Ontslaggericht werken: winst voor patiënt en ziekenhuis

Onderzoek & Praktijk
Trefwoorden
• Ziekenhuiszorg
• Ontslagproces
• Transfer
• Nazorg
Ontslaggericht werken:
winst voor patiënt en
ziekenhuis
Op veel ziekenhuisafdelingen worden patiënten kortdurend opgenomen. De voorbereiding van de patiënt op het ontslag uit het ziekenhuis is een wezenlijk onderdeel van het zorgproces en bepaalt de
kwaliteit van de zorg. Een efficiënt en klantgericht ontslagproces
dat de continuïteit van zorg waarborgt tijdens en na ontslag is van
belang. Om te komen tot structurele verbeteringen in de ontslagplanning van de patiënt is in het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis
Nijmegen het project ‘Ontslaggericht werken/Wel thuis’ gestart.
Niets is zo vervelend als een patiënt die
en (emotionele) steun gegeven en vindt
onnodig lang in het ziekenhuis verblijft.
20 procent van de patiënten dat er geen
De patiënt zelf verlangt naar zijn eigen
rekening wordt gehouden met hun per-
bed in zijn vertrouwde omgeving en de
soonlijke wensen bij het regelen van na-
patiënt op de wachtlijst kijkt uit naar
zorg (Van Engelshoven, 2007).
spoedige opname. Bovendien wordt
Het blijkt dat verpleegkundigen weinig
elke dag, dat een patiënt langer in een
inzicht hebben in de behoeften van pa-
ziekenhuis blijft dan medisch/verpleeg-
tiënten na ontslag uit het ziekenhuis
kundig strikt noodzakelijk is, de kans
(Van Engelshoven, 2007). En tot slot
op complicaties groter.
verschillen patiënten en verpleegkundi-
Patiënten zijn niet tevreden over het
gen regelmatig van mening over de ge-
ontslagproces in een algemeen ziekenhuis, blijkt uit de literatuur (Janssen e.a.,
2003; Consumentenbond, 2002; Klaren
TRANSFERPUNT ZORG
e.a., 2000; Mistiaen e.a., 2001, 2007;
Transferpunt zorg (in het CWZ een sa-
Van de Walle & Kruiswijk, 2003; Van
menwerkingsverband tussen Thuiszorg
Auteurs
Engelshoven, 2007). Het ontslag van
Zuid Gelderland en CWZ) is het centrale
Lilian Vloet, Sandra van den
klinische patiënten krijgt te weinig aan-
aanmeldpunt voor alle vormen van na-
Hof en Ingrid Marttin,
dacht en het ontslaggesprek ontbreekt
zorg, zowel extramuraal (thuiszorg, uit-
projectgroep Ontslaggericht
vaak (Klaren e.a., 2000; Mistiaen e.a.,
leenartikelen) als intramuraal (verpleeg-
werken, Canisius-Wilhelmina
2001, 2007; Van de Walle & Kruiswijk,
en verzorgingshuizen) in nauwe
Ziekenhuis Nijmegen.
2003). Patiënten zijn onvoldoende geïn-
samenwerking met CIZ. De afdeling heeft
formeerd over ziekte en behandeling en
zowel een brug- als een schakelfunctie
Correspondentie
ze zijn bezorgd en angstig (Consumen-
tussen patiënt, ziekenhuis, de thuiszorg
[email protected]
tenbond, 2002; Mistiaen e.a. 2007). Na
en andere hulpverlenende instellingen.
opname wordt er te weinig informatie
55
tvz
| | Tijdschrift voor Verpleegkundigen - 2011 nr. 6
TvZ_11_06.indd Sec1:55
| 55
12/9/2011 12:43:08 PM
Onderzoek & Praktijk
wenste inhoud van het ontslagproces
traject ontwikkeld. Het project ‘Ont-
kern van ontslaggericht werken betreft
(Klaren e.a., 2000; Henderson e.a.,
slaggericht werken’ richt zich vooral op
het verbeteren van de ontslagplanning
2001; Van Engelshoven, 2007). Kortom,
de factoren binnen de ontslagplanning
van de patiënt op de verpleegafdeling.
