Nietoordelenmaar redden140914

NIET VEROORDELEN, MAAR REDDEN, EEN BRIEF VAN BISSCHOP
BONNY.
“God heeft zijn zoon niet naar de wereld gestuurd om de wereld te
oordelen, maar om de wereld door Hem te redden.” Aan deze woorden
moest ik afgelopen week denken bij het lezen van de brief die de
bisschop van Antwerpen, Johan Bonny, geschreven heeft ter
voorbereiding van de synode die in oktober in Rome zal worden
gehouden over het gezin. Deze brief, die in de media als een brief aan
de paus werd betiteld, is eigenlijk geen brief aan de paus, want die
wordt daarin zelfs niet met name aangeschreven. Het is een brief aan
al wie geïnteresseerd is in de boodschap van het evangelie voor het
gezin. Dat zijn de paus, de bisschoppen, maar ook wij, alle gewone
gelovigen. Je kunt de brief gewoon van het internet plukken. Het duurt
wel een tijdje om de 23 bladzijden tot het einde te lezen, maar de
bisschop zegt wel duidelijk waarop het vandaag staat in de
geloofsgemeenschappen binnen de kerk van de lage landen.
Het belang hiervan is dat deze brief werd geschreven, niet door een
ongelovige of vrijzinnige doodgraver van de kerk, niet door een
goedmenende gelovige leek, die publiek wil scoren, maar door een
steunpilaar van de kerkelijke hiërarchie, die gepokt en gemazeld is in
de kerkelijke doctrine en die bovendien ook het gewone dagelijkse
leven blijkt te kennen van de mensen die hun geloof proberen te
beleven in het leven van iedere dag.
Wat schrijft hij dan? Hij schrijft over de kloof die bestaat tussen de
morele leer van de Kerk en het morele inzicht van de gelovigen in een
aantal kwesties zoals de behandeling door de kerk van gescheiden
koppels, homoseksuelen, over geboortebeperking, ongehuwd
samenwonen en invitro-fertilisatie, allemaal onderwerpen die nauw
samenhangen met het gezin. Datgene wat de officiële kerk voorhoudt
als leer en wat praktiserende gelovigen doen ligt mijlenver uit elkaar
en die spreidstand is niet langer houdbaar.
Hij herinnert ook aan een meer dan veertig jaar oude brief van de
Belgische bisschoppen, waarin de persoonlijke gewetensvrijheid van
de volwassen gelovigen werd beklemtoond, ten einde het debat over
deze gezinskwesties open te houden. Dat debat was door paus Paulus
VI in 1968 definitief gesloten in zijn encycliek Humanae Vitae. In die
oude brief van de bisschoppen stond letterlijk:”Indien echter iemand
die ter zake kundig en bekwaam is om zich na ernstig onderzoek voor
God een stellig gefundeerd persoonlijk oordeel te vormen, op
bepaalde punten tot een ander besluit komt, dan is hij gerechtigd deze
overtuiging te volgen”. Tal van bisschoppenconferenties hebben in die
jaren gelijkaardige brieven geschreven. Maar de voorstanders van
Humanae Vitae deden dit standpunt af als, ik citeer uit de brief van
Bonny: “vaandelvlucht, afvalligheid tegenover de paus en als een
hefboom van relativisme, permissiviteit en libertinisme.” “Als een
gevolg van deze polarisatie werd het (persoonlijke) geweten in het
kerkelijk onderricht over relatie, seksualiteit, huwelijk, gezinsplanning
en geboorteregeling manifest naar de achtergrond verwezen.” “… ik
heb al vaker moeten vaststellen hoe aanstootgevend de taal van de
Kerk tegenover bepaalde personen of situaties wel kan overkomen.
Wie met mensen een gesprek wil aangaan moet er zich voor hoeden
ethische kwalificaties te hanteren die haaks staan op de geleefde
werkelijkheid en daarom zeer vernederend klinken. … Wanneer ik
met mensen spreek, kan ik bepaalde formuleringen uit kerkelijke
documenten niet hanteren, zonder hen onrechtmatig te beoordelen,
hen diep te kwetsen en hun een verkeerd beeld van de Kerk mee te
geven.” “Het mechanisme van beschuldiging en uitsluiting dat eruit
spreekt kan de weg naar het evangelie enkel versperren.” Tot zover
een aantal citaten.
