programma - Website Heemkundige Kring Boechout

Open Monumentendag 13 september 2009
Thema: Zorg doorheen de tijd
Beste bezoeker,
Met dit boekje willen wij u een kort overzicht geven van de geschiedenis
van de locaties en de organisaties die meewerken aan onze Open
Monumentendag.
Het is niet alleen het gebouw, maar ook wat er zoal gebeurt binnen deze
locaties aan 'ZORG' dat belangrijk was in het verleden en ook in de
toekomst.
U kan ook een bezoek brengen aan: Capenberg-Oxaco-Center, De
Vliering, Wereld-Missiehulp, OCMW, Don Bosco, Speelhoeve. Meer
informatie kan u vinden in het info-punt Broeders Alexianen, Provinciesteenweg 408, Boechout.
Wij danken u voor uw bezoek, namens het Gemeentebestuur, Cultuurraad
en Heemkundige Kring “Het Speelhof”.
Robert Smans,
voorzitter OMD-werkgroep
Blz. 1 van 20
Programma
Alle locaties zijn doorlopend open van 10 uur tot 18 uur
Om 11 uur geeft Politie Minos in de Alexius zaal bij de
Broeders Alexianen (Provinciesteenweg 408, Boechout) een
voordracht door gespecialiseerde mensen over slachtofferhulp.
Om 14, 15 en 16 uur brengt Erik Vlaminck in het Populierenhof
(Dr. Theo Tutsstraat 20, Boechout - het OCMW-gebouw) verhalen
over kansarmen en thuislozen.
Om 15 uur geeft de burgemeester Koen T’Sijen bij De Vliering
(Heuvelstraat 170) een voordracht Overpeinzingen omtrent
ontmoetingen, met aansluitend mogelijkheid tot debat.
Om 16 uur geeft Mil Segers bij De Vliering (Heuvelstraat 170)
een voordracht over beterschap.
Zowel Broeders Alexianen als De Vliering stellen hun cafetaria
open voor de bezoekers.
Gemeente Boechout
Gemeentelijke Cultuurraad Boechout-Vremde
Heemkundige kring “Het Speelhof”
Blz. 2 van 20
Broeders Alexianen
Psychiatrisch centrum
Provinciesteenweg 408,
Boechout
Jonge vrome mannen, gekend als de Cellebroeders, hielden zich aanvang
14de eeuw in Mechelen bezig met het verzorgen van pestlijders en
begraven van overledenen. Hendrik Suderman bezorgde hen in 1345 een
thuis in Antwerpen. Deze man hielp eveneens de Zwartzusters, een andere
orde die in Boechout actief zou zijn. Tijdens de 15de eeuw namen de
Cellebroeders de regels aan van Sint-Augustinus. Ze werden kloosterling
en kozen Sint-Alexius als hun patroon. Hun taken breidden ze uit door
geesteszieken op te nemen.
April 1875 begon de bouw van het
klooster in Boechout, het huidige
middelste gedeelte gezien van de
hoofdingang. De bouwwerken waren
nog niet voltooid als op 13 juli 1876
het Gezondheidsgesticht in gebruik
werd genomen. Het gesticht, zoals de
instelling tot ver in de 20ste eeuw in
het dorp was gekend, was erkend voor
90 zieken van het mannelijk geslacht.
Stelselmatig werd de capaciteit van 90 bedden aangevuld. Rond het
gebouw werd een tuin aangelegd met allerhande planten en struiken, er
kwam een moestuin en een aanplant van fruitbomen. Op het domein
bevond zich een boerderij waar ook de zieken terecht konden, wat als een
soort therapie kon beschouwd worden.
Einde 19de eeuw werd het gebouw uitgebreid met een vleugel aan de
rechterkant. Een vleugel aan linkerkant kwam er bij tijdens de eerste jaren
van de 20ste eeuw. Vrije afdelingen of open diensten werden wettelijk
toegestaan in 1930. Voordien mochten de broeders enkel gecolloceerden gedwongen opnames- aanvaarden. De belangrijkheid van de vestiging
vergrootte in 1936 doordat het klooster het noviciaat -opleidingscentrumwerd voor de hele congregatie.
Blz. 3 van 20
17 november 1944 was een zwarte dag voor de gemeenschap. Een V2 viel
in het park dicht bij de ingang. De overste overleed ter plaatse en er was
belangrijke schade aan gebouwen en omgeving. Het duurde een hele tijd
alvorens het gesticht hersteld was.