het afstemmen van wensen en behoef-
die te beïnvloeden zijn zoals werkpro-
ten van patiënt en de zorgverleners kan
cessen, werkmethoden, planning, com-
beter. Het doel van ontslaggericht wer-
municatie en verslaglegging.
ken is om ligduur te reduceren, onge-
Nadat het project ‘Ontslaggericht wer-
plande heropnames te voorkomen en de
ken/Wel thuis’ succesvol was gebleken
Stap 1. Opname – vaststellen
coördinatie van nazorg na ontslag te
op de chirurgische verpleegafdeling is
nazorgbehoefte en formuleren
optimaliseren (Shepperd, 2010).
door de directie besloten deze werkwijze
ontslagdoelen
Ook in het Canisius-Wilhelmina Zie-
ziekenhuisbreed over alle verpleegafde-
Een vroegtijdige en gecoördineerde in-
kenhuis (CWZ) werden de bovenstaan-
lingen uit te rollen. De inhoudsdeskun-
ventarisatie en beoordeling van de zorg-
de knelpunten ervaren. In het CWZ
digen, deeluitmakend van de project-
behoeften bepaalt mede de effectiviteit
worden, evenals in veel andere zieken-
groep, hebben een projectaanpak
van het ontslagproces. Omdat de ver-
huizen, op veel afdelingen patiënten
gemaakt. Per afdeling is met de teamlei-
pleegkundige bij de anamnese een start
kortdurend opgenomen. In deze korte
ding en verantwoordelijke medisch spe-
maakt met het verzamelen van gegevens,
tijd wordt de patiënt gediagnosticeerd,
cialist de beginsituatie in kaart gebracht.
is deze eerste stap in het ontslagproces
op een operatie of onderzoek voorbe-
Zowel de knelpunten in de gemiddelde
essentieel. Bij electieve opnames vindt
reid, geopereerd en/of onderzocht en
ligduur als de knelpunten aangaande de
deze inventarisatie vaak al poliklinisch
vindt er veel informatieoverdracht
werkwijze van de verpleegkundige en de
plaats, voorafgaande aan de opname. Bij
plaats. Tot slot worden voorbereidingen
arts zijn geïnventariseerd. Vervolgens is
opname vindt controle op actualiteit,
getroffen voor het ontslag van de pati-
per afdeling een plan van aanpak en
aanvullingen en bijzonderheden plaats.
ënt uit het ziekenhuis wat een wezenlijk
scholing op maat ontwikkeld en zijn
onderdeel van het zorgproces is en
coaches beschikbaar gesteld ter onder-
In het CWZ was geen duidelijke visie
mede de kwaliteit van de zorg bepaalt.
steuning en ter bewaking van het proces.
over de structuur van het ontslagproces
Het afstemmen van wensen en behoef-
Iedere afdeling krijgt een training op
en ontbraken heldere kaders ten behoe-
ten van patiënt en de zorgverleners kon
maat aangeboden die is gericht op het
ve van het proces van gegevensverzame-
ook in het CWZ worden verbeterd. Om
eigen maken en toepassen van de princi-
te komen tot structurele verbeteringen
pes van ontslaggericht werken en speci-
in de ontslagplanning van de patiënt is
fieke afdelingsgebonden knelpunten. In-
het project ‘Ontslaggericht werken/Wel
formatie, bewustwording, instructie en
thuis’ gestart.
toepassing van het concept ontslaggericht
Ontslaggericht werken in
3 stappen
werken worden afgewisseld met aan-
Doel ontslaggericht werken
dacht voor implementatie en monitoring.
Het doel van het project is het realise-
Omdat van de verpleegkundige een me-
ren van een efficiënt en klantgericht
thodische werkwijze wordt verwacht, is
ontslagproces, dat de continuïteit van
een belangrijk onderdeel van de training
zorg waarborgt tijdens en na ontslag.
gebaseerd op ‘eigen patiëntencasuïstiek’.
