Financiële problemen bij poppodia in Nederland

Beroepsproduct
Deelopdracht Economie
Financiële problemen bij poppodia in Nederland
Tamara Lejic
2074137
Marieke Prinssen 2071436
Jovana Djurdjevic 2066410
Luuk de Graauw 2072619
Klas 48BK1BV
Bestuurskunde / Overheidsmanagement
Propedeusejaar
‘s Hertogenbosch
10-10-2013
Tutor: Wim Dankers
Inhoudsopgave
Inleiding: .................................................................................................................................................. 3
Hoofdstuk 1: Maatschappelijk probleem & organisaties ........................................................................ 4
Hoofdstuk 2: Grolsch & W2 ..................................................................................................................... 6
2.1: Verdieping Grolsch ....................................................................................................................... 6
2.2: Verdieping W2 .............................................................................................................................. 7
Hoofdstuk 3: Overheidsingrijpen ............................................................................................................ 8
Bronnenlijst: ............................................................................................................................................ 9
2
Inleiding:
Financiële problemen bij poppodia in Nederland
Wij hebben voor dit probleem gekozen, omdat wij geïnteresseerd zijn in muziek. Ook hebben we
voor de opdracht al wat informatie opgedaan en daaruit bleek dat er veel informatie over het
onderwerp is te vinden.
De financiële problemen in de sector van de popmuziek zijn groot Als men problemen gaat oplossen,
wordt niet meteen aan de sector van de popmuziek gedacht. Dit probleem wordt meestal
achtergesteld en daar willen wij iets aan veranderen.
In deze deelopdracht gaan we als eerste naar de organisaties kijken die betrokken zijn bij ons
probleem. Het betreft zowel commerciële bedrijven als non-profit, overheden op nationaal en
internationaal niveau en de verdieping daarop. Daarmee bedoelen we dat we ook naar de inkomsten
gaan kijken van deze organisaties en de belangrijkste producten die ze voortbrengen en aanbieden
op de markt.
Vervolgens gaan we ons verdiepen in een commercieel bedrijf. Hiervoor hebben we gekozen voor
Grolsch. Hierna bespreken we een non-profit organisatie: we hebben gekozen voor een poppodium,
W2. Tenslotte bekijken we welke redenen de overheid heeft om in te grijpen zowel in het algemeen
als bij ons maatschappelijk probleem, de economische instrumenten die de overheid daarbij gebruikt
en welke maatregelen de overheid inzet om marktfalen te corrigeren.
3
Hoofdstuk 1: Maatschappelijk probleem & organisaties
Ons maatschappelijk probleem is: financiële problemen bij poppodia in Nederland. De kern van ons
probleem is dat er minder subsidies worden gegeven aan poppodia, waardoor ze dus in financiële
problemen terechtkomen. Dit is een probleem, omdat de consequenties zowel de poppodia raken als
de artiesten en de bezoekers. Het probleem vergroot de kans op werkloosheid voor de vaste
werknemers die de poppodia in dienst hebben, maar ook voor de artiesten die optreden. De
artiesten raken ook hun werk kwijt. Daarnaast zorgt het probleem ervoor dat de muzikanten geen
ervaring meer kunnen op doen door op te treden op een poppodium. Om toch de omzet te halen,
gaan poppodia bijvoorbeeld de kaartjes duurder maken, waardoor de bezoekers er ook de dupe van
worden. Het raakt dus verschillende groepen in de Nederlandse samenleving.
Commercieel
Non-profit
Overheden
Nationaal
Internationaal
1,2
5
4.1
6
Niet nationaal
(gemeentelijk)
3
4.2
1. Leveranciers van drank, bijvoorbeeld Grolsch. Het product dat Grolsch voortbrengt is bier. Ze
brengen verschillende soorten bier voort.
2. Boekingsbureaus voor artiesten. Boekingsbureaus brengen diensten voort, ze verkopen
namelijk optredens van artiesten aan een poppodium.
3. Poppodia: Poppodia zijn non-profit organisaties. Ze zijn niet doelgericht om winst te maken,
maar om de markt te voorzien van een bepaalde behoefte. Ze brengen de volgende dienst
voort: het verzorgen van een avond vol muziek voor de bezoekers.