Vanaf 1958 vond een grote reorganisatie plaats, zowel op gebied van
verblijf als medisch. Voortaan werd een beroep gedaan op lekenpersoneel,
een doorbraak in het leven van de kloosterlingen. Verpleegkundig kwamen
er nieuwe lokalen bij voor diagnose en behandeling, voor labo,
ergotherapie en expressietherapie.
Het gesticht evolueerde naar een psychiatrische kliniek. De organisatie van
de kliniek werd losgemaakt van de kloostergemeenschap. Het
beheerscomité bestond voor het merendeel uit leken. De broeders kregen
in 1965 een afzonderlijk verblijf. Datzelfde jaar werd een nieuw gebouw in
dienst genomen voor de observatiedienst, links aan de voorgevel. Toen
ook, door het stijgend aantal verpleegden, breidde de ergotherapie uit.
In
1968
ontstond
een
afzonderlijke leefgroep voor
alcoholisten met 17 bedden,
een uniek project in het land.
Villa Madona (Janssenlei 8), in
1967 aangekocht door de
congregatie, werd vanaf 1974
verhuurd aan De Ark, een
home
voor
leven
in
gemeenschap van mentaal
gehandicapten en vrijwilligers,
volgens de regel van Vanier stichter van de Ark-gemeenschap-. De voormalige boerderij (gesloopt in
1988) werd in 1971 omgevormd tot een gebouw voor revalidatie en
hydrotherapie. De Brug, een vereniging voor readaptatie van mentaal
gehandicapten, herstellende geesteszieken en epileptici, werd gesticht op 8
juni 1971, door de Broeders van Liefde van Sint-Amedeus Mortsel, de
Broeders Alexianen en de Bond tegen Epilepsie. Dankzij de hulp van de
Broeders werd het in maart 1972 mogelijk voor de Commissie van
Openbare Onderstand -latere OCMW- tweemaal per week een warme
maaltijd aan huis te bezorgen bij inwoners.
Blz. 4 van 20
De Prijs van de Burgemeester 1975 werd toegekend aan de Broeders
Alexianen, als aandenken aan 100 jaar ziekenverpleging in de gemeente.
Wanneer op 15 juli 1976 de
ingebruikname van een nieuwbouw
werd gevierd, was de kliniek gegroeid
tot mogelijkheden voor 200 patiënten.
Naast 7 broeders telde de instelling
nog
98
personeelsleden.
Een
afzonderlijke
verslavingsafdeling
startte met 40 bedden. Dat was een
noodzaak geworden, vermits eenderde
van de patiënten verslaving als
hoofdprobleem had. De eerste
vrouwelijke patiënten deden hun
intrede in 1979. Villa Mastentop
(Janssenlei 7), in 1969 aangekocht
door de Alexianen, werd in 1981 een
daghospitaal. Ondertussen was de
kliniek
omgevormd
tot
het
Psychiatrisch Centrum Broeders Alexianen.
In 1982 startte het Psychiatrisch Centrum Broeders Alexianen met een
project beschut wonen onder de naam De Vliering. Wanneer op 8 maart
1985 de eerstesteenlegging plaatshad voor een nieuwe keuken en cafétaria,
was dat de eerste stap in hun masterplan. Voordien was het als
revalidatiecentrum in gebruik genomen. Van het 160-tal personeelsleden
bestond de helft uit paramedici en verpleegkundigen. Met de capaciteit van
200 bedden konden jaarlijks ongeveer 500 mensen worden opgenomen.
Einde 1995 was het ziekenhuis met 259 erkende bedden uitgerust om vijftot zeshonderd opnames per jaar te verwerken. 95% van die patiënten
verbleef vrijwillig in het psychiatrisch centrum. Daghospitaal Mastentop
verhuisde in april 1997 van de Janssenlei naar een nieuwbouw op het
domein van de Broeders. De nieuwe aanpak met dagbehandeling voor
verslavingsproblemen is uniek in de regio. In 1997 startte een
bezoekvrijwilligersproject, samen Caritas Gemeenschapsdienst.
Blz. 5 van 20
Het beheer van het Psychiatrisch Centrum Broeders Alexianen werd op 1
mei 1998 overgedragen aan het Provincialaat der Broeders van Liefde.
Deze laatste bestuurt onder meer scholen en 15 psychiatrische instellingen.
Het centrum vierde op 19 oktober 2001 zijn 125 jaar aanwezigheid in de
gemeente. Het ziekenhuis, met een erkenning voor 240 bedden, stelt meer
dan 250 personeelsleden tewerk. Vrouwen zijn prominent aanwezig: 2/3
van het personeel en 1/3 van de opnames. Eveneens in 2001 startte Het
Trajectiel, een regionaal zorgnetwerk voor psychiatrische patiënten, door
de samenwerking van onder meer het Psychiatrisch Centrum SintAmedeus Mortsel, Psychiatrisch Centrum Broeders Alexianen en De
Vliering.