Nevendoel is het verkorten van de lig-
De verpleegkundige doorloopt daarin de
duur en het bevorderen van de klinische
stappen van gegevens verzamelen, het
opnamecapaciteit (Shepperd, 2010).
vaststellen van (na)zorgproblemen, het
In samenwerking met de verpleegkundi-
bepalen van ontslagdoelen en planning
ge staf, het leerhuis, het transferpunt
van de interventies. Ook de medisch spe-
Ontslagplanning in het Canisius-Wilhelmina
zorg en de afdeling kwaliteit is een leer-
cialist is bij deze training uitgenodigd. De
Ziekenhuis Nijmegen.
56 |
TvZ_11_06.indd Sec1:56
tvz | Tijdschrift voor Verpleegkundigen - 2011 nr. 6
12/9/2011 12:43:09 PM
nazorg bij de verschillende zorgaanbieders
en voor de informatieverstrekking aan de
verpleegkundige met betrekking tot de
voortgang in het nazorgtraject.
Stap 3. Ontslag – realiseren ontslag
Het voordeel van het vaststellen van de
Stappen in het ontslagproces waarvan de tijdsduur wordt bijgehouden door het transferpunt zorg.
vermoedelijke ontslagdatum door de arts
en het tijdig regelen van de nazorg is dat
ling. Gezien het belang van de anamne-
wat er tijdens de opname moet gebeuren
snel duidelijk is welke ontslagdoelen
se voor het ontslagproces, is het
om de patiënt in een dusdanige conditie te
moeten worden bereikt en binnen welk
anamneseformulier aangepast.
krijgen dat deze met ontslag kan.
tijdskader. Omdat het nevendoel van dit
De 11 functionele patronen van Gordon
traject ook is gericht op het verbeteren
dienen als leidraad om het planmatig ver-
Om de nazorgbehoefte in kaart te bren-
van de doorstroming van patiënten is
zamelen en ordenen van gegevens te ver-
gen, te plannen, de voortgang te bewa-
een adequate aansluiting op nazorg van
beteren (Gordon, 2002). In de nieuwe an-
ken en de planning onderling over te
belang. Hiertoe zijn afspraken gemaakt
amnese verzamelt de verpleegkundige
dragen, is er een ‘checklist ontslag’ ont-
tussen het CWZ en de externe zorgaan-
niet alleen gegevens om de zorgvragen en
wikkeld die onderdeel is van het ver-
bieders in de regio.
zorgbehoefte in kaart te brengen, maar
pleegkundig dossier. Elke dienst neemt
krijgt tijdsplanning binnen het ontslagpro-
de verpleegkundige de lijst door om te
ces ook aandacht. Binnen 24 uur tot 48
bepalen welke items/onderdelen geregeld
uur na opname stelt de arts een voorlopi-
moeten worden en parafeert wat er ver-
ONTSLAGGERICHT WERKEN,
WAT IS ER ANDERS?
ge ontslagdatum vast; de datum waarop
richt is. Op de checklist ontslag worden
- hanteren uitgebreid anamneseformu-
de medische behandeling van de patiënt
tevens de bijzonderheden vermeld die
lier bij opname patiënt, waarin meer
is afgerond. De verpleegkundige verza-
zijn besproken in het Nazorg Coördina-
aandacht is voor de thuissituatie en
melt tijdens de anamnese ook, samen met
tie Overleg (NCO). Voor verpleegkundi-
wat helpt bij het in kaart brengen van
patiënt en/of familie, gegevens over de
gen is op die manier eenvoudig na te
de bestaande en te verwachten zorg-
woon- en thuissituatie van de patiënt en
gaan of de patiënt volledig is geïnfor-
problemen;
legt dit vast in het anamneseformulier en
meerd en of alles geregeld is wat nodig is.
de checklist ontslag. Op basis van de in-
Vooral het aanvragen van nazorg was
moet gebeuren en wat de status is
ventarisatie tijdens de anamnese kan de
voor verpleegkundigen een tijdrovende
van deze activiteiten;
zorg worden gepland en kan worden in-
klus met veel verstoringen, onduidelijk-
geschat wat de mogelijke zorgbehoeften
heden en vertragingen. Door de aan-
werkwijze verpleegafdelingen CWZ
zijn na het ontslag. Een goede en volledi-
vraagprocedures voor nazorg te actuali-
vastgelegd;
ge anamnese vraagt om structuur en sys-
seren en de inzet van het ‘transferpunt
tematiek en is doel- en ontslaggericht.
