Oogaandoeningen

Rubriek Oogaandoeningen uit De Stem van Grave mei 2011
Macula pucker
door Truus Rütter
Als je zo’n vijfentwintig jaar over oogziekten geschreven hebt, dan ben
je geneigd te denken dat je over alle denkbare aandoeningen in elk
geval wel eens hebt gehóórd. Nee dus. Het gaat hier om macula pucker,
een probleem dat oogartsen regelmatig zien maar dat toch minder
bekend is dan staar, glaucoom of macula degeneratie. Het komt dan ook
veel minder voor. Gemiddeld bij zes procent van de bevolking en dan
vooral bij ouderen. Vanwege de toenemende vergrijzing is het toch
interessant om je er eens in te verdiepen. We praten erover met
oogchirurg Heico Bijl van het Amsterdams Medisch Centrum.
Wat is een macula pucker?
Het is een laagje bindweefsel, een vliesje dus, dat over de gele vlek ofwel de
macula van je netvlies ligt. Met die gele vlek zie je scherpte. Als daar dus iets op
ligt, kun je niet goed meer zien. Omdat het vlies na verloop van tijd de neiging
heeft om zich samen te trekken ontstaan er plooitjes in het netvlies waardoor het
lijkt alsof je door geplooide vitrage kijkt (Overigens niet zo mooi scherp als op de
foto bij dit artikel T.R.). Het vlies kan ook zó dik worden dat het vrijwel
ondoorzichtig wordt. De oorzaak kan ook een ontsteking in het oog zijn of het
gevolg van een staaroperatie of netvliesloslating.
Waardoor ontstaat het?
Het oog is gevuld met glasvocht, maar rond je vijftigste levensjaar begint dat
vocht te krimpen en laat het los. Daar merk je meestal niets van, soms zie je wat
mouche volantes ofwel 'dwarreltjes'. Maar soms komen de bindweefselcellen op
het netvlies terecht en daar kunnen ze uitgroeien tot een vlies: de macula
pucker.
Wat merk je ervan?
Je kunt de dingen niet meer echt scherp zien, het zicht wordt waziger. Of je
ontdekt dat de dingen die je ziet, vervormen. Kijk bijvoorbeeld eens naar de
tegels in de badkamer of naar een deurstijl. Zie je daar een of meer
krommingen, dan is er iets aan de hand. Soms merk je er ook niets van omdat,
wanneer je met beide ogen kijkt, het goede oog het aangedane een tijdlang kan
compenseren en het niet opvalt dat er iets niet in orde is. De macula pucker is
dan nog mild aanwezig is en geeft nauwelijks klachten.
Kun je aan de buitenkant iets aan het oog zien of is het pijnlijk?
Nee, je ziet er niets aan en het doet ook geen pijn. In het begin zul je ook niet zo
snel merken dat er iets mis is want zo’n vlies groeit over het algemeen heel
langzaam. Misschien dat de ogen bij inspanning wat eerder vermoeid zijn.
Is het een erfelijke aandoening?
Voor zover we weten niet.
Kan een macula pucker weer vanzelf verdwijnen?
Dat is wel eens beschreven maar ik heb het nooit zien gebeuren. Dus áls dit al
kan, gebeurt het hoogst zelden.
Kan de pucker dan operatief verwijderd worden?
Ja, maar het resultaat is niet zo geweldig want, zelfs als de operatie voor
honderd procent slaagt, bestaat de kans dat het zicht niet echt verbetert. Een
operatie is dus niet altijd zinvol omdat het gezichtvermogen zich meestal niet
meer helemaal herstelt. Dit komt omdat het netvlies door het bindweefsel
meestal erg lang uit zijn normale positie getrokken is geweest. De verbetering is
meestal niet meer dan een paar regels op de letterkaart. Wel kunnen de
beeldvervormingen of het zogenoemd 'geplooid zien', verminderen waardoor het
zien minder frustrerend is.
Het is belangrijk om de patiënt voor de operatie heel duidelijk te vertellen dat
herstel zich heel langzaam voltrekt en dat het zicht van vóór de macula pucker
zelden helemaal terugkomt.
Is er bij een operatie een verhoogde kans op complicaties?
De kans op een netvliesloslating na een macula-puckeroperatie is klein, maar
kan wel ernstig zijn. Verder zal staar, als die al aanwezig is, door de operatie
verergeren en zal eerder dan normaal een staaroperatie uitgevoerd moeten
worden.
Is de operatie pijnlijk?
Dat valt erg mee. Meestal doen we het met een lokale verdoving maar het kan
ook met algehele narcose. We werken met uiterst fijne instrumenten: een
happertje, een lampje en een infuusje. Je moet er een vaste hand voor hebben
want je moet iets van het netvlies halen maar je mag dat netvlies zelf beslist niet
aanraken. De operatie duurt gemiddeld drie kwartier en daarna mag de patiënt
naar huis. Om eventuele pijn te bestrijden is paracetamol meestal voldoende.
Word je blind wanneer er niet wordt geopereerd?
Nee, daar hoef je niet zo bang voor te zijn want het deel van het netvlies rondom
de macula verandert meestal niet. Het zogenoemd 'perifere deel', je
gezichtsveld, blijft bijna altijd intact. Verder is het meestal niet te voorspellen
hoe een macula pucker zich zal ontwikkelen. De aandoening kan zich
stabiliseren. Daarom is het verstandig om niet te snel te opereren.
Kan de macula pucker na operatieve verwijdering opnieuw ontstaan?
Die kans is heel klein. Wél wanneer de pucker het gevolg was van een ontsteking
in het oog.
Kun je het ook in allebei je ogen hebben?
Ja, dat komt in twintig procent van de gevallen voor maar meestal zijn beide
ogen niet even ernstig aangetast.
Is er een leefwijze, een geneesmiddel of misschien een voedingssupplement
waarmee het ontstaan van een macula pucker kan worden voorkomen?
Nee, we gaan ervan uit dat een macula pucker meestal spontaan ontstaat. Het is
daarom ook belangrijk dat mensen weten dat je het niet-aangedane oog niet
hoeft te 'sparen' of te beschermen.