Bijlagen voor het onderwijs

Herinneringseducatie Ruiselede
Van 1914 tot vandaag
Bijlagen voor het onderwijs
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
0
Bijlagen voor het onderwijs
LESFICHES: ALGEMEEN
Fiche 1 | ‘De historicus: geschiedenis en bronnenonderzoek’
Eindtermen
Leergebied Wereldoriëntatie Tijd
De historicus
Fiche 2 | ‘Aanloop WOI’
Eindtermen
1870
1914
Fiche 3 | ‘De mobilisatie: strijdvaardigheid, vaderlandsliefde, plichtsbesef,
angst
Eindtermen
Bevel is bevel!
Bijlage
Fiche 4 | ‘Uniformen in de Eerste Wereldoorlog’
Eindtermen
Uniformen
Fiche 5 | ‘Voedselprijzen en rantsoenering’
Eindtermen
Affiches
Fiche 6 | ‘WOI situeren in de tijd en de tijdsgeest begin 19e eeuw’
Eindtermen
Inleiding
Vrije exploratie
Onderzoeksfase
Rapportage
Verbreding/Verdieping
Werkblad
Fiche 7 | ‘Kaart van Europa na WOI’
Eindtermen
Na WOI
Fiche 8 | ‘Na de Groote Oorlog de Groote stilte’: muzische cross-over
(beeldactiviteit/bewegingsactiviteit)
Eindtermen
‘Na de Groote Oorlog de Groote stilte’
Activiteit 1
Activiteit 2
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
1
Fiche 9 | ‘Herdenkingsmonumenten’: beeldactiviteit
Eindtermen
Beeldactiviteit
Achtergrondinfo voor de leerkracht bij de les
Lesverloop
Fiche 10 | ‘WOI en WOII: gelijkenissen en verschillen’
Eindtermen
Vergelijk WOI en WOII op volgende punten en breng in de tabel
Fiche 11 | ‘Tijdbalk WOII’
Eindtermen
Tijdbalk
Fiche 12 | ‘Rantsoenering WOII’
Eindtermen
Rantsoenering
Fiche 13 | ‘Lokale krant maken van gebeurtenissen tijdens WOII in
Ruiselede’
Eindtermen
Krant
Fiche 14 | ‘Het verzet’
Eindtermen
Stellingenspel
Fiche 15 | ‘Oorlog vroeger en nu’
Eindtermen
Oorlog vroeger en nu
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
2
Fiche 1 | ‘De historicus: geschiedenis en bronnenonderzoek’
Eindtermen:
Leergebied Wereldoriëntatie Tijd
Algemene vaardigheden tijd
De leerlingen
5.10* beseffen dat er een onderscheid is tussen een mening over een historisch feit
en het feit zelf.
De historicus
Wat doet een historicus? Hoe gaat een historicus te werk om meer te weten te
komen over de Eerste Wereldoorlog?
Een historicus kan niet in een teletijdmachine stappen, dus je weet nooit hoe het
echt was! De historicus is een soort detective. Hij onderzoekt verschillende bronnen
om te weten te komen wat er vroeger gebeurd is. Bij bronnen over de Eerste
Wereldoorlog vind je getuigenissen, affiches, prenten van uniformen, foto's en
filmmateriaal.
Zoals een echte historicus ga jij proberen meer te weten te komen over de Eerste
Wereldoorlog. Maar let op! Een bron is niet altijd neutraal, kan ook vervalst zijn, er
kunnen dingen weggelaten of toegevoegd zijn, enz. Denk maar aan het verslag van
een voetbalmatch door een supporter van de winnende ploeg. Dat zal helemaal
anders klinken dan het verslag van dezelfde match door een supporter van de
verliezende ploeg. Voor de ene zal de penalty terecht zijn en voor de ander
helemaal niet. Daarom is het belangrijk om de bronnen met een kritisch oog te
bekijken.
Een historicus stelt daarom de volgende vragen:
o
o
o
o
o
o
o
o
Wie is de maker van de bron?
Wanneer is de bron gemaakt?
Waar is de bron gemaakt?
Hoe is de bron bij ons geraakt?
Waarom is de bron gemaakt?
Welke bronnen had de maker van de bron?
In welke situatie bevond de maker zich?
Hoe dacht men in die tijd over het verhaal dat de bron vertelt?
ZET DUS JE KRITISCHE BRILLETJE OP!
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
3
Bekijk onderstaande affiche.
Wat toont de affiche?
1) Alle Duitsers zijn brute apen die
weerloze vrouwen ontvoeren.
OF
2) Apen dragen een pinhelm.
OF
3) Apen doen vrouwen pijn met een
knuppel.
OF
4) Vrouwen zijn bang van apen.

Zelf aan de slag met een…
Je bent een historicus! En je stelt je de vragen die hierboven staan. Los de
quiz op. Nog één tip: De Amerikanen kwamen pas aan zet in de Eerste
Wereldoorlog in 1917.
Klik op de link om de quiz te starten.
http://en.educaplay.com/en/learningresources/1064654/de_historicus.htm
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
4
Fiche 2 | ‘Aanloop WOI’
Eindtermen
Leergebied Wereldoriëntatie Tijd
Historische tijd
De leerlingen:
5.7 kennen de grote periodes uit de geschiedenis en ze kunnen duidelijke historische
elementen in hun omgeving en belangrijke historische figuren en gebeurtenissen
waarmee ze kennis maken, situeren in de juiste tijdsperiode aan de hand van een
tijdsband.
5.8 kunnen aan de hand van een voorbeeld illustreren dat een actuele toestand,
die voor kinderen herkenbaar is, en die door de geschiedenis beïnvloed werd,
vroeger anders was en in de loop der tijden evolueert.
5.9* tonen belangstelling voor het verleden, heden en de toekomst, hier en elders.
1870
In de reeks kaarten hieronder zal je zien hoe Europa eruit ziet op het einde van de
19de eeuw, vlak voor de Eerste Wereldoorlog en na de Eerste Wereldoorlog.
De 19de eeuw is de eeuw waarin de landen zich vormden. De koninkrijken en
keizerrijken werden het vaderland van de bevolking. Een volk, één natie werd de
slogan.
Weet je in welk jaar België als land ontstaan is? Situeer op de tijdsband.
Op de kaart hieronder zie je dat de landen worden voorgesteld door personen en
door dieren. Elke natie, één persoon of één dier.
Bekijk de kaart. Noem de drie landen die volgens jou van grote betekenis zijn en die
een dreiging lijken te vormen voor elkaar en voor heel Europa.
- ...
- ...