zorg’ te intensiveren, is de procesgang
afdeling transferpunt zorg, het ATC
in de transfer van patiënt naar huis en/of
(Apothekers Thuiszorg Coördinatie-
Stap 2. Behandeling – aanvragen
vervolgvoorziening versoepeld.
centrum);
nazorg en indiceren
Deze intensivering komt tot uitdrukking in
Op basis van inzicht in zorgproblemen kan
het NCO. Tijdens dit overleg wordt de ver-
zorg op verpleegafdeling, verbeteren
de verpleegkundige de zorg gericht plan-
pleegkundige ondersteund, begeleid en ge-
samenwerking met betrekking tot het
nen. Dit houdt in: toewerken naar de ver-
adviseerd door de transfermedewerker. De
aanvragen van nazorg ‘met- en zon-
wachte ontslagdatum, inschatten en tijdig
transfermedewerker is verder verantwoor-
der verblijf’.
regelen van de nodige nazorg en plannen
delijk voor het regelen en bemiddelen van
tvz | Tijdschrift voor Verpleegkundigen - 2011 nr. 6
TvZ_11_06.indd Sec1:57
- registreren op checklist ontslag wat
- werken volgens procedure Ontslag,
- inzicht en afstemming op werkwijze
- afstemmen werkwijze transferpunt
| 57
12/9/2011 12:43:09 PM
Onderzoek & Praktijk
de voorkeur. In dat geval zal het CWZ
zich inspannen dat de patiënt tijdelijk
in een ander verpleeghuis wordt opgenomen waardoor onnodig ziekenhuisverblijf wordt voorkomen. De patiënt
maakt gebruik van een ‘overbruggingsplaats’ om de tijd te overbruggen tussen het ziekenhuis en het verpleeghuis
van voorkeur. Deze tussenoplossing
kan soms enkele weken, of maanden,
duren. Echter, overplaatsing naar het
verpleeghuis van eerste/tweede voorkeur, vindt alsnog plaats zodra er plek
Figuur 1. Gemiddelde verpleegduur per patiënt in het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Nijmegen
is. Wanneer de wachttijd voor het huis
van eerste voorkeur kort is, zal deze
maatregel niet gebruikt worden, om
meerdere transfers in korte tijd te
voorkomen.
- vaste afspraken over de zorg met
meerdere zorgaanbieders
Volgens afspraak staat de zorgaanbieder garant om aan een gewenste zorgvraag te voldoen. Patiënten kunnen
na de indicatie snel naar huis.
- afspraken over ketenzorg bij bepaalde patiëntencategorieën
In deze ketenzorg wordt door verschillende zorgverleners, als schakels
Figuur 2. Gemiddeld aantal opnames per jaar in het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Nijmegen
in een hechte keten met elkaar samen
gewerkt ten dienste van de patiënt.
De ontslagmedicatie en de medicatiegere-
coördinatie (is alles op de juiste plaats op
Met verpleeghuizen in de omgeving
lateerde hulpmiddelen, zoals infuus-, pijn-
de juiste tijd?) wordt door het ATC in
zijn vaste afspraken gemaakt over de
en voedingspompen en vernevelaars wor-
overleg met het transferpunt zorg uitge-
zorg inclusief revalidatie van patiën-
den verzorgd door het Apothekers
voerd. De verpleegafdeling wordt schrifte-
ten (zoals CVA, collumcare e.d.).
Thuiszorg Coördinatiecentrum (ATC).
lijk op de hoogte gebracht van wat er af-
Binnen het ziekenhuis is het ATC verant-
gesproken is met de diverse leveranciers.
