Macula Degeneratie - Ziekenhuis St Jansdal

advertisement
Oogheelkunde
Macula Degeneratie
Inhoudsopgave
Inleiding��������������������������������������������������������� 4
Wat is de macula?����������������������������������������� 5
Juveniele MD��������������������������������������������������������������������������5
Leeftijdsgebonden MD����������������������������������������������������������5
Beloop������������������������������������������������������������ 6
Juveniele MD��������������������������������������������������������������������������6
Droge MD�������������������������������������������������������������������������������6
Vochtige MD���������������������������������������������������������������������������7
Onderzoek����������������������������������������������������� 8
Behandeling����������������������������������������������������������������������������8
Puntsgewijs�����������������������������������������������������������������������������9
Wat is de MD-groep?���������������������������������� 10
Polikliniek oogheelkunde��������������������������� 10
3
Inleiding
Wat is Macula Degeneratie? Macula Degeneratie is een
oogaandoening waardoor de gezichtsscherpte afneemt. We
zullen verder de afkorting MD gebruiken. MD is eigenlijk
een verzameling oogaandoeningen die elk een verschillende
ontstaanswijze hebben; zij hebben alle de overeenkomst
dat zij schade aanrichten op dezelfde plek in het oog: de
zogenaamde gele vlek, ofwel de macula lutea, kortweg macula.
4
Wat is de macula?
Zoals in een fototoestel achter de lens de lichtgevoelige laag
- het filmpje - zit, is dit ook het geval in het oog. Daar is het
netvlies achterin het oog, de lichtgevoelige laag. Het centrale
deel daarvan, 1,5 millimeter groot, is de macula. Alleen via de
macula is het centrale scherpe zien mogelijk. Door MD wordt
de macula en dus het scherp zien aangetast. De belangrijkste
typen Macula Degeneratie (MD) zijn:
Juveniele MD
Deze treedt reeds op jonge leeftijd op en is erfelijk. Er zijn
verschillende vormen. Vergeleken met het hierna volgende
type komt de juveniele MD betrekkelijk weinig voor.
Leeftijdsgebonden MD
De leeftijdsgebonden MD begint rondweg na het vijftigste
levensjaar. Erfelijkheid speelt voor zover bekend geen rol van
betekenis.
Er zijn bij dit type twee belangrijke vormen te onderscheiden: droge en vochtige MD. Bij droge MD gaat vooral de fijne
structuur van de macula verloren. Bij de vochtige MD treden
daarnaast ook lekkage uit bloedvaatjes, vaatnieuwvormingen
en/of bloedingen in het netvlies op.
5
Beloop
Hoe erg wordt het? Om hierover duidelijkheid te kunnen
geven is het noodzakelijk onderscheid te leren maken tussen
het centrale en het perifere zien. Het centrale zien functioneert overal waar men de blik op richt om iets scherp te zien;
als je iemand aankijkt, als je leest of iets anders doet waarbij
het gaat om fijne details.
Het perifere zien ligt daarbuiten, eromheen: opzij, boven,
onder. Bij MD heeft het centrale zien, dus het scherpe zien,
te lijden. Je kunt iemands gezicht niet meer goed zien; lezen
gaat niet goed meer; TV-kijken wordt moeilijk. In verreweg de
meeste gevallen blijft het perifere zien gespaard; men wordt
dus niet totaal blind!
Hoe erg het wordt hangt ten dele af van het type macula
degeneratie (MD):
Juveniele MD
Bij de groep van de juveniele MD, waarin de zogenaamde
ziekte van Stargardt de meest bekende is, kan het bij de
verschillende vormen nogal uiteenlopen hoe ernstig de
stoornis wordt en hoe snel het gaat. Vrijwel altijd zijn beide
ogen aangedaan.
Droge MD
Bij de droge MD, de meest voorkomende vorm van leeftijdsgebonden MD, kan het jaren duren voordat het zicht duidelijk
merkbaar achteruit gaat. Het perifere zien blijft intact.
Gewoonlijk zijn beide ogen min of meer aangedaan.
6
Vochtige MD
Bij de vochtige MD, ook wel genoemd de MD van JuniusKuhnt of de schijfvormige MD, verloopt het proces vaak veel
sneller dan bij de droge MD; soms zelfs heel snel.
