Waan

Waan
Waan kenmerken :
Primair
Primaire waan (vaak absurd en nauwelijks verband met de emoties en/of situatie van de
patiënt) een waan die zonder enige aanleiding wordt een primaire waan genoemd
Secundair
Secundaire waan (de waan vloeit voort ui bv. Opgehoopte emoties, conflicten, gefrustreerde
wensen etc.) Secundaire wanen komen meestal voor uit onbegrepen ervaringen zoals
bijvoorbeeld hallucinaties
Waan systeem
Soms is er sprake van een heel complex van samenhangende wanen, dot wordt een
waansysteem genoemd
Bizar
De wanen zijn duidelijk onwerkelijk en zijn logischerwijs onmogelijk en onwaar te verklaren
maar de patiënt is niet op andere gedachten te brengen
Niet – bizarre wanen
In tegenstelling tot bizarre wanen, zijn dit gedachten van de patiënt die werkelijkheid zouden
kunnen zijn.
Stemmings congruent
Persoonlijke stemming en overdachte ervaringen en gevoel beinvloed de inhoud wanen
Incongruent
Onpassende wanen, vreemd van de omgeving zonder verbanden met persoonlijk leven
Waangedachten of waan system
hermetisch gesloten waansysteem
Ontkend
Het ongeloof dat hij of zij een misidentificatie maakt
Verborgen
Al is het lastig, wordt het denken om de misidentificatie niet uitgesproken
Preoccupatie ??????
De intensiteit van de waan is zo groot dat
Soorten waan
Expansieve of grootheidswanen
Depressieve wanen
Somatische wanen
Paranoïde wanen
Misidentificatie wanen
Depersonalisatie wanen
Beïnvloedingswanen*
Inhoudelijk
Expansieve of grootheidswanen :
Afstammingswanen
Almachtswanen
profetenwaan
Heerserswaan
rijkdomswaan
Uitvinders wanen
Godsdienst wanen
Paranormale wanen
Onsterfelijkheidwanen
Erotomane wanen*
Erotomanie
Erotomanie volgens Clérambault
Het beloop van de erotomanie is uitvoerig beschreven door Clérambault, in de jaren twintig van
deze eeuw. Clérambault stelt dat erotomanie voortvloeit uit een passie en dus bij iedereen kan
optreden. Het is volgens hem wel zo dat bij een gezonde mens een sterke passie nodig is om een
erotische betrekkingswaan uit te lokken en dat bij een psychisch ziek individu een veel minder
sterke passie als etiologische factor voldoet. De erotische betrekkingswaan ontstaat volgens hem
plotseling, met een ‘coup de foudre’. Hij onderscheidt in het verdere beloop drie fasen:
1. de fase van de hoop;
2. de fase van de teleurstelling;
3. de fase van de rancune, waarin eventueel geweld kan optreden.
In de fase van de teleurstelling en van de rancune blijft een impliciete hoop bestaan.
Clérambault is van mening dat er bij de anamnese van ero- tomane patiënten niet enkel vragen
moeten worden gesteld, maar dat de patiënten moeten worden uitgelokt, geprovoceerd, om de
aanwezigheid van de hoop op te sporen. Hij schuwt het niet in een gesprek met een patiënte aan
te bieden te onderhandelen met het object van haar liefde, om haar zo te bewegen over haar
hoop en verwachtingen te spreken.
Uitvinders wanen
Messiaswanen
Identiteitswanen
Beïnvloedingswanen*
Controlewanen
Depressive wanen
Zondewanen
Ondergangs waan
Schuld waan
Armoede waan
Nihilistische waan
Waan dood te zijn
Somatische waan
Somatische waan niet te verwarren met hypochondrie, is een waan , waarbij de patiënt ervan
overtuigd is, dat er iets mis is met de lichaamsfuncties. Bij deze aandoening heeft iemand
opvattingen over zijn lichaam of lichaamsfuncties die niet overeenkomen met de realiteit.
Vormen van deze waan zijn het denkbeeld dat men een vieze geur verspreidt via de huid, de
mond, het rectum of de vagina of dat het lichaam is besmet met parasieten. De persoon kan er
ook van overtuigd zijn dat bepaalde lichaamsdelen lelijk of misvormd zijn of dat ze niet naar
behoren functioneren (bijvoorbeeld de darmen).
Dysmorfe wanen
seksuele wanen
Beïnvloedingswanen
Het idee hebben dat het denken en lichaams implusen of handelen worden beïnvloed
.
????
Gedachten belemmering
Inbreng belemmering
GedachtensLuidwordensbelemmering
GedachtenOntrekkingsbelemmering
Gedachtenuizendingsbelemmering
?????
Zwangerschapswaan
Een zwangerschapswaan komt voor bij vrouwen die ervan overtuigd blijven in verwachting te
zijn, terwijl het tegendeel is aangetoond.
Hypogondere waan
persoon is overtuigd een (ernstige) ziekte te hebben , vaak een dodelijke ziekte.
medisch is er niets vast te stellen, maar dat brengt de patiënt niet van zijn idee af.