Monitoring ontslagproces
woordelijk voor de farmaceutische zorg
Het transferpunt zorg heeft namens het
De stappen in het ontslagproces worden
bij ontslag. Dat betekent dat ontslagrecep-
CWZ een aantal afspraken met zorg-
gemonitord met behulp van de indicato-
ten worden gecontroleerd en gefaxt naar
aanbieders in de regio gemaakt, zoals:
ren, waarvan een aantal zijn opgenomen
de apotheek van keuze van de patiënt. In
- instellen van overbruggingsbedden
in de Business Balanced Score Card van
overleg met een thuiszorgorganisatie zijn
Als gevolg van wachtlijsten in de ver-
het CWZ:
standaardrecepten ontwikkeld voor de
pleeghuiszorg is het niet altijd mogelijk
- Het aantal verkeerde beddagen (zie
benodigde hulpmiddelen bij de meest
om de patiënt direct over te plaatsen
toelichting ‘efficiëntie van de ontslag-
gangbare toedieningswijzen. De logistieke
naar het verpleeghuis van eerste/twee-
planning’);
58 |
TvZ_11_06.indd Sec1:58
tvz | Tijdschrift voor Verpleegkundigen - 2011 nr. 6
12/9/2011 12:43:10 PM
CASUS
Anamnese
Dhr. Peters is 82 jaar en wordt opgenomen in verband met decompensatio cordis. Dhr. is bekend met hypertensie, hartfalen en parkinsonisme. Dhr. woont samen met zijn vrouw in een aanleunwoning. Hij krijgt 2 keer dagelijks hulp van de thuiszorg bij ADL en inname van
medicatie. Dhr. heeft 3 kinderen, deze zijn niet meer thuiswonend.
Dhr. loopt met rollator, er sprake van afnemende mobiliteit, afnemende energie, hij is regelmatig duizelig, vooral wanner hij onverwacht
opstaat. Dhr. heeft een slechte eetlust, is afgevallen in gewicht en heeft een SNAQ score van 4. Het geheugen is de laatste 2 jaar verminderd, vergeet wat 30 minuten geleden is gebeurd, raakt veel spullen kwijt. Denken en spreken is vertraagd, er is sprake van beginnende
dementie. Piekert veel, angstaanvallen en nachtmerries ’s nachts. Er zijn spanningen in de thuissituatie, zorg valt echtgenote zwaar.
Medisch gezien is het doel van de opname, het opheffen van de decompensatie. Bij dhr. wordt een infuus en urinekatheter ingebracht, er
wordt gestart met furosemide en er wordt een vochtbalans bijgehouden.
Aan het begin van de opname raakt dhr. verward en is vooral in de nacht onrustig. Hij ontwikkelt een delier.
Stap 1 Opname – vaststellen van de (na) zorgbehoeftes, formuleren ontslagdoelen en plannen van zorg
Naar aanleiding van de anamnese worden de problemen op korte maar ook op langere termijn (na het ontslag uit het ziekenhuis) zichtbaar.
Deze zorgbehoeften zijn van invloed op de ontslagplanning.
Toegenomen zorgbehoefte
Toename zorgbehoefte door hartfalen, verminderde mobiliteit, geheugenstoornis en verwardheid.
Afname algehele conditie
Algemene conditie neemt af door slechte eetlust en vermoeidheid door hartfalen.
Kans op vallen
Verhoogd valrisico in verband met parkinsonisme en orthostatische hypertensie, ook risico op vallen als gevolg van behandeling decompensatio cordis (kans op RR¯, collaberen en hartritmestoornissen), tevens door loopdrang van patiënt
Delier
Verhoogde kans op delier in verband met verwardheid en angstgevoelens in combinatie met mogelijke dementie.
Thuissituatie
Echtgenote kan zorg niet meer aan
Ontslagdoelen
• Delier is onder controle en oorzaken van delier zijn bekend (combinatie van decompensatio cordis, beginnende dementie)
• Patiënt en familie zijn op de hoogte van de oorzaak van decompensatie / hartfalen en bijbehorende problematiek zoals overvulling/ondervulling, ondervoeding
• Patiënt en familie zijn op de hoogte van leefregels, vocht- natriumbeperking m.b.t. hartfalen
• Vochtbalans is in evenwicht, patiënt is gerecompenseerd
• Diurese is na het verwijderen van de verblijfskatheter in orde
• Smaak- en eetlust is weer op gang, inclusief start bijvoeding, ondersteuning en begeleiding van de maaltijden blijft noodzaak
• Patiënt heeft een dag- en nachtritme, de onrust in de nacht is beperkt.
