Cursus begeleid wonen, versie 2017

Cursus begeleid wonen, versie 2017
Samenstelling: Danny Lescrauwaet
Programma
•
•
•
•
•
Dag 1:
Het belang van woongerichte oplossingen
Vlaams beleid
Woonmaatregelen
Methodisch kader: criticical time intervention
•
•
•
•
•
•
•
Dag 2: Uitdieping
Stagnatie
Samenwerken met cliënt
Samenwerken met andere diensten
Sociale netwerkvorming
Terugval
Afronding
Het belang van woongerichte
oplossingen
– Begeleid wonen als laatst gereglementeerde
werkvorm voor de herstructurering aww
– Meerderjarigheid verlaging 01/05/1990
– Oorzaak en gevolgen van afschaffing wet op
landloperij 12/01/1993
– Medisch denken tgo sociaal denken
– Complexere hulpvragen
– Vraag naar meer zorg op maat
– Dichtslibbingsprobleem opvangcentra
– Hervalpreventie
– Aandacht voor herankering en heropbouw
sociaal netwerk
– Woongerichte oplossingen zijn effectiever en
efficiënter
Ontwikkelingen in het
aanbod van het aww
•
•
•
•
•
Begeleid Wonen
Preventieve woonbegeleiding
Zorgwonen
Begeleid Zelfstandig Wonen
Housing First
Situatie 2014: nulmeting
• Winteropvang : 764
• CAW residentieel : 1576
• CAW begeleide woonvormen:
1959
• OCMW doorgangswoningen:
1159
• Totaal aantal unieke dak-en
thuislozen : 5458
• Vorderingen uithuiszetting : 599
Andere sectoren
• Jeugdzorg : begeleid zelfstandig
wonen, kamertraining
• Gehandicaptenzorg: beschermd
wonen
• Geestelijke gezondheidszorg:
beschut wonen
• Ouderenzorg : woonzorgcentra,
serviceflats.
Nieuw: housing-first
• USA: Sam Tsemberis
• Europa: Finland, Denemarken,
Nederland
• Experimenten: België ( 20142016), Frankrijk,…
• Breidt sterk uit.
• Vlaams actieplan thuisloosheid
2017-2017: langdurige
thuisloosheid
Housing-first : principes
•
•
•
•
•
•
•
•
Huisvesting als basisrecht
Respect, warmte, medeleven
Begeleiding zo lang als nodig
Verspreide, maar soms ook
gegroepeerde huisvesting
Splitsing huisvesting-begeleiding
Keuzevrijheid, zelfdeterminatie.
Herstelgericht, harm-reduction
Ontwenning, behandeling geen
voorwaarde
Housing-first in
Vlaanderen
• Projecten in: Antwerpen, Gent,
Kortrijk, Hasselt, Limburg,
Oostende ( opstartend),…
• Belgisch experiment.
• Wetenschappelijke evaluatie:
experimentele groep, dakloze
vergelijkingsgroep, gehuisveste
vergelijkingsgroep
Resultaten behoud woonst
Belgisch experiment
•
•
•
•
Hf-groep: 90%
Dakloze groep: 48%
Gehuisveste groep: 86%
HF is vooral effectiever
alternatief voor complexe
situaties en nachtopvang.
• Zie:
• www.housingfirstbelgium.be
• www.kennisplein.be ,
themapagina thuisloosheid
Waarom zou hf
effectiever zijn?
• Benoem de factoren waardoor
hf effectiever zou zijn dan
louter nachtopvang?
Effectiviteit hf
• Privacy, zelfwaarde,gezondheid
• Motiveert om andere zaken aan
te pakken
• Geen uitval wegens
regelovertreding
• Hulp op maat
• Vermaatschappelijking zorg
• En vooral…
Zwemmen leer je in
water!
Maar…
• Veel spraakverwarring.
• Begripsvervaging.
• Snelle toegang tot woonst
nodig.
• Tewerkstelling, dagbesteding,
sociaal netwerk blijven zwaktes.
• Geen passe-partout.
• Caseload 5-8 cliënten/hv. Bewo
is 12.
Toepassing
• Case begeleidingsovereenkomst
Woonmaatregelen
• Versnelde toewijs sociale
woning
• Sociaal Verhuurkantoor
• Vlaamse huurtoelage
• Federale installatiepremie
• Glijdende huurcontracten
• Bezettingsovereenkomsten?