4. 1. De rijksoverheid heeft ook een aandeel in de bezuinigingen van poppodia, want ze
verdelen de subsidies over de gemeenten. Dit is de dienst van de overheid.
2. De gemeenten verdelen de subsidies onder poppodia. Dit is de dienst die de gemeenten
voortbrengen.
5. Brancheorganisaties. Bij poppodia zijn verschillende brancheorganisaties betrokken, zoals de
VNPF. ‘Een van de doelen van de VNPF is de collectieve belangen behartigen op het gebied
van de poppodia en festivals in Nederland. Ook ontwikkelt ze diensten voor haar leden,
hiermee wil ze de prestaties van de leden verbeteren.’1 Ze brengen hiermee dus een dienst
voort.
6. Grolsch: ‘Tot dan toe is het bedrijf, dankzij het groeiende succes op de Nederlandse markt,
niet echt in het buitenland geïnteresseerd geweest. Inmiddels wordt het Grolsch bier in meer
dan 70 landen ter wereld verkocht.’ Ze brengen het product bier dus ook internationaal
voort.
De inkomsten per organisatie:
Commercieel (nationaal):
De leveranciers, zoals Grolsch, ontvangen hun inkomsten van de poppodia, omdat ze bier inkopen
voor de bezoekers. De poppodia geven Grolsch ook geld voor het leveren van bier. Daarnaast
sponsoren deze leveranciers ook diverse evenementen, waaruit ze hun inkomsten kunnen halen. De
boekingsbureaus ontvangen hun inkomsten van de poppodia die de artiesten inhuren, dus de
optredens betalen.
1
http://www.vnpf.nl/over-vnpf
4
Non-profit (gemeentelijk):
De poppodia ontvangen hun inkomsten van de bezoekers die een kaartje kopen voor de optredens
die daar gehouden worden en van de subsidie die ze van de gemeenten krijgen. Daarnaast
ontvangen ze hun inkomsten ook door de drankomzet die gemaakt wordt.
Overheden (nationaal en gemeentelijk):
De Rijksoverheid krijgt haar inkomen binnen door de volgende inkomstenbronnen: de directe
belastingen, indirecte belastingen, premies volksverzekeringen, premies werknemersverzekeringen
en gasbaten. 2De gemeenten ontvangen een deel van de inkomsten uit het Gemeentefonds, een
fonds waarin het Rijk jaarlijks een deel van de belastingopbrengst stopt en verdeelt over de
gemeenten. Daar vallen de subsidies dus ook onder. Naast inkomsten uit het Gemeentefonds
ontvangen de gemeenten doeluitkeringen van het Rijk. Daarnaast mag een gemeente zelf belasting
heffen. De onroerendezaakbelasting is de belangrijkste bron van eigen inkomsten. Andere bronnen
van inkomsten zijn de toeristenbelasting, de hondenbelasting en de parkeergelden.3
Nationaal non-profit:
De brancheorganisaties krijgen hun inkomsten door het lidmaatschap dat leden betalen. De VNPF
leden betalen naast de contributie ook SENA afdracht via de VNPF. 4
Internationaal profit:
Grolsch ontvangt uit het buitenland ook inkomsten van de consumenten die bier kopen. Niet alleen
bij evenementen, maar ook in de winkels.
De belangrijkste producten en diensten die aangeboden worden:
- Grolsch: het belangrijkste product dat zij aanbiedt is bier. Zowel in Nederland als in het
buitenland.
- Boekingsbureaus: ze bieden optredens (diensten) van artiesten aan. Niet alleen maar
muzikanten, maar bijvoorbeeld ook dj’s en overig entertainment.
- Poppodia: deze organisaties bieden een podium voor artiesten, maar ze leveren ook een
dienst aan bezoekers: ze verzorgen de muziek.
- Brancheorganisaties: ‘Deze organisaties leveren een dienst door zich in te zetten voor
professionalisering van de branche en om de branche een gezamenlijke stem te geven.’5Ze
komen dus op voor de werknemers die in een bepaalde branche werken.
