Macula degeneratie - Albert Schweitzer ziekenhuis

Macula degeneratie
Albert Schweitzer ziekenhuis
polikliniek Oogheelkunde
augustus 2014
pavo 0536
Inleiding
Uw oogarts heeft met u besproken dat u een oogaandoening heeft
die “macula degeneratie” genoemd wordt.
Deze folder informeert u over deze aandoening, de risicofactoren
en de mogelijke gevolgen voor uw ogen.
In deze folder wordt macula degeneratie afgekort tot MD.
De gele vlek of macula
De afbeelding op deze pagina laat een doorsnede van een oog zien.
Afbeelding: het oog
In uw oog bevindt zich een lichtgevoelige laag. Net als in een
fototoestel, zit ook in uw oog deze laag achterin. Bij een fototoestel
is dit het filmpje, bij uw oog is het netvlies de lichtgevoelige laag.
Het centrale deel van het netvlies, nauwelijks enkele millimeters
groot, is de zogenaamde ‘gele vlek’. Het Latijnse woord is “macula
lutea”, kortweg macula. Deze gele vlek of macula heeft een
onmisbare functie bij het scherp kunnen zien.
1 van 6
‘Centraal’ zien en ‘perifeer’ zien
In het oog is er een verschil tussen het ‘centrale zien’ en het
‘perifere zien’.
Het centrale zien functioneert wanneer u uw blik op iets richt om
scherp te zien; als u iemand aankijkt, of als u leest. Het gaat daarbij
om het scherp zien van fijne details, midden in uw gezichtsveld.
De macula is het deel van het netvlies dat gebruikt wordt bij het
centrale zien, dus bij het scherp zien.
Het perifere zien ligt buiten het punt waar we onze blik op richten,
eromheen: opzij, boven en onder het centrum van het gezichtsveld.
Hierbij wordt de rest van het netvlies gebruikt, dat om de macula
heen ligt.
Macula degeneratie (MD)
Het ziektebeeld macula-degeneratie (MD) is eigenlijk een
verzameling oogaandoeningen die allen op een verschillende
manier ontstaan. Het woord “degeneratie” betekent ‘achteruit gaan
in functie’. Deze oogaandoeningen hebben met elkaar gemeen
dat zij schade aanrichten op een bepaalde plek in uw oog, namelijk
de macula. Door deze schade aan de macula neemt uw gezichtsscherpte gaandeweg af.
Klachten
Bij MD wordt het centrale zien aangetast, waardoor het scherpe
zien achteruit gaat.
Soms is vervorming van het beeld het eerste dat men merkt.
Lijnen lijken niet meer recht te lopen maar hebben een vreemde
kronkel of uitbochting. Men kan een deuk of een hobbel zien in
een rechte deurstijl of lantaarnpaal.
In het verloop van het ziekteproces ontstaan klachten van een
wazige vlek, centraal in het gezichtsveld. Op de plek waar men
de blik op richt, ziet men een wazige, doffe of donkere vlek.
De vlek beweegt voortdurend met de blik mee; men kan er niet
omheen of naast kijken.
2 van 6
Door de vlek kan men steeds minder details zien. De patiënt zal
daardoor, naarmate het ziekteproces vordert, langzamerhand
gezichten niet meer herkennen, lezen gaat niet goed meer, TV
kijken wordt moeilijk. Hoe ernstig het centrale zien wordt aangetast,
hangt mede van het type MD. Soms zijn beide ogen aangedaan,
soms het ene oog meer dan het andere.
Bij de meeste patiënten blijft het perifere zien gespaard.
U wordt dus niet volledig blind. Het zijzicht blijft behouden, waardoor
u personen als geheel nog wel kunt zien, en bijvoorbeeld in staat
zult blijven om uw weg min of meer zelfstandig te vinden.
Roodheid, irritatie of pijn horen niet bij MD. Wel kan, door
ingespannen kijken, vermoeidheid van de ogen optreden.
De meest voorkomende typen MD
 MD op jonge leeftijd (juveniele MD)
Het woord “juveniel” betekent: behorend bij een jeugdige leeftijd.
Juveniele MD treedt op kinder- of jeugdleeftijd op en is erfelijk.
Er zijn verschillende vormen. Juveniele MD komt veel minder
vaak voor dan “seniele MD”, die hieronder beschreven wordt.
Bij de diverse vormen van juveniele MD zijn er grote verschillen
in de ernst van de aandoening en de snelheid waarmee de
gezichtsscherpte achteruit gaat. Vrijwel altijd zijn beide ogen
aangedaan.
 MD op oudere leeftijd (seniele MD)
Het woord "seniel" betekent: horend bij een oudere leeftijd.
Seniele MD begint na het vijftigste levensjaar. Erfelijkheid speelt
voor zover bekend geen rol van betekenis.
De meest voorkomende vormen van ‘seniele’ MD zijn de
zogenaamde ‘droge MD’ en de ‘natte’ MD.
3 van 6