- ...
Frankrijk was tot 1870 het land met de meeste macht op het vasteland in Europa. Die
dominante positie van Frankrijk werd bedreigd door Pruisen, onder leiding van
kanselier Bismarck. Er kwam een oorlog van. De overwinning was voor Pruisen en zijn
bondgenoten. Daarop volgde de oprichting van het Duitse Keizerrijk met Pruisen als
één van de verenigde staten van Duitsland.
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
5
De Frans-Pruisische oorlog duurde van juli 1870 tot mei 1871. Situeer op de tijdsband
hierboven.
Hieronder zie je een foto van twee leiders van Europese landen. Uit welk land komt
de leider met de pinhelm? Wat is zijn naam?
De leider rechts op de foto komt uit Duitsland. Het is kanselier Bismarck (1815 - 1898).
De andere leider is Napoleon III (1818 - 1873). De foto dateert van 1870.
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
6
1914
De Eerste Wereldoorlog begint in het jaar 1914 en duurt vier jaar. In 1914 zag de
kaart van Europa er anders uit dan vandaag.
Hieronder vind je een kaart van 1914. Neem je atlas en vergelijk met de kaart van
Europa nu. Let vooral op Duitsland (= Germany), Oostenrijk, Hongarije en Polen.
De oorlog kwam niet als een complete verrassing. Het was al jaren onrustig in
Europa. Sommige landen wilden grondgebied veroveren. Daarom verenigden
verschillende landen zich en ontstonden er twee grote machtsblokken: de
geallieerden en de centrale mogendheden.
Hieronder vind je een kaart waarop de twee machtsblokken getoond worden.
Welke landen behoren tot het geallieerde kamp (= Triple Entente) en welke tot de
centrale mogendheden (= Triple Alliantie)?
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
7
De directe aanleiding voor de oorlog was de moord op de Oostenrijkse aartshertog
Frans Ferdinand in Sarajevo.
(Je vindt er een filmpje over via volgende link:
https://www.youtube.com/watch?v=AvL5BPalxDQ&feature=youtu.be)
Zoek in je atlas op waar Sarajevo ligt.
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
8
Fiche 3 | ‘De mobilisatie: strijdvaardigheid, vaderlandsliefde,
plichtsbesef, angst
Eindtermen
Leergebied Wereldoriëntatie Maatschappij
Sociaal-culturele verschijnselen
De leerlingen
4.8 kunnen illustreren dat verschillende sociale en culturele groepen verschillende
waarden en normen bezitten
Bevel is bevel!
De mensen konden niet altijd zelf kiezen of ze als soldaat wilden vechten of niet. In
de oorlog geldt: "Bevel is bevel!"
In 1914, voor het begin van WOI, hield de Duitse keizer de volgende toespraak tot
het Duitse volk. Je vindt het filmpje via de volgende link:
https://www.youtube.com/watch?v=yov1rHCOP6I
De Nederlandse vertaling van de tekst vind je als bijlage.
Wat denk je van de volgende uitspraak van Keizer Wilhelm II?
"Nu moet het zwaard beslissen. Midden in de vredesperiode overvalt de
vijand ons. Daarom tot de wapens!"
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
9
Wie is "de vijand"? Denk je dat de geallieerden er ook zo over denken?
Vele jonge soldaten, zowel aan Duitse als aan geallieerde zijde, wilden graag
"vechten voor hun vaderland" en gaven met veel enthousiasme gevolg aan
de oproep van hun leiders.
Hier een fragment uit de film "Im Westen nichts neues" naar het boek van
Erich Maria Remarque. Je vindt het via deze link:
https://www.youtube.com/watch?v=klipBy8bvNg
Denk je dat de soldaten op het einde van de oorlog nog altijd even
enthousiast waren?
Ook veel Belgische soldaten waren trouw aan de koning en aan het
vaderland.
Lees hier maar enkele dagboekfragmenten van Raoul Snoeck.
4 augustus 1914
Raoul Snoeck. 18 jaar. Soldaat 2de Linie Leopoldskazerne te Gent. Wat we al
konden verwachten is nu gebeurd. Duitsland heeft de oorlog verklaard aan
België. Mijn vrienden en ik worden naar het Westelijk front gebracht...
27 september 1918
Raoul Snoeck: Ik ben erg vermoeid. We zijn het allemaal. Vier maal in tien
dagen hebben we aangevallen. Morgen opnieuw: het bevel is gegeven. De
Koning heeft tot het leger gesproken. “Soldaten, we zullen een krachtige
aanval uitvoeren op de vijand. Zoals altijd komt het erop aan te winnen of te
sterven.” Dit keer is het menens… Vannacht moeten we Zarren en Klerken
aanvallen.
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
10
Toch ging Raoul Snoeck niet altijd akkoord met de bevelen die door de
leiders gegeven werden. Luister naar het volgende dagboekfragment.
21 september 1918
Raoul Snoeck: “Ik heb tegen mijn commandant nog gezegd: men mat de
soldaten te veel af…”
Toch konden de soldaten niet zomaar hun mening geven of een bevel naast
zich neerleggen. We weten dat een aantal soldaten op bevel van de eigen
leiders werden geëxecuteerd.
Oefening aan de hand van getuigenissen van frontsoldaten.
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
11
Bijlage
Tip voor de leerkracht: talensensibilisering – taalbeschouwing
Vb.: 1. Zoek woorden die gelijken op het Nederlands.
2. Wat is helemaal anders in vergelijking met het Nederlands?
3. Herken je lidwoorden, zelfstandige naamwoorden, bijvoeglijke
naamwoorden, werkwoorden?
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
12
An das Deutsche Volk" van Keizer Wilhelm II op 6 augustus 1914
An das Deutsche Volk! Seit der Reichsgründung ist es durch 43 Jahre mein
und meiner Vorfahren heißes Bemühen gewesen, der Welt den Frieden zu
erhalten und im Frieden unsere kraftvolle Entwicklung zu fördern. Aber die
Gegner neiden uns den Erfolg unserer Arbeit. Alle offenkundige und heimliche
Feindschaft von Ost und West, von jenseits der See, haben wir bisher ertragen
im Bewusstsein unserer Verantwortung und Kraft. Nun aber will man uns
demütigen. Man verlangt, dass wir mit verschränkten Armen zusehen, wie
unsere Feinde sich zu tückischem Überfall rüsten. Man will nicht dulden, dass
wir in entschlossener Treue zu unserem Bundesgenossen stehen, der um sein
Ansehen als Großmacht kämpft und mit dessen Erniedrigung auch unsere
Macht und Ehre verloren ist. Es muss denn das Schwert nun entscheiden.
