Bronnen - StudioVO

Twee keer crisis: 1929 en 2008
INTRODUCTIE
Thema
De New Yorkse beurskrach van 1929, ook wel zwarte dinsdag genoemd, wordt gezien als het
negatieve omslagpunt in de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog. De wereldeconomie kwam in een
zware depressie terecht en geen land kon zich daaraan ontrekken. Werkloosheid en armoede stegen
snel en er ontstond een voedingsbodem voor politiek extremisme. Duitsland kwam door de wereldcrisis
in extra zwaar weer terecht. Het land was in de jaren ´20 door Amerikaanse leningen enigszins weer
opgekrabbeld. De beurskrach van 1929 maakte aan deze wederopstanding een abrupt einde. Leningen
moesten versneld worden terugbetaald en de economie kwam praktisch tot stilstand. In de sfeer van
armoede en malaise kwamen de oude frustraties over het verlies en de nasleep van de Eerste
Wereldoorlog weer snel bovendrijven.
Probleemstelling
Door de economische crisis van de jaren ‘30 kregen politiek extremistische groeperingen in Duitsland
veel aanhang. Armoede gekoppeld aan nationale frustratie gaven de nationaal-socialisten van Adolf
Hitler wind in de zeilen.
Ook vanaf 2008 hebben we te maken met een economische wereldcrisis. Het is interessant om beide
economische crisissen eens naast elkaar te leggen en te kijken wat de overeenkomsten en wat de
verschillen zijn. Kan een economische crisis bijvoorbeeld ook in onze tijd leiden tot oorlog?
Eindproduct
Je houdt een spreekbeurt rond de stelling: de gevolgen van de huidige economisch crisis zijn niet/wel
vergelijkbaar met die van de jaren dertig.
ORIENTATIE
Hoofdvraag-deelvragen
Hoofdvraag
Is de crisis van 2008 even gevaarlijk voor de wereldvrede als de crisis van 1929?
Mogelijke deelvragen
̵
̵
̵
̵
̵
̵
Wat was de oorzaak van de economische wereldcrisis in 1929?
Wat is de oorzaak van de economische crisis die begon in 2008?
Waarom was de crisis voor Duitsland in de jaren ’30 zo ingrijpend?
Welke rol speelde de crisis van 1929 bij het uitbreken van de
Tweede Wereldoorlog?
Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen beide
economische wereldcrises?
Kan een economische crisis ook in onze tijd leiden tot oorlog?
Persoonlijke leervragen
Wat wil je zelf te weten komen tijdens de behandeling van dit thema? Wat zijn jouw persoonlijke
leerdoelen? Je kunt daarbij denken aan een vraag als: zou ik van het bestuderen van (economische)
geschiedenis mijn beroep willen maken?
Kernbegrippen
Wereldkapitalisme, economische crisis, extremisme, beurskrach 1929.
Beoordelingscriteria
In je product laat je zien dat je:
1.
2.
3.
4.
kennis hebt van de ontwikkelingen in de wereldeconomie tussen 1900 en de jaren dertig
kennis hebt van de sociale gevolgen van de Depressie van 1929
een verband kunt leggen tussen economische en politieke gebeurtenissen en ontwikkelingen
een historisch verantwoord oordeel kunt geven over het verleden.
Criteria waarop je eindproduct wordt beoordeeld:
̵
beheersing van de vaardigheden (domein A: zie nrs 3 en 4 hierboven)
̵
mate van volledigheid (domein B: zie nrs 1 en 2 hierboven)
̵
de kwaliteit van je eindproduct
40%
40%
20%
WERKWIJZER
Vooraf
Werkvorm
Deze opdracht doe je individueel.
Tijd
Voor de opdracht heb je ongeveer 4 uur nodig. Zeker als je het vak
economie niet in je pakket hebt, zul je betrekkelijk veel tijd kwijt zijn
aan het bestuderen van de bronnen.
Stappenplan
Stap 1
Lees je met behulp van de kennisbank in op het onderwerp en maak daarbij aantekeningen.
