samenvatting (word-doc)

Oogproblemen bij ouderen
Maculadegeneratie
De belangrijkste oogziekte bij ouderen is ongetwijfeld macula degeneratie.
Twintig tot derig procent van de ouderen heeft daar last van. Hoe ouder je
wordt, hoe groter de kans dat je ermee te maken krijgt. De ziekte komt vooral
voor in de westerse wereld, bij het blanke Kaukasische ras. Macula degeneratie
hangt inmmers samen met de pigmentatie van de huid. Hoe meer pigmentatie er
is, hoe beter beschermd tegen de aandoening.
Als je een verbuiging van je zicht opmerkt, is de kans groot dat je lijdt aan
macula degeneratie. We tonen patiënten een rooster met vierkantjes van
ongeveer 0,5 cm op 0,5 cm met daarin een bolletje. We vragen hen of alle lijnen
recht lopen. Is dat niet zo, is de kans groot dat ze lijden aan macla degeneratie.
Dit testje kan je ook makkelijk thuis doen.
Er bestaan twee vormen: de droge vorm en de natte vorm. Lijd je aan de droge
vorm, zijn letters moeilijker te lezen en krijg je zwarte vlekken in je zicht. Dat is
hinderlijk maar je wordt er niet blind van. Bij de natte vorm groeien er nieuwe
bloedvaatjes tussen de achterwand van het oog en het netvlies. Die zijn van
slechte kwaliteit en leiden tot bloedingen. Daardoor krijg je een zwarte vlek
midden in je gezichtsveld wat een grote impact heeft.
Een grootschalig onderzoek toonde aan dat als je dagelijks vitamines slikt, de
kans kleiner is dat de droge vorm overgaat in de natte vorm. Echte
behandelingen voor de droge zitten echter nog in een experimentele fase. Voor
de natte vorm zijn er verschillende behandelingsmogelijkjheden. Zo wordt deze
vorm soms aangepakt door de bloedvaten een laserbehandeling te geven. Soms
worden de bloedingen ook operatief weggenomen. Meer recent beschikken we
over een medicijn dat geïnjecteerd wordt in het oog. Dat remt het hormoon dat
de wildgroei van bloedvaten veroorzaakt. Daardoor stopt de groei van die
bloedvaten. Nadeel van dit medicijn is wel dat het peperduur is: het kost zo’n
1 000 euro per injectie. Bovendien is er maandelijks een inspuiting noodzakelijk.
Wetenschappers werken nu aan een middel dat maar één keer om de drie tot
vier maanden ingespoten moet worden. Het kost evenveel maar is dus relatief
goedkoper en bovendien minder belastend voor de patiënt omdat die minder
langs moet komen bij het ziekenhuis.»
Maculaire pucker
Bij een maculaire pucker groeit er een litteken op het netvlies. Dat is typisch
voor 60-plussers. Het is minder ernstig en komt ook minder voor dan macula
degeneratie. De impact op het zicht is nooit zo groot. Bovendien is een maculaire
pucker goed te opereren. Patiënten blijven een nachtje in het ziekenhuis en
herstellen meestal zeer goed na deze operatie.
Vitreomaculaire tractie.
Deze ziekte heeft rechtstreeks te maken met het verouderingsproces. Het hele
oog is gevuld met glasvocht, een soort gel, die bij jonge mensen tegen het
netvlies kleeft. Bij oudere mensen trekt dit vocht samen en komt los van het
netvlies. Soms blijft het vocht plakken aan het midden van het netvlies waardoor
er een bult ontstaat. Daardoor wordt het zicht gehinderd. Vroeger bood enkel
een operatie soelaas maar een internationaal team van wetenschappers onder
leiding van ikzelf ontwikkelden een medicijn van een Belgische firma dat via een
inspuiting ingebracht kan worden. Het komt hopelijk dit jaar nog op de markt.»
Cataract (staar)
Iedereen vanaf 75 à 80 jaar, wordt hiermee geconfronteerd. Het is trouwens de
voornaamste reden van blindheid in de niet-westerse wereld maar is hier goed te
behandelen.
Cataract heeft alles te maken met het troebel worden van de lens. De eiwitten in
de lens klonteren samen waardoor de lens aan helderheid inboet. Daardoor
wordt het zicht waziger, vooral bij fel zonlicht. Typische klacht voor deze ziekte is
dat mensen vinden dat ze mistig zien bij helder weer. Ook jonge mensen kunnen
aan cataract lijden, bijvoorbeeld als ze een ongeval hebben gehad of langdurig
cortisone moeten slikken.
Gelukkig is deze aandoening goed te behandelen. Een operatie in dagopname
biedt soelaas. Artsen verdoven het oogoppervlak waarna ze de lens verstuiven
met een miniatuur ultrasone drilboor die het lensmateriaal meteen ook wegzuigt.
Het lenskapsel blijft wel in het oog. Daarin brengen artsen een nieuwe lens aan,
die ze oprollen en door een minuscule opening in het oog brengen. Reeds daags
nadien is het zicht van de patiënt weer optimaal. Ondanks de lage risico’s
opereren we nooit twee ogen tegelijkertijd. Heel soms treedt er immers een
ontsteking op.
Glaucoom
De gevaarlijkste oogziekte voor ouderen is ongetwijfeld glaucoom. Die leidt tot
een belangrijke inkrimping van het gezichtsveld en vele patiënten merken dit pas
laat op. De ziekte treedt op vanaf veertig en vaker nog vanaf zestig jaar. Het is
een complexe aandoening die te maken heeft met de drukbalans in het oog. Als
het vocht in het oog niet meer weg kan of onvoldoende wordt afgevoerd, wordt
de druk in het oog te hoog. Daardoor is de bloeddoorstroming minder goed en
uiteindelijk zal de oogzenuw afsterven. Dit proces is pijnloos en patiënten zijn er
zich vaak niet van bewust. Geleidelijk begint hun gezichtsveld te vernauwen.
Vele patiënten merken pas dat er iets aan de hand is als het lijkt alsof ze
voortdurend door twee kokers kijken. Dan is de aangebrachte schade al heel
groot en bovendien onherroepelijk. Er zijn wel behandelingsmogelijkheden, maar
die kunnen het gezichtsveld niet opnieuw uitbreiden.
Controles bij de oogarts
Het is aan te raden om vanaf je veertigste levensjaar de oogdruk te laten meten.
Zo kan glaucoom tijdig worden opgespoord. Vanaf je vijftigste laat je het best
een scan van je netvlies maken en op je zestigste je netvlies nakijken om macula
degeneratie snel te kunnen vaststellen. Op advies van je oogarts moeten deze
controles na bepaalde periodes herhaald worden. Glaucoom kan ook een erfelijke
aandoening zijn. Heb je weet van glaucoom in je familie, ga dan iets vaker op
controle. Diabetespatiënten moeten trouwens ieder jaar op controle bij de
oogarts. Maar als hun suikerwaarden onder controle zijn, lopen ze duidelijk
minder risico op oogkwalen.
Prof. Dr. Peter Stalmans
Afdeling Oogheelkunde UZleuven