Mitten im Frieden überfällt uns der Feind. Darum auf zu Waffen! Jedes
Schwanken, jedes Zögern wäre Verrat am Vaterlande. Um Sein oder Nichtsein
unseres Reiches handelt es sich, das unsere Väter sich neu gründeten. Um
Sein oder Nichtsein deutscher Macht und deutschen Wesens. Wir werden uns
wehren bis zum letzten Hauch von Mann und Ross. Und wir werden diesen
Kampf bestehen, auch gegen eine Welt von Feinden. Noch nie war
Deutschland überwunden, wenn es einig war. Vorwärts mit Gott, der mit uns
sein wird, wie er mit den Vätern war.
'Aan het Duitse volk' van keizer Wilhelm II op 6 augustus 1914
Aan het Duitse volk! Sedert de stichting van het rijk is het 43 jaar lang het
streven geweest van mij en mijn voorvaderen geweest, de wereldvrede te
bewaren en door vrede onze sterke ontwikkeling te verhogen. Maar de
tegenstanders benijden het succes van ons werk. Alle duidelijke en geheime
vijandschap van Oost en West, van aan de andere kant van het water,
hebben we tot nog toe verdragen door het bewustzijn van onze
verantwoordelijkheid en kracht. Nu wil men ons echter vernederen. Men
verlangt, dat we met gekruiste armen toekijken, hoe onze vijanden zich
bewapenen voor een snode overval. Men wil niet dulden, dat wij in besliste
trouw vasthouden aan onze bondgenoot, die om zijn aanzien als grootmacht
vecht en door wiens vernedering ook onze macht en eer verloren is. Nu
moet het zwaard beslissen. Midden in de vredesperiode overvalt de vijand
ons. Daarom tot de wapens! Elke aarzeling of uitstel zou verraad zijn aan het
vaderland! Om het al of niet voortbestaan van ons rijk, dat onze vaders nieuw
gesticht hebben, gaat het hier. Om het al of niet voortbestaan van Duitse
macht en de Duitse aard. We zullen vechten tot het laatste zuchtje van man
en paard. En we zullen deze strijd winnen, ook tegen een wereld van
vijanden. Nog nooit is Duitsland overwonnen, wanneer het één was.
Voorwaarts met God, die met ons zal zijn, zoals hij met onze vaderen was.
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
13
Fiche 4 | ‘Uniformen in de Eerste Wereldoorlog’
Eindtermen
Leergebied Wereldoriëntatie Techniek
Techniek en samenleving
De leerlingen
2.17 illustreren dat techniek en samenleving elkaar beïnvloeden
Lesdoel: de leerlingen illustreren vanuit foto’s en prenten van uniformen tijdens WOI
dat de technische vooruitgang gevolgen heeft gehad op de manier van
oorlogsvoeren en dat de oorlog zelf een versnelling van die technische voortuitgang
meebracht.
Uniformen
Op de fiche “Aanloop WOI” vind je de kaart van 1870 waar de Frans-Pruisische
oorlog besproken wordt. Hieronder zie je afbeeldingen van die oorlog.
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
14
Je ziet dat beide legers verschillende uniformen dragen.
Bekijk nu ook de tekening van beide legers in gevecht.
Waarom is het vanuit militair oogpunt belangrijk dat de legers verschillende
uniformen dragen? [Vergelijk met de truitjes van een voetbalmatch]
Omdat beide legers tijdens het gevecht door elkaar strijden, is het belangrijk dat
iedere soldaat kan herkennen wie vriend of vijand is.
Laten we nu eens kijken naar de uniformen van de Franse soldaten van de Eerste
Wereldoorlog.
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
15
Foto van de uniformen voor 1916:
Van links naar rechts zie je: sergeant chef, soldaat veldartillerie, geniesoldaat,
infanterist, infanterist officier, alpenjager, chasseur te voet (chasseur à pied),
chasseur te paard (chasseur à cheval), trompettist en dragonder.
Foto van de uniformen na 1916:
Van links naar rechts zie je: generaal, kapitein generale staf, luitenant infanterie,
infanterist, infanterist, berginfanterist, 2de luitenant kurassiers, dragonder, soldaat
veldartillerie.
Vergelijk de uniformen van de Fransen van voor 1916 met die van na 1916. Beschrijf
de verschillen.
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
16
Bekijk nu de foto van een gevechtssituatie uit de Eerste Wereldoorlog.
Tot in 1916 droegen de soldaten ongeveer dezelfde uniformen als tijdens de FransPruisische oorlog. Hoe komt het dat de uniformen in 1916 zo anders werden
gemaakt?
Omdat de oorlog voor de eerste keer gevochten werd vanuit loopgraven. Men
noemt de Eerste Wereldoorlog dan ook de 'loopgravenoorlog'. Aan beide zijden van
de frontlijn zaten de soldaten in loopgraven. Hoe minder ze opvielen, hoe minder
kans dat de vijand hen kon opmerken.
Meer informatie over uniformen vind je op de website Forum Eerste Wereldoorlog.
http://www.forumeerstewereldoorlog.nl/wiki/index.php/Eerste_Wereldoorlog__Uniformen
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
17
Fiche 5 | ‘Voedselprijzen en rantsoenering’
Eindtermen
Wereldorientatie – Maatschappij
Sociaal-economische verschijnselen
De leerlingen
4.1 kunnen illustreren dat verschillende vormen van arbeid verschillend toegankelijk
zijn voor mannen en vrouwen en verschillend gewaardeerd worden.
4.2 kunnen met een zelf gekozen voorbeeld illustreren hoe de prijs van een product
tot stand komt.
4.3 kunnen met een zelf gekozen voorbeeld het nut en het belang aangeven van
een collectieve voorziening, waarvoor de overheid zorg draagt.
Affiches
Oorlogsaffiches waren het belangrijkste middel voor de overheden om de bevolking
in te lichten. Het medium werd dan ook veel intensiever gebruikt dan in vredestijd. Ze
werden op vaste plaatsen uitgehangen zoals op pleinen, bij kerken en aan het
gemeentehuis zelf. De mensen troepten daar samen en bespraken de affiches.
Waarover werden de mensen zoal ingelicht?
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
18
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
19
Verbind telkens de affiche met de passende inhoud. Het nummer van de affiche
vind je telkens in de rechterbovenhoek.
