Waan Waan kenmerken : Primair Primaire waan (vaak absurd en nauwelijks verband met de emoties en/of situatie van de patiënt) een waan die zonder enige aanleiding wordt een primaire waan genoemd Secundair Secundaire waan (de waan vloeit voort ui bv. Opgehoopte emoties, conflicten, gefrustreerde wensen etc.) Secundaire wanen komen meestal voor uit onbegrepen ervaringen zoals bijvoorbeeld hallucinaties Waan systeem Soms is er sprake van een heel complex van samenhangende wanen, dot wordt een waansysteem genoemd Bizar De wanen zijn duidelijk onwerkelijk en zijn logischerwijs onmogelijk en onwaar te verklaren maar de patiënt is niet op andere gedachten te brengen Niet – bizarre wanen In tegenstelling tot bizarre wanen, zijn dit gedachten van de patiënt die werkelijkheid zouden kunnen zijn. Stemmings congruent Persoonlijke stemming en overdachte ervaringen en gevoel beinvloed de inhoud wanen Incongruent Onpassende wanen, vreemd van de omgeving zonder verbanden met persoonlijk leven Waangedachten of waan system hermetisch gesloten waansysteem Ontkend Het ongeloof dat hij of zij een misidentificatie maakt Verborgen Al is het lastig, wordt het denken om de misidentificatie niet uitgesproken Preoccupatie ?????? De intensiteit van de waan is zo groot dat Soorten waan Expansieve of grootheidswanen Depressieve wanen Somatische wanen Paranoïde wanen Misidentificatie wanen Depersonalisatie wanen Beïnvloedingswanen* Inhoudelijk Expansieve of grootheidswanen : Afstammingswanen Almachtswanen profetenwaan Heerserswaan rijkdomswaan Uitvinders wanen Godsdienst wanen Paranormale wanen Onsterfelijkheidwanen Erotomane wanen* Erotomanie Erotomanie volgens Clérambault Het beloop van de erotomanie is uitvoerig beschreven door Clérambault, in de jaren twintig van deze eeuw. Clérambault stelt dat erotomanie voortvloeit uit een passie en dus bij iedereen kan optreden. Het is volgens hem wel zo dat bij een gezonde mens een sterke passie nodig is om een erotische betrekkingswaan uit te lokken en dat bij een psychisch ziek individu een veel minder sterke passie als etiologische factor voldoet. De erotische betrekkingswaan ontstaat volgens hem plotseling, met een ‘coup de foudre’. Hij onderscheidt in het verdere beloop drie fasen: 1. de fase van de hoop; 2. de fase van de teleurstelling; 3. de fase van de rancune, waarin eventueel geweld kan optreden. In de fase van de teleurstelling en van de rancune blijft een impliciete hoop bestaan. Clérambault is van mening dat er bij de anamnese van ero- tomane patiënten niet enkel vragen moeten worden gesteld, maar dat de patiënten moeten worden uitgelokt, geprovoceerd, om de aanwezigheid van de hoop op te sporen. Hij schuwt het niet in een gesprek met een patiënte aan te bieden te onderhandelen met het object van haar liefde, om haar zo te bewegen over haar hoop en verwachtingen te spreken. Uitvinders wanen Messiaswanen Identiteitswanen Beïnvloedingswanen* Controlewanen Depressive wanen Zondewanen Ondergangs waan Schuld waan Armoede waan Nihilistische waan Waan dood te zijn Somatische waan Somatische waan niet te verwarren met hypochondrie, is een waan , waarbij de patiënt ervan overtuigd is, dat er iets mis is met de lichaamsfuncties. Bij deze aandoening heeft iemand opvattingen over zijn lichaam of lichaamsfuncties die niet overeenkomen met de realiteit. Vormen van deze waan zijn het denkbeeld dat men een vieze geur verspreidt via de huid, de mond, het rectum of de vagina of dat het lichaam is besmet met parasieten. De persoon kan er ook van overtuigd zijn dat bepaalde lichaamsdelen lelijk of misvormd zijn of dat ze niet naar behoren functioneren (bijvoorbeeld de darmen). Dysmorfe wanen seksuele wanen Beïnvloedingswanen Het idee hebben dat het denken en lichaams implusen of handelen worden beïnvloed . ???? Gedachten belemmering Inbreng belemmering GedachtensLuidwordensbelemmering GedachtenOntrekkingsbelemmering Gedachtenuizendingsbelemmering ????? Zwangerschapswaan Een zwangerschapswaan komt voor bij vrouwen die ervan overtuigd blijven in verwachting te zijn, terwijl het tegendeel is aangetoond. Hypogondere waan persoon is overtuigd een (ernstige) ziekte te hebben , vaak een dodelijke ziekte. medisch is er niets vast te stellen, maar dat brengt de patiënt niet van zijn idee af. Men kan de waan ook ziekte vrees noemen Geslachtsveranderingwaan Dysmorfobische waan Paranoïde wanen Querulantenwaan Benadelingswaan Betrekkingswaan Ontrouwwanen Achtervolgingswaan Jaloersheidswaan Vergiftiginswaan Mastrubatiewaan Verklaringswaan Geslachtziekte waan Persoonmiskenningswaan