In juni 2006 werd het Psychiatrisch VerzorgingsTehuis (PVT) Den Heuvel
(Heuvelstraat 166) voor 30 bewoners in gebruik genomen, een initiatief
van de Broeders Alexianen en Sint-Amedeus Mortsel.
De
Alexianen
waren
voorlopers
om
geesteszieken hun plaats te laten behouden in de
gemeenschap.
In het zegel van de Broeders Alexianen
symboliseert een pelikaan de zelfverterende
opoffering van de christelijke naastenliefde, de
spaden herinneren aan het begraven van doden
tijdens rampen, een van hun vroegere
activiteiten, de raaf staat voor het voeden van
noodlijdenden.
Blz. 6 van 20
Avondvrede
Rusthuis
Alexander Franckstraat 34,
Boechout
Lusthof Lust en Rust met zijn opvallende torentjes
werd opgericht in 1897 door Oscar Van der
Molen, brouwer en gemeenteraadslid van
Antwerpen. Enkele jaren later, vanaf 1908, werd het bewoond door
Franciscus Heymans, afgevaardigd-beheerder, en zijn vrouw Aimée
Deanscutter. Het was toen in het dorp beter gekend als het Hof van
Heymans. Na overlijden van mevrouw werd in 1953 door haar bij
bijzonder legaat villa, park en aanpalende huizen overgemaakt aan het
aartsbisdom Mechelen.
De Zwartzusters van Antwerpen richtten er vanaf juli 1953 een rusthuis in
voor ouderlingen. De zusters waren eveneens actief in de gemeente met de
thuisverzorging van zieken, bejaarden en gehandicapten. Zij verhuisden in
september 1973 van de villa naar hun
klooster in Berchem.
Het aartsbisdom verkocht op 13
november 1973 het eigendom aan het
echtpaar Vanhoutte. Villa Lust en
Rust (Alexander Franckstraat 20)
werd op 1 september 1976 in gebruik
genomen als rusthuis Avondvrede. In
tegenstelling tot de twee andere
rusthuizen in de gemeente is
Avondvrede een privé-initiatief, in beheer door Rik en Nicky VanhoutteMichielsen. Zij hadden reeds ervaring opgedaan met een zelfde zaak in
Antwerpen. Begin januari 1986 verhuisden de residenten van de villa naar
een nieuwbouw (Alexander Franckstraat 34) met uitzicht op een ruim
park. Villa Lust en Rust werd privé-woning van de familie Vanhoutte.
Sinds enkele jaren is de uitbating in handen van zoon Tim Vanhoutte.
Blz. 7 van 20
Kind en Gezin
Kansen creëren voor kinderen
Gildenhuis Sint-Bavoplein 8,
Boechout
Het
allereerste
Kinderheil,
raadpleging voor zuigelingen, werd
gesticht op 20 januari 1921. Deze
afdeling hield op te bestaan wanneer
de gemeente geen betalingen meer
diende te verrichten als Toelage
Moederfonds, een geboortesubsidie.
Het Werk Voor Moeder en Kind,
opgericht
door
de
Christene
Vrouwen-gilde -het latere KAV-, kende zijn openingszitting in het
Gildenhuis op donderdag 7 oktober 1937. De werkzaamheden, onder
leiding en toezicht van het Nationaal Werk voor Kinderwelzijn, stonden
vermeld in de verplichting raadplegingen
1° Er zorg voor dragen dat al de kinderen beneden drie jaar, wier familie
by de inrichting is aangesloten, geregeld en kosteloos worden
onderzocht door den geneesheer, die het Comiteit aanwyst. De
raadpleging moet wekelyks geschieden voor de kinderen minder dan
een jaar oud, alle veertien dagen voor de kinderen van 1 tot 2 jaar en
maandelyks voor de kinderen van 2 tot 3 jaar.
2° Een geneeskundig en kostelooze raadpleging voor zwangere vrouwen
tot stand brengen
3° De verspreiding der hoofdbegrippen betreffende de gezondheid der
jonggeborenen en de propaganda voor de moedervoeding regelen. …
Alle opdrachten van het comité werden vervuld door een
achttal vrijwilligsters, allen zelf moeder en huisvrouw.