Affiche 1
Affiche 2
Affiche 3
Via de affiches werden de mensen ingelicht over de voedselprijzen enz. De pastoors
kregen tijdens de oorlog de opdracht om de inhoud van de affiches nog eens
mondeling van op de preekstoel te laten horen. De boodschap moest daarom
goed te begrijpen zijn. Je merkt dat de affiches soms in het Nederlands zijn
geschreven, maar soms ook in het Duits. De taal waarin de affiche was opgesteld,
was afhankelijk van diegenen die de affiche moesten lezen.
Talensensibilisering “Conservendozen”. Vergelijk de Nederlandse tekst met de
Duitse.
Gelijkenissen
Verschillen
Nederlands
Duits
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
20
Fiche 6 | ‘WOI situeren in de tijd en de tijdsgeest begin 19e eeuw’
Eindtermen
Leergebied Wereldoriëntatie Tijd
Historische tijd
De leerlingen:
5.7 kennen de grote periodes uit de geschiedenis en ze kunnen duidelijke historische
elementen in hun omgeving en belangrijke historische figuren en gebeurtenissen
waarmee ze kennis maken, situeren in de juiste tijdsperiode aan de hand van een
tijdsband.
5.8 kunnen aan de hand van een voorbeeld illustreren dat een actuele toestand,
die voor kinderen herkenbaar is, en die door de geschiedenis beïnvloed werd,
vroeger anders was en in de loop der tijden evolueert.
5.9* tonen belangstelling voor het verleden, heden en de toekomst, hier en elders.
Materiaal:
o Oude foto’s
o http://www.kindereninbezetgebied.be/pdf/steekkaarten.pdf:
o Werkbladen
Inleiding
Er bestaan heel wat foto’s van Ruiselede uit de Eerste Wereldoorlog. Wanneer de
leerlingen de klas binnen komen kunnen deze oude foto’s rondgehangen worden
doorheen de klas. De kinderen bekijken en bestuderen de foto’s en reflecteren er
even over. De leerlingen ontdekken dat het om foto’s van Ruiselede tijdens de Eerste
Wereldoorlog gaat.
In deze inleiding wordt WOI gesitueerd in de tijd aan de hand van het bekijken van
het aantal generaties. Zie werkblad.
Vrije exploratie
In deze fase kan aan het bord een webschema komen rond het thema “Eerste
Wereldoorlog”. Leerlingen mogen aan het bord schrijven waar ze aan denken bij
dat thema.
Onderzoeksfase
Groepswerk/Individueel werk
Vandaag leven we in vrede. Maar hoe was het leven voor kinderen tijdens de Eerste
Wereldoorlog? De leerlingen gaan zelfstandig of in groep aan de slag en
onderzoeken hoe het leven was voor kinderen in de Eerste Wereldoorlog. Als echte
historici bekijken ze bronnen. Deze bronnen (steekkaarten) zijn getuigenissen.
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
21
Niet alle steekkaarten moeten door elk groepje overlopen worden, de steekkaarten
kunnen ook verdeeld worden over verschillende groepjes.
Rapportage
In de rapportage komen de antwoorden op de vragen aan bod en wordt de
inhoud van de steekkaarten in een rollenspel gespeeld. Wanneer ervoor gekozen
werd om niet alle steekkaarten aan elk groepje uit te delen, kan in deze fase ook
een rapportage van de steekkaarten plaatsvinden.
Ook de foto’s uit de inleiding kunnen hier opnieuw bekeken en besproken worden.
Er kan hier ook verwezen worden naar het webschema uit het begin van de les.
Verbreding/Verdieping
We gaan op stap in de eigen schoolomgeving op zoek naar sporen die ons doen
herinneren aan de Eerste Wereldoorlog.
Bron: https://inventaris.onroerenderfgoed.be
Werkblad
100 jaar geleden
Bijna 100 jaar geleden vond de Eerste Wereldoorlog plaats. Ook jouw
voorouders hebben de Eerste Wereldoorlog meegemaakt. En welke
voorouders zouden dat kunnen zijn? We gaan het even uitrekenen:
a. Generaties
Hoe oud was je mama toen ze jou kreeg?
Gemiddeld zijn mama’s 25 jaar oud als ze hun eerste kindje krijgen. We
kunnen dus zeggen dat er om de 25 jaar een nieuwe generatie geboren
wordt.
b. Even rekenen
We zoeken hoeveel generaties een periode van 100 jaar telt.

Hoeveel generaties tel je? ........

Vul nu de tabel aan:
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
22
(bron: http://www.kindereninbezetgebied.be/pdf/alg_lesbl_leerling.pdf)
c. Vul in

De Eerste Wereldoorlog begon in 1914 en eindigde in 1918. Mensen die
nu 100 jaar zijn, hebben dus de Eerste Wereldoorlog meegemaakt. Ze
waren toen ........ jaar. Ken jij iemand die 100 jaar is?

Jij bent het kleinkind van je oma en opa en het ............................. van je
voorouders die de Eerste Wereldoorlog in 1914 hebben meegemaakt.
Kruiswoordraadsel
Zoek volgende woorden: (de woorden staan diagonaal, verticaal en
horizontaal. Je kan ze van links naar rechts lezen, maar ook van rechts naar
links).
Bombardement
Broodbon
Duits
Front
Gaswapens
Geallieerden
Loopgraven
Luchtaanval
Vluchten
Wapenstilstand
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
23
D
N
A
T
F
E
M
F
A
D
L
B
D
R
U
S
K
E
C
S
L
E
H
E
O
I
T
V
P
L
A
A
O
L
A
K
O
A
N
M
K
E
V
V
F
G
A
B
R
M
L
S
S
L
I
T
S
N
E
P
A
W
F
P
S
C
D
B
G
E
E
S
R
O
O
D
B
O
N
T
N
N
S
O
R
S
G
M
H
T
E
E
W
U
N
G
R
B
M
V
E
P
C
J
C
T
W
A
A
C
V
A
Z
N
W
H
V
R
P
G
W
W
E
J
A
O
G
D
I
S
S
S
D
K
D
P
E
E
U
I
F
A
E
F
O
I
I
M
U
I
A
G
D
O
B
T
N
E
R
F
T
A
L
P
N
N
P
N
Z
O
K
S
V
L
U
C
H
T
E
N
H
H
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
24
Fiche 7 | ‘Kaart van Europa na WOI’
Eindtermen
Leergebied Wereldoriëntatie Tijd
Historische tijd
De leerlingen:
5.7 kennen de grote periodes uit de geschiedenis en ze kunnen duidelijke historische
elementen in hun omgeving en belangrijke historische figuren en gebeurtenissen
waarmee ze kennis maken, situeren in de juiste tijdsperiode aan de hand van een
tijdsband.
