Macula Degeneratie - Zuwe Hofpoort Ziekenhuis

Oogheelkunde
Slijtage van het netvlies (Macula Degeneratie)
en voedingsupplementen
Deze folder gaat over slijtage van het netvlies (macula degeneratie). Dit is
een aandoening van het centrale gedeelte van het netvlies, de macula of gele
vlek. De informatie is aanvullend op het gesprek dat u met uw optometrist of
oogarts heeft gehad.
Wat is macula degeneratie (MD)
Macula Degeneratie betekent letterlijk achteruitgang van de gele vlek. MD wordt
daarom ook wel “slijtage van het netvlies” genoemd.
Zoals in een fototoestel de film de lichtgevoelige laag is, zo is het netvlies de
lichtgevoelige laag van het oog. Het centrale deel van het netvlies (de macula) zorgt
voor het scherpe zien; het waarnemen van kleine details zodat u kunt autorijden,
lezen, televisie kijken of gezichten herkennen. Het overige deel van het netvlies
zorgt voor het perifere zien. Bewegingen kunnen met dit deel van het netvlies goed
onderscheiden worden. Denk bijv. aan een auto die van rechts komt. U merkt de
beweging op aan de buitenkant en daarna kijkt u pas met het centrum van het
netvlies om te zien wat er precies gebeurt.
Hoe ontstaat MD
Afsterven van kegeltjes
In de macula bevinden zich de zogenaamde kegeltjes: dit zijn lichtgevoelige
cellen waardoor men contrast en kleur kan waarnemen. De kegeltjes maken het
onderscheiden van details mogelijk. MD ontstaat wanneer de kegeltjes in de macula
afsterven. Dit veroorzaakt een achteruitgang van het gezichtsvermogen in het
centrale, scherpe zien. Het perifere zien blijft hierbij gespaard. Daarom blijft men in
staat om min of meer zelfstandig de weg in huis en daar buiten te vinden. Volledige
blindheid, niets meer kunnen zien, komt daarom nauwelijks voor.
Oorzaken MD
Leeftijd
De Leeftijdgebonden Macula Degeneratie (LMD) komt verreweg het meeste voor
en begint meestal na het vijftigste levensjaar. In de westerse wereld (dus ook in
Nederland) is MD de belangrijkste oorzaak van een blijvende achteruitgang van het
gezichtsvermogen bij mensen boven de 65 jaar.
15131224
Ziekten
Macula degeneratie kan ook ontstaan ten gevolge van andere ziekten (o.a.
suikerziekte) of verwondingen.
Erfelijk
Een aantal onderzoeken toont aan dat LMD erfelijk kan zijn. Dit betekent dat u
een groter risico heeft op het krijgen van de aandoening als één of meer van uw
bloedverwanten LMD heeft.
Gebrek aan antioxydanten
Antioxydanten zijn stoffen die de schadelijke effecten van vrije radicalen in het
lichaam tegengaan. De kegeltjes van de macula zijn waarschijnlijk erg gevoelig
voor beschadiging door vrije radicalen. Uit eerder onderzoek blijkt er een mogelijk
verband te bestaan tussen het krijgen van MD en een gebrek aan antioxydanten.
Roken zorgt ervoor dat beschermende antioxydanten in het lichaam afnemen. Uit
onderzoek is gebleken dat MD vijf maal zo vaak voor komt bij mensen die meer dan
een pakje sigaretten per dag roken.
Alcohol onttrekt ook antioxydanten aan het lichaam. Verder zijn hoge concentraties
van verzadigde vetten en cholesterol mogelijk betrokken bij het ontstaan van
beschadiging van de macula door vrije radicalen.
Vrouwen verhoogde kans
Een vrouw boven de 75 jaar heeft twee maal zo veel kans op MD als een man
van dezelfde leeftijd. Een lage oestrogeenspiegel bij vrouwen na de menopauze
verhoogt het risico op de aandoening.
Wat zijn de klachten bij MD
Er worden twee varianten van MD onderscheiden: de droge MD en de natte MD. In
de beginfase van de aandoening zijn er nog weinig of geen klachten. De afwijkingen
worden dan meestal bij toeval ontdekt bij een oogcontrole.