Wekelijks zetten zij zich in ten voordele van jonge
moeders en hun kinderen. Wie kent niet meer het
gezondheidsboekje, waarin haast wekelijks de vorderingen
van de spruiten zorgvuldig werden in genoteerd?
Blz. 8 van 20
Oorspronkelijk was hun voornaamste doelstelling kindersterfte in te
dijken, voornamelijk door bevordering van de hygiëne. Met de jaren, en
vooral ingevolge de regionalisering wanneer Kinderwelzijn werd
omgevormd tot Kind en Gezin, vergrootte het takenpakket aanmerkelijk.
Het preventieve bleef belangrijk, maar was niet langer de
hoofdbekommernis. Begeleiding van aanstaande moeders, bijzondere
leefsituaties, aandacht voor zieken en gehandicapten, probleemkinderen,
adoptie en strijd tegen kindermishandeling werden nieuwe focuspunten.
Het nut van de vereniging wordt bewezen doordat zij nog steeds bestaat.
Ook de vrijwilliger is nog steeds onmisbaar in de organisatie.
RVT Sint-Mathildis vzw
rust- en verzorgingstehuis,
Sportveldlaan 25,
Boechout
Kasteel Ropstock (Sportveldlaan 21),
met hovingen, werd in juli 1946 door
de gezusters Bertha en Maria Van
Hese op lijfrente overgemaakt aan
Zusters
Augustinessen,
Gasthuiszusters
van
Lier,
op
voorwaarde er bejaarden in op te
nemen en te verplegen. De
ingebruikname van rusthuis SintMathildis dateert van 16 september
1947. De naam verwijst naar Mathilde Cools, weduwe Van Hese, moeder
van de twee begunstigsters.
De destijdse toegang van het domein gebeurde via een monumentale poort
(Heuvelstraat 2), naast de huidige Baron Carolylaan. Deze werd
neergehaald in de jaren 1950. Na aanbouw van meerdere kamers werd de
capaciteit uitgebreid van oorspronkelijk 25 bedden naar plaats voor 45
zieken en bejaarden.
Blz. 9 van 20
De
Gasthuiszusters-Augustinessen
waren thuis in Boechout. Zij hadden
op 22 juli 1935 het Vijverhof
(Alexander
Franckstraat
75)
aangekocht, waarin ze het Gesticht
Heilige Familie uitbaatten. Na een
tweetal jaren kraaminrichting, werd
dat een verpleegtehuis voor zieken op
rust en kort nadien rusthuis voor een twintigtal bejaarden. Voor beide
instellingen werden de jaren 1960 een kritieke periode. De reglementering
voor bejaarden- en verzorgingsinstellingen werd aangescherpt, de
vereisten op gebied van brandveiligheid verstrengden, de zusters werden
alsmaar ouder en hun aantal slonk.
Verzorgen was en is een kerntaak voor de Gasthuiszusters, zodat al die
overwegingen ertoe leidden dat de congregatie op 6 november 1973 een
aanvraag richtte aan het ministerie van Volksgezondheid om een
principieel akkoord te bekomen voor het bouwen van een nieuw tehuis met
90 bedden voor bejaarden plus een
aanvraag voor 30 zogenaamde Vbedden. Het gunstig antwoord liet 2
jaar op zich wachten. Wanneer op 24
februari 1974 Maria Van Hese
overleed, liet zij het domein
aanpalende aan kasteel Ropstock na
aan de congregatie om er een nieuw
rustoord te laten bouwen. Dat opende
nieuwe mogelijkheden en na vier jaar
plannen en wachten op toezegging
van overheidssubsidies, begonnen in
1978 de bouwwerken. Nog eens vier
jaar later, op 10 oktober 1982,
resulteerden de inspanningen in een
plechtige ingebruikname van het Rust- en VerzorgingsTehuis SintMathildis op het huidige adres. Er werd onderdak geboden aan 114
bejaarden. Dat er nood was aan dergelijk initiatief bleek bijvoorbeeld uit
de wachtlijst. Die bevatte meer namen dan het aantal residenten.
Blz. 10 van 20
Rustoord H.-Familie werd gerenoveerd tot een gemeenschapsverblijf voor
de Gasthuiszusters. Ook Ropstock bleef in dienst als woonst voor een
aantal oudere zusters. In september 1985 kregen die in hun kasteeltje
gezelschap. Een 15-tal mensen van dagcentrum ’t Ateljee vonden er een
werkplaats voor hun handgemaakte producten.