Stap 2
Bestudeer de bronnen en noteer in onderstaand schema de verschillen en overeenkomsten tussen de
gevolgen van de economische crisis vanaf 1929 en de huidige economische crisis.
CRISIS 1929
Beschrijving:
CRISIS vanaf 2008
Economie
Beschrijving:
Overeenkomsten:
Verschillen:
Beschrijving:
Sociaal
Beschrijving:
Overeenkomsten:
Verschillen:
Beschrijving:
Overeenkomsten:
Verschillen:
Politiek
Beschrijving:
Stap 3
Kies voor of tegen de stelling: de gevolgen van de huidige economisch crisis zijn vergelijkbaar met die
van de jaren dertig.
Zet met behulp van je ingevulde schema de argumenten voor jouw stellingname op een rij.
Stap 4
Bereid je spreekbeurt voor en voer ‘m uit.
KENNISBANK
StudioGeschiedenis.nl
Tijdvak 9, kenmerkend aspect:
Crisis wereldkapitalisme
̵
Economie
Voor informatie over economische begrippen als inflatie e.d. zie
StudioEconomie.nl voor de tweede fase
Domein I, Goede tijden, slechte tijden: Inflatie en koopkracht.
BRONNEN
Hyperlinks
Crisis 1929
Historiek.net: De Wall Street-crisis van 1929
Aflevering In Europa over Berlijn 1929
̵
̵
Huidige economische crisis:
̵
̵
̵
Opinie NRC, Arnoud Boot: Terug naar ouderwets financieren
Weblog NRC Juurd Eijsvoogel: Een economische crisis is als oorlog
Parlement & Politiek
Vergelijking
̵
Historisch Nieuwsblad: de stelling: Net als in de jaren dertig leidt de economische crisis tot
kiezerswinst
̵
Uitzending van OVT over economische crisissen toen en nu
Zijn de dagen van het kapitalisme geteld? Gesprek tussen:
- econoom en publicist Arnold Heertje
- historicus Han van der Horst, auteur van ‘Schep vreugde in ‘t leven, zet de zorgen aan kant’, met
levenslessen van de Grote Depressie die werd ingeluid met een koersval op zwarte Donderdag 24
oktober 1929
- econoom, rechtenprofessor en milieuactivist Willem Hoogendijk, auteur van o.a. ‘Economie
Ondersteboven’, waarin hij laat zien hoe de mens loopt aan de leiband van het geld.
EINDTERMEN
Geschiedenis
Domein A: Historisch besef
4. De kandidaat kan:
̵
in historische processen de samenhang tussen veranderingen en continuïteit beschrijven;
̵
de betekenis van historische gebeurtenissen, verschijnselen en ontwikkelingen voor het heden
aangeven.
7. De kandidaat kan bij het geven van oordelen over het verleden rekening houden met:
̵
het onderscheid tussen feiten en meningen;
̵
tijd- en plaatsgebondenheid van interpretaties en oordelen afkomstig van personen uit het
verleden en afkomstig van hedendaagse personen, onder wie hij zelf;
̵
de rol van waardepatronen in heden en verleden;
̵
het ondersteunen van uitspraken met behulp van argumenten.
Domein B: Oriëntatiekennis
Tijdvak 9: de crisis van het wereldkapitalisme.
Leerversterkers
Economie
Deze opdracht laat zich goed combineren met de opdracht
Economische crisis voor het vak economie (Domein F, nieuw
examenprogramma: Concept samenwerken en onderhandelen):
“De overheidsingrepen ten tijde van de economische crisis van 20082009 betekenden een omslag in de verhouding tussen overheid en
‘markt’. Kennelijk kon 'de markt' dit probleem niet zelf aan. Dat heeft
alles te maken met het verschijnsel van het ‘prisoners dilemma’. Voor
een marktpartij is het lastig om te gaan met een gevangenendilemma.
In zulke gevallen biedt de overheid een uitweg uit het dilemma.”