In een verder gevorderd stadium zijn de klachten in twee categorieën verdeeld:
A. Klachten van een wazige vlek of verminderd zien
Op de plek waar men de blik op richt, wordt een wazige, doffe of donkere vlek
waargenomen. De vlek reist voortdurend met de blik mee, zodat het niet mogelijk
is om naast de vlek te kijken. Overal waar men de blik op richt is het beeld minder
gedetailleerd dan het zou moeten zijn. Bij het zien van mensen worden stukken van
gezichten gemist,waardoor ze niet herkend worden. Ook bij het lezen lijken letters
van een woord te ontbreken. Het wazig zien kan niet met een normale bril verholpen
worden.
Deze klachten passen over het algemeen bij een droge MD. Het zogeheten perifere
zien (zijzicht) blijft meestal intact, ook al mist u de scherpte. Het is hierbij belangrijk
dat u in de gaten houdt of er vertekening gaat optreden in de beelden van de
omgeving zoals een bocht in een recht raamkozijn of in een rechte tegel of een
deuk in een rechte lijn. Ook is er een speciale Amslerkaart, waarmee u de rechte
lijnen kunt controleren, verkrijgbaar bij uw optometrist of oogarts. Het zien van
kromme lijnen kan wijzen op het ontstaan van de ernstigere natte MD. Zie B.
B. Klachten van vervormd zien
Soms is vervorming van het beeld het eerste dat men bemerkt. Lijnen lopen niet
meer recht, maar hebben een vreemde kronkel of een bocht. Men ziet bijvoorbeeld
een deuk of een hobbel in een deurstijl of lantaarnpaal. Of men ziet “verwrongen”
gezichten. In een later stadium ziet men de wereld als in een soort lachspiegel.
Deze klachten passen over het algemeen bij een natte MD. Bij natte MD verloopt het
verlies van gezichtsvermogen veel sneller dan bij de droge vorm.
Bij natte MD komt vocht en bloed in of onder het netvlies. Deze lekkage beschadigt
de lichtgevoelige cellen in het netvlies en veroorzaakt een snelle en ernstige
achteruitgang van het gezichtsvermogen. Uiteindelijk ontstaat een litteken in de gele
vlek met verlies van het centrale zien als gevolg.
Bestaat de kans dat ook het andere oog aangetast wordt
Beide ogen kunnen min of meer gelijk zijn aangedaan, maar er kan ook jaren tussen
zitten. In de beginfase zijn er nog weinig of geen klachten. De afwijkingen worden
dan meestal bij toeval ontdekt bij een oogcontrole. Dat betekent dat er nog enkele
jaren een goed gezichtsvermogen kan zijn dankzij het oog dat nog niet of slechts in
geringe mate aangetast is.
Wanneer het gezichtsvermogen wel in beide ogen achteruitgaat, worden dagelijkse
dingen die voorheen vanzelfsprekend waren steeds moeilijker, bijvoorbeeld lezen,
televisiekijken en autorijden.
Welke onderzoeken worden gedaan
Voor het vaststellen van MD test de oogarts eerst uw gezichtsscherpte. Na verwijden
van de pupildoor het indruppelen van de ogen kan de oogarts het volledige
netvlies en in het bijzonder de gele vlek onderzoeken. Meestal is verder aanvullend
onderzoek noodzakelijk.
Let op!
Door deze druppels ziet u nog waziger. Dit kan enkele uren duren, het is daarom
noodzakelijk dat u voor deze onderzoeken niet alleen, maar met een begeleider naar
het ziekenhuis komt.
Behandeling van LMD
De behandeling van LMD is meestal alleen maar mogelijk in het vroege stadium
van de ‘natte’ vorm van LMD. Patiënten die plotse beeldvervorming aan één oog
opmerken, dienen dan ook op korte termijn door een oogarts gezien te worden.
Hoewel slechts in een minderheid van de patiënten de gezichtsscherpte verbetert,
kan vaak een stabiele situatie bereikt worden.
Laserbehandeling
Met de klassieke laserbehandeling worden lekkende bloedvaatjes gedicht. Dit kan
echter slechts bij een zeer klein aantal patiënten en het is niet te garanderen dat het
effect gunstig blijft.
Photodynamische therapie (PDT)
Bij deze therapie worden alleen de lekkende bloedvaten behandeld. Met de komst
van vaatgroei remmende geneesmiddelen wordt deze methode nauwelijks meer
toegepast.
Geneesmiddelen
Indien er sprake is van de natte vorm, kunnen vaatgroei remmende geneesmiddelen
toegediend worden door middel van een injectie in het oog, bijvoorbeeld Avastin of
Lucentis. In Nederland is Avastin® de eerste keus. Hiervoor moet u wel toestemming
geven. Zie hiervoor de folder Behandeling met Avastin®. Door deze geneesmiddelen
kan het nieuwe vat stoppen met lekken en groeien waardoor verdere achteruitgang
hopelijk tegengegaan of afgeremd wordt.