• Patiënt kan kleine transfers maken, rekening houden met de orthostase, kan met rollator naar toilet (voorkomen vallen), begeleiding en
ondersteuning blijft noodzakelijk.
• Vervolgafspraak poli hartfalen op mogelijke dehydratie is gemaakt
Op basis van de ontslagdoelen wordt de zorg gepland.
tvz | Tijdschrift voor Verpleegkundigen - 2011 nr. 6
TvZ_11_06.indd Sec1:59
| 59
12/9/2011 12:43:10 PM
Onderzoek & Praktijk
Stap 2 Aanvragen en indiceren van nazorg eventueel bijstellen ontslagdoelen
Na de start van de opname wordt in een vroeg stadium bekeken of patiënt na behandeling in staat is weer terug te gaan naar de aanleunwoning met mogelijk uitbreiding van de thuiszorg.
Ten behoeve van de ontslagplanning is inzicht nodig in gegevens, zoals grotendeels in de anamnese zijn verzameld: mobiliteit, toiletgang, intake,
gewichtscontrole, zorgbehoefte, partner ja/nee, zo ja, gezond ja/nee, kinderen en eventuele mantelzorgmogelijkheden, continentie, medicatietoezicht op aanreiken/inname, cognitie. Tevens is helderheid gewenst of patiënt in staat is te alarmeren vanuit de woonsituatie, in verband mogelijkheden voor afroepbare zorg. Een aanvullend geriatrisch rapport is voor een juiste indicatie wenselijk. Ontslagdoelen worden eventueel bijgesteld.
• Tijdens het indicatieproces wordt eerst beoordeeld of de benodigde zorg in de thuissituatie gegeven kan worden met hulp van partner
en familie. Deze verwachting is niet reëel, mede door de afnemende gezondheidssituatie, mobiliteit en cognitieve vermogens, zoals ook
wordt bevestigd in het geriatrische rapport en de gesprekken die zijn gevoerd met partner en kinderen.
• Vervolgens wordt beoordeeld of er sprake is van onplanbare zorg, die mogelijk op afroep kan worden gegeven. Echter dit is bij dhr. Peters is niet afdoende als gevolg het valrisico en het afnemende geheugen.
• Aanvraag wordt ingediend, indicatie volgt daarna.
• Dhr komt in aanmerking voor 24 uurs zorg- en toezicht. Omdat de partner en kinderen deze zorg niet kunnen bieden, wordt een indicatie afgegeven voor verblijf, met zorgzwaartepakket ZZP3. ZZP3 wil zeggen wonen in een veilige omgeving met intensieve dagelijkse verzorging en begeleiding door een zorginstelling. (Gemiddeld 11 uur zorg per week), tijdelijk voor 6 maanden. Datum van overdracht naar
het betreffende woonzorgcentrum wordt gecommuniceerd met afdeling en familie.
Stap 3 Ontslag – realiseren van de ontslagdoelen en check op uitvoering afspraken rondom het ontslag
Nu duidelijk is waar patiënt na het ontslag uit het ziekenhuis worden de ontslagdoelen nog eventueel bijgesteld. De medische ontslagdoelen
zijn gericht op het bereiken van een conditionele stabiele situatie. Wat betreft de zorgdoelen, deze zijn gericht op het bereiken van gedeeltelijke zelfstandigheid, (volledige zelfstandigheid niet mogelijk). De ontslagdoelen worden geëvalueerd met patiënt, echtgenote en kinderen.
Middels de checklist ontslag vindt daarnaast nog een check plaats op uitvoering van de afspraken rondom het ontslag.
