par 1.4

De koloniale relatie tussen
Nederland(ers) en NederlandsIndië
Bloei en neergang van de VOC,
§ 1.4
Kort wat vooraf ging en Nieuwe producten
• Gedurende de 18e eeuw blijven specerijen
belangrijk, maar
– Koffie, thee en suiker worden net zo belangrijk
• Er kwamen rietsuikerplantages in het Bataafse achterland
• Omstreeks 1700 werd het een groot suikergebied waar vele
Chinese immigranten produceerde om aan de VOC vraag te
voldoen
• Vanaf 1715 kwamen er koffieplantages op Java
• Thee haalde de VOC met name uit China
– Bijproducten: textiel en Chinees porselein (Delfts
Blauw)
Handelspartner en bondgenoot
• De VOC was geen veroveraar maar eerder een
handelspartner en bondgenoot
– Echte kolonies waren “alleen”
• Ceylon, de Molukken, Kaap de Goede Hoop en delen van
Java
• Haar aanwezigheid ook bij andere factorijen beperkte zich
met name tot de kuststreek
– Haar invloed beoogde met name economisch te zijn!
Invloed van de VOC
• Naast economische invloed ook sterke politieke
(lees: militaire of diplomatieke) invloed
– Vaak stelde zij zich op als (militair) bondgenoot,
hetgeen goed was voor de handel
• Vb. strijd op Java tussen én tegen de
vorstendommen Bantam en Mataram
– Pas na 60 jaar aanwezigheid krijgt de VOC grip op de
vorstendommen door de “bemiddelen” bij
troonopvolgingscrises (eind 17e eeuw)
Bantam en Mataram
Bantam
Mataram - 1830
Invloed van de VOC
• Ondanks de bemoeienis met Bantam en
Mataram kwam de VOC nauwelijks in contact
met de inheemse bevolking
– Goederen werden geleverd via de vorsten
– Alleen rond Batavia en de hooglanden van West-Java
bemoeide zij zich rechtstreeks met de bevolking
• Achterland Batavia voor suiker (Chinezen)
• West-Java hooglanden voor koffie, zgnd.
contingentenstelsel:
– Levering van koffie werd de lokale vorsten opgelegd. Hierbij
werd de hoeveelheid en prijs tevoren vastgesteld
Invloed van de VOC
• Alleen bij de handelsposten was er wederzijde
Europees-Aziatische beïnvloeding
– De Europeanen waren een kleine minderheid. Dit was
VOC-beleid doordat men geen vestigingskolonie
wilde (dus geen blanke vrouwen en tijdelijke
stationering).
– Hierdoor ontstonden gemengde relatie, hetgeen weer
tot een Indo-Europese mengcultuur leidde
• Nederlanders en hun indo-nakomelingen werden steeds
meer Maleis in doen en laten
Indisch
Het gezin Van den Broeke, Djombang, Oost-Java medio 1925