5.8 kunnen aan de hand van een voorbeeld illustreren dat een actuele toestand,
die voor kinderen herkenbaar is, en die door de geschiedenis beïnvloed werd,
vroeger anders was en in de loop der tijden evolueert.
Na WOI
Op de kaart hieronder kan je zien hoe de kaart van Europa eruit ziet na de Eerste
Wereldoorlog.
Bekijk de kaart. Zijn er nieuwe landen die voor de Eerste Wereldoorlog niet
bestonden? Vergelijk met de kaart van 1914.
- ...
- ...
- ...
- ...
- ...
- ...
- ...
- ...
Is er iets veranderd voor het grondgebied van België?
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
25
De onderstaande kaart kan je op weg helpen. Kijk naar welke taal er gesproken
wordt in de verschillende taalgebieden van België.
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
26
Fiche 8 | ‘Na de Groote Oorlog de Groote stilte’: muzische crossover (beeldactiviteit/bewegingsactiviteit)
Eindtermen
Eindtermen Muzische vorming - Beeld
1.1* door middel van kunst- en beeldbeschouwing een persoonlijk waardeoordeel
ontwikkelen over beelden en beeldende kunst van vroeger, van nu en van
verschillende culturen.
Lesdoel: de lln beschouwen en interpreteren avant-garde kunstwerken uit de tijd van
WOI aan de hand van de beeldaspecten kleur, vorm, compositie, materiaal
Lesdoel: door middel van kunst- en beeldbeschouwing een persoonlijk
waardeoordeel ontwikkelen over kunstwerken gemaakt door kunstenaars die
leefden ten tijde van de Eerste Wereldoorlog (avant-garde kunst)
Lesdoel: de leerlingen brengen hun eigen ervaringen, meningen, vragen met
betrekking tot de Eerste Wereldoorlog tot expressie via beeldtaal.
Muzische vorming - Drama
3.2 spelvormen waarnemen en inzien dat de juiste verhouding tussen woord en
beweging de expressie kan vergroten.
Lesdoel: het typografisch spel van de avant-garde poëzie tijdens de periode van
WOI herkennen en omzetten in bewegingsexpressie
Muzische vorming - Beweging
4.6 het inoefenen, de voorbereiding, het aanwenden van de lichaamstaal en het
uitvoeren (vertoning), door henzelf en anderen, kritisch bespreken.
Lesdoel: - de beeldende vorm omzetten naar beweging, ritme en muziek
Eindtermen Mens en Zingeving
- de lln begrijpen dat na een explosie van geweld, na een grote ruzie, een klap,…
dikwijls een moment van schrikken van waartoe men in staat was gevolgd door een
periode van bezinning, schuldbesef, grote stilte,…
“Na de Groote Oorlog de Groote stilte”
Activiteit 1:
Impressie
Kunstenaars drukken in hun schilderij de explosie van geweld uit.
Vul zelf de weggelaten stukken weer aan.
Doel: intense observatie en exploratie van het schilderij
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
27
Gino Severini
Cannon in Action, 1915
Ludwig Meidner
Apocalyptic Landscape, 1913
Zijn twee kunstenaars die leefden in de tijd van WOI en de oorlog op het slagveld
meemaakten.
Interpretatie van het kunstwerk
- Wat is er te zien op het schilderij?
- Vink vijf gevoelens aan die volgens jou het beste passen bij dit schilderij. Er is niet
een juist of fout antwoord.
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
verbazing
paniek
angst
liefde
gekwetst
veilig
schrik
enthousiast
vol afschuw
passie
wanhopig
vijandig
verlangen
haatdragend
vurig
verveeld
triest
kalm
betoverd
gebroken
afschuw
nieuwsgierig
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
28
o
o
o
o
o
o
ontroerd
furieus
hulpeloos
beschaamd
vervreemd
wraakzuchtig
- Met welke technieken zorgt de kunstenaar ervoor dat het schilderij die gevoelens
oproept? Praat over de volgende beeldaspecten.
o
o
o
kleur (licht, donker, warme kleuren, koude kleuren, mengkleuren, primaire
kleuren,…)
vormen en lijnen (vloeiend, strak, recht, grote vlakken,…)
compositie
- Welke muziekinstrumenten of voorwerpen die als muziekinstrument kunnen dienen
zou je nemen als je een muziekstuk zou maken bij het schilderij? Wat zou je er mee
doen?
Activiteit 2
Impressie
Kunstenaars drukken in hun schilderij de gevolgen van het oorlogsgeweld uit.
Doel: intense observatie en exploratie van het schilderij en het beeldhouwwerk
Vul zelf de weggelaten stukken weer aan.
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
29
Félix Vallotton
Bolante Plateau, Argonne, 1917
Boots het onderstaande beeld na: gezichtsmimiek, in stand, kruipend, …
Wilhelm Lehmbruck
The Fallen Man, 1915-1916
Interpretatie
- Wat zie je op het schilderij? Beschrijf het beeldhouwwerk.
- Vink vijf gevoelens aan die volgens jou het beste passen bij dit schilderij/dit
beeldhouwwerk. Er is niet een juist of fout antwoord.
o
o
o
o
o
o
o
verbazing
paniek
angst
liefde
gekwetst
veilig
schrik
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
30
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
enthousiast
vol afschuw
passie
wanhopig
vijandig
verlangen
haatdragend
vurig
verveeld
triest
kalm
betoverd
gebroken
afschuw
nieuwsgierig
ontroerd
furieus
hulpeloos
verslagenheid
beschaamd
vervreemd
wraakzuchtig
- Met welke technieken zorgt de kunstenaar ervoor dat het schilderij die gevoelens
oproept? Praat over de volgende beeldaspecten.
o
o
o
o
kleur (licht, donker, warme kleuren, koude kleuren, mengkleuren, primaire
kleuren, contrast…)
vormen en lijnen (vloeiend, strak, recht, grote vlakken,…)
compositie
materiaal
Expressie
Groepjes van een achttal lln
1, We maken een muziekcompositie met instrumenten die past bij de schilderijen
van Gino Severini Cannon in Action, 1915 en Ludwig Meidner Apocalyptic
Landscape. (4 lln)
Boots de volgende geluiden na met passende muziekinstrumenten.
- kanonnengebulder
- schreeuw “Vuur!!”
