Omgaan met alternatieve geneeskunde

Workshop: Omgaan met alternatieve geneeskunde
Barend van Duin/Lotte Kos juli 2014
jaar 3
Inleiding:
Een flink deel van de bevolking bezoekt naast reguliere geneeskundigen ook (af en toe)
alternatieve genezers. Soms wordt je daar als huisarts door de patiënt advies over gevraagd;
soms krijg je ook te maken met gegeven behandelingsadviezen, die interfereren met wat jij als
huisarts zinvol of nuttig vindt. Dus of je dat nou leuk vindt of niet: je moet er wat mee.
In deze workshop staan we eerst stil bij je huidige opvattingen over wat van het alternatieve
aanbod je als (mogelijk) zinvol en helpend beschouwt en wat je als schadelijk en ongewenst
ziet.
Daarna gaan we aan de hand van veel voorkomende praktijkvragen oefenen met adviseren
van patiënten over aan hen gedaan alternatief aanbod.
Doelen:
Na afloop van deze workshop kan de aios:
1. van de meest voorkomende alternatieve geneeswijzen vertellen wat de theoretische
achtergrond is en wat er aan evidence is over de werking/het effect
2. vertellen wat hij/zij als nuttig resp. minder gewenst beschouwt t.a.v. de veel
voorkomende soorten alternatieve geneeskunde
3. actief invloed uitoefenen op de patiënt om de placebo-effecten van alternatieve
adviezen te versterken en potentiele schade voor patiënt en samenleving te
voorkomen/minimaliseren
Voorbereiding:
( enkele weken voor workshop) Vraag de aios naar de alternatieve geneeswijzes die ze als
huisarts veel tegen komen en maak een top-5; geef 5 aios de opdracht om van één van deze
alternatieve geneeswijzes de theoretische achtergrond te bestuderen en uit te zoeken wat er
aan evidence is over de werking/het effect; zorg dat in ieder geval aan bod komen:
homeopathie en acupunctuur (veel voorkomend).
Methode:
1. Laat een matrix op het bord/de flap (tevoren maken!) invullen door alle aios. Ze vullen
de lijst aan (linker kolom) en zetten voor elke geneeswijze hun naam in het vakje dat
ze het meest aanspreekt
opinie
altern.
geneesw.
homeopathie
acupunctuur
anthroposofie
(soms)
Niet bewezen
effectief/werkzaam werkzaam,
Kan geen kwaad
maar kan
geen kwaad
Niet bewezen
werkzaam,
soms ook
schadelijk
Schadelijk/
gevaarlijk
osteopathie
haptonomie
orthomoleculair
iriscopie
voetreflexzone
gebedsgenezing
hypnotherapie
etc.
Bekijk als docent de opbrengst en bespreek wat je opvalt. In sommige geneeswijzes
hebben aios meer vertrouwen dan in andere.
Selecteer 1 of 2 items waarover de meningen sterk uiteen lopen. Doe hiermee een kort
stellingenspel: Twee aios ( met sterk uiteenlopende visie) zitten op stoelen tegenover
elkaar en wisselen argumenten uit. De andere aios luisteren; als een aios mee wil gaan
praten komt zij naast de aios zitten met wie zij het eens is en mag dan meepraten. Als
er geen nieuwe argumenten meer komen: stoppen.
2. Laat de 5 aios die zich verdiept hebben in één alternatieve geneeswijze kort hun
bevindingen presenteren (theoretische achtergrond en evidence voor werkzaamheid).
Kijk of er nog vragen zijn over andere geneeswijzes; beantwoord die naar vermogen
zelf als huisarts-docent. Geef evt. ( bij voldoende interesse) een andere dan de eerste 5
aios nog opdracht dit verder uit te zoeken.
3. Laat de aios nu concreet in 3-tallen ( dokter, patiënt, observator) oefenen in het voeren
van gesprekken over alternatieve geneeswijzen. Er zijn 3 rollenspellen (a, b en c).
Beschrijf per rollenspel steeds eerst de patiënten rol en laat dan spelen. Bespreek na
elk rollenspel kort na ( eerst in subgroepje , dan plenair )
De moeilijkheidsgraad loopt op. De opdracht is steeds: voer met behoud van relatie
een adviesgesprek met de patiënt.
Toelichting: Bij rollenspel a. kan je nog denken: wat maakt het uit, laat maar gaan;
ondersteun je het beoogde placeboeffect of raad je het af? Bij rollenspel b. wordt er
een beroep gedaan op je maatschappelijke verantwoordelijkheid (onnodige kosten) en
wordt onderhandelen van je verwacht; bij c. heb je de taak om ook duidelijk aan te
geven wat jij er van vindt en invloed proberen uit te oefenen op de ideeën van de
patiënt.
a. 'wat vindt u van homeopathie dokter?' (SOLK patiënt met al jaren
'fibromyalgie' die al bij x specialisten is geweest; niets helpt, eerdere adviezen
om te gaan bewegen worden niet geaccepteerd); tijd: max. 3 minuten
b. 'de natuurgenezer heeft me helemaal doorgemeten en mijn schildklier en mijn
nieren zijn niet goed: ik moet verder onderzocht worden' (voorbeeld van een
‘worried well’; iemand die niets mankeert, maar zich voor de zekerheid op
advies van de buurvrouw heeft laten 'checken') tijd: max 5 minuten
c. 'de ayurvedische genezer heeft ontdekt dat het helemaal geen kanker is zoals
de specialist zegt maar een dysbalans in mijn energie; ik moet een streng dieet
gaan volgen en die chemo moet ik niet doen, want die ondermijnt mijn eigen
afweer' ( patiënte die in afwachting van een operatie voor bewezen
mammacarcinoom chemo zou krijgen, casus zoals Sylvia Millecam) tijd: max
12 minuten
Rollenspel c. is ook goed plenair te spelen. Als het niet lukt contact te krijgen of houden
met de patiënt, laat een andere aios het gesprek dan overnemen. Laat vooral ook de patiënt
vertellen wat hielp om open te blijven luisteren/kijken naar de diverse opties. De
patiëntenrol bij voorkeur door één van de docenten laten spelen ( stel je alleen open voor
invloed van de huisarts als je je begrepen en gehoord voelt)