Een nieuwbouw langs de Appelkantstraat leverde Sint-Mathildis nieuwe
kamers op. De opnamecapaciteit bleef gelijk, maar 34 hulpbehoevenden
kon een comfortabeler verblijf worden geboden. De vrijgekomen ruimten
werden heringericht om specifieke bijkomende zorgen en attenties te
verlenen. Een uitgebreid personeelsbestand staat in voor zorg en verblijf.
Toch blijven talrijke vrijwilligershanden nodig om alledaagse noden te
helpen verlichten.
Sint-Vincentius
Het Genootschap van Sint-Vincentius à Paulo werd in Sint-Bavo gesticht
in 1849. Deze van oorsprong Franse organisatie verenigt parochieleden die
zich in een christelijke geest persoonlijk inzetten voor hulp aan de armsten.
Tijdens die 160 jaren veranderde de samenleving grondig.
Minderbedeelden konden gaandeweg beroep doen op allerlei instanties die
gestructureerd werken. Voornaamste voorbeelden daarvan zijn OCMW,
vakverenigingen, mutualiteiten, diverse instellingen voor sociale voorzorg
en uiteenlopende initiatieven op gebied van liefdadigheid.
Ondanks alle welvaart blijven mensen nood hebben aan hulp. SintVincentius groeide mee. Vrijwilligers uit de parochie bieden
minderbedeelden, zonder onderscheid van herkomst of godsdienst, morele
en concrete hulp. Door bezoek aan minderbegoeden, zieken,
alleenstaanden en ouderen, leren zij de specifieke behoefte kennen om via
financiële of materiële dienstverlening bij te dragen in een menselijker
bestaan.
Blz. 11 van 20
Welzijnszorg / Kinderzorg
Werken aan uw welzijn
Heuvelstraat 18,
Boechout
Het opvanghuis voor vrouwen is momenteel
een deelwerking van Centrum Algemeen
Welzijn De Terp.
Dit huis kent een lange geschiedenis.
Christelijke Vereniging Kinderzorg groeide uit de evangelische
gemeenschap in onze gemeente. Vanaf 1954 zette zij zich in voor opvang
van minderjarigen. In een oud kasteeltje kregen een dertigtal kinderen een
onderkomen, voornamelijk na plaatsing door de jeugdrechter.
Wetswijzigingen inzake beheer van jongeren bracht met zich dat
Kinderzorg zijn werking drastisch moest wijzigen en in 1982 oordeelde de
instelling om de activiteiten te stoppen.
Met de opgedane ervaringen werd een
nieuw initiatief opgezet en november
1983 opende opvolger Christelijke
Vereniging
Welzijnszorg
haar
opvanghuis. Later werd het een
deelwerking van het Centrum
Algemeen Welzijn De Terp, maar het
doel
blijft
hetzelfde,
want
noodopvang
en
psycho-sociale
ondersteuning blijft een probleem in
de samenleving.
Een beperkt aantal vrouwen in crisissituatie, eventueel met hun kinderen,
kan er terecht. Zij worden er met hun kinderen begeleid en ondersteund,
tot een stabielere gezinssituatie is gecreëerd.
Blz. 12 van 20
Ziekenzorg
Sint-Bavo (Boechout) & Vremde
Hovesesteenweg 72, Boechout
Dahlialaan 5, Vremde
Ziekenzorg Sint-Bavo Boechout werd gesticht in 1981, kreeg voor haar
werking in 1999 de Prijs van de gemeente. De stichtingsdatum voor
Ziekenzorg-Vremde is 1985. Beide verenigingen waren al langer actief
met huisbezoeken aan zieken, alleenstaanden en ouderen. Naast die
persoonlijke contacten organiseren de vrijwilligers geregeld bijeenkomsten
om die mensen niet aan hun eenzame lot over te laten.
Rode Kruis
Paraat, altijd en overal
Dr. Theo Tutsstraat 20B,
Boechout
Rode Kruisafdeling Boechout-Vremde altijd en overal paraat!
Steeds klaar voor actie =
Hulp bij evenementen en rampen.
Ziekenvervoer 105.
Alarmkern.
Internationale hulp bij rampen op korte- en lange termijn.
Opsporing van vermiste personen
Sociale werking =
Oog voor kwetsbaren in de samenleving
Hulp voor ouderen en zieken
Uitlenen van hulpmiddelen
Vakantie op maat voor mensen met een handicap en kinderen in armoede
Ziekenhuisbibliotheek
Rode kruis op jongerenformaat = Jeugd Rode Kruis.
Eerstehulp-opleidingen en preventie: eerste hulp kun je leren!
Bloedvoorziening: bloed redt levens.