Methodisch kader: criticical-timeintervention
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Wat?
Voorbeeld: case Jean
CTI in een notedop
In focus beperkt en
geconcentreerd
Verbindend en schakelend
Planmatig en betrouwbaar
CTI traject in uren
Kenmerken CTI begeleider
Methodische aandachtspunten
CTI : wat?
• Evidence based interventie
• Voor sociaal kwetsbare mensen die
transitie doormaken
• Alleen gaan wonen, na instellingsverblijf
• Transitieperiode geeft spanningen en
risico’s
• Transitieperiode vergroot bereidheid tot
veranderen.
• CTI levert in transitieperiode emotionele
en praktische steun
• Gericht om banden van cliënt met sociaal
en professioneel steunsysteem te
ontwikkelen en te versterken
Voorbeeld : case Jean
•
•
•
•
•
•
•
•
Buitengezet in oc, nu nachtopvang
Verslaving alcohol
Gescheiden
Nog sporadisch contact met
meerderjarige zoon
Buurvrouw, werkt in buurtwinkel
Enkel kroegvrienden
Kan terecht in begeleid wonen
Was vroeger sportvisser
CTI in een notedop
• Pre-cti fase: warme overdracht
vanuit opvang, duur onbepaald
• Een structureringsfase
• Een testfase
• Een overdrachtsfase
• Elke fase duurt +/- 3 maanden
CTI in een notedop
• Intensiteit van contact neemt in elke fase
af.
• In eerste fase intensief contact
• Fase 1: vertrouwensband opbouwen,
onderzoeken mogelijkheden en wensen
cliënt, vaststellen belangrijkste
levensgebieden, aanboren relevante
steunbronnen, opstellen actieplan,
opstellen signaleringsplan voor crisissen.
• Fase 2: testen, uitproberen actieplan,
bijstellen actieplan.
• Fase 3: zorg overdragen, afsluiten contact.
In focus beperkt en
geconcentreerd
• Onderzoeken op welke leefgebieden
cliënt meest hulp wenst en behoeft
• Nadruk ligt op één tot max. drie
leefgebieden: bv. Jean: financies,
verslaving, sociaal netwerk.
• Wel aandacht voor andere
leefgebieden indien nodig voor
transitieproces.
Verbindend en
schakelend
• CTI verbindt cliënt met relevante
steunbronnen: Jean
schuldhulpverlening, buurvrouw, zoon,
vissersclub.
• CTI betrekt waar mogelijk familie en
sleutelfiguren.
• In fase 2 en 3 blijft cti-werker
beschikbaar om te bemiddelen
• Aan het einde zal cti werker zaak aan
sleutelfiguren overdragen.
Planmatig en betrouwbaar
• CTI brengt structuur en organisatie
van het dagelijks werk.
• Gebeurt a.d.h.v. een actieplan en
signaleringsplan voor crisissen.
• Systematische dossiervoering.
• Monitoring van de begeleiding.
• Intern overleg voor evaluatie en
bijsturing.
• Coaching voor cti-werkers.
• Ook mogelijkheid tot externe evaluatie
voor toetsing modelgetrouwheid.
CTI-traject in uren (
tijdsinvestering/cliënt)
• Fase 1: gemiddeld 3u/week (totaal
36u)
• Fase 2: gemiddeld 2u/week (totaal 24
u)
• Fase 3: 0,5 à 1u/week ( totaal 6 à 12
uur)
• Ook binnen elke fase loopt intensiteit
contact af
• Iedere cliënt zal ongeveer 80 uur cti
begeleiding vergen ( exclusief tijd
voor training en coaching)
Toepassing: profiel van de woonbegeleider
• Kennen?
• Kunnen of vaardigheden?
• Houding of instelling?
Kenmerken cti-begeleider
• Actief en gericht: niet alleen praten
maar ook voor-en meedoen!