Nuttige leefregels
• Draag een beschermende zonnebril wanneer u in aanraking komt met
ultraviolette lichtbronnen zon, zonnebank).
• Eet veel fruit en donkere bladgroenten (bijv. spinazie, groene kool, boerenkool).
• Niet roken.
• Beperk alcohol.
Voedingsupplementen
Onderzoek laat zien dat mensen die een voorstadium van Leeftijdsgebonden
Macula Degeneratie vertonen op de lange termijn profijt kunnen hebben van hoge
doseringen voedingsupplementen. Indien één oog is aangedaan, kan het gebruik
van voedingsupplementen het slijtage proces in het andere oog sterk vertragen.
De voedingsupplementen bevatten hoge dosis antioxydanten en stoffen die het
centrale pigment van het netvlies stimuleren. Deze doseringen kunnen met een
normaal voedingspatroon niet gerealiseerd worden. Deze preventieve behandeling
kan zorgen voor een vertraging van het ziektebeeld en dus ook van de daardoor
veroorzaakte slechtziendheid.
Mensen met LMD in de familie lopen een verhoogd risico en ook voor deze groep is
gebruik van voedingsupplementen aangewezen. De supplementen kunt u het best in
overleg met uw oogarts gebruiken.
Hulp en ondersteuning
Leven met een verminderde gezichtscherpte kan tot veel praktische problemen
leiden in zowel werksituaties als in het verkeer en thuis. Praktische adviezen,
verwijzing naar speciale revalidatie-instellingen voor blinden en slechtzienden en
hulpmiddelen kunnen dan uitkomst bieden. U kunt daarvoor een afspraak maken
met onze specialist op het gebied van low vision: T 0348 42 72 22 (met een
verwijzing van uw (huis)arts, op werkdagen van 8.30 tot 16.30 uur)
Voor meer informatie en advies kunt u ook contact opnemen met:
MD Patiëntenvereniging
Postbus 2034
3500GA Utrecht
Telefoon: 030 298 07 07
www.mdvereniging.nl
Vragen
Als u nog vragen heeft, stelt u deze dan aan uw oogarts of optometrist tijdens uw
volgende afspraak.
Voor dringende vragen over oogproblemen belt u:
• Op werkdagen van 9.00 tot 16.00 uur
Polikliniek Oogheelkunde T 0348 42 72 22
• Buiten kantooruren:
Spoed Eisende Hulp via de receptie T 0348 42 79 11
In de weekenden of ’s avonds of ’s nachts kunt u ook de huisartsenpost bellen:
T 0900 47 01 470
Medicijngebruik
Neem altijd uw actueel medicatieoverzicht mee. Dit overzicht kunt u krijgen bij uw
apotheek. Gebruikt u bloedverdunnende medicijnen, meld dit altijd vooraf aan uw
arts.
Kosten
In Nederland worden de meeste ziekenhuisbehandelingen rechtstreeks met de
zorgverzekeraar afgehandeld. Niet alle ingrepen en behandelingen vallen onder het
basispakket en daarbij heeft u een eigen risico.
• Informeer altijd vooraf bij uw zorgverzekeraar of u voor een (volledige)
vergoeding van uw behandeling in ons ziekenhuis in aanmerking komt.
• Bent u onverzekerd dan krijgt u zelf de rekening van uw behandeling
toegestuurd.
• Voor de vergoeding van ziekenhuiszorg heeft u altijd een verwijzing nodig van uw
huisarts of andere specialist.
• Neem altijd uw legitimatiebewijs (paspoort, identiteitskaart of rijbewijs) en uw
verzekeringspas mee bij een bezoek aan het ziekenhuis.
Meer informatie vindt u op www.zuwehofpoort.nl/kosten.
Interessante websites
Informatie over de behandeling staat op de website van het Zuwe Hofpoort
Ziekenhuis. Kijk op www.zuwehofpoort.nl en zoek op Specialismen / Oogheelkunde.
U vindt daar ook links naar de websites van patiëntenorganisaties, zoals de MDvereniging.
Bronvermelding
Deze folder is gebaseerd op informatie van de polikliniek Oogheelkunde en de
MD Patiëntenvereniging Nederland.
Oktober 2016
Zuwe Hofpoort Ziekenhuis
Polanerbaan 2
3447 GN Woerden
T 0348 42 79 11
I www.zuwehofpoort.nl