vier vrouwelijke denkers

VIER VROUWELIJKE DENKERS
Kunnen we niet anders denken, anders denken over het ‘vrouwelijke’,
over het man-vrouw onderscheid? Kunnen we het zelf, ons zelf, niet
anders opvatten en ontwerpen? Kunnen we ons leven niet anders vorm
geven dan gebruikelijk is in een mannenmaatschappij? Kunnen wij er
niet voor zorgen dat de maatschappij verandert?
Het gemeenschappelijke uitgangspunt van deze vier vrouwelijke denkers
van onze tijd: Luce Irigaray, Donna Haraway, Rosi Braidotti en Martha
Nussbaum, luidt:
Anders denken!
Anders (kunnen) worden!
Een andere maatschappij!
Vier vrouwelijke denkers
Programma
Feministisch denken - dat als ‘parapluterm’ de familieverwantschap
tussen zo van elkaar verschillende filosofen als Luce Irigaray, Donna
Haraway, Rosi Braidotti en Martha Nussbaum benoemt – kan worden
opgevat als één van de belangrijke stromingen in het hedendaagse
denken.
Als een stroming / weg van de hedendaagse wijsbegeerte levert de
feministische filosofie een andere manier van denken, een alternatieve
opvatting van ‘Worden wie je bent’ en een maatschappijkritisch / politiek
standpunt.
Luce Irigaray
De seksuele differentie is – volgens Luce Irigaray - één van de
belangrijke vragen van onze tijd, zo niet feitelijk de brandende kwestie.
De differentie van de geslachten is tot nu toe steeds gedacht ‘binnen’ de
(zelf)representatieve systemen van het (mannelijk) subject. Het gaat
erom de onderschikking van het vrouwelijke in het heersende filosofische
vertoog (bevestigend) om te keren en te ondermijnen.
In haar latere werk herformuleert Irigaray haar interpretatie als volgt:
Het gaat er om dat wij, vrouwen en mannen, ons belichaamd
en (dus) van elkaar verschillend denken en dat wij ruimte
scheppen voor een ‘wij zijn’, ‘wij worden’ en ‘wij wonen
samen’.
Donna Haraway
Het werk van Donna Haraway heeft als thema: de relatie tussen
heersende denkkaders en bestaande krachtenverhoudingen binnen
wetenschappelijke gemeenschappen.
In Nederland is Donna Haraway vooral bekend geworden door haar
Manifesto for cyborgs met als belangrijke boodschap:
Wij zijn niet langer mensen maar ‘cyborgs’, d.w.z.
cybernetische organismen, die de grenzen overschrijden
tussen dier en mens, machine en organisme, tekst en materie.
Rosi Braidotti
In haar werk keert Rosi Braidotti zich tegen de dualistische manier van
denken die kenmerkend is voor het Westerse denken.
Haar werk is een pleidooi voor
(1) de creatie van alternatieve vormen van theoretische representatie
van het ‘subject’ – als belichaamd gespleten, belichaamd hybride
en posthumaan
(2) een nomadische opvatting van het denken en het subject.
Over het nomadische subject schrijft zij:
In de nomadische opvatting ‘wordt’ het subject in relatie tot
anderen. Affectiviteit ligt in de kern van het belichaamde
subject. Dat is het vermogen om door anderen bewogen te
worden en om anderen te bewegen.
Martha Nussbaum
Het werk van Martha Nussbaum kan worden omschreven als ‘opvoeden
tot (mede)menselijkheid’. Het bestaat uit een (her)interpretatie van de
filosofie in de Oudheid, een herwaardering van de rol van emoties en
literatuur bij morele oordeelsvorming en een politieke filosofie.
Het politieke vraagstuk wordt door haar als volgt omschreven:
Hoe kan ieder mens (vrouw en man), die deel uitmaakt van
de wereldgemeenschap (kosmopolis), de kans krijgen om
een volwaardig menselijk leven te leiden, d.w.z. bepaalde
vermogens (capabilities), die wezenlijk zijn voor ieder mens,
te ontwikkelen?