- ontploffing
- kanonbal zoeft door de lucht
- mitrailleur
- vliegtuig
- bominslag
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
31
- je vindt ook “oorlogsgeluiden” op youtube ter inspiratie
(https://www.youtube.com/watch?v=7oFLJgj7GUc)
We maken een bewegingscompositie die past bij de muziekcompositie en die de
schilderijen omzet in beweging. Maak eerst een tableau vivant bij elk geluid. Wat
komt ervoor/erna? Maak er één beweging van. Denk ook aan de gevoelens die je
bij het schilderij aangaf. (4 lln)
Voeg alles samen. Maak er een muziek-dans-spektakel van.
2, We verzinnen een passend einde van de compositie die de gevolgen van de
oorlog weergeeft en dat past bij de werken van Félix Vallotton Bolante Plateau,
Argonne, 1917 en Wilhelm Lehmbruck The Fallen Man, 1915-1916.
We zorgen voor een plotse stilte na de muziekcompositie en houden die een hele
tijd aan. (4 lln)
We maken een tableau vivant die de gevoelens van de werken weergeven: “Wat
hebben we toch aangericht?!” Let op houding, mimiek, compositie.
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
32
Fiche 9 | ‘Herdenkingsmonumenten’: beeldactiviteit
Eindtermen
Beeldopvoeding
De leerlingen kunnen
1.1* door middel van kunst- en beeldbeschouwing een persoonlijk waardeoordeel
ontwikkelen over beelden en beeldende kunst van vroeger, van nu en van
verschillende culturen.
1.2 door betasten en voelen (tactiel), door kijken en zien (visueel) impressies
opdoen, verwerken en erover praten.
1.3 beeldinformatie herkennen, begrijpen, interpreteren en er kritisch tegenover
staan.
1.4* plezier en voldoening vinden in het beeldend vormgeven en genieten van wat
beeldend is vormgegeven.
1.5 beeldende problemen oplossen, technieken toepassen en gereedschappen en
materialen hanteren om beeldend vorm te geven op een manier die hen voldoet.
1.6 tactiele, visuele impressies, ervaringen, gevoelens en fantasieën op een
beeldende manier weergeven.
Beeldactiviteit
Deze les gaat over de vorm en de daarbij horende betekenis/interpretatie van
oorlogsmonumenten
De les bestaat uit twee grote delen:
1. Beschouwen van oorlogsmonumenten en kunstwerken over WOI.
2. Zelf creëren van een herdenkingselement.
Achtergrondinfo voor de leerkracht bij de les
Omdat de kinderen bij hun ontwerp rekening zouden houden met de betekenis die
ze willen uitdrukken, worden er voorafgaand verschillende monumenten en
kunstwerken beschouwd. Daardoor wordt duidelijk dat de vorm bepalend is voor de
betekenis(sen).
A. Diversiteit aan visie/overtuiging reflecteert zich in de vorm van het monument.
Een oorlogsmonument is vaak gekozen door bijvoorbeeld de Vlaamse Oud-strijders
of door de burgemeester van de gemeente of stad. De vereniging of de stad kiest
de kunstenaar die het monument zo zal maken zoals zij vragen.
Er zijn verschillende motieven voor die keuze:
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
33
1. Vaderlandse heroïek: De soldaten zijn gestorven als offer voor het land. Hij is
trouw aan het vaderland en heeft het land gered. Hij is een held. Hij krijgt
medailles. De ander is de vijand.
2. Rouwverwerking: Individuele en collectieve rouw over de massale slachting
en het massale lijden van een oorlog. Vaak sereen en op kleinere schaal,
spontaan door families van oud-strijders,… Ook monumenten voor Duitsers zijn
mogelijk.
3. Combinatie van beide voorgaande: enerzijds romantische en religieuze
elementen (vb. vrouwenfiguur die soldaat verzorgt)
en anderzijds
patriottische symboliek. In de trots vinden de nabestaanden hun troost.
4. Uiting van verzet (vb. tegen de oorlog in het algemeen met oproep tot vrede
of ander vb. verzet van de Vlaamse beweging). De oorlog wordt
uitgangspunt voor nieuw beleid en een andere toekomst.
Lesverloop
A. Beschouwen
a. Beschouwen van oorlogsmonumenten van Houthulst, de Westhoek en
Vlaanderen
Materiaal: (foto’s van) standbeelden en monumenten WOI in Ruiselede en elders
(Beschermde en geïnventariseerde monumenten in Vlaanderen):
www.inventaris.vioe.be)
1.1.
Observeren en exploreren. Partnerwerk.
Oefening 1
Leerlingen zitten per twee tegenover elkaar elk aan hun bank. Geef aan één leerling
van elk paar een prent van een oorlogsmonument. De andere leerling mag de
prent niet zien. Die tweede leerling heeft een tekenblad en een potlood. De leerling
met de prent beschrijft het standbeeld. De ander tekent.
Na een vijftal minuten wordt het standbeeld getoond en is er even tijd voor
onderling commentaar.
Wissel de rollen om met een andere prent.
Oefening 2
Nu zien beide partners de prent. Een van beide leerlingen neemt een detail van het
standbeeld in gedachten zonder dit te vertellen aan de partner. De andere partner
stelt vragen en raadt zo over welk detail het gaat. Sommige vragen kunnen niet. Je
mag niet vragen “Is het nummer vier?” bijvoorbeeld. Het moet om een omschrijving
gaan.
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
34
1.2.
Categoriseren
Materiaal: alle prenten worden aan het bord gehangen met een nummer erbij
Bordschema over te nemen door de lln in het kladschrift.
trots
verdriet,
lijden
overwinning
geloof,
godsdienst
vrede
Nr. van de
passende
prent
De leerlingen noteren het nummer van het standbeeld in de kolom waarvan ze
vinden dat het erbij hoort.
Bespreking: waarom vind je dat dit standbeeld dat woord uitdrukt?
Besluit: de vorm van het standbeeld vertelt ons iets  vormtaal
Mediawijsheid: wie heeft dit monument daar geplaatst? Wat wil men ons vertellen?
Ga je er zelf mee akkoord? Welk standbeeld zou jij verkiezen als oorlogsmonument?
B. Creëren
Vraag aan de lln om een herdenkingselement te maken in klei (of ander materiaal)/
Laat de kinderen even reflecteren over de volgende vragen:
a. Welke gevoelens, welke gedachten, nuances,… wil ik uitdrukken in mijn
ontwerp?
Laat deze noteren in functie van het evaluatiemoment.
b. Welke materialen (kleurpotloden, wasco’s, verf, stiften, …), kleuren,
vormen, compositie ga ik daarvoor gebruiken?
Evaluatie
Geeft het ontwerp de gewenste gevoelens en gedachten weer? Wat is heel
geslaagd? Wat minder geslaagd?
Was de materialenkeuze doeltreffend?