- De efficiëntie van de ontslagplan-
verbetert de klinische opnamecapaci-
routinematig handelen volgend uit de
ning. Door het transferpunt zorg
teit. Het aantal opnames op een ver-
medische behandeling, wordt van de
wordt de tijdsfasering bijgehouden
pleegafdeling wordt maandelijks op
verpleegkundige een duidelijke visie op
tussen: opnamedatum en aanvraag
managementniveau besproken;
het eindresultaat verwacht. De ver-
nazorg, aanvraag nazorg en indicatie-
- De tevredenheid van de patiënt.
pleegkundige werkt hierin van meet af
stelling, indicatiestelling en ontslag-
Door middel van ontslaggesprekken
aan nauw samen met de patiënt en/of
datum (zie onderstaand schema). Op
en patiëntentevredenheidsmetingen
familie. Dit behelst naast het managen
basis van deze indicatoren worden de
worden de ervaringen met betrekking
van de verwachtingen bij de opname,
verkeerde beddagen geregistreerd en
tot nazorg geïnventariseerd en indien
ook het eindresultaat en de zaken die
kunnen positieve en negatieve trends
nodig processen bijgesteld.
de patiënt nog te wachten staan. Op
tijdig worden gesignaleerd en bijge-
basis van deskundigheid worden moge-
Tot slot
lijkheden én grenzen aangegeven, syste-
Met ontslaggericht werken richt de ver-
matisch en methodisch. Gedurende de
pleegkundige haar blik vanaf het mo-
opname handelt de verpleegkundige
- Het aantal opgenomen patiënten.
ment dat de patiënt binnenkomt óók op
methodisch en kan zij zich verantwoor-
Door een verbeterde doorstroming
de zorg ná ontslag. Dit vraagt een ande-
den over de inrichting van het zorgpro-
gaan patiënten eerder met ontslag en
re manier van denken. In plaats van
ces in relatie tot de ontslagdoelen. Op
stuurd;
- De ligduur van patiënten op een verpleegafdeling;
60 |
TvZ_11_06.indd Sec1:60
tvz | Tijdschrift voor Verpleegkundigen - 2011 nr. 6
12/9/2011 12:43:10 PM
het moment dat de medische behande-
Duijnhouwer, E. & Mistiaen, P., (1999). Inhouds-
ling klaar is, is ook de (na)zorg in sa-
validering van de postontslag problemenvra-
menwerking met het transferpunt zorg
genlijst door kwalitatief onderzoek bij oude-
zodanig geregeld dat de patiënt, binnen
de gestelde doelen, veilig het ziekenhuis kan verlaten en andere zorgaanbieders de zorg kunnen continueren. Het
meetbaar en zichtbaar maken van het
ren. Verpleegkunde 14, (2), 76-84.
Gordon, M. (2002). Verpleegkundige Diagnostiek: Proces en Toepassing. Elsevier Gezondheidszorg, Maarssen.
Grummels, J. & Veldman, F. (2003). Ontslagpro-
with post-discharge problems. Journal of
Advanced Nursing 30, (5), 1050-1056.
Mistiaen, P., & Duijnhouwer, E., (2001). Ontslagzorg kan veel problemen na het ontslag uit het
ziekenhuis voorkomen: met zorg ontslagen.
TvZ Tijdschrift voor verpleegkundigen 2,
56-58.
Mistiaen P, Francke A.L., Poot E. (2007) Interven-
effect van gestructureerd ontslaggericht
cedure, literatuurstudie naar de verpleegkundi-
tions aimed at reducing problems in adult
werken op de ligduur, de voelbare re-
ge ontslagprocedure van klinische patiënten in
patients discharged from hospital to home: a
ductie van onnodig wachten tot nazorg
een algemeen ziekenhuis. HAN. Niet gepubli-
systematic meta-review. BMC Health Serv Res.
geregeld is, en de toename van patiënt-
ceerd.
2007 Apr 4; 7: 47.
tevredenheid hebben ervoor gezorgd
Janssen, R., Timmermans, C., & Nelissen, P.