- Rijksoverheid: De Rijksoverheid levert een dienst aan de burgers in Nederland. Ze weegt
belangen tegen elkaar af, investeert in de toekomst en treedt op als dat nodig is.6
- Gemeente: De gemeente levert net zoals de Rijksoverheid een dienst. De gemeente zorgt
ervoor dat de inkomsten die ze ontvangt van de Rijksoverheid goed verdeeld worden.
Daarnaast houdt ze zich bezig met verschillende terreinen, bijvoorbeeld verkeer. Hierdoor
probeert men in eigen gemeente de problemen op te lossen. Ze levert hiermee dus een
dienst aan haar burgers. Ten slotte voeren gemeentes het landelijke en eigen beleid uit.7
2
http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/overheidsfinancien/inkomsten-en-uitgaven
http://www.overheid.nl/zowerktdeoverheid/wievormendeoverheid/degemeente
4
http://vnpf.nl.greenhost.nl/media/files/vnpf-contributie-podia-2013.pdf
5
http://www.ondernemeneninternet.nl/brancheorganisaties.html
6
http://www.anababa.nl/praktisch/organisaties/rijksoverheid
7 http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/gemeenten/taken-gemeente
3
5
Hoofdstuk 2: Grolsch & W2
2.1: Verdieping Grolsch
Onze profit-organisatie is Grolsch. Zoals in vraag 1 benoemd, biedt zij als belangrijkste product bier
aan.
Er is sprake van een heterogene oligopolie, want er zijn enkele bedrijven die concurreren met
Grolsch (bijvoorbeeld Heineken). Daarnaast is de toetreding beperkt, omdat er dus enkele
concurrenten zijn op de markt. Dit zorgt ervoor dat het best moeilijk kan zijn om op deze markt als
beginnende ondernemer actief te zijn. Ook is het een heterogene oligopolie, omdat de koper een
verschil aanvaardt tussen bijvoorbeeld Heineken en Grolsch.
Wij gaan het vijfkrachten model van Porter bespreken, door elke kracht afzonderlijk te bekijken.
De eerste kracht die wij gaan bespreken is interne concurrentie. Een oligopolie heeft een hoge
concentratiegraad. Dit betekent dat er niet zoveel concurrentie is op de markt. De interne
concurrentie is dus niet heel groot en daarmee de concurrentie-intensiteit ook niet.
De tweede kracht is Subsituutproducten. Grolsch heeft met veel substituutgoederen te maken, zoals
andere alcoholische dranken van andere merken. De concurrentie-intensiteit is hierbij dus best
groot.
De derde kracht is de positie van de afnemers van de bedrijfstak. Grolsch heeft niet een hele sterke
positie in de markt, omdat er concurrentie is op de markt. Hiermee bedoelen we dat er nog andere
A-merken zijn waarmee Grolsch moet concurreren. De concurrentie-intensiteit is hierbij vrij hoog.
De vierde kracht is Leveranciers. Doordat de concentratiegraad groot is bij Grolsch en er maar enkele
leveranciers zijn, hebben de leveranciers best veel macht. De concurrentie-intensiteit is hierbij groot.
De laatste kracht is de mogelijke toetreding. Doordat er bij een oligopolie een beperkte toetreding is,
is de toetredingsdrempel niet laag maar ook niet hoog. Ook doordat Grolsch een groot bedrijf is en
concurreert met andere grote bedrijven, zal een individuele ondernemer niet snel een eigen bedrijf
oprichten op deze markt. De concurrentie-intensiteit is dermate groot, dat individuele ondernemers
het niet aan durven om een onderneming op te richten op deze markt.
Als we kijken naar de productlevenscyclus, zien we dat Grolsch al een tijd in de rijpheidsfase zit. In
het geval van ontwikkelingen, kunnen ze in de stagnatiefase terechtkomen. Dit kan aan de crisis
liggen, waardoor mensen minder bier gaan kopen. De vergroting van de afzet van Grolsch begint ten
koste te gaan van de afzet van bijvoorbeeld concurrent Heineken. De rivaliteit tussen die twee is
groot. Daarnaast sluit Grolsch een overname/fusie niet uit: ze staan er open voor.8Daarom is hier ook
sprake van de rijpheidsfase.