Blz. 13 van 20
De Vliering vzw
Heuvelstraat 170,
Boechout
Omwille van erkenning als initiatief
voor beschut wonen door de overheid
richtte het Psychiatrisch Centrum
Broeders Alexianen een vzw op onder
de naam De Vliering. Deze zorgvoorziening staat heden in voor beschut
wonen (54 plaatsen) en thuiszorg voor personen met ernstige langdurige
psychiatrische problemen. De Vliering heeft tevens een arbeidscentrum, ’t
Karwei gelegen in de George Van Raemdoncklaan 5, Boechout, dat voor
deze dag ook bezocht kan worden.
Deze dag staat in het teken van “ontmoeting”, met het oog op het bekend
maken van het ontmoetingscentrum De Vlonder (Heuvelstraat 170) bij de
lokale leefgemeenschap, naar aanleiding van de nieuwe start in februari ll.
De Te Gek-bus geeft info over GGZ (Geestelijke GezondheidsZorg). Je
kan je kennis hierover ook komen testen.
Om 15u geeft burgemeester Koen T’Sijen een voordracht over
Overpeinzngen omtrent ontmoetingen, met aansluitend mogelijkheid tot
debat. Om 16u brengt Mil Segers iets over beterschap.
Wereld-Missiehulp vzw
Hulpgoederen behandelen
Provinciesteenweg 400,
Boechout
De nieuwe vestiging van WereldMissiehulp, gesticht op 2 mei 1986,
opende officieel op 19 oktober 1990.
Het terrein waarop zij bouwden, was
hen ter beschikking gesteld door de
Broeders Alexianen. De plechtige
inwijding volgde op 26 december
1990.
Blz. 14 van 20
Horizon-Projects, voor technische bijstand aan niet-gouvernementele
organisaties, is op 12 september 1995 opgericht samen met Caritas,
Bouworde, Broederlijk Delen en andere hulporganisaties.
De Sint-Stefanuskapel werd ingehuldigd op 27 oktober 1996.
In 1997 begon de missionaire christelijke gemeenschap Signum en zijn de
eerste rode kledingscontainers geplaatst.
De Afrikazaal, met permanente
tentoonstelling van een honderdtal
hedendaagse Afrikaanse beeldjes,
opende in september 1998. De
Wereldkathedralen, grote kathedralen
en basilieken uit alle werelddelen, een
beeldhouwwerk in houten panelen
voor Expo ’58, zijn er permanent te
bezichtigen.
Sinds 2007 prijkt er ook de omvangrijke liturgisch-astronomische jaarklok
van Boechoutenaar Albert Bellens.
Van 1935 tot bij overlijden heeft
Albert Bellens (26.3.1909-29.2.2004),
destijds wonende in de Appelkantstraat, gewerkt aan zijn liturgischastronomische klok. Idee, ontwerp,
plannen, onderdelen uittekenen en
maken,
ijzerwerk,
houtwerk,
monteren,
carrousels,
versieren,
onderhoud, alles werd zelfstandig
uitgevoerd in zijn woonkamer. Meer
dan 4 meter breed en meer dan 3 meter hoog werd zijn levenswerk. Naast
uurwerk met kalender, zonnetijd, maanverloop, sterrenhemel en
waterstanden, toont ze het verloop van het kerkelijk jaar met zijn vele
liturgische feesten en hoogdagen.
In 2004 is het kunststuk overgebracht naar Wereld-Missiehulp waar het
blijvend kan bewonderd worden.
Blz. 15 van 20
OCMW
Armenbestuur - Bureel van Weldadigheid
Dr. Theo Tutsstraat 20,
Boechout
Deze dag staan de deuren van het
OCMW-gebouw, een beschermd
dorpsgezicht gelegen in de Dokter
Theo Tutsstraat 20, van 10 u tot 18 u
open voor het grote publiek.
Iedereen is van harte welkom en kan
er kennis maken met de werking van
het OCMW en de verschillende
diensten die het OCMW aanbiedt.
In de polyvalente zaal kunnen de
bezoekers bij een hapje en een drankje doorlopend een korte videofilm uit
1999 bekijken over de verbouwing van het oud-gemeentehuis tot OCMWgebouw. De video gaat ook kort in op de voorgeschiedenis van het
Populierenhof.
In de raadzaal brengt auteur Erik Vlaminck om 14, 15 en 16 uur een
selectie van verhalen waarmee hij op treffende en vaak hilarische wijze de
problematiek van kansarmen en thuislozen schetst. Een absolute aanrader!