Bij de droge MD, de meest voorkomende vorm van seniele MD,
kan het jaren duren voordat de gezichtsscherpte merkbaar
achteruit gaat. Gewoonlijk zijn beide ogen min of meer aangedaan.
Bij ‘droge’ MD ontstaan er ‘droge’ afzettingen in de macula.
Deze afzettingen verstoren de functie van de macula waardoor
het zien zal verminderen.

Bij vochtige MD verloopt het proces vaak veel sneller dan
bij droge MD. Opvallend is dat één oog nog een tijd redelijk,
maar vroeg of laat kunnen beide ogen worden goed kan blijven
aangedaan. Deze vorm van MD wordt ook wel de
MD van Junius-Kuhnt of de schijfvormige MD genoemd.
Bij ‘vochtige’ MD groeien er zeer kleine nieuwe bloedvaatjes
achter in de macula. Deze abnormale bloedvaatjes lekken
bloedplasma en gaan gemakkelijk bloeden. Hierdoor beschadigt
de macula.
Verloop
MD veroorzaakt zelden of nooit volledige blindheid, omdat het
perifere zien behouden blijft. Maar MD veroorzaakt in het verloop
van het ziekteproces wel een visuele handicap.
Het verslechteren van uw gezichtsvermogen kan steeds ernstiger
worden en verstrekkende gevolgen hebben voor bijvoorbeeld
beroep en hobby's. Het is moeilijk te voorspellen hoe snel deze
handicap zich zal ontwikkelen, of hoe ernstig het zal worden.
Het ziekteproces zal bij de meeste patiënten op een zeker moment
tot stilstand komen, waarbij de klachten niet verder verergeren.
Ook het moment waarop dit gebeurt is niet te voorspellen.
4 van 6
Behandeling
Een echte behandeling, die het ziekteproces zelf aanpakt of
geneest, is er niet.
U kunt wel baat hebben bij de mogelijkheden die optische
hulpmiddelen u kunnen bieden, zoals allerlei soorten brillen,
vergrootglazen en loeps.
Uw oogarts verwijst u hiervoor naar de ‘Low Vision’ specialist, een
gespecialiseerde opticiën. Deze doet allerlei testen om te bepalen
welke optische hulpmiddelen in uw situatie het beste zijn.
De ‘Low Vision’ afspraak vindt plaats op een apart spreekuur op
de poli Oogheelkunde.
Optische hulpmiddelen vergen enige tijd, energie en oefening,
om er goed mee te leren omgaan.
Antwoorden op veel gestelde vragen

Er zijn geen middelen bekend, geen medicijnen, geen dieet of
leefregels, waardoor MD kan worden voorkomen of, als het
eenmaal is opgetreden, gunstig kan worden beïnvloed.

Hoewel de werkelijke oorzaak van MD niet bekend is, wordt het
vaak ‘slijtage’ genoemd. Dit suggereert dat u uw ogen verkeerd
zou hebben gebruikt. De manier waarop u uw ogen hebt
gebruikt heeft echter geen invloed op het ontstaan of het verloop
van MD.

Intensief gebruik van loeps of andere hulpmiddelen verergert
het ziekteproces niet.
5 van 6
De MD-Vereniging
De patiëntenvereniging voor patiënten met macula degeneratie wil
patiënten met MD de hand reiken bij het leren omgaan met hun
handicap. De vereniging zet zich in voor de belangenbehartiging
van mensen met MD. Via het netwerk van de MD Vereniging kan
men met elkaar ervaringen en informatie uitwisselen.
Macula Degeneratie Vereniging
Postbus 2034
3500 GA UTRECHT
Tel. (030) 298 07 07
e-mailadres: [email protected]
website: www.mdvereniging.nl
Tot slot
Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, neem dan contact
op met de polikliniek Oogheelkunde.
Ook voor het maken of verzetten van een afspraak bij de polikliniek
Oogheelkunde, belt u voor alle locaties naar tel. (078) 654 12 33.
6 van 6