NIET VEROORDELEN, MAAR REDDEN, EEN BRIEF VAN BISSCHOP BONNY. “God heeft zijn zoon niet naar de wereld gestuurd om de wereld te oordelen, maar om de wereld door Hem te redden.” Aan deze woorden moest ik afgelopen week denken bij het lezen van de brief die de bisschop van Antwerpen, Johan Bonny, geschreven heeft ter voorbereiding van de synode die in oktober in Rome zal worden gehouden over het gezin. Deze brief, die in de media als een brief aan de paus werd betiteld, is eigenlijk geen brief aan de paus, want die wordt daarin zelfs niet met name aangeschreven. Het is een brief aan al wie geïnteresseerd is in de boodschap van het evangelie voor het gezin. Dat zijn de paus, de bisschoppen, maar ook wij, alle gewone gelovigen. Je kunt de brief gewoon van het internet plukken. Het duurt wel een tijdje om de 23 bladzijden tot het einde te lezen, maar de bisschop zegt wel duidelijk waarop het vandaag staat in de geloofsgemeenschappen binnen de kerk van de lage landen. Het belang hiervan is dat deze brief werd geschreven, niet door een ongelovige of vrijzinnige doodgraver van de kerk, niet door een goedmenende gelovige leek, die publiek wil scoren, maar door een steunpilaar van de kerkelijke hiërarchie, die gepokt en gemazeld is in de kerkelijke doctrine en die bovendien ook het gewone dagelijkse leven blijkt te kennen van de mensen die hun geloof proberen te beleven in het leven van iedere dag. Wat schrijft hij dan? Hij schrijft over de kloof die bestaat tussen de morele leer van de Kerk en het morele inzicht van de gelovigen in een aantal kwesties zoals de behandeling door de kerk van gescheiden koppels, homoseksuelen, over geboortebeperking, ongehuwd samenwonen en invitro-fertilisatie, allemaal onderwerpen die nauw samenhangen met het gezin. Datgene wat de officiële kerk voorhoudt als leer en wat praktiserende gelovigen doen ligt mijlenver uit elkaar en die spreidstand is niet langer houdbaar. Hij herinnert ook aan een meer dan veertig jaar oude brief van de Belgische bisschoppen, waarin de persoonlijke gewetensvrijheid van de volwassen gelovigen werd beklemtoond, ten einde het debat over deze gezinskwesties open te houden. Dat debat was door paus Paulus VI in 1968 definitief gesloten in zijn encycliek Humanae Vitae. In die oude brief van de bisschoppen stond letterlijk:”Indien echter iemand die ter zake kundig en bekwaam is om zich na ernstig onderzoek voor God een stellig gefundeerd persoonlijk oordeel te vormen, op bepaalde punten tot een ander besluit komt, dan is hij gerechtigd deze overtuiging te volgen”. Tal van bisschoppenconferenties hebben in die jaren gelijkaardige brieven geschreven. Maar de voorstanders van Humanae Vitae deden dit standpunt af als, ik citeer uit de brief van Bonny: “vaandelvlucht, afvalligheid tegenover de paus en als een hefboom van relativisme, permissiviteit en libertinisme.” “Als een gevolg van deze polarisatie werd het (persoonlijke) geweten in het kerkelijk onderricht over relatie, seksualiteit, huwelijk, gezinsplanning en geboorteregeling manifest naar de achtergrond verwezen.” “… ik heb al vaker moeten vaststellen hoe aanstootgevend de taal van de Kerk tegenover bepaalde personen of situaties wel kan overkomen. Wie met mensen een gesprek wil aangaan moet er zich voor hoeden ethische kwalificaties te hanteren die haaks staan op de geleefde werkelijkheid en daarom zeer vernederend klinken. … Wanneer ik met mensen spreek, kan ik bepaalde formuleringen uit kerkelijke documenten niet hanteren, zonder hen onrechtmatig te beoordelen, hen diep te kwetsen en hun een verkeerd beeld