij de cliënt vertrouwen schenkt en mandaat geeft. Hij geeft ons een vorm van macht door bij ons op spreekuur te komen. Dit wordt nog duidelijker wanneer hij expliciet om hulp vraagt. In deze therapievorm accepteren we deze complementaire relatie waarbij de cliënt de therapeut op de expertplaats zet en zichzelf in de ‘lage’, vragende positie. Vanuit zijn expertzetel zal de therapeut niet nalaten iedere gelegenheid aan te grijpen om de cliënt te promoveren tot expert van zijn therapie. Deze wisselende complementariteit tussen de therapeut als ‘expert in therapeutische materie’ en de cliënt als ‘expert van zijn therapie’ creëert een circulair mandaat : de therapeut krijgt het mandaat om vanuit zijn positie terug te geven aan de cliënt. Zo wordt hij gegidst van ‘help me’ naar ‘help me om mezelf te helpen’. Het bewaken van deze circulariteit is een garantie voor het vinden van een werkzame samenwerkingsformule. Bron : Dokter Myriam Le Fevere de Ten Hove “Korte therapie” Handleiding bij het ‘Brugse model’ voor psychotherapie met een toepassing op kinderen en jongeren. Carine Verschuere, oktober 2011 6 Ik leerde zelfsupervisie door vb. vragen als : - hoe weet ik of ik klaar ben om verder te gaan ? wat is een teken dat iets werkt, iets helpt ? wat helpt mij om zo ver te komen ? wat helpt mij om stappen te zetten ? wat zijn mijn ankerpunten NU ? Dit was een belangrijke hulpbron om te durven verder gaan en alert te blijven om opgebouwde zelfvertrouwen vast te houden. Ook wist ik wanneer het te moeilijk zou worden dat mijn therapeut zou helpen om mijn opkomende gevoelens te laten zakken. Vb. - door het voelen van contact met de stoel waar ik op zat - het bewust zijn van mijn voeten die contact voelden met de grond - samen iets drinken - het actief waarnemen van de omgeving - het actief luisteren naar geluiden - … Ik kreeg er zelf de controle over of het goed en veilig voelde. Carine Verschuere, oktober 2011 7 Wat bracht mij dichter tot vertrouwen ? Mijn therapeut toonde heel veel inlevingsvermogen. Door het herhalen en/of herformuleren van wat ik vertelde wist ik dat er echt actief naar mij geluisterd werd. Ik kreeg voldoende tijd om uit mijn woorden te geraken bij het verhalen van moeilijke gevoelens. Bij het begin van de consultatie mocht ik de tijd nemen die ik nodig had om te brengen wat ik wou brengen. Therapeut maakte heel duidelijk verschil tussen mijn handelingen en mezelf als persoon. Ik kreeg mee dat mijn gevoelens mochten zijn zoals ze zijn. Therapeut gaf waarderende aandacht aan hetgeen waar ik goed in ben, dingen die ik mocht behouden, dit betekende een belangrijke houvast en veiligheid. Therapeut geloofde in mijn eigen capaciteiten EN benadrukte dit door vragen te stellen waar ik zelf het antwoord mocht op vinden. Ik kreeg bekrachtiging van mijn vaardigheden om reeds met problemen om te gaan. Therapeut vroeg aan mij wat zou er nu het beste zijn voor jou ? Therapeut geloofde in mijn deskundigheid. Als cliënt ben je heel knap om dit aan te voelen. Therapeut toonde dat ze begaan was met mij door bij het afronden van een gesprek te vragen : - wat ga je vandaag nog doen ? - wat wil je morgen doen ? - wat kan helpend zijn in het dagelijkse leven ? - wat kan je doen om goed voor jezelf te zorgen ? (kleine stapjes indien nodig) - ….. Het is belangrijk om het sociaal milieu en het dagelijkse leven buiten therapie te sterken. Therapeut hielp er mee zorg voor dragen dat ik mijn opbouwende zelfrespect bleef bewaren. Vb. - door mij 5 positieve eigenschappen van mezelf te laten benoemen - door mij te laten neerpennen wat ik reeds bereikt heb - ik kreeg ook regelmatig een proficiat (Dank U wel, ik groeide dan een beetje !) Carine Verschuere, oktober 2011 8 Het geluk