Grolsch bepaalt de prijs van het product, door te letten op de enkele concurrentie die in de markt
aanwezig is. Daarnaast veranderen ze de prijs van bier, als hun omzet daalt. Het ligt ook aan de
ontwikkelingen die zich in de maatschappij voordoen. De prijs wordt boven de kostprijs vastgesteld,
om de aanbieders (producenten )te beschermen op de markt. Doordat bier een luxegoed is, dus geen
primair goed, kiezen ze ervoor om niet de burger te beschermen. De inkomenselasticiteit verwachten
we boven de 1, omdat het hier gaat om een luxegoed. Als het inkomen van de consumenten stijgt,
gaan meer mensen bier kopen. De vraag reageert dus sterk op de verandering van het inkomen van
de consumenten.
8
http://www.iex.nl/communitycall/80/Koninklijke-Grolsch-NV/detail.aspx
6
2.2: Verdieping W2
De W2 is een voorbeeld van een poppodium. Zoals in vraag 1 besproken, is dit een non-profit
organisatie, die een dienst verleent aan de bezoekers van de W2. De meest belangrijke dienst die ze
verleent, is het verzorgen van muziek.
Bij deze dienst zijn er meerdere aanbieders. Dit komt doordat elke gemeente een eigen poppodium
heeft. Er zijn ook gemeentes die meer dan één poppodium hebben, zoals de gemeente Amsterdam.
Het gaat hier dus om de marktvorm oligopolie. Bij een oligopolie is er sprake van beperkte
concurrentie. Je kunt deze concurrentie bevorderen door middel van het verdelen van de subsidie
die de W2 ontvangt van de gemeente. Als een gemeente voortaan alleen subsidie geeft aan W2 per
activiteit (dus niet in één keer), dan kunnen andere muzikale plekken ook deel gaan nemen aan de
markt, waardoor er concurrentie komt. Zo kan er ook op andere plaatsen live muziek verzorgd
worden. Hierbij kan wel het nadeel zijn dat W2 failliet kan gaan, omdat de voorkeur van
consumenten op andere muzikale plekken kan vallen.
De afnemers, in dit geval de bezoekers, moeten een prijs betalen voor een toegangskaartje. Als ze
dan binnen zijn, kunnen ze zelf kiezen of ze geld betalen voor drank of niet. De poppodia bepalen de
prijs door te kijken naar de variabele kosten en de constante kosten. Om deze kosten te kunnen
dekken, gaan ze de prijzen van de kaartjes bepalen. Daarnaast wordt de prijs boven de kostprijs
gesteld, omdat ze niet de bezoekers gaan beschermen, maar juist de kosten die ze maken willen
dekken. Ze kiezen er dus voor om de producenten te beschermen. Er is sprake van merit goederen,
omdat de overheid subsidies verstrekt aan poppodia. Ze willen het gebruik ervan stimuleren. Wel
worden de subsidies die de overheid verstrekt aan poppodia minder, maar het blijft alsnog een merit
goed.
Tenslotte reageert de vraag elastisch op een prijsverandering van dezelfde dienst. Als de prijs van
deze dienst namelijk stijgt (dus de kaartjes duurder worden), dan gaan minder mensen de poppodia
bezoeken. De vraagelasticiteit is hierbij -1 of groter. Het gaat namelijk om een luxegoed.
7
Hoofdstuk 3: Overheidsingrijpen
De overheid heeft drie redenen om in te grijpen in de werking van markten:
 De eerste reden kan zijn allocatie. Dit houdt in dat de producent ervoor moet zorgen dat de
prijs van het product/dienst dat aangeboden wordt gebaseerd is op de prijswensen van de
consument.
 Een andere reden is redelijke inkomensverdeling. Wanneer het product dat door de
producent wordt aangeboden leidt tot een onredelijke inkomensverdeling, gaat de overheid
ingrijpen.