Opvallend is dat het andere oog nog een tijd redelijk goed
kan blijven, maar ook hier bestaat de kans, dat vroeg of laat
beide ogen zullen worden getroffen. In het algemeen bereikt
de ziekte een eindstadium.
Maar indien beide ogen zijn aangedaan, betekent MD al
lang voordat het zover is een ernstige visuele handicap met
verstrekkende gevolgen, voor belangrijke zaken zoals beroep
en hobby’s. De mate waarin dit het geval zal zijn, is echter
moeilijk te voorspellen.
7
Onderzoek
De diagnose MD zal veelal op grond van oogspiegelonderzoek
door de oogarts worden gesteld. Soms zal de oogarts nog
aanvullend onderzoek verrichten met behulp van fluorescentie angiografie. Daarbij wordt na het inspuiten van contrasterende vloeistof in de arm, een serie foto’s gemaakt van het
netvlies van een of beide ogen.
Behandeling
Een echte behandeling die de oorzaak van het ziekteproces
bestrijdt is er helaas niet. In enkele gevallen van vochtige
MD is behandeling met laser mogelijk. Maar ook dan is een
blijvend gunstig effect niet te garanderen. Van meer belang zijn
de mogelijkheden van ‘low vision’; dit is de verstrekking van
optische hulpmiddelen.
Deze kunnen variëren - afhankelijk van de behoefte van de
patiënt - van een eenvoudige leeslineaal tot een gecompliceerde loupebril met leesopzetstuk. Ook aan de verlichting van
omgeving en werkvlak wordt aandacht besteed. De bedoeling
van low vision is het verkrijgen van een optimale gezichtsscherpte ondanks de schade die door MD aan het gezichtsvermogen is toegebracht
Het low vision onderzoek geschiedt op onze polikliniek door
de heer van de Braak op vrijdag middag. Individuele aanpassing en training is bij low vision van groot belang en men zal
veel tijd en energie moeten besteden aan het leren omgaan
met de verschillende technische hulpmiddelen.
8
Puntsgewijs
1. Er zijn geen middelen bekend, geen medicamenten, geen
dieet of andere leefregels, waarvan bewezen is dat MD kan
worden voorkomen of - eenmaal opgetreden - gunstig kan
worden beïnvloed.
2. Hoewel de werkelijke oorzaak van MD niet bekend is,
wordt het vaak slijtage genoemd. Dit houdt geen verwijt in
dat men de ogen verkeerd zou hebben gebruikt.
3. Intensief gebruik van loupes of andere hulpmiddelen
verergert het ziekteproces niet.
4. Er zijn verschillende andere aandoeningen van het
inwendige oog, die naar hun natuur op allerlei plaatsen
kunnen optreden; dus ook wel eens in het gebied van de
macula. Deze aandoeningen hebben echter niets met MD
te maken, hoewel er overeenkomstige klachten kunnen
optreden. Deze aandoeningen blijven hier, bij de bespreking van MD, buiten beschouwing.
9
Wat is de MD-groep?
De MD-groep heet voluit eigenlijk Diagnosegroep Macula
Degeneratie. De MD-groep is als patiëntenvereniging tot
stand gekomen binnen de Nederlandse Vereniging van Blinden
en Slechtzienden - de NVBS - en wil lijders aan MD de hand
reiken bij het leren omgaan met hun handicap.
De MD-groep staat tot uw dienst voor uw vragen op het
gebied van de omgang met de ziekte. De MD-groep is bereikbaar via de NVBS,
telefoonnummer (030) 2541788.
Polikliniek oogheelkunde
In deze folder is in het kort weergegeven wat Macula Degeneratie is, wat het betekent het te hebben en hoe men kan
leren ermee om te gaan. Verdere vragen over de ziekte kunt u
stellen aan uw eigen oogarts.
De polikliniek voor oogheelkunde is bereikbaar
van maandag tot en met vrijdag,
van 08.30 – 17.00 uur
telefoonnummer (0341) 463751.
10
Uitgave:
Patiëntencommunicatie
Harderwijk, februari 2013
CAZ OOG 10.02.13
Ziekenhuis St Jansdal
Wethouder Jansenlaan 90
3844 DG Harderwijk
Postbus 138
3840 AC Harderwijk
Telefoon (0341) 463911
www.stjansdal.nl
Download