heb ik gevonden om met de KORTE OPLOSSINGSGERICHTE THERAPIE “BRUGSE MODEL” in aanraking te komen. Ik kan onmogelijk verhalen hoezeer ik daardoor bewust ben geworden van hetgeen waarover ik beschik om mezelf te helpen en zéker over wat ik al deed en het op mijn eigen wijze kan benutten. Dit betekent hoop, groei, mogelijkheden, kansen, fierheid om wat ik kan… en vooral een beter leven. BALLAST VAN JAREN WERD BAGAGE ! Het is zo zuiver en zo goed als je tegen je therapeut mag zeggen : IK WIL MET U WERKEN MET MIJN COMPETENTIES. Carine Verschuere, oktober 2011 9 Met heel veel dank en waardering aan Dokter Luc Isebaert en Dokter Myriam Le Fevere de Ten Hove om het mogen volgen van de heel waardevolle Opleiding Korte Oplossingsgerichte Therapie aan het Korzybski Instituut te Brugge. Met zoveel dank aan mijn medecursisten Korzybskianen 2007-2011 voor de genegenheid die ik van jullie mag ontvangen. Veel liefs, dank en respect voor het klimaat die jullie voor mij gecreëerd hebben om te kunnen en durven groeien. De goedheid,veiligheid waarin ik mij mocht kwetsbaar opstellen. Het respect, het vertrouwen, jullie bekwaamheid, de vriendschap, de warmte, de welgemeende complimenten, de vele… die ik door ons samenzijn mocht ervaren. Het heeft ervoor gezorgd en bijgedragen dat ik in een stroomversnelling dichter bij mezelf durfde komen en stappen durfde zetten naar mijn beoogde doel. Een HARTELIJKE MERCI. Met oprechte welgemeende dank aan Hélène Dellucci van wie ik zoveel mocht leren, met wie ik een veilige plek mocht installeren, met wie ik mijn diepste emoties aandurfde. Dank u Hélène voor de helpende sessies die ik samen met u mocht doormaken. Dank u voor het werken met geschreven brieven. “Letters Protocol with bilateral stimulations” Hélène Dellucci Met zeer veel dank aan Yvonne Dolan, die met zoveel bereidheid naar mij toekwam om mij te helpen. De warmte die ik van haar mocht ontvangen en vooral het diepe geloof in mijn creativiteit om mezelf te helpen waren bijzonder. Dank u Yvonne voor de zo waardevolle sessies. Met zeer veel dank aan Dokter Myriam Le Fevere de Ten Hove voor de zo grote inzet en bekwaamheid. Hartelijk dank bij u te mogen in therapie zijn. Uw eindeloos geloof in de eigen krachten en sterktes van mensen treft mij diep. U bent supernieuwsgierig in hoe een mens zichzelf bereddert en dat mag ik dikwijls ervaren. Dank u voor de vele leerzame gesprekken in de auto onderweg naar Brugge. Met bijzondere dank aan Mevrouw Jeanine Den Dauw, psychologe psychotherapeute, bij wie ik in therapie heel veel mildheid mocht ervaren. Door haar uitzonderlijke kennis en ervaring slaagden wij er in vertrouwen op te bouwen. Dit na een levenslange zoektocht, ik was ongeveer 46 jaar en kende nog geen basisvertrouwen. Uw bekwaamheid Mevrouw Den Dauw, uw grote inzet, uw toewijding en uw zorg om mijn gezondheid en welzijn getuigen van een therapie met een diep respect en geloof in de mensen. Met heel veel lieve gedachten. Carine Verschuere, oktober 2011 10 Met veel dank aan Carol Rosseel, psychologe, die de taak op zich neemt om mij op te vangen en te begeleiden bij mogelijke onverwachte triggers of wanneer ik soms nood heb aan ondersteuning. Maar eigenlijk ben ik heel trots op mezelf om wat ik allemaal bereikt heb. Tot slot heel veel dank aan mezelf omdat ik er telkens in slaag om mezelf opnieuw in de hand te nemen en verder te gaan. Ik heb zelf mijn krachten ingezet om de therapie aan te vangen. Mijn uitzonderlijke vaardigheden om mezelf veilig te houden, mijn temperament mijn nooit ophoudende verlangen naar schoonheid, reinheid puurheid,zuiverheid zijn naast de zo vele andere, mijn grootste drijfkrachten. Carine Verschuere, oktober 2011 11 Carine Verschuere, oktober 2011 12