Mistiaen P, Poot E. (2008). Telephone follow-up,
dat de motivatie om ontslaggericht te
(2003). Onderzoeksverslag patiëntentevre-
initiated by a hospital-based health professio-
werken is toegenomen bij de verpleeg-
denheid op verpleegafdelingen B12 en B14
nal, for postdischarge problems in patients
kundigen.
interne geneeskunde. CWZ rapport. Niet gepu-
discharged from hospital to home. Cochrane
Om de kwaliteit en afstemming van de
nazorg te monitoren en continu te kun-
bliceerd.
Klaren, A.D., Leussink, M.C.A.M., Courtens,
nen verbeteren en om in te kunnen
A.M. & Hollands, L. (2000). Kwaliteit van zorg
spelen op mogelijke problemen en
gedurende de ontslagfase. Verpleegkunde
vragen van patiënten na ontslag, zijn
15, (1), 4-17.
inmiddels ook enkele telefonische na-
Lensink, M. & Derven, R., van (1998). Patiënttoe-
Database of Systematic Reviews 2006, Issue 4.
Art. No.: CD004510. DOI:10.1002/14651858.
CD004510.pub3, copyright 2008.
Peters, P., Fleuren, M. & Wijkel, D. (1997). The
quality of the discharge planning process, the
effect of a liaison nurse. International Journal
zorginitiatieven opgestart (Mistiaen
wijzing krijgt optimaal vorm: ontslagplanning
for Quality in Health Care 9, (4), 283-288.
e.a., 2008).
als onderdeel van de zorg. TvZ Tijdschrift voor
Shepperd, S., McClaran, J., Phillips, C.O. et al.
verpleegkundigen 4, 114-118.
Conclusie
McKenna, H., Keeney, S., Glenn, A. & Gordon,
Door ontslaggericht werken is enerzijds
P.(2000). Discharge planning: an exploratory
het ontslagproces in het CWZ efficiën-
study. Journal of Clinical Nursing 9, (4),
ter en klantgerichter geworden en wordt
594-601.
(2010). Discharge planning from hospital to
home. Cochrane Database syst rev: 2010 Jan
(20) 1: CD000313.
Walle, B., van de & Kruijswijk, J. (2003, maart).
De verpleegkundige als ontslagmanager: Lite-
anderzijds de continuïteit van zorg
Mistiaen, P., Duijnhouwer, E., Prins-Hoekstra, A.,
tijdens en na ontslag gewaarborgd.
Ros, W. & Blaylock, A. (1999). Predictive validi-
ontslagfase en de mogelijke oplossingen.
Patiënten gaan eerder met de juiste na-
ty of the BRASS index in screening patients
Oncologica, 32-36.
ratuuronderzoek naar problemen tijdens de
zorg met ontslag. De ligduur is verkort
en de klinische opnamecapaciteit van
SAMENVATTING
het CWZ is vergroot. Ontslaggericht
werken levert winst op voor de patiënt
• Patiënten blijken niet tevreden over het ontslagproces in de algemene ziekenhuizen.
en voor het ziekenhuis. ■
• Verpleegkundigen hebben bovendien weinig inzicht in de behoeften van patiënten na ontslag.
• Om te komen tot structurele verbeteringen in het ontslagproces van de patiënt is in het Ca-
Referenties
nisius-Wilhelmina Ziekenhuis Nijmegen het project ‘Ontslaggericht werken/Wel thuis’ gestart.
Consumentenbond, Afdeling onderzoek (2002).
• Door ontslaggericht werken is enerzijds het ontslagproces in het CWZ efficiënter en meer
Ziekenhuis vergelijkingssysteem: Een vergelij-
klantgericht geworden en wordt anderzijds de continuïteit van zorg tijdens en na ontslag
king van ziekenhuizen in Nederland. Landelijk
patiëntentevredenheidsonderzoek. Consumen-
gewaarborgd.
• De ligduur van patiënten is verkort en de klinische opnamecapaciteit van het CWZ is vergroot.
tengids (juli).
tvz | Tijdschrift voor Verpleegkundigen - 2011 nr. 6
TvZ_11_06.indd Sec1:61
| 61
12/9/2011 12:43:10 PM