Men kan de waan ook ziekte vrees noemen
Geslachtsveranderingwaan
Dysmorfobische waan
Paranoïde wanen
Querulantenwaan
Benadelingswaan
Betrekkingswaan
Ontrouwwanen
Achtervolgingswaan
Jaloersheidswaan
Vergiftiginswaan
Mastrubatiewaan
Verklaringswaan
Geslachtziekte waan
Persoonmiskenningswaan
Misidentificatie wanen
Met misidentificatie wordt
bedoeld: de foutieve, onjuiste of verkeerde identificatie van (andere)
personen.
Misidentificaties zijn syndroom-aspecifieke symptomen.
a) vluchtige vs. persisterende
b) zonder zekerheidskarakter (met realiteitstoetsing) vs. met zekerheidskarakter (zonder
realiteitstoetsing).
c) misidentificaties
die aanleiding vinden in de externe realiteit vs. misidentificaties
zonder externe aanleiding.
De drie hiervoor genoemde criteria kunnen samen
tot maatstaf genomen worden ter bepaling van het pathologische
karakter van een misidentificatie ( ziekte indeling )
Samenvattend kan worden gesteld dat het mogelijk en belangrijk is
de correcte identificatie, de niet-pathologische misidentificatie en
de pathologische misidentificatie van elkaar te onderscheid in twee misidentificatie wanen :
 Positieve wanen
 Negatieve wanen
Wanneer iemand iets of iemand identificeert , goed of foutief, spreken we van “positieve misidentificatie”
Wanneer er echter geen identificatie plaats vind noemt men dit “negatieve misidentificatie”
Positieve misidentificatie
Iemand ten onrechte (menen te) herkennen
is hem foutief identificeren als een bekende
Enkele vormen van positieve misidentificatie zijn :
Hyperidentificatie, valse herkenning, persoonsverwisseling, persoonsverwarring.,hypoidentificatie, “non recognition”, persoonsmiskenning etc.
Deja vu
Hoewel misidentificatie maar bij een klein percentage van de bevolking voorkomt, heeft zo
goed als iedereen wel eens een Deja vu gehad.
men meent iets al eerder gezien te hebben, hoewel dit niet het geval is. Het déjà vu
verschijnsel slaat niet alleen op beelden ontleend aan de visuele waarneming, er zijn ook
varianten bekend waarbij het gaat om een innerlijk proces, zoals een gedachte of een ervaring:
men spreek dan ook wel van déjà senti (eerder gevoeld), eerder bezocht (déjà visité) of eerder
meegemaakt of beleefd (déjà vécu). Ook het tegenovergestelde proces kan plaatsvinden: men
zegt dan bijvoorbeeld dat een bekend persoon of beeld nooit eerder is gezien. Dit verschijnsel
heet jamais vu (nooit gezien). Jamais vu treedt o.a. op bij het Syndroom van Capgras
Capgras waan
Men denkt dat een familielid of kennis vervangen is door een gelijkende bedrieger
incidenteel ziet een Capgras-patiënt zichzelf als dubbelganger . Door de doorlopende
overtuiging in een wereld van bedriegers te leven, kan de patiënt na verloop van tijd
psychotische verschijnselen ontwikkelen. Bij vrouwen komt de aandoening ongeveer twee
keer zoveel voor als bij mannen
Cotard waan
Cotard-waan is een zeldzame psychische aandoening, waarbij iemand de waan heeft dat hij
dood is, niet bestaat of dat zijn organen of bloed ontbreken. De aandoening treedt op als
gevolg van een neurologische aandoening, hersenletsel of als onderdeel van een breder
psychisch ziektebeeld (veelal psychosen) en gaat vaak gepaard met depressies en
depersonalisatie.
Fergoli waan
Men denkt dat meerdere mensen “gespeeld” worden door één persoon
Intermetamorfose
het geloof dat mensen in de omgeving identiteiten ruilen met elkaar met behoud van hetzelfde
uiterlijk.
Subjectieve verdubbelt
Een persoon gelooft dat er een dubbelganger of dubbele van hem-of haarzelf bestaat en
onafhankelijke acties verricht onder zijn naam. Echter, dergelijke waanvoorstellingen
overtuigingen, vaak alleen of meer zelden gemeld, worden soms ook beschouwd als een deel
van de Identificatiesyndroom. Bijvoorbeeld: gespiegelde zelf-misidentificatie
gespiegelde zelf-misidentificatie
De overtuiging dat de reflectie in een spiegel een andere persoon is.
Reduplicatieve paramnesie
De overtuiging dat een bekend persoon, plaats, voorwerp of lichaamsdeel is gedupliceerd. Zo
kan een persoon geloven dat ze in feite niet echt in het ziekenhuis is waar zij werd toegelaten,
maar dat ze in een identiek uitziende ziekenhuis in een ander deel van het land, ondanks dat
dit duidelijk niet zo is.
Metgezellen waan
Het geloof dat objecten (zoals zacht speelgoed) zijn wezens zijn met gevoel
Zelf kloon pluralisering
Het geloof dat er meerdere exemplaren van hem-of haarzelf, identiek zowel fysiek als
psychologisch rondlopen
hyperidentificatie, valse herkenning, persoonsverwisseling, persoonsverwarring.,hypo-identificatie, non
recognition, persoonsmiskenning
negatieve misidentificatie
Iemand ten onrechte niet herkennen is hem foutief
identificeren als een onbekende. Dit noemen wij
negatieve misidentificatie, het niet herkennen van een bekende.
Dubbelgangerswaan
Depersonalisatie wanen
Gemengd type
niet-gespecificeerde waan