Blz. 16 van 20
Witte Paters
Capenberg-Oxaco-Center vzw & Huize Stracke
Borsbeeksesteenweg 45,
Boechout
Het seminarie voor de Missionarissen van Afrika, de Witte Paters, werd
opgericht in 1911. Op het terrein van 5 ha, hen geschonken door baron
Jean Gilles de Pélichy, werden een boomgaard, een moestuin, hagen en
dreven aangelegd. 10 april 1913 namen 24 seminaristen het gebouw,
toegewijd aan Sint-Jan-Evangelist, in gebruik voor hun studies
wijsbegeerte en theologie. De eerste
oorlogsmaanden
waren
de
seminaristen op de vlucht. Het
domein werd een legerplaats voor
soldaten en een verblijf voor
passerende vluchtelingen. Tijdens de
laatste oorlogsmaanden logeerden er
1.200 Duitse soldaten. In 1927 werd
de bijhorende boerderij in bedrijf
genomen.
Vanaf 1928 verhuisden de studies theologie naar Heverlee, zodat hier nog
enkel wijsbegeerte werd onderwezen. De linkervleugel, met kapel en
studielokalen, werd aangebouwd in 1932. In de kapel is voornaam werk
terug te vinden van de beeldhouwers Jan en zoon Albert Poels.
Aansluitend werd in de bestaande westelijke vleugel een refter en
recreatiezaal ingericht. September
1933 vertrokken de Franstalige
studenten zodat Boechout het
Filosoficum, filosofisch studiehuis,
was voor de Vlaamse seminaristen.
De tweede wereldoorlog was opnieuw aanleiding dat de bewoners in mei
1940 vluchtten, al of niet voor korte tijd. In 1942 namen de Zusters van de
Christelijke Naastenliefde hun intrek om in te staan voor de keuken. Zij
waren geen onbekenden in de gemeente, vermits zij in huis Madona
(Janssenlei 8) sinds 1917 een tehuis leidden voor oorlogswezen. Na de
bevrijding van Boechout, op 4 september 1944, werden enkele klassen van
Sint-Gabriël ondergebracht in het seminarie. De oorlogsellende was nog
Blz. 17 van 20
niet voorbij, vermits op 26 januari 1945 een 2 V1-bommen voor grote
schade zorgden. De dorpelingen zetten zich massaal in bij de
herstellingswerken waardoor de opleidingen konden hervatten in
september 1945. De twee studiejaren kenden na de oorlog een aangroei tot
65 kandidaten. Twintig jaar later was met 25 een dieptepunt bereikt.
Hervormingen drongen zich op en de instelling werd in 1965 heringericht
als retraitehuis. Een jaar later volgden de seminaristen hun vorming in
Leuven zodat het seminarie nog enkel een residentie was voor de Witte
Paters. Uiteindelijk verlieten de paters het complex in 1970.
Het dorp heeft jarenlang baat gehad bij hun aanwezigheid. Meerdere
inwoners traden er in en vertrokken naar Afrika op missie. Veel Witte
Paters zijn aalmoezenier geweest bij scouts, gidsen en KSA.
Begin 1970 had het gemeentebestuur een optie tot aankoop op de
eigendommen van de Witte Paters met de bedoeling er sport- en
speelterreinen aan te leggen. De optie werd niet gelicht zodat andere
kandidaten zich meldden.
De Xaveriusgemeenschap van Borgerhout kocht op 28 december 1970 het
geheel aan. Aanvankelijk had de stichting Capenberg-Oxaco-Center,
eigenaar en beheerder voor het domein, andere plannen, maar als instelling
voor motorisch gehandicapte kinderen voldeed het gebouw niet. De eerste
en tweede verdieping werden verbouwd tot rusthuis met een 70-tal bedden.
Einde dat jaar trokken de eerste residenten in in Huize Stracke, genoemd
naar de literatuurhistoricus, leraar en Vlaamse jezuïet pater Stracke. Kort
nadien volgde de aanbouw van sportfaciliteiten. Oxaco, met zijn grote
variëteit aan sportverenigingen, verhuisde in 1972 naar Boechout.
Don Bosco
Jeugdzorg
Broechemsesteenweg 100,
Vremde
Het Werk van Don Bosco nam in augustus 1949 zijn intrek in Les Acacias
(destijds Broechemsesteenweg 57). Deze oude meesterwoning werd
opgekalefaterd om onderdak te bieden aan enkele paters Salesianen en 15
jongeren, voornamelijk wezen of verlaten kinderen. Al gauw waren dat er
40 zodat de toenmalige gemeenteschool van Vremde meteen een forse
Blz. 18 van 20
groei kende. Plannen in 1956 om de jongeren onderwijs te geven in het
jongenstehuis waren van korte duur,
omdat de organisatie niet erkend werd
van overheidswege. Dat was niet het
enige problemen, want Don Bosco
werkte zonder officiële betoelaging.
