Helikoptergeld kan, maar is extreme keuze

Economie Online – 2e jaar van de 3e graad – Extra tekst T9H4 Hoe kan de
overheid ingrijpen om de conjunctuur bij te sturen? - Monetaire politiek
'Helikoptergeld kan, maar is extreme keuze'
Laat de Europese Centrale Bank (ECB) binnenkort helikopters met gratis geld voor de bevolking uitrukken?
Helikoptergeld is snel een hip begrip aan het worden. De uitvinder van de term is de Amerikaanse econoom Milton
Friedman. ‘Stel dat een helikopter bankbiljetten van 1.000 dollar dropt’, mijmerde hij in 1969 in een paper over
monetair beleid.
Economen spreken van helikoptergeld als een centrale bank uit het niets geld creëert en dat verse geld uitdeelt aan
de overheid of de gezinnen. De eerste variant is verboden in de eurozone. De ECB mag geen overheidsuitgaven of
belastingverlaging financieren, omdat het Verdrag van Maastricht monetaire financiering van overheden verbiedt. Zij
kan wel geld uitdelen aan de bevolking.
Als de ECB helikoptergeld creëert, zal zij wellicht geen extra bankbiljetten drukken. Ze kan wel rechtstreeks de
koopkracht van de gezinnen verhogen door hen een cheque te geven of geld te storten op hun bankrekening. Stel
dat de ECB vanaf april niet voor 80 miljard euro per maand obligaties aankoopt, maar dat bedrag uitbetaalt aan de
gezinnen: dan zou elke inwoner van de eurozone 235 euro per maand ontvangen.
Verscheidene bekende economen pleiten al geruime tijd voor het gebruik van helikoptergeld om de economische
groei te stimuleren. Meer groei kan helpen om de inflatie in de eurozone op te krikken.
De ECB heeft de rente al fors verlaagd en meer dan 700 miljard euro in de economie gepompt om de te lage inflatie
te verhogen. Maar het resultaat is mager. De groei en vooral de inflatie blijven laag, onder meer omdat de
geldinjectie van de ECB gedeeltelijk blijft hangen bij de banken en dus niet doorsijpelt naar de reële economie.
Daarom rijst de vraag of de ECB nog andere wapens kan inzetten.
Economie Online jaar 6 – T9H4 Hoe kan de overheid ingrijpen om de conjunctuur bij te sturen? Monetaire politiek - © Plantyn 2016
‘Het voordeel is dat de ECB gericht geld zou geven aan mensen die het kunnen uitgeven. Er verdwijnt een
tussenschakel’, zegt Edwin De Boeck, hoofdeconoom van KBC. ‘Maar meer consumptie vereist vertrouwen en
helikoptergeld doet niets aan de hoge schulden. Een oplossing is een soort maaltijdcheque met een beperkte
looptijd.’ Maar hij voegt eraan toe dat Europa vooral meer investeringen nodig heeft. ‘De overheid moet meer
investeren.’
Paul De Grauwe, hoogleraar aan de London School of Economics, is positiever over helikoptergeld dan de
bankeconomen. ‘Ik sta niet afkerig tegenover helikoptergeld. Er is geen enkele reden om te wachten. Maar er is ook
een stimulerend begrotingsbeleid nodig. Dan pas heb je een echt relancebeleid.’
De risico’s op korte termijn zijn beperkt. Helikoptergeld zal wellicht de inflatie doen stijgen, maar dat is ook de
bedoeling.
Het wellicht belangrijkste gevaar is dat te veel geld in de economie wordt gepompt, waardoor de inflatie fors stijgt.
‘Het risico is van politiek-economische aard’. ‘Zodra het taboe verdwijnt, kunnen politici in de verleiding komen om
te veel geld te drukken.’ Dat risico bestaat in principe alleen in landen waar de regering een invloed heeft op het
beleid van de centrale bank. In de eurozone is de ECB onafhankelijk.
Voorts zal de ECB politieke keuzes moeten maken en zich daardoor blootstellen aan kritiek. Krijgt elke inwoner, elk
gezin of elke volwassene hetzelfde bedrag?
Er is weinig kans dat de ECB in de nabije toekomst effectief helikoptergeld creëert. Praet: ‘Het is niet gepast een
volgende set maatregelen te bespreken. De vraag is of het opportuun is zo’n extreem instrument te gebruiken.’ ECBvoorzitter Mario Draghi zei vorige week dat de ECB het gebruik van helikoptergeld nog niet heeft bestudeerd of
besproken. ‘Het is boekhoudkundig en juridisch complex.’
Volgens Vanden Houte is helikoptergeld nog niet voor morgen. ‘Het gaat nog niet slecht genoeg. Het moet eerst
branden vooraleer men zal blussen.’
Bron: De Tijd - 19 maart 2016
Vragen:
1. Waarom zou ‘helikoptergeld’ beter zijn dan de huidige monetaire politiek van de ECB om de inflatie en de
economische groei te stimuleren?
2. Is er in Europa een risico dat politiekers te pas en onpas van ‘helikoptergeld’ zouden gebruik maken?
3. Wat bedoelt Paul De Grauwe met een ‘stimulerend begrotingsbeleid’?
4. Wat betekent het ‘Verdrag van Maastricht’?
5. Denk je dat 235 euro per maand voor iedere inwoner van de eurozone voor een oplossing uit de
economische crisis kan zorgen?
6. Wie is Milton Friedman?
Economie Online jaar 6 – T9H4 Hoe kan de overheid ingrijpen om de conjunctuur bij te sturen? Monetaire politiek - © Plantyn 2016