van de Kerk mee te geven.” “Het mechanisme van beschuldiging en uitsluiting dat eruit spreekt kan de weg naar het evangelie enkel versperren.” Tot zover een aantal citaten. De officiële, maar traditionele leer van de Kerk, gaat regelrecht in tegen het woord van Jezus dat hij niet gekomen is om te oordelen of te veroordelen, maar wel om te redden. Voor ons gewone gelovigen is deze spanning niet nieuw. Sommigen onder ons leven al bijna een mensenleven lang met deze tweespalt tussen de officiële leer en de dagelijkse praktijk. Alleen waren we niet gewoon en, achtten we ons niet geroepen, om onze persoonlijke mening publiek te verkondigen. Vooral de laatste tijd, toen een ware vloedgolf van berichten over seksuele schandalen in de kerk ons overspoelde, was deze vaststelling bijzonder bitter. En de gewone gelovige, hij ploegde voort. Maar de brief van bisschop Bonny geeft ons een uitgelezen kans om het tij te keren. Hij spreekt immers over de “Sensus fidei” of de geloofszin van de christengelovigen, of zoals paus Franciscus zegt een “geloofsinstinct” dat de gelovigen helpt te onderscheiden wat echt van God komt. Deze ingewikkelde begrippen gaan mijn petje te boven, maar wat wel van God komt houdt Jezus ons voor in het evangelie van vandaag. Daar lees ik dat oordelen en veroordelen niet moet gebeuren door de mensen, maar dat God dat wel voor ons zal doen. Mensen worden gered door elkaar lief te hebben en vergiffenis te schenken. Onze opdracht en ook die van de kerkelijke hiërarchie is van die boodschap van Jezus iedere dag opnieuw waar te maken. Het is zeker dat deze opvatting over de gezamenlijke geloofszin van de gelovigen en de mogelijkheid om te groeien tot een volwassen persoonlijke overtuiging niet gedeeld wordt door een groot aantal bisschoppen en door miljoenen gelovigen, binnen, maar vooral buiten Europa. Dat oude geloof, dat vasthoudt aan de onveranderlijke bewoordingen van de schrift en de traditie, verdient ons blijvend respect, omdat het vertolkt hoe de evangelische boodschap gedurende eeuwen werd beleefd vele generaties voor ons. Maar het mag ons niet beletten ons geloof te ontwikkelen en te verrijken met de ervaringen van de 21° eeuw. We mogen ook niet vergeten dat de traditionele geloofsopvatting in Europa aan de grondslag heeft gelegen van vreselijke godsdienstoorlogen tussen christenen en dat een gelijkaardige opvatting over godsdienst en gewetensvrijheid vandaag in andere godsdiensten nog slachtingen aanricht. Vandaag de dag komen jongeren tot geloof door zelf te zoeken en een gefundeerde persoonlijke overtuiging te vinden. De tijd dat mensen tot de kerk bleven behoren omdat hun familie of vrienden daartoe behoorden en ze genoegen namen met wat de pastoor en de bisschop hun voorschreven is definitief voorbij. Het evangelie is een levende boodschap voor het bestaan van elke dag. Het is een staande uitnodiging om de betekenis van Jezus’ woorden te ontdekken en uit te diepen. Mensen die ingaan op deze uitnodiging en die na “eerlijk en ernstig onderzoek voor God” zich een persoonlijke en gefundeerde mening vormen worden door Jezus niet veroordeeld, maar gered. Daarom is het belangrijk dat wij als gewone gelovigen onze stem laten horen, loud and clear, ter ondersteuning van het unieke initiatief van bisschop Bonny. De hele wereld moet weten, dat allen die zich in ons land om de boodschap van Christus bekommeren ook en enthousiast achter de brief van deze bisschop staan. Dan blijft het evangelie niet alleen voor het verleden, maar wordt het ook voor de toekomst de weg, de waarheid en het leven.