Een schenking in april 1957 van 5,5
ha gronden aan de Broechemsesteenweg was de aanzet voor een
definitieve vestiging in Vremde.
September 1961 verhuisde Don
Bosco naar de huidige gebouwen. De nieuwbouw en kapel werden
ingezegend op 24 juni 1962. Met het schooljaar 1961-1962 startte het lager
onderwijs in het tehuis zelf. Twaalfjarigen en ouder volgden les aan de
Technische School van Don Bosco in Hoboken. Het aantal geplaatste
jongeren steeg naar meer dan honderd, zodat in 1964 werd overgegaan tot
uitbreiding met 4 klassen voor het buitengewoon lager onderwijs. Een
home voor studerende en werkende jongens werd aangebouwd in 1969.
Lekenmedewerkers deden hun intrede in 1973. Zo’n 140 jongens hadden
er hun thuis nadat ze er geplaatst waren door een jeugdrechter of de
Commissie van Openbare Onderstand, voorloper van het OCMW. Zes
onderwijzers gaven in 1974 les aan 54 leerlingen in het lager onderwijs.
Grote wijzigingen in het beheer van het instituut dienden zich aan vanaf
1980. Hervormingen in het beleid over de jeugdbescherming hadden een
drastische vermindering van het aantal plaatsingen tot gevolg. Don Bosco
kreeg op termijn een maximumgrens opgelegd voor 38 jongeren. Die tijd
woonden er een 140-tal jongens tussen 6 en 21 jaar verdeeld in 10
leefgroepen. Met opvoedsters, opvoeders en medewerkers vormden zij een
gemeenschap van meer dan 200 mensen. Door het dalend aantal opnames
zag Don Bosco zich verplicht op 1 oktober 1984 de schooldeuren te
sluiten. De leerplichtige kinderen gingen verspreid naar school in de
omliggende gemeenten.
2009 is een feestjaar voor de gemeenschap, de congregatie van de
Salesianen bestaat 150 jaar, de Vlaamse Salesiaanse provincie 50 jaar, 60
jaar t(e)huis in Vremde. Al die tijd stonden zij in voor de opvang van
knapen die het niet getroffen hadden, afkomstig uit diverse milieus. De
jongens, hen toegewezen door de jeugdrechtbank of het Comité Bijzondere
Blz. 19 van 20
Jeugdzorg, worden actief begeleid tijdens en buiten de schooluren, geleerd
om samen te leven, gevormd om zelfstandig hun weg te vinden, in een
hartelijke en familiale sfeer.
De Speelhoeve vzw
Heilpedagogisch Kinderdagverblijf
Broechemsesteenweg 23,
Vremde
De Speelhoeve kent een lange geschiedenis. In de 17de eeuw is ze gekend
als de Hoeve aan het Speelhof, 27 bunder 180 roeden groot, en eigendom
van Hendrik Schotti, Raadsheer van de Grote Raad in Mechelen, en van
zijn echtgenote Eleonora van de Cruyce. Deze laatste is een dochter van
François, die op 28 juni 1559 onder meer het kasteel (Hof van Boechout 5)
kocht. Het goed kende zijn einde als hoeve in 1980 toen Josephus en Irena
Pellegroms-Peeters de woning verlieten.
Zomer 1984 wordt de Speelhoeve
opgericht, nu als heilpedagogisch
dagverblijf voor kinderen met
ontwikkelingsstoornissen.
Aanvankelijk
functioneerde
het
initiatief voor 9 kindjes tussen 3 en 12
jaar. Hun project richt zich op jonge
kinderen met een meervoudige
handicap. Die kunnen niet terecht in
het klassieke onderwijs omdat ze
nood hebben aan bijzondere zorgen op meerdere vlakken. De werking
wordt gesubsidieerd, maar voor bijkomende voorzieningen is het beheer
aangewezen op hulp van buitenstaanders.
Gemeente en OCMW hebben een bijzondere inspanning geleverd door
grond in erfpacht ter beschikking te stellen waarop de Speelhoeve een
nieuw onderkomen mag oprichten. In 2002 is hen toelating verleend om
het aantal opgenomen kinderen te verhogen tot 20. Op 4 oktober 2008 was
het feest bij de eerstesteenlegging van de nieuwbouw die de jongeren een
sociale meerwaarde zal bieden.
Blz. 20 van 20