Heeft het kapitalisme een beurs nodig? - Rijnland

De kwestie
Heeft het kapitalisme een beurs nodig?
Rembrandt op een houtje moet
bijten en innovatie uitblijft.
Beursfondsen sterven uit. Maar dat
is helemaal niet zo erg. De
voordelen van de NV zijn niet zo
onomstreden.
PETER DE WAARD
Schipper Jan Allertszoon tot
Londen verkocht 3 maart 1603
wegens geldgebrek een inschrijving
op het kapitaal van de VOC, die hij
zeven maanden eerder aan de
Heren XVII had toegezegd.
Een zekere Maria van Egmont
wilde die wel overnemen en ze
betaalde er zelfs iets meer voor.
Dat werkte aanstekelijk. In mei
werden al 44 inschrijvingen op het
aandelenkapitaal van de VOC
verhandeld. De VOC werd het
eerste beursfonds ter wereld en
Nederland kreeg een Gouden
Eeuw met rijke kooplieden, die
Rembrandt de opdracht gaven een
Nachtwacht te schilderen en
Christiaan Huygens de kans het
slingeruurwerk uit te vinden.
[email protected]
Het succes van de VOC was meer
te danken aan het feit dat het een
monopolie was dan aan de vrije
verhandelbaarheid van de
aandelen. De oprichting van de
VOC was verordonneerd door de
Staten-Generaal, die hiermee een
einde wilde maken aan de
onderlinge concurrentie tussen
Nederlandse reders die op Indië
voeren. In deze tijd zou de NMa, of
anders Brussel, de VOC
onmiddellijk hebben verboden.
Dat de aandelen verspreid werden
onder een grote groep kooplieden
en verhandelbaar waren, bracht
juist de slechtste eigenschappen
van de Nederlanders naar boven.
Aandelenkoersen werden
gemanipuleerd door valse
geruchten te verspreiden over
scheepsrampen. Sommige
aandeelhouders hadden via
boodschappers meer kennis over
de opbrengsten van expedities dan
anderen. Er kwamen derivaten en
de eerste boekhouder van de VOC
Barent Lampe bleek al in 1610 op
grote schaal te hebben
gefraudeerd.
Nu worden beursfondsen met
uitsterven bedreigd. Er zijn in de
wereld minder beursfondsen dan
ijsberen, waarschuwde de nieuwe
Nijenrode-professor Paul Frentrop
onlangs. Frentrop beschouwt de
publieke NV als de ideale vorm van
ondernemen.
Gemiddeld genomen bestaan
beursfondsen niet langer dan
familiebedrijven, noch zijn ze
succesvoller. Van de 860 duizend
ondernemingen in Nederland zijn er
maar 100 beursgenoteerd. Wie een
bedrijf naar de beurs brengt, doet
dat te vaak om snel te kunnen
cashen nu het nog goed gaat.
Beursnotering maakt van een
bedrijf handelswaar of het doelwit
van een opkoper. Als Koninklijke
Olie/Shell in handen was gebleven
van de families Kessler en Samuel,
was het mogelijk even succesvol
geweest.
In Nederland is sinds 1988 het
aantal beursfondsen gehalveerd,
zodat nu mogelijk een grauwe
eeuw wacht waarin de nieuwe
De ondernemingsgewijze productie
is een voorwaarde voor het
kapitalistisch systeem, de
beurshandel eerder een uitwas.
© de Volkskrant
Reageren?
woensdag 01 augustus 2012
Pagina 19 (1)