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
35
Fiche 10 | ‘WOI en WOII: gelijkenissen en verschillen’
Eindtermen
Historische tijd
De leerlingen:
5.7 kennen de grote periodes uit de geschiedenis en ze kunnen duidelijke historische
elementen in hun omgeving en belangrijke historische figuren en gebeurtenissen
waarmee ze kennis maken, situeren in de juiste tijdsperiode aan de hand van een
tijdsband.
5.8 kunnen aan de hand van een voorbeeld illustreren dat een actuele toestand,
die voor kinderen herkenbaar is, en die door de geschiedenis beïnvloed werd,
vroeger anders was en in de loop der tijden evolueert.
Materiaal:
Fiches en verwerking lessen WOI.
Vergelijk WOI en WOII op volgende punten en breng in de tabel.
WOI
WOII
Tijd (fiche “WOI: situeren in
de tijd.”
Aanleiding en context
(fiche “Aanloop en start
WOI”)
Uniformen (Fiche
“Uniformen”)
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
36
Gevolgen voor het
dagelijks leven (Fiche “WOI
situeren in de tijd en
tijdsgeest van de 19de
eeuw”.
Andere:
…
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
37
Fiche 11 | ‘Tijdbalk WOII’
Eindtermen
Leergebied Wereldoriëntatie Tijd
Historische tijd
De leerlingen:
5.7 kennen de grote periodes uit de geschiedenis en ze kunnen duidelijke historische
elementen in hun omgeving en belangrijke historische figuren en gebeurtenissen
waarmee ze kennis maken, situeren in de juiste tijdsperiode aan de hand van een
tijdsband.
Tijdbalk
Groepswerk
Bij deze opdracht ga je een eigen tijdbalk maken. Je zoekt zelf informatie over de
belangrijkste gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog. Bijv. de bezetting en
bevrijding. Daarnaast ga je op zoek naar nog meer (minimum tien) bijzondere
gebeurtenissen die jij belangrijk vindt.
Op een tijdbalk moet je in één blik kunnen zien wat en wanneer er op een bepaald
tijdstip is gebeurd. Zorg er dus voor dat je je gebeurtenissen in één zin op de tijdbalk
bij het juiste moment kan plaatsen. Zet er dus zeker een datum bij. Daarnaast mag je
bij elke gebeurtenis een plaatje opzoeken die bij de gebeurtenis past. Dit plaatje
komt ook op de tijdbalk, dus zorg ervoor dat het een duidelijk plaatje is.
Opdracht:
Maak een tijdbalk met daarop de 10 belangrijke gebeurtenissen uit de Tweede
Wereldoorlog.
Nodig:
• Computer
• Tekenpapier
• Schaar
• Liniaal
• Pen/potlood
• Lijm
Stap 1.
Lees eerst alle stappen door. Als je vooraf vragen hebt, kun je deze aan je leerkracht
stellen.
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
38
Stap 2.
Ga op internet op zoek naar belangrijke gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog.
Heb je een belangrijke gebeurtenis gevonden, typ dan de datum over en zet er in
één zin bij wat er precies is gebeurd. Zoek er een plaatje bij. Ga zo door tot je
minimaal 10 gebeurtenissen hebt gevonden, of tot dat jij denkt dat je genoeg
gebeurtenissen hebt.
Stap 3.
Zet alle informatie op zo weinig mogelijk papier. Na het printen knip je alles toch
weer in stukjes uit. Print het document uit. Knip alles uit.
Stap 4.
Maak een tijdbalk van het tekenpapier. Dit kun je doen door er dikke stroken van te
knippen en deze achter elkaar te leggen en vast te kleven met lijm. Leg alle
gebeurtenissen op chronologische volgorde. Dus leg de gebeurtenis die eerst kwam
aan het begin en de gebeurtenis die als laatste plaats vond, leg je aan het einde.
Wanneer je alles op de goede plek hebt gelegd, kleef je alles op.
Stap 5.
Is alles opgekleefd? Ligt alles op de juiste plaats?
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
39
Fiche 12 | ‘Rantsoenering WOII’
Eindtermen
Wereldorientatie - Maatschappij
Sociaal-economische verschijnselen
De leerlingen
4.1 kunnen illustreren dat verschillende vormen van arbeid verschillend toegankelijk
zijn voor mannen en vrouwen en verschillend gewaardeerd worden.
4.2 kunnen met een zelf gekozen voorbeeld illustreren hoe de prijs van een product
tot stand komt.
4.3 kunnen met een zelf gekozen voorbeeld het nut en het belang aangeven van
een collectieve voorziening, waarvoor de overheid zorg draagt.
Rantsoenering
Tijdens de Tweede Wereldoorlog hadden de mensen het moeilijk om voldoende
voedsel te vinden.
In de Tweede Wereldoorlog verschenen allerlei boekjes met tips voor de huisvrouw.
Zo werd er uitgelegd hoe je energiezuinig kon koken door pannen op elkaar te
stapelen zonder deksels ertussen. Verder stond er een toelichting over voedingsleer
en de bereidingswijze van ongebruikelijke producten als suikerbiet, bloembollen,
beukennotenkoek, brandnetelsoep en paardenbloemsla in.
Opdracht
Jij gaat een verslagje schrijven over het voedsel dat er in de Tweede Wereldoorlog
wel in België te vinden was en wat honger doet met mensen. Daarna maak je twee
menukaarten. Eén uit WOII en één van nu.
Nodig:

Computer

Gekleurd papier

Pen en gekleurde potloden
Stap 1.
Bekijk het filmpje over de Hongerwinter in Nederland en ga zelf op zoek naar
informatie over voedselschaarste tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maak een
verslag van een half A4-tje met informatie over rantsoenering en over het eten dat
er wel te krijgen was en het eten dat er niet was.
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
40
Stap 2.
Ga op zoek naar informatie over wat honger met een mens doet. Wat is honger
eigenlijk en wat gebeurt er met je lichaam als je lange tijd honger hebt. Maak hier
ook een verslag van een half A4-tje van. Het verslag uit stap 1 en dit verslag mag op
één bladzijde komen te staan.
Stap 3.
Als je in een restaurant gaat eten dan krijg je een menukaart. Daarop staat wat je
kunt eten. Je kiest wat je lekker vindt. In WOII had je natuurlijk niets te kiezen. Daar
was je blij met wat je had. Maak nu zelf twee menukaarten. Eén kaart met het eten
uit WOII en één kaart met eten van nu. Kleur de menukaarten. Laat met de kleuren
ook het verschil tussen vroeger en nu uitkomen.