De officiële, maar traditionele leer van de Kerk, gaat regelrecht in
tegen het woord van Jezus dat hij niet gekomen is om te oordelen of te
veroordelen, maar wel om te redden. Voor ons gewone gelovigen is
deze spanning niet nieuw. Sommigen onder ons leven al bijna een
mensenleven lang met deze tweespalt tussen de officiële leer en de
dagelijkse praktijk. Alleen waren we niet gewoon en, achtten we ons
niet geroepen, om onze persoonlijke mening publiek te verkondigen.
Vooral de laatste tijd, toen een ware vloedgolf van berichten over
seksuele schandalen in de kerk ons overspoelde, was deze vaststelling
bijzonder bitter. En de gewone gelovige, hij ploegde voort.
Maar de brief van bisschop Bonny geeft ons een uitgelezen kans om
het tij te keren. Hij spreekt immers over de “Sensus fidei” of de
geloofszin van de christengelovigen, of zoals paus Franciscus zegt een
“geloofsinstinct” dat de gelovigen helpt te onderscheiden wat echt van
God komt. Deze ingewikkelde begrippen gaan mijn petje te boven,
maar wat wel van God komt houdt Jezus ons voor in het evangelie van
vandaag. Daar lees ik dat oordelen en veroordelen niet moet gebeuren
door de mensen, maar dat God dat wel voor ons zal doen. Mensen
worden gered door elkaar lief te hebben en vergiffenis te schenken.
Onze opdracht en ook die van de kerkelijke hiërarchie is van die
boodschap van Jezus iedere dag opnieuw waar te maken.
Het is zeker dat deze opvatting over de gezamenlijke geloofszin van
de gelovigen en de mogelijkheid om te groeien tot een volwassen
persoonlijke overtuiging niet gedeeld wordt door een groot aantal
bisschoppen en door miljoenen gelovigen, binnen, maar vooral buiten
Europa. Dat oude geloof, dat vasthoudt aan de onveranderlijke
bewoordingen van de schrift en de traditie, verdient ons blijvend
respect, omdat het vertolkt hoe de evangelische boodschap gedurende
eeuwen werd beleefd vele generaties voor ons. Maar het mag ons niet
beletten ons geloof te ontwikkelen en te verrijken met de ervaringen
van de 21° eeuw. We mogen ook niet vergeten dat de traditionele
geloofsopvatting in Europa aan de grondslag heeft gelegen van
vreselijke godsdienstoorlogen tussen christenen en dat een
gelijkaardige opvatting over godsdienst en gewetensvrijheid vandaag
in andere godsdiensten nog slachtingen aanricht. Vandaag de dag
komen jongeren tot geloof door zelf te zoeken en een gefundeerde
persoonlijke overtuiging te vinden. De tijd dat mensen tot de kerk
bleven behoren omdat hun familie of vrienden daartoe behoorden en
ze genoegen namen met wat de pastoor en de bisschop hun
voorschreven is definitief voorbij.
Het evangelie is een levende boodschap voor het bestaan van elke
dag. Het is een staande uitnodiging om de betekenis van Jezus’
woorden te ontdekken en uit te diepen. Mensen die ingaan op deze
uitnodiging en die na “eerlijk en ernstig onderzoek voor God” zich
een persoonlijke en gefundeerde mening vormen worden door Jezus
niet veroordeeld, maar gered. Daarom is het belangrijk dat wij als
gewone gelovigen onze stem laten horen, loud and clear, ter
ondersteuning van het unieke initiatief van bisschop Bonny. De hele
wereld moet weten, dat allen die zich in ons land om de boodschap
van Christus bekommeren ook en enthousiast achter de brief van deze
bisschop staan. Dan blijft het evangelie niet alleen voor het verleden,
maar wordt het ook voor de toekomst de weg, de waarheid en het
leven.