Misidentificatie wanen Met misidentificatie wordt bedoeld: de foutieve, onjuiste of verkeerde identificatie van (andere) personen. Misidentificaties zijn syndroom-aspecifieke symptomen. a) vluchtige vs. persisterende b) zonder zekerheidskarakter (met realiteitstoetsing) vs. met zekerheidskarakter (zonder realiteitstoetsing). c) misidentificaties die aanleiding vinden in de externe realiteit vs. misidentificaties zonder externe aanleiding. De drie hiervoor genoemde criteria kunnen samen tot maatstaf genomen worden ter bepaling van het pathologische karakter van een misidentificatie ( ziekte indeling ) Samenvattend kan worden gesteld dat het mogelijk en belangrijk is de correcte identificatie, de niet-pathologische misidentificatie en de pathologische misidentificatie van elkaar te onderscheid in twee misidentificatie wanen : Positieve wanen Negatieve wanen Wanneer iemand iets of iemand identificeert , goed of foutief, spreken we van “positieve misidentificatie” Wanneer er echter geen identificatie plaats vind noemt men dit “negatieve misidentificatie” Positieve misidentificatie Iemand ten onrechte (menen te) herkennen is hem foutief identificeren als een bekende Enkele vormen van positieve misidentificatie zijn : Hyperidentificatie, valse herkenning, persoonsverwisseling, persoonsverwarring.,hypoidentificatie, “non recognition”, persoonsmiskenning etc. Deja vu Hoewel misidentificatie maar bij een klein percentage van de bevolking voorkomt, heeft zo goed als iedereen wel eens een Deja vu gehad. men meent iets al eerder gezien te hebben, hoewel dit niet het geval is. Het déjà vu verschijnsel slaat niet alleen op beelden ontleend aan de visuele waarneming, er zijn ook varianten bekend waarbij het gaat om een innerlijk proces, zoals een gedachte of een ervaring: men spreek dan ook wel van déjà senti (eerder gevoeld), eerder bezocht (déjà visité) of eerder meegemaakt of beleefd (déjà vécu). Ook het tegenovergestelde proces kan plaatsvinden: men zegt dan bijvoorbeeld dat een bekend persoon of beeld nooit eerder is gezien. Dit verschijnsel heet jamais vu (nooit gezien). Jamais vu treedt o.a. op bij het Syndroom van Capgras Capgras waan Men denkt dat een familielid of kennis vervangen is door een gelijkende bedrieger incidenteel ziet een Capgras-patiënt zichzelf als dubbelganger . Door de doorlopende overtuiging in een wereld van bedriegers te leven, kan de patiënt na verloop van tijd psychotische verschijnselen ontwikkelen. Bij vrouwen komt de aandoening ongeveer twee keer zoveel voor als bij mannen Cotard waan Cotard-waan is een zeldzame psychische aandoening, waarbij iemand de waan heeft dat hij dood is, niet bestaat of dat zijn organen of bloed ontbreken. De aandoening treedt op als gevolg van een neurologische aandoening, hersenletsel of als onderdeel van een breder psychisch ziektebeeld (veelal psychosen) en gaat vaak gepaard met depressies en depersonalisatie. Fergoli waan Men denkt dat meerdere mensen “gespeeld” worden door één persoon Intermetamorfose het geloof dat mensen in de omgeving identiteiten ruilen met elkaar met behoud van hetzelfde uiterlijk. Subjectieve verdubbelt Een persoon gelooft dat er een dubbelganger of dubbele van hem-of haarzelf bestaat en onafhankelijke acties verricht onder zijn naam. Echter, dergelijke waanvoorstellingen overtuigingen, vaak alleen of meer zelden gemeld, worden soms ook beschouwd als een deel van de Identificatiesyndroom. Bijvoorbeeld: gespiegelde zelf-misidentificatie gespiegelde zelf-misidentificatie De overtuiging dat de reflectie in een spiegel een andere persoon is. Reduplicatieve paramnesie De overtuiging dat een bekend persoon, plaats, voorwerp of lichaamsdeel is gedupliceerd. Zo kan een persoon geloven dat ze in feite niet echt in het ziekenhuis is waar zij werd toegelaten, maar dat ze in een identiek uitziende ziekenhuis in een ander deel van het land, ondanks dat dit duidelijk niet zo is. Metgezellen waan Het geloof dat objecten (zoals zacht speelgoed) zijn wezens zijn met gevoel Zelf kloon pluralisering Het geloof dat er meerdere exemplaren van hem-of haarzelf, identiek zowel fysiek als psychologisch rondlopen hyperidentificatie, valse herkenning, persoonsverwisseling, persoonsverwarring.,hypo-identificatie, non recognition, persoonsmiskenning negatieve misidentificatie Iemand ten onrechte niet herkennen is hem foutief identificeren als een onbekende. Dit noemen wij negatieve misidentificatie, het niet herkennen van een bekende. Dubbelgangerswaan Depersonalisatie wanen Gemengd type niet-gespecificeerde waan