Bronnen:
o
‘Overleven op oorlogskost’ is een boekje met recepten van luisteraars van
Radio 1. Je kunt het downloaden via
http://www.radio1.be/programmas/peeters-pichal/peeters-pichal-overlevenop-oorlogskost-jouw-recepten?page=3
o
Filmpje ‘Een koude, hongerige winter – Tulpen, suikerbieten en waterige soep’
(http://www.schooltv.nl/no_cache/video/crid/20041216_hongerwinter02/ )
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
41
Fiche 13 | ‘Lokale krant maken van gebeurtenissen tijdens WOII in
Ruiselede’
Eindtermen
Nederlands – Schrijven
De leerlingen kunnen (verwerkingsniveau= structureren):
4.4 Voor een gekend persoon een verslag schrijven van een verhaal, een
gebeurtenis, een informatieve tekst
Krant
Kranten werden steeds zeldzamer tijdens het verloop van de Tweede Wereldoorlog.
Bepaalde krantenredacties werden gewoon gesloten, andere kranten bleven
illegaal voortbestaan. In de nog bestaande legale kranten werd het nieuws niet
altijd en niet even correct weergegeven. Hitler wilde niet meer dat mensen op de
hoogte waren van de ontwikkelingen van de oorlog. Vooral toen Duitsland aan het
verliezen was.
Daarom waren kranten erg zeldzaam en werden ze in het geheim gemaakt.
Jij gaat een voorpagina maken van een krant in de Tweede Wereldoorlog. Je kunt
de gebeurtenissen van de tijdbalk (zie lesfiche 11) hierbij gebruiken.
Opdracht:
Maak een voorpagina van een krant maken in de Tweede Wereldoorlog. Dit
verdeeld over 2 A4-tjes.
Nodig:
Computer
Stap 1.
Bekijk het filmpje over het maken van een krant. Ga daarna aan de slag met
informatie zoeken over het maken van een krant. Hoe kun je kolommen maken enz.
Stap 2.
De gebeurtenissen die je bij de tijdbalk hebt gebruikt, kan je op de voorpagina van
de krant zetten. Maak een keuze uit deze gebeurtenissen en zoek over die
momenten meer informatie op die je kan gebruiken voor artikelen op de
voorpagina.
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
42
Stap 3.
Ga op de computer aan slag om een goede lay-out te maken. Je moet 2 bladzijden
vullen. Probeer dus een mooie voorpagina te maken en een tweede pagina. Denk
hierbij ook aan de verhouding tussen de tekst en de plaatjes.
Stap 4.
Print de beide pagina’s uit
Filmpje ‘Kranten – Hoe maken ze die eigenlijk?’
http://www.schooltv.nl/no_cache/video/crid/20060411_kranten01/
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
43
Fiche 14 | ‘Het verzet’
Eindtermen
Wereldoriëntatie Mens
Ik en de ander
De leerlingen
3.4 kunnen in concrete situaties verschillende manieren van omgaan met elkaar
herkennen, erover praten en aangeven dat deze op elkaar inspelen
Stellingenspel
De stellingen
1. Als mijn beste vriend of vriendin zich bij de vijand zou aansluiten, zou ik niks
meer met hem of haar te maken willen hebben.
2. Als mijn beste vriend of vriendin zich bij het verzet zou aansluiten, zou ik niks
meer met hem of haar te maken willen hebben.
3. Ik zou mee willen werken aan een bevrijdingsactie van gevangenen tijdens
de oorlog.
4. Je kunt tijdens een oorlog niemand vertrouwen.
5. De gevangenen die in de gevangenis zaten tijdens de oorlog, zaten daar niet
voor niets. Die hoefden niet te worden gered.
6. Mensen in het verzet die zich overgaven aan de vijand en vervolgens onder
druk anderen verraadden om zichzelf te redden, zijn lafaards.
Het stellingenspel
1. Twee leerlingen gaan voor het bord staan. De ene aan de linkerkant, de
ander aan de rechterkant. Zij houden een touw tussen hen in vast. De
linkerkant is duidelijk voor de stelling en de rechterkant duidelijk tegen.
Gebruik de bovenstaande stellingen, of bedenk gezamenlijk nieuwe
stellingen.
2. Nodig de andere leerlingen één voor één uit om hun beargumenteerde
mening te geven en deze op een kaartje te zetten. Iedere leerling hangt zijn
mening met een paperclip aan het touw. De positie van het kaartje geeft
weer hoe dicht zijn mening ligt bij de uiterste meningen.
3. Daarna kan een klassendiscussie volgen over de opgehangen meningen.
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
44
Fiche 15 | ‘Oorlog vroeger en nu’
Eindtermen
Leergebied Wereldoriëntatie Tijd
Historische tijd
De leerlingen
5.8 kunnen aan de hand van een voorbeeld illustreren dat een actuele toestand,
die voor kinderen herkenbaar is, en die door de geschiedenis beïnvloed werd,
vroeger anders was en in de loop der tijden evolueert.
Oorlog vroeger en nu.
Oorlog is helaas iets van alle tijden. De oorlog waarover wij het in deze opdracht
hebben is de Tweede Wereldoorlog, maar ook nu woeden er op verschillende
plaatsen ter wereld oorlogen. De oorlogen van vroeger waren heel anders dan nu,
sommigen zeggen dat de oorlog vroeger eerlijker was… Maar wat is eigenlijk het
verschil?
Opdracht:
De oorlogen van tegenwoordig worden op een andere manier gevoerd dan die
van vroeger, zoals de Tweede Wereldoorlog. In deze opdracht ga je kijken naar de
verschillen in oorlogen. De informatie die je gevonden hebt ga je verwerken in een
stripverhaal.
Nodig:


Computer
Eventueel kranten of boeken
Stap 1.
Zoek op internet of in boeken en kranten naar wat informatie over oorlogen vroeger
en nu. Wat zijn de grote verschillen die je tegenkomt? Schrijf de belangrijke
informatie voor jezelf op.
Tip: let bijvoorbeeld op zaken als moderne wapens en gebruik van internet en
andere moderne communicatie technieken.
Stap 2.
Verwerk (in ieder geval een deel van) de informatie die je hebt gevonden in een
stripverhaal van minimaal zes plaatjes.
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
45
Stap 3.
Bewaar je stripverhaal, samen met de informatie die je vond in stap 1, bij de
opdrachten in je mapje.
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
46
LESFICHES: RUISELEDE
In opmaak
Herinneringseducatie Ruiselede – Van 1914 tot vandaag ) Bijlagen voor het onderwijs
47