• Ondersteunend en empatisch
• Flexibel maar consequent
• Autonomie stimuleren en beschikbaar
blijven
• Omgaan met weerstanden: proberen,
uittesten, meegaan, …
Methodische
aandachtspunten
• Sociaal netwerk heropbouwen (
zie verder)
• Tempo cliënt: pas methodiek
aan aan de cliënt
• Gedrag ook positief kaderen
• Intervisie en uitwisseling
• Aanklampend werken ( chat,
gsm)
• Let op veranderingen in
omgeving cliënt ( bv. woning)
CTI samengevat
Fase 1
Kennis maken, structuur brengen,
wensen cliënt, bemiddelen
Ondersteunen bij
onzekerheden,
vangnet opzetten,
praktische hulp,
sterktes cliënt
ondersteunen
Netwerk en vaardigheden testen,
meer loslaten, verminderen
contactfrequentie, overdracht zorg,
overname regie door vervolgzorg
Controleert vangnet,
springt bij, ondersteunt
vaardigheden cliënt,
bespreekt aansluiten bij
noden,
probleemoplossing
Afspraken met netwerk voor lange
termijn, afbouwen begeleiding
Check tevredenheid
cliënt, begeleiding
afronden, zorg
overdragen aan
netwerk
Structur
eren
Fase 2
Testen
Fase 3
Overdrag
en
Toepassing : case Erik ( zie
syllabus)
• Stel een begeleidingsplan op
met toepassing van de ctimethodiek.
• Stel een crisis-of
hervalpreventieplan op
Aandachtspunten in het begeleidingsproces
• Stagnatie
• Samenwerken met de cliënt
• Samenwerken met andere
organisatie
• Sociale netwerkvorming
• Terugval
• Afronding
Stagnatie
• Mogelijke oorzaken
• Het denkkader verbreden
• Motiveringsmethodes
Stagnatie oorzaken
• Voorbeelden van begeleidingen
waar het moeizaam of niet
loopt?
Stagnatie: oorzaken
•
•
•
•
•
•
•
Verkeerde keuzes
Weerstand
Machtsconflicten
Probleemwinst
Het denkkader verbreden
Het denkkader vernieuwen
Brainstormen
Stagnatie verminderen
•
•
•
•
•
Het denkkader verbreden
Het denkkader vernieuwen
Brainstormen
Motiveringsmethodes
Het gras groeit niet door er aan
te trekken!
Samenwerken met de cliënt
• Verantwoordelijkheid laten of
overnemen?
• Niet-directief handelen
• Directief handelen
• Bemoeizorg
• Voorwaardelijke hulpverlening
Toepassing
• Case ongewenste intimiteiten
en pesterijen.
• Case Raf: perceptie
• Case samenwerking met cliënt
Samenwerken met andere
diensten
• Op welke zaken moet je letten
in het samenwerken met andere
diensten ( bijvoorbeeld
huisvestingsmaatschappij)?
Samenwerken: aandachtspunten
•
•
•
•
•
•
Zelf doen of niet?
Oog voor context andere
Respect voor elkaars rollen
Zoek win-win
Frequente communicatie
Belang van (boven)lokale
netwerken
Sociale netwerkvorming
• Wat?
• Wederkerigheid in sociale
relaties
• Kijk ook naar weak-ties,
huisdieren, rechtendetectie ( zie
rechtenverkenner, gemeentelijk
aanbod)
Belang sociaal netwerk?
•
•
•
•
Affectief
Er bij horen
Praktische steun
Zekerheid, stabiliteit
Sociale netwerkvorming: hoe?
•
•
•
•
•
Lijstje
Ecogram
Duplomethodiek
Buddy’s en vrijwilligers
Inloopcentra, buurtwerken,
verenigingen
• Opleiding, tewerkstelling,
dagbezigheid
• Sport : bv BHC
Toepassing
• Case sociale netwerkvorming
Terugval
•
•
•
•
Triggers kennen
Risicoplan
Is leerproces!
Verantwoordelijkheid tijdelijk
overnemen
• Uithuiszetting: wettelijk kader,
zie preventieve
woonbegeleiding
Toepassing
• Case zelfverwaarlozing
Afronden
•
•
•
•
Voorbereiding
Overdracht
Eindgesprek
Na-contacten: telefonisch,
partiële hulp,
Meer weten, lezen?
• www.kennisplein.be,
themapagina thuisloosheid.
• Elektronische versie boek Ruud
Van Den Bergh , In huislijke
sfeer, bij Steunpunt.
• www.feantsa.org
• Youtube: housing-first.