 De laatste reden is stabilisatie. Dit houdt in dat als er geen sprake is van een gelijkmatige en
evenwichtige economische groei, de overheid er voor zorgt dat dit wel tot stand komt. 9
De vorm allocatie is van toepassing, omdat de productiefactoren (arbeid, kapitaal, natuur en
ondernemerschap) verspreid zijn per poppodium. Doordat de overheid er voor kiest om de subsidies
te verlagen, moet de producent op een andere manier aan zijn inkomsten komen. Hij kan de prijs van
de kaarten verhogen, wat er voor zorgt dat het product niet gebaseerd is op de prijswensen van de
consument.
De overheid heeft verschillende economische instrumenten om in te grijpen. De overheid kan
bijvoorbeeld een minimumprijs instellen om poppodia te beschermen. Er kan ook een maximumprijs
ingesteld worden om de bezoekers van poppodia te beschermen. De overheid heeft al vaak
ingegrepen in de sector van de poppodia met enkele economische instrumenten: subsidies en
belastingen.
Zoals hierboven besproken is , verdeelt de overheid haar inkomsten over de gemeenten. De overheid
bepaalt dus de hoeveelheid subsidies die gegeven wordt aan poppodia. Ons maatschappelijk
probleem heeft hier mee te maken, want doordat er nog maar weinig subsidie wordt gegeven aan
poppodia, komen ze in financiële problemen terecht. Daarnaast zijn er verschillende ontwikkelingen
geweest betreffende het verhogen en verlagen van de btw bij podiumkunsten. In de sector
poppodia was de btw van 6% verhoogd naar 19%. Uiteindelijk is de BTW toch weer verlaagd naar
6%. De reden hiervoor was dat het hoge BTW-tarief in combinatie met de subsidieverlaging de
poppodia te veel werd. Door de btw-verlaging moet de sector weer meer geld verdienen. 10 De
overheid heeft dus al enkele instrumenten gebruikt om in deze sector in te grijpen.
De maatregelen die in de praktijk zijn ingesteld om de marktfalen te corrigeren, zijn marktconforme
maatregelen. Door subsidies te verstrekken, willen ze het gedrag van mensen en producenten
beïnvloeden.11
Ook belasting is een marktconforme maatregel. Door belasting te heffen, verhogen ze de kosten in
de sector van de poppodia ( door middel van het marktmechanisme). De belastingverhoging vertaalt
zich bijvoorbeeld in de hoogte van de kaartjes. De kaartjes werden duurder door de btw-verhoging.
Het gevolg hiervan was dat poppodia minder omzet gingen draaien.1213 Zoals hierboven besproken,
is de btw-verhoging nu weer verlaagd.
9
Boek Algemene economische basisprincipes
http://3voor12.vpro.nl/nieuws/2012/mei/BTW-verlaging-onzeker.html
11
http://www.encyclo.nl/begrip/marktconforme%20maatregelen
12
http://www.thepostonline.nl/2012/05/30/btw-verlaging-dus-weer-goedkoper-naar-het-theater/
13
http://3voor12.vpro.nl/nieuws/2012/juni/Grote-podia-verlagen-ticketprijzen-Doornroosje-niet.html
10
8
Bronnenlijst:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
http://www.vnpf.nl/over-vnpf
http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/overheidsfinancien/inkomsten-en-uitgaven
http://www.overheid.nl/zowerktdeoverheid/wievormendeoverheid/degemeente
http://vnpf.nl.greenhost.nl/media/files/vnpf-contributie-podia-2013.pdf
http://www.ondernemeneninternet.nl/brancheorganisaties.html
http://www.anababa.nl/praktisch/organisaties/rijksoverheid
http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/gemeenten/taken-gemeente
http://www.iex.nl/communitycall/80/Koninklijke-Grolsch-NV/detail.aspx
Boek Algemene economische basisprincipes
http://3voor12.vpro.nl/nieuws/2012/mei/BTW-verlaging-onzeker.html
http://www.encyclo.nl/begrip/marktconforme%20maatregelen
http://www.thepostonline.nl/2012/05/30/btw-verlaging-dus-weer-goedkoper-naar-hettheater/
13. http://3voor12.vpro.nl/nieuws/2012/juni/Grote-podia-verlagen-ticketprijzen-Doornroosjeniet.html
9