Korte samenvatting van de gebeurtenissen tijdens het Franse

KORTE SAMENVATTING VAN DE GEBEURTENISSEN TIJDENS HET FRANSE BEWIND IN NEDERLAND
OFWEL DE “BATAAFSE REPUBLIEK” VAN 1799 TOT 1811
1799 31 december
De VOC wordt formeel ontbonden. De Raad van Aziatische Bezittingen en Etablissementen neemt
het bestuur over.
1800
De Republiek schenkt Napoleon in Frankrijk 3 miljoen gulden voor zijn oorlogen, maar weigert
verdere steun. Napoleon is hierover ontevreden en wil een bestuurlijke hervorming in de Republiek
afdwingen.
1801 18 september
Opnieuw een staatgreep. Nu door de Franse bevelhebber Augereau samen met de leden van het
Uitvoerend Bewind Gerrit Jan Pijman, Anthony Frederik Robbert Evert van Haersolte en Augustinus
Gerherd Besier. Ondanks de afwijziging door de grondvergaderingen wordt een nieuwe
staatsregeling afgekondigd, waarmee de staatsrechtelijke situatie van voor 1795 bijna geheel
hersteld wordt.
Belangrijkste onderdelen van de staatsregeling:
1. Invoering censuskiesrecht.
2. Het Wetgevende Lichaam heeft alleen stemrecht over wetsontwerpen.
3. De oude provinciegrenzen worden hersteld.
4. Het staatsbewind bestaat uit 12 leden.
1802 27 maart
Schimmelpenninck ondertekent namens de Bataafse Republiek de Vrede van Amiens met Engeland.
Belangrijkste bepalingen:
1. De Republiek krijgt, behalve Ceylon, alle koloniën terug.
2. De Oranje familie wordt schadeloos gesteld voor het verlies van bezittingen.
1803
Er breekt weer oorlog uit met Engeland. Langzaam maar zeker worden de koloniën weer veroverd
door Engeland.
1804 April
De Engelsen veroveren opnieuw Suriname.
15 september
Napoleon (1769 - 1821), ondertussen keizer van Frankrijk, spreekt met Schimmelpenninck in Keulen
en wil dat hij de leiding van de Bataafse Republiek op zich neemt. Anders zal hij de Republiek bij
Frankrijk inlijven.
18 december
Het staatsbewind voert een eenheidsspelling in. Deze spelling is ontworpen door de Leidse
hoogleraar M. Siegenbeek.
1805 29 april
Het Staatsbewind legt de voorstellen van Napoleon en Schimmelpenninck voor aan de kiezers. Deze
worden goedgekeurd.
Het voorstel luidde:
1. De uitvoerende macht met grote bevoegdheden wordt uitgeoefend door een raadpensionaris,
die voor 5 jaar wordt benoemd door het Wetgevende Lichaam.
2. Er wordt een Wetgevend Lichaam van 19 leden benoemd door de Departementale Besturen (het
eerste Wetgevende Lichaam werd benoemd door de raadpensionaris). Dit lichaam stemt over
wetsontwerpen.
3. Er wordt een algemene belasting ingevoerd. Ter uitvoering daarvan wordt een kadaster
ingevoerd en worden inspecteurs en ontvangers aangesteld.
4. Voorgenomen hervormingen van onderwijs, geneeskunde, waterstaat en landbouw.
1806 Januari
Minister van Financiën vervangt een groot aantal locale accijnzen en heffingen door andere nationale
heffingen.
25 februari
Aanvaarding van de wet op het lager onderwijs. Volgens de wet zal het lager onderwijs zo ingericht
moeten worden, dat "onder het aanleren van gepasten en nuttige kundigheden, de verstandelijke
vermogens der kinderen ontwikkeld worden en zij zelf worden opgeleid tot alle Maatschappelijke en
Christelijke deugden". Met deze wet is een aanzet gegeven tot een centraal beleid inzake het lager
onderwijs.
9 april
Willem V overlijdt in Brunswijk.
4 juni
Schimmelpenninck legt tegen zijn zin onder druk van Napoleon zijn ambt neer. Napoleon wil middels
eenheid van bestuur Engeland op de knieën dwingen. Hiertoe wil hij in alle gebieden een familielid
aan het hoofd plaatsen. Lodewijk Napoleon (1778 - 1846) wordt koning van Nederland.
23 juni
Officiële intocht van koning Lodewijk Napoleon in Den Haag.
7 augustus
De Grondwet van het Koninkrijk Holland wordt bekrachtigd. In deze staatsregeling wordt bepaald,
dat het getrapt gekozen Wetgevende Lichaam de koning slechts mag adviseren en uitsluitend de
bevoegdheid heeft om de voorstellen van de koning goed of af te keuren.
1807 12 januari
In Leiden ontploft een kruitschip. Ongeveer 150 mensen komen om het leven. Koning Napoleon
brengt een bezoek aan de plaats van het ongeval. Dit levert hem grote sympathie op.
7 juli
Frankrijk, Rusland en Pruisen sluiten een vredesverdrag waarbij Oost-Friesland bij het koninkrijk
Holland wordt gevoegd.
De Postwet uniformeert de posttarieven naar afstand en gewicht.
De straatweg tussen Amsterdam en Den Haag wordt in gebruik genomen.
1808 30 januari
Minister van Financiën Izaak Jan Alexander Gogel presenteert de Corporatiewet. Hiermee komt een
officieel einde aan de Gilden.
Mei
Bij decreet van koning Napoleon wordt het Koninklijk Instituut van Wetenschappen, Letteren en
Schone Kunsten te Amsterdam en de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag gevestigd.
In Amsterdam wordt het 'Instituut voor Blinden' opgericht.
1809 1 februari
In het koninkrijk wordt een Wetboek van Strafrecht ingevoerd. Hiermee krijgt het land een modern
strafrechtsysteem op basis van de Code Napoléon.
4 juni
Lodewijk Napoleon herstelt de economische betrekkingen tussen Nederland en Frankrijk.
17 juli
Keizer Napoleon ontdekt dat Lodewijk Napoleon de bepalingen van het Continentaal Stelsel heeft
verzacht. De economische betrekkingen worden weer afgebroken en de douanelijn hersteld.
In het gehele land wordt bij Koninklijk Besluit het Metrieke Stelsel ingevoerd. Alle maten en
gewichten van de verschillende districten worden geuniformeerd.
Augustus
De Engelsen bezetten Walcheren maar zijn gedwongen zich eind december weer terug te trekken.
1810 Maart
Frankrijk lijft Zeeland en het gebied ten zuiden van de Waal en Merwede in.
De Fransen verbieden de handel tussen het koninkrijk en Engeland.
Juli
Koning Lodewijk Napoleon doet onder druk van zijn broer Keizer Napoleon afstand van de Hollandse
troon en vertrekt naar Oostenrijk.
4 juli
Franse troepen bezetten Amsterdam.
9 juli
Keizer Napoleon lijft middels het Decreet van Rambouillet het koninkrijk Holland in bij Frankrijk.
1811
Invoering van de burgerlijke stand en kadaster.
Keizer Napoleon maakt een reis door Holland.
De Engelsen veroveren Java als laatste kolonie van Holland.
1812
Napoleon trekt Rusland binnen. Van de 15.000 Hollandse dienstplichtigen keren slechts enkele terug.
1813 16-19 oktober
Napoleon wordt verslagen in de Volkerenslag bij Leipzig.
November
Geallieerde troepen trekken op in Holland. De Franse troepen zijn gedwongen zich terug te trekken.
20 november
Het 'driemanschap' Gijsbert Karel van Hogendorp (1762 - 1834), A.F.J.A. Graaf van der Duyn van
Maasdam (1771 - 18848) en L. Graaf van Limburg Stirum (1758 - 1840) nemen het Voorlopig Bestuur
op zich.
30 november
Prins Willem Frederik landt bij Scheveningen.
2 december
Prins Willem Frederik (1772 - 1843) aanvaardt in de Nieuwe Kerk in Amsterdam de soevereiniteit als
constitutioneel vorst (Koning Willem I).
21 december
Willem I benoemt een commissie om een nieuwe grondwet te ontwerpen. De commissie staat onder
leiding van Van Hogendorp.
1814 1 januari
Het eerste nummer van de Staatscourant loopt van de pers.
25 maart
Willem I verleent bij koninklijk besluit octrooi aan de Nederlandse Bank voor de uitgifte van
bankbiljetten. Op 5 april worden de eerste bankbiljetten uitgegeven.
29 maart
Een vergadering van vooraanstaande burgers keurt het ontwerp Grondwet van de commissie
Hogendorp goed.
De belangrijkste bepalingen uit deze grondwet zijn:
1. De soeverein vorst wordt belast met de uitvoerende macht.
2. De soeverein vorst moet lid zijn van de Nederlands Hervormde kerk.
3. De wetgevende macht berust bij één Kamer.
4. De Kamer wordt gekozen door de Staten der Provinciën.
5. De vertegenwoordigers mogen geen bindend mandaat meekrijgen en mogen geen ruggespraak
houden.
6. De Kamer en de Koning hebben het recht van initiatief (om wetten in te dienen).
7. De Kamer heeft een beperkt budgetrecht.
8. De Provinciale Staten worden gekozen door de drie standen: ridderschap, vertegenwoordigers
van de steden en vertegenwoordigers van het platteland.
23 mei
De Fransen geven hun